Ca sĩ Bạch Yến - thổi hồn vào ca khúc Đêm Đông

[Hanna]

Từ hồi còn bé, Bạch Yến đã có năng khiếu ca hát trong ca đoàn nhà thờ, năm 11 tuổi từ Cần Thơ lên Sài Gòn thi đã đoạt giải huy chương vàng nhi đồng năm 1953 do đài phát thanh Pháp Á tổ chức.Chị nhớ lại hồi đó hát bản Chiến Xa Việt Nam của Trần Văn Trạch và bản Có Một Đàn Chim trong giải thi này. Chiếc huy chương vàng đặc biệt đó rất đẹp và mặc dù gia cảnh nghèo nhưng chị không bán nó để chi tiêu và cuối cùng một trận cháy nhà đã thiêu hủy kỷ vật đó.





Sau đó giọng ca thiếu nhi Bạch Yến được mời hát cho đài Pháp Á mỗi tuần một lần cho đến khi đài đóng cửa vào năm 1954. Vì không quen biết ai trong giới ca nhạc để được giới thiệu đi hát cho nên chị phải làm nghề lái mô tô bay để kiếm sống. Là cô bé chỉ mới 12 tuổi mà Bạch Yến dám cưỡi lên chiếc mô tô to lớn để chạy vòng tròn theo một khán đài làm bằng gỗ từ dưới đất lên cao để cho khán giả leo lên đứng chung quanh coi. Phía bên ngoại có đoàn xiệc mô tô bay nổi tiếng miền Nam và ông cậu thấy Bạch Yến dạn dĩ không biết sợ cho nên dạy nghề và chị đã lưu diễn các tỉnh miền Nam và miền Trung suốt hai năm và cuối cùng phải bỏ nghề vì bị tai nạn. Cả người và chiếc mô tô từ trên cao rơi xuống đất, và bị gẫy mấy cái xương sườn. Chị nhớ lại đó là lần diễn chót ở hội chợ Thị Nghè, lái một chiếc mô tô và một người lái chiếc khác, cả hai cùng chạy vòng tròn nối đuôi nhau từ thấp lên cao và chiếc mô tô của Bạch Yến đụng vào chiếc kia và rơi xuống. Sự việc xảy ra rất nhanh, té xuống đất nhưng Bạch Yến cũng ráng gượng đứng dậy và giơ tay chào khán giả. Sau đó cảm thấy đau đớn và xe cứu thương chở vào bệnh viện Sài Gòn thì mới biết gẫy xương sườn, lúc đó đúng 14 tuổi.
Cũng từ tai nạn nhớ đời đó mà Bạch Yến cố gắng chuyển sang nghề ca hát. Phòng trà ca nhạc mà chị đầu tiên cộng tác là Trúc Lâm Trà Thất do hai nhạc sĩ Mạnh Phát và Ngọc Bích hùn nhau mở ra và một vài vũ trường nhỏ ở Chợ Lớn. Lúc mới hát chị chỉ mới 14 tuổi nhưng trang điểm thì không ai biết được đó là cô gái vị thành niên và được các nhạc sĩ trong ban nhạc thương mến và chỉ thuộc vài bản nhạc Pháp hát để khách khiêu vũ.
Dần dà, Bạch Yến hát thêm nhiều vũ trường khác, học thuộc nhiều bản ngoại quốc hơn, mỗi tuần học thêm hai bản mới. Chị chọn hát nhạc ngoại quốc để tạo cho mình một hướng đi mới mẻ, đặc biệt trong môi trường ca hát để sinh sống thời Sài Gòn thập niên 1950- 1960. Thời đó chị đã hát bản Unchained Melody và suốt cả sự nghiệp ca hát thì chị thuộc khoảng mấy trăm bản nhạc ngoại quốc nổi tiếng. Và ca sĩ Bạch Yến trình diễn nhiều điệu nhạc trong vũ trường từ Slow, Tango, Valse, Bolero, Pasodoble... làm những cặp khiêu vũ thích thú. Cùng một thời với chị có ca sĩ Bích Chiêu (chị của Tuấn Ngọc, Khánh Hà), Jo Marcel....
Năm 1961, chị bán căn nhà để lấy tiền mà sang Paris, Pháp học thêm về nghệ thuật trình diễn sân khấu trong 2 năm. Ở Paris cô ca sĩ Việt Nam tên Bạch Yến được hãng Polydor của Pháp mời thu thanh một số ca khúc tiếng Pháp trong 3 đĩa nhạc, thật là một điều đặc biệt và vinh dự. Cuối năm 1963, chị trở lại quê nhà cùng với sự nổi tiếng cho nên cát xê ở vũ trường rất cao. Chị kể rằng thời đó, khách đi nghe nhạc rất lịch sự, quần áo đẹp đẽ sang trọng, và thái độ thưởng thức rất tao nhã làm cho người hát cũng lây cảm giác thoải mái. Khách không biết nhảy đầm thì ngồi nghe và khách ra sàn nhảy thì bước chân phải điệu nghệ.
Mặc dù chuyên hát nhạc ngoại quốc nhưng ca sĩ Bạch Yến lại gắn liền tên tuổi với bản Đêm Đông của Nguyễn Văn Thương. Bản này người nhạc sĩ viết đã lâu từ năm 1939 theo điệu Tango nhưng vào năm 1957 thì Bạch Yến sáng tạo hát theo điệu Slow Rock. Mấy câu đầu hát tự do rồi sau đó mới vào nhịp điệu. Phải biết rằng thời đó ca sĩ không ai dám đổi lời, đổi nhịp điệu mà tác giả đã viết ( khác với bây giờ ), cho nên điều mà chị làm là một sự táo bạo, làm mới bài hát và đã thành công, đưa bản Đêm Đông trở thành nổi tiếng. Chị nhớ lại lúc tìm trong những bản nhạc có nốt và lời để chọn mà hát thì tình cờ thấy bản Đêm Đông và nảy ra ý tưởng đổi mới nhịp điệu và góp ý với một ban nhạc Phi Luật Tân đang chơi cho vũ trường để họ hòa âm đệm cho chị hát.
Chị kể rằng trước khi cất tiếng hát thì đèn trong vũ trường tắt và trổi lên câu hát " Chiều chưa đi màn đêm buông xuống. Đâu đấy buông lững lờ tiếng chuông..." Và ánh đèn rọi xuống Bạch Yến bắt vào câu " Thời gian ngừng trong tê tái. Cây trút lá cuốn theo chiều mây..." để tiếng nhạc đệm hòa cùng.
Khách vũ trường bất ngờ ngồi im thưởng thức, không ai ra sàn nhảy. Bài hát chấm dứt, tiếng vỗ tay rào rào. Và từ đó mỗi đêm vũ trường, khách đều yêu cầu Bạch Yến hát Đêm Đông, có đêm hát hai ba lần. Sau đó bài hát được hãng đĩa Sóng Nhạc phát hành với giọng ca của chị, bán rất chạy.
Ca khúc Đêm Đông của Nguyễn Văn Thương có nét nhạc quyến rũ không những đối với thính giả Việt Nam mà còn nổi tiếng quốc tế. Ca sĩ Bạch Yến khi sang Hoa Kỳ lưu diễn từ năm 1965 thì hành trang mang theo có bản Đêm Đông. Trong một show truyền hình tên Liberace Show vào năm 1966, chính tài tử Bob Hope đã trân trọng giới thiệu ca sĩ Bạch Yến cùng bản Đêm Đông. Quí vị có thể vào Youtube để xem đoạn phim này. Cô ca sĩ Việt Nam mặc chiếc áo dài cổ áo cao thời trang thập niên sáu mươi, hát cùng với ban nhạc hòa tấu Hoa Kỳ, một dàn vĩ cầm réo rắc âm điệu du dương. Hình ảnh kỷ niệm đẹp đẽ đó là một trong những dấu ấn đặc biệt tạo nên tên tuổi quốc tế của giọng ca Bạch Yến.
Tháng 7/2014 vừa rồi, từ Paris, chị đã sang Quận Cam để phát hành cuốn băng Tình Ca Lam Phương với tiếng hát Bạch Yến gồm những bài như : Cho em quên tuổi ngọc -Cỏ úa -Duyên Kiếp -Chờ người -Thu Sầu -Phút cuối -Hạnh phúc mang theo -Kiếp nghèo -Em đi rồi -Một mình.
Trở lại Pháp cuối tháng 10/2014 , ca sĩ Bạch Yến cùng người bạn đời là nhạc sĩ nghiên cứu dân ca Trần Quang Hải tiếp tục đi hát dòng nhạc truyền thống dân gian Việt Nam cho khán giả năm châu thưởng thức từ nhiều năm nay. Hỏi rằng thích cái gì nhất trong nhiều bản dân ca thì Bạch Yến trả lời đó là các điệu hát ru con ba miền; khi trình diễn không cần có nhạc đệm.
Có dịp nghe Bạch Yến trình diễn đủ loại bài hát bằng tiếng Ý, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Việt Nam thì mới biết khả năng âm nhạc của chị thật phong phú. Nhưng đối với khán giả Việt Nam thì nhắc tới ca sĩ Bạch Yến người ta nhớ tới bản Đêm Đông.

vnn