Thưởng thức âm nhạc, cử nhân cũng bằng mù chữ

[johnnydan9]

“Nếu đưa một bản nhạc cho một cử nhân với một người mù chữ thì cũng ngang nhau vì họ đều mù âm nhạc, đều nghe bằng bản năng” – NS Nguyễn Trọng Tạo chia sẻ. Nhiều ý kiến cho rằng nhạc Việt bây giờ đang loạn. Nhạc thị trường ngày càng “bành trướng” và lấn át âm nhạc tử tế. Là một nhạc sĩ, ông có lo ngại trước sự loạn ấy không?

Theo tôi, âm nhạc vẫn phát triển theo nhu cầu của cuộc sống đấy chứ. Đương nhiên trong sự phát triển đó, âm nhạc sẽ chia ra thành nhiều dòng khác nhau, trong đó có sự xuất hiện của dòng nhạc thị trường. Nói là loạn nhưng đây là dòng nhạc phổ cập, sôi nổi nhất hiện nay, vì nó đáp ứng thị hiếu của đám đông.
Có một điều làm tôi cảm thấy e ngại đó là nhạc thị trường nhiều ca khúc ảo não quá. Các ca khúc thì cứ na ná nhau. Không chú ý đến giai điệu, hát và nói gần nhau quá. Dường như người ta muốn làm vậy cho dễ hát, nhưng vô tình đã làm mất tính âm nhạc. Bởi, đã là âm nhạc thì giai điệu phải lên bổng xuống trầm nhưng ở đây họ “bóp” phẳng giai điệu, dẫn đến ca khúc trở nên đơn điệu quá.

Nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo

Tuy vậy, nếu nói loạn thì chúng ta phải xem là sự loạn ấy được đo bằng cái thước nào. Nếu lấy quan điểm một người dù có kiến thức thật đấy nhưng cổ hủ, để đo một thứ âm nhạc của giới trẻ hiện nay thì lại có vẻ gò bó. Bởi quan điểm của hai thế hệ cách nhau. Thước đo của giới trẻ là ca khúc ấy có bán được nhiều hay không, có nhiều người truy cập hay không. Cũng như trong biểu diễn, không chỉ giọng hát, công chúng còn đòi hỏi được thỏa mãn cả phần nhìn, đó là cách tổ chức sân khấu.
Nghĩa là âm nhạc tử tế cũng nên học theo nhạc thị trường đáp ứng thị hiếu và thỏa mãn cả phần nhìn cho công chúng, thưa ông?
Theo tôi, chúng ta nên dung hòa. Nhiều người có giọng ca tốt nhưng biểu diễn lại kém, không tạo được sự sôi động cũng không thu hút được công chúng. Sân khấu âm nhạc đơn điệu, ca sĩ lên hát cứ như “cúng cụ”, thì công chúng xa rời và tìm đến với nhạc thị trường cũng là điều dễ hiểu. Dẫu vậy, thỏa mãn phần nhìn ấy không phải là những trò ăn mặc thiếu vải, nhảy nhót sexy hay tạo các scandal. Mang đến sự sinh động cho sân khấu nhưng phải đảm bảo tính nghệ thuật và hơn hết giọng ca vẫn là yếu tố quan trọng hàng đầu.

Nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo nổi tiếng với các ca khúc mang âm hưởng dân gian như: Làng quan họ quê tôi (lời thơ: Nguyễn Phan Hách), Khúc hát sông quê (thơ: Lê Huy Mậu), Đôi mắt đò ngang…

Theo ông, đâu là nguyên nhân của các ca khúc thị trường dễ dãi ra đời?
Đối với những người sáng tác, nhiều người chịu ảnh hưởng của số đông, chạy theo thị hiếu công chúng. Họ dễ bị đồng tiền, danh vọng chi phối chứ không phải sáng tác bằng cái tâm của một người trong nghề, thế nên những sáng tác của họ thiếu đi chiều sâu nội tâm, chỉ hời hợt, đơn điệu, dần dần khiến cho âm nhạc trở nên nhòe mờ.
Còn đội ngũ ca sĩ biểu diễn thì kinh hoàng, thay vì giọng hát, nhiều người đi tìm sự nổi tiếng bằng việc tạo scandal, vì nổi tiếng đi liền với việc dễ kiếm tiền. Thế mới có những trò khoe thân, hay sinh ra những hiện tượng như Angela Phương Trinh, Bà Tưng… Thêm nữa công chúng cũng góp phần vào cơn bát nháo của âm nhạc nếu cứ đi cổ vũ những cái kém cỏi.
Vậy theo ông, làm thế nào để giải quyết vấn đề này?
Âm nhạc phát triển được nhiều dòng sẽ tạo nên sự phong phú, nhưng không nên để cho âm nhạc thị trường rẻ tiền chiếm lĩnh không gian âm nhạc lớn, bởi như vậy sẽ làm dân trí thụt lùi, kém phát triển. Muốn đời sống âm nhạc phát triển cần phải xóa mù về âm nhạc. Một khi dân trí âm nhạc cao, người dân sẽ biết chọn dòng nhạc tốt hơn cho mình.

Ca sĩ Anh Thơ là người thể hiện thành công các ca khúc của nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo

Bộ giáo dục đang muốn ngu dân về âm nhạc?
Vậy căn nguyên cuối cùng theo ông lại vẫn là do giáo dục?
Đúng thế! Đáng ra học xong phổ thông là phải xóa mù về âm nhạc, chứ không đến mức cử nhân đại học mà cầm bản nhạc vẫn còn mù tịt như hiện nay. Phải chăng Bộ giáo dục đang muốn “ngu dân về âm nhạc” nên không quan tâm, dạy dỗ dù chỉ là âm nhạc phổ thông (biết đọc, biết chép, biết các hình thức âm nhạc) cho giới trẻ.
Nhưng công chúng xưa nay dù không hiểu về nhạc lý vẫn có thể thưởng thức âm nhạc đó chứ, thưa ông?
Nếu đưa một bản nhạc cho một cử nhân hay một người mù chữ thì cũng ngang nhau, vì họ đều nghe bằng bản năng chứ không phải bằng kiến thức âm nhạc. Thậm chí có những người học cao mà thưởng thức âm nhạc vẫn có thể kém hơn một người học lớp 1.
Học âm nhạc chúng ta sẽ hiểu được âm nhạc nó có giai điệu, tiết tấu, hòa thanh, cấu trúc, câu, đoạn… Cầm bản nhạc là biết hát đúng bài hát như thế nào, chứ không phải theo kiểu truyền miệng, bạ đâu hát đó như hiện nay. Một bài hát đơn giản cũng phải biết được chủ đề âm nhạc của nó là gì. Như thế mới thấy bản nhạc đó hay hay dở. Nhiều người bây giờ nghe nhạc khen nhạc hay, thấy thích nhưng lại không biết vì sao hay, thích mà không biết thích vì cái gì. Những người ấy chỉ là nghe bằng bản năng chứ không phải là người biết thưởng thức âm nhạc thực sự.
Chỉ cần đọc được nhạc, hiểu được cấu trúc và biết hòa thanh, chứ không cần phải học những điều hàn lâm to lớn gì, thì gu thưởng thức âm nhạc của công chúng cũng sẽ có những thay đổi. Khi đó họ sẽ biết lọc những gì tốt nhất cho mình và qua đó góp phần làm cho đời sống âm nhạc được nâng cao.
Cảm ơn ông về cuộc trò chuyện!
Nguyệt Cát