Nhạc sĩ Văn Phụng
Ngay từ ngày đầu di cư, chúng ta có những Văn Phụng, Nguyễn Hiền, Y Vân, Nhật Bằng, Hoàng Trọng, Đoàn Chuẩn, Huyền Linh, Phạm Đ́nh Chương, Ngọc Bích, Đan Thọ, Xuân Tiên, Xuân Lôi, Trọng Khương, Tuấn Khanh, Hoài Linh, Phó Quốc Thăng, Phó Quốc Lân, Canh Thân, Vũ Thành, Vũ Huyến, Hoài An, Thanh B́nh, Lê Hoàng Long, Nhật Bằng…,
Cùng với những nhạc sĩ miền Nam nổi bật lúc đó, như Phạm Duy (đă có mặt ở Saigon từ 1951), Lam Phương, Trúc Phương, Châu Kỳ, Nhật Ngân, Trần Trịnh, Anh Việt Thu, Châu Kỳ, Mạnh Phát, Hoàng Thi Thơ, Nguyễn văn Đông, Hoàng Nguyên, Anh Việt, Phạm Mạnh Cương, Lê Mộng Bảo, Huỳnh Anh, Trần Thiện Thanh, Duy Khánh, Khánh Băng, Minh Kỳ, Anh Bằng, Lê Dinh…
và một số nhạc sĩ trẻ của thời đó như Từ Công Phụng, Ngô Thụy Miên, Trầm Tử Thiêng, Trường Sa, Trường Hải, Đỗ Lễ, Nguyễn Ánh 9, Thanh Sơn, Bảo Tố, Song Ngọc, Dzũng Chinh, Hàn Châu, Mặc Thế Nhân, Hoàng Trang, Đinh Trầm Ca, Giao Tiên, Thăng Long, Đài Phương Trang… hợp thành một đội ngũ sáng tác dưới chính thể tự do của hai nền Cộng Ḥa ờ miền Nam từ năm 1954 cho đến năm 1975. ( H́nh trên: Nhạc sĩ Văn Phụng )
Dù dưới h́nh thức nào, với bất cứ đề tài nào, nhạc sĩ của miền Nam tự do cũng viết nên những tác phẩm giá trị, nhất là những t́nh khúc và những bài ca ngợi người chiến sĩ VNCH, c̣n tồn tại, vang dội cho đến ngày nay.
Trong khi đó, miền Bắc với chính sách bịt miệng và láo khoét, cho nên nhạc sĩ miền Bắc viết toàn những bài ca tụng bác Hồ (của họ) gàn dỡ, vô duyên, không thể nào lọt vào tai thính giả được.
Chỉ một ḿnh nhạc sĩ Thuận Yến thôi mà cũng có đến 26 bài ca ngợi bác Hồ. Ngoài ra c̣n có những Đỗ Nhuận, Phạm Tuyên, Vân An, Trần Hoàn, Lưu Cầu,Trọng Loan, Phong Nhă, Huy Thục, Lê Lôi, Chu Minh v.v…viêt những bài nhạc tuyên truyền, đề cao CS một cách lố bịch.
Cả Văn Cao, Lưu Hữu Phước, Phan Huỳnh Điểu, Đỗ Nhuận… cũng bị lôi cuốn trong việc sáng tác lọai nhạc bưng bô này, như Văn Cao với “Ca ngợi Hồ Chủ tịch’,
-Lưu Hữu Phước với “T́nh bác sáng đời ta”,
- Phan Huỳnh Điểu với “Nhớ ơn bác”,
-Đỗ Nhuận với “Bé yêu bác Hồ”… v́ không viết để ca tụng, tung hô bác th́ không có gạo mà ăn.
Nội cái áo của bác và đôi dép của bác thôi mà cũng có đến 5 bài hát nói về áo và dép này. Chỉ c̣n thiếu cái áo lót của bác th́ chưa có nhạc mà thôi.
(Dưới thời đệ Nhất Cộng Ḥa – và luôn cả thời Đệ Nhị Cộng Ḥa – miền Nam VN chỉ vơn vẹn có một bài hát duy nhất ca tụng cá nhân vị nguyên thủ quốc gia mà thôi.
Đó là bài Suy tôn Ngô Tổng Thống của Ngọc Bích và Thanh Nam. Đây không phải là chủ trương của chính phủ đề ra để bắt buộc văn nghệ sĩ sáng tác ca tụng lănh tụ, mà đó là ư nghĩ riêng của hai tác giả, v́ muốn mang ơn người đă khó khăn lắm mới đem đến sự an cư lạc nghiệp cho gần một triệu đồng bào di cư miền Bắc, trong đó có hai tác giả.
Đây chỉ là một hành động để nói lên ḷng biết ơn thôi)
Từ 1975 là một sự tuột dốc thê thảm, nh́n thấy và nghe thấy, không cần phải đắn đo suy nghĩ khi nói về nền âm nhạc ở nước CHXHCN Việt Nam bây giờ. Không phải nh́n từ bên ngoài rồi chúng ta nói thánh nói tướng, muốn nói ǵ th́ nói, hay nói để… chống Cộng, nhưng phải nói rằng sự thật là như vậy.
Thử hỏi có ai nghe được hết một câu lời ca trong một bài nhạc nào đó không?
Có ai hiểu ca sĩ hát ǵ, nói ǵ trong bài hát đó không?
C̣n nhạc th́ nghe qua rồi – dù cho nghe 5 lần 7 lượt đi nữa – hỏi có ai nhớ âm điệu ra sao không, do-ré-mi-fa-sol-la-si thế nào không?
Chúng tôi không nói quá lời đâu. Mở YouTube ra, bấm đại một bài nào đó ở VN ngày nay, quư vị sẽ thấy ngay lời nói của chúng tôi không mảy may quá đáng.
Bấm đại bài của Cẩm Ly hát đi, thí dụ bài “Chồng xa”, chúng ta sẽ nghe lời lẽ, văn chương quá buồn cười, trong một bài hát, nghe sao giống như lời đối thọai trong một vở tuồng cải lương hạng bét:
“Dậy đi mua đồ nấu canh chua
Về cho ba mầy bữa cơm trưa…”
Về âm điệu, chúng tôi đố người Việt tự do ở hải ngoại nhớ một câu nhạc nào đó, trong một bài hát A, B, C nào đó ở VN bây giờ. Tại sao không nhớ được?
Xin thưa v́ đó không phải là âm điệu mà là những nốt nhạc khác nhau, bỏ chung vào một cái túi và rút ra 5, 6, 7 hoặc 8 nốt, rồi ráp lại cho thành một câu nhạc thôi. Trong khi đó, thử t́nh cờ lấy một bài nào đó của miền Nam, trước 1975, như:
”Xuyên lá cành trăng lên lều vải
Ḷng đất ấm thương t́nh đôi mươi…”
Hay như:
“Đường vào t́nh yêu có trăm lần vui, có vạn lần buồn…”
Hoặc:
“Thượng đế hỡi có thấu cho VN này,
Nhiều sóng gió trôi dạt lâu dài…”
Chúng ta nghe sao mà tha thiết quá, du dương quá và dễ nhớ, dễ thuộc, dễ thương quá, dù cho cả đời ḿnh hay một trăm năm sau cũng khó quên được.
Và xin quư vị thử bấm vào tựa một bài hát nào đó của CHXHCNVN ngày nay xem.
Thí dụ như bài: “Xin anh đừng” (đừng cái ǵ mới được chứ?) Và vô số bài nữa, như Giấc mơ không phải của anh
– Anh sẽ không níu kéo
– Anh ba Khía
– Ông xă bà xă
– Khi cô đơn em nhớ ai
– Anh sai rồi
– Quen một ngày cho vui
– Em có thể làm bạn gái anh không
– Đừng buông tay anh…, nếu kể thêm, chắc chắn quư độc giả sẽ bị nhức đầu.
Tựa đề của một tác phẩm âm nhạc là như vậy đó sao?
Chúng tôi nghĩ tác giả là những trẻ con, chưa biết nói tiếng Việt hoặc là người đă trưởng thành nhưng chưa biết viết tiếng Việt.
Tựa đề của một bài hát cũng phải nghe cho được chứ?
“Xin anh đừng” rồi thôi, hết.
Về lời ca, mời quư vị nghe ca khúc “Giá như chưa từng quen”. Mới nghe qua tên ca khúc, chúng ta liên tưởng ngay đến một bài hát khác của miền Nam trước 1975, bài “Nếu ta đừng quen nhau”. Cùng một ư, một nội dung, nhưng người nhạc sĩ miền Nam viết tựa là: “Nếu ta đừng quen nhau”. Bây giờ, chúng ta hăy xem qua lời ca:
Bài “Giá như chưa từng quen”:
“Giá như chưa từng quen, chưa quan tâm nhiều về nhau
Người yêu ơi, anh không thể nhớ mỗi lần cách xa…”
C̣n bài “Nếu ta đừng quen nhau” có lời ca:
“Nếu ta đừng quen nhau, th́ đời chưa vướng u sầu
Ngày xanh chưa nhuốm thương đau, màu hoa chưa úa phai màu…”
Chúng tôi để quư vị kết luận. Chúng tôi chỉ thấy “tội nghiệp” cho tác giả bài “Giá như chưa từng quen” mà thôi.
Nếu quư vị muốn nghe thêm nữa, th́ đây:
“V́ ngày hôm qua anh đă thấy em ôm hôn một người…
Như muốn cào xé nát tan trái tim anh…”
Đây là lời ca của bài “Đừng làm anh đau” và xin nói thêm , chỉ có việc “anh đau” này thôi mà có tới ba bài nhạc khác nhau, của 3 tác giả khác nhau: “Đừng làm anh đau”, “Em khóc làm anh đau” và “Mưa làm anh đau”. Đó, âm nhạc XHCNVN là như thế đó.
Về phần ca sĩ tŕnh bày, mà người bên đó gọi là “thể hiện”, phải nói một cách công bằng, v́ là nơi đông dân số, gần 90 triệu người, th́ làm sao không có ca sĩ hát hay.
Nhưng tiếc thay, có một số đông chỉ biết la, biết hét, hét toáng lên, khiến người nghe không biết họ hát cái ǵ. Và c̣n nữa, họ hay uốn éo ở chữ cuối câu (fioritures), có người c̣n ẹo ở giữa câu, nghe rất khó chịu. Việc điểm fioritures này – tức là láy – người viết nhạc chỉ dùng khi nào thật cần thiết thôi.
Nếu tác giả không có để thêm nốt fioritures th́ ca sĩ đừng có tự động láy, tự động uốn éo, tự động ỏng ẹo cho nó lả lướt, như vậy là lả lướt không đúng chỗ, nghe không thể nào chịu được.
Người ḿnh có tài hay bắt chước và bắt chước giỏi. Cái uốn éo này xuất xứ từ nhạc Âu Mỹ, nhưng mà với lời ca tiếng ngọai quốc, và cũng tùy thuộc chữ nào, ư nghĩa ra sao, th́ nghe được, chứ cứ uốn éo tự do, uốn éo lung tung, bất kể quân thần th́ không hợp với lời Việt chút nào.
Một phần việc ca sĩ VN trong nước bây giờ hát khó nghe, lư do cũng tại cách viết lời ca của đa số những nhạc sĩ “lớp ba trường làng”, “trẻ tuổi tài cao” của thời XHCN này: chỗ nốt cao thỉ để chữ dấu huyền hay dấu hỏi, c̣n chỗ nốt thấp th́ để chữ dấu sắc, hay dấu ngă.
Viết lời ca như thế th́ chỉ có giết ca sĩ mà thôi, bởi ca sĩ không thể nào truyền đạt cho thính giả hiểu được ḿnh hát cái ǵ. Hát mà người nghe không hiểu ǵ th́ hát làm chi?
38 năm, một thời gian đủ để những “đỉnh cao trí tuệ” giết chết tất cả, từ chữ nghĩa văn chương cho đến âm nhạc.
Riêng về âm nhạc, họ đă vùi dập bao nhiêu công lao của những người đi trước, trải qua bao thế hệ, từ thời kỳ âm nhạc cải cách, đến nhạc mới hay tân nhạc, rồi nhạc vàng (chữ của họ gọi để ám chỉ nhạc miền Nam từ 1954 đến 1975 mà họ đă cố tiêu diệt nhưng không được) và nay là nhạc của thời XHCN, của thời:“Dậy đi mua đồ nấu canh chua Về cho ba mầy bữa cơm trưa”.
LÊ DINH
Nguồn: Văn Học Nguồn Cội.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
