Sau một tháng tranh tài của các đội bóng đến từ 4 châu lục (châu Đại dương không có đại diện v́ nay Úc đă chuyển về chơi ở khu vực châu Á), giải thể thao được chờ đợi nhất hành tinh, đă hạ màn.
Nhiều người được hưởng niềm vui, không ít người phải rơi nước mắt v́ thất bại của đôi bóng ḿnh yêu thích. Nhưng chung cuộc Giải 2014 đă đem lại niềm vui chung cho những tín đồ của túc cầu giáo, với những trận cầu quyến rũ, với 171 bàn thắng, với những pha sút luân lưu 11 mét đầy may rủi và đày kịch tính, với sự lên ngôi lần đầu của một đội châu Âu tại châu Mỹ.
Đội vô địch đă được xướng danh: CHLB Đức – một chiến thắng xứng đáng dành cho đội có lối chơi thuyết phục nhất, nhất là trong tổ chức lối chơi, cả pḥng ngự lẫn tấn công.
Con số 18 bàn thắng, trong đó có 7 bàn ghi vào lưới đội 5 lần vô địch, Brazil, đủ nói lên về sức công phá dữ dội của đội Đức.
Với 3 vị trí trong hàng thủ, gồm thủ môn Neuer, hậu vệ biên Philipp Lahm và trung vệ Hummels được xếp vào đội h́nh tiêu biểu của toàn giải, đội Đức đă không để thua một trận nào trong suốt giải, chỉ để lọt có 2 bàn ở ṿng bảng trong trận ḥa với Ghana, 1 bàn ở ṿng knock out khi gặp Algeria, 1 bàn ở bán kết trong trận hủy diệt Brazil, để rồi giữ sạch lưới trong trận chung kết đầy kịch tính với Argentina.
C̣n nhớ trong Bàn tṛn của BBC Việt ngữ tối ngày 10/7/2014 vừa qua, phần lớn các đồng nghiệp đều dự đoán phần thắng sẽ nghiêng về đội Argentina, song riêng tôi khi được các vị dẫn chương tŕnh của BBC hỏi th́ tôi vẫn khẳng định đội Đức sẽ giành chiến thắng.
Các con số thống kê cho thấy đội Đức đă kiểm soát bóng tới 64 % thời gian, sút 5 quả trúng vào cầu môn, chỉ có 3 quả chệch khung thành, trong khi đó cả 9 cú sút của Argetina đều đi chệch khung thành và chỉ kiểm soát bóng có 36% thời gian.
'Tuyển Đức c̣n ngự trị'
Hàng công của Đức có 2 cầu thủ lọt vào đội h́nh tiêu biểu do các chuyên gia lựa chọn: đó là Tony Kroos, người cầm trịch trận đấu, và Thomas Mueller, tiền đạo mũi nhọn của đội.
Hàng công của Đức có những trận chơi với trung phong “kinh điển”, đó là Klose, nhưng trong nhiều trận chơi với số 9 ảo với Mueller hoặc Oezil hoặc Goetze đóng vai tṛ này.
Chính sự cơ động của các cầu thủ tuyến trên đă tạo nhiều kẽ hở trong pḥng ngự của đối phương, để các tiền đạo, rồi tiền vệ hoặc thậm chí hậu vệ đột nhập vào ṿng cấm của đối phương, tạo những cú đấm bất ngờ.
Đội Đức cũng là đội tận dụng tôt các t́nh hướng cố định.
Pha ghi bàn của Hummels từ cú đá phạt góc của Kroos, cú đệm bóng vào lưới Brazil của Mueller, mở tỷ số trận đấu trong trận gặp Brazil cũng từ quả phạt góc do Kroos thực hiện, hay cú đánh đầu của hậu vệ Howedes ở phút 45 trong trân chung kết để rồi bóng bất cột dọc cũng là những miếng đánh được rèn rũa kỹ và thuần thục.
Chiến thắng của đội Đức là xứng đáng và nhiều chuyên gia cho rằng đội h́nh này của Đức sẽ c̣n ngự trị làng túc cầu thế giới trong nhiều năm nữa.
'Những dấu ấn đậm'
Trận thắng hủy diệt của đội Đức trước Brazil ở bán kết là trận thua đậm nhất của một cựu vô địch, mà lại những 5 lần vô địch, ngay trên sân nhà, khi bao hy vọng và kỳ vọng được đặt lên vai đội chủ nhà.
Xem ra thất bại này của Brazil sẽ để lại một vết sẹo cho một nền bóng đă vĩ đại. Có thể chức vô địch Confederations Cup cách đây hơn một năm đầy thuyết phục đă ru ngủ đội Brazil, họ tự cảm thấy thỏa măn với những ǵ đă đạt được, trong khi các đối thủ đă nghiên cứu kỹ và t́m ra được đối pháp.
Chỉ có sự thay đổi quyết liệt trong xây dựng một triết lư bóng đá mới và những con người mới, từ cầu thủ đến các tuyển trạch viên và các nhà cầm quân, th́ Brazil mới có thể hy vọng lấy lại được vị thế và vinh quang từng có.
Một giải có chất lượng các đội bóng đồng đều nhất, không c̣n những “kẻ lót đường”.
Khi mở rộng số đội lên 32, không ít người nghĩ rằng đây là “chiêu tiếp thị” của những nhà lănh đạo FIFA, và những trận đấu bảng sẽ là những cuộc dạo chơi của những ông lớn.
Song những cái tên như Costa Rica, Mỹ, Algeria, Ghana đă cho thấy họ không phải là những “người phân phát điểm”.
Costa Rica bằng lối chơi được tổ chức tốt, chiến thuật hợp lư, pḥng thủ vững chắc và phản công sắc bén, thậm chí đă lọai cả ba cựu vô địch: Uruguay, Ư và Anh, đứng đầu bảng một cách xứng đáng, để rồi loại tiếp cựu vương châu Âu – Hy Lạp, và chỉ thua Hà Lan ở trên chấm đă phạt luân lưu.
Algeria cũng đă bắt Đức phải bung hết sức mới thắng 2-1.
Tuy nhiên, cũng phải thấy rằng bóng đá châu Á đă có bước thụt lùi, do không tiến kịp với các châu lục khác.
Các đội châu Phi, tuy có nhiều cầu thủ giỏi, nhưng lại vấp phải nhiều vấn đề về tổ chức và tính kỷ luật, nên thua sút với các giải trước, trừ Algeria.
'Từ ông bầu tới công nghệ'
Một giải đấu không có những sơ đồ chiến thuật mới, nhưng các huấn luyện viên, căn cứ vào năng lực cũng như lối chơi của đội ḿnh, lối đá và các điểm mạnh yếu của đối phương đă rất linh hoạt trong vận dụng đội h́nh chiến thuật.
Đội Đức có những trận sử dụng đội h́nh 4-3-3, với số 9 ảo, nhưng có khi lại chuyển thành 4-3-2-1 khi cắm Klose ở phía trên. Hà Lan thường đá với đội h́nh 3-5-2-1-2, và chính đội h́nh này đă hủy diệt Tây Ban Nha.
"Lần đầu áp dụng công nghệ goal online và vạch sơn tan ngay. Hai cải tiến này, sau nhiều năm gặp phải sự chống đối của FIFA và cả UEFA, rút cuộc cũng được đem ra dùng ở giải đấu lần này"
Trần Tiến Đức
Argentina, trận đầu ra quân sử dụng 5 hậu vệ, song thấy không hiệu quả, liền chuyển sang 4-3-3, hoặc 4-2-3-1. Messi trong ṿng knock out và bán kết thường được yêu cầu lùi sâu về sân nhà để kiến thiết bóng, nhưng ở trận chung kết lại được đá ngay sau Higuain, nhờ vậy mà những đường phản công của Argentina trở nên sắc sảo hơn.
Và nếu như Higuain hay Palacio tận dụng tốt những cơ hội được trao, không biết rồi trận đấu sẽ diễn ra theo chiều hướng nào. Từ đó mới thấy vai tṛ của huấn luyện viên, nhất là khả năng đọc và điều chỉnh đấu pháp là quan trọng nhường nào. Joachim Loew, Sabella, Van Gaal xứng đáng được tôn vinh v́ đă đưa các đội bóng họ dẫn dắt giành những vị trí cao nhất của Giải.
Một giải đấu với nhiều thủ môn giỏi. Nổi bật nhất là Neuer của đội Đức dọc trận đấu tốt, phán đoán t́nh huống giỏi, ra vào hợp lư, phản xạ nhanh nhạy, làm chủ tốt khu vực 16m50, bọc lót tốt cho các hậu vệ, không khác ǵ một trung vệ, làm nản long các chân sút đối phương.
Ngoài ra c̣n có Keylor Navas của Costa Rica, Ospina của Colombia, Romero của Argentina. Xem ra, trừ Neuer đang có vị trí ổn định ở Bayer Mynich, th́ các thủ môn nêu trên đều đang t́m được những bến đỗ mới ở các đội hoặc giải đấu cao hơn. Chưa có giải đấu nào mà nhiều thủ môn xứng đáng được coi là một nửa đội bóng như World Cup 2014.

Cổ động viên Brazil lạc quan và hẹn gặp lại ở World Cup 2018 tại Nga.
Lần đầu áp dụng công nghệ goal online và vạch sơn tan ngay. Hai cải tiến này, sau nhiều năm gặp phải sự chống đối của FIFA và cả UEFA, rút cuộc cũng được đem ra dùng ở giải đấu lần này, giúp giảm được những t́nh huống gây tranh căi về bàn thắng, cũng như đảm bảo các cầu thủ lập hàng rào phải đứng đúng khoảng cách luật định.
'Trông người lại nghĩ đến ta'
Một tháng thức đêm để xem những đội bóng giỏi nhất hành tinh đá, cũng để nh́n lại bóng đá nước nhà.
"Xây dựng nền bóng đá nước nhà từ móng, chú trọng vào bóng đá học đường và bóng đá đường phố, bằng mọi cách tiếp thu những tinh hoa của bóng đá thế giới... và phải học từ những bài học thất bại của các đội bóng từng được coi là anh cả đỏ, mà nay đă sa sút, để chọn con đường đi lên"
Ông Trần Tiến Đức
Quả là một khoảng cách ngày càng xa và sẽ c̣n xa nữa khi vẫn c̣n làm bóng đă theo kiểu chắp vá, khi một giải mang tên giải nhà nghề mà vẫn hoàn toàn nghiệp dư, chỉ có cầu thủ là hưởng lương ngất ngưởng so với mặt bằng chung của xă hội.
Và rồi bóng đá Việt Nam vẫn lặn ngụp ở cái ao làng Đông Nam Á.
Đáng tiếc là c̣n có người sống bởi hoài niệm về những thành tích đạt được ở khu vực cách đây hàng vài chục năm.
Xây dựng nền bóng đá nước nhà từ móng, chú trọng vào bóng đá học đường và bóng đá đường phố, bằng mọi cách tiếp thu những tinh hoa của bóng đá thế giới, có tầm nh́n đủ sáng suốt cho một chặng đường dài phía trước, và phải học từ những bài học thất bại của các đội bóng từng được coi là anh cả đỏ, mà nay đă sa sút, để chọn con đường đi lên.
Dù sao một tháng mất ngủ cũng đem lại niềm vui cho những người hâm mộ, v́ bóng đá đỉnh cao bao giờ cũng thể hiện được cái đẹp của sự hoàn mỹ.
Bài báo thể hiện văn phong và quan điểm riêng của tác giả, một nhà báo độc lập, b́nh luận viên thể thao và bóng đá đang sinh sống tại Hà Nội.
bbc