Những biện pháp phong tỏa khắc nghiệt đã thôi thúc người dân TQ xuống đường phản đối vào cuối tháng trước đã được dần dần nới lỏng. Nhưng có nhiều người tham gia biểu tình nói rằng, họ không chỉ muốn được chừng đó và tự do thì quan trọng hơn Covid. (trích Phóng sự của Lý Nguyên (Li Yuan), báo The New York Times).
Sau khi chính phủ Bắc Kinh thông báo sẽ nới lỏng các biện pháp kiểm soát Covid khắc nghiệt, nhiều người dân đã tỏ lòng biết ơn, tuy nhiên những người biểu tình đã mạnh dạn lên tiếng phản đối các biện pháp còn hạn chế này. Sau ba năm dài, người dân khắp nước này đang cố gắng trở lại cuộc sống bình thường.
"Cảm ơn các bạn trẻ dũng cảm" là một lời bình luận được chia sẻ rộng rãi trên các mạng xã hội TQ. Một số người đã đăng lên mạng hình ở trang bìa mới của tạp chí
Time "Những người anh hùng của năm" (Heroes of the Year) để tôn vinh phụ nữ Iran và so sánh họ với những người biểu tình ở TQ:
"Chào mừng những người phụ nữ dũng cảm của Iran. Hoan hô các bạn trẻ dũng cảm".
Nhưng có nhiều người trong số những người đi biểu tình vào tháng trước không thật sự vui mừng vì họ muốn có nhiều sự thay đổi hơn thế: Họ muốn
nhà nước CS thừa nhận rằng "Zero Covid" là một sai lầm nghiêm trọng. Họ vẫn thể hiện nhiều cảm xúc đầy giận dữ, thất vọng và buồn bã. Họ muốn tiếp tục đấu tranh cho các quyền căn bản của mình và buộc chính phủ của họ phải gánh chịu mọi trách nhiệm về những hậu quả nghiêm trọng đã xảy ra suốt 3 năm qua cho người dân ở đây.
Họ hài lòng khi thấy dân chúng TQ đang được giải tỏa khỏi các cuộc kiểm tra, xét nghiệm và phong tỏa liên tục đã trở thành một phần trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, họ thấy tức giận vì chính phủ đã không xin lỗi và có lẽ sẽ không bao giờ xin lỗi vì các sai lầm của mình, những sai lầm to lớn đã gây ra nhiều cái chết không cần thiết.
Họ biết số phận của họ vẫn phụ thuộc vào ý muốn của một người, của người chóp bu lãnh tụ của đất nước, Tập Cận Bình. Họ lo lắng về việc TQ thiếu sự chuẩn bị thích hợp để nới lỏng các hạn chế phòng dịch, vì đó sẽ khiến cho dân chúng một lần nữa phải gánh chịu hậu quả của việc quản lý tồi tệ này.
Người dân xếp hàng bên ngoài phòng khám sốt ở Bắc Kinh. (Ảnh: Reuters)
Quang cảnh tương tự tại một phòng khám ở thành phố Vũ Hán (tỉnh Hồ Bắc). (Ảnh: Reuters)
Miranda, một nhà báo từng tham gia biểu tình ở Thượng Hải, cho biết bài học lớn nhất mà cô rút ra được sau ba năm
"Zero Covid" là mọi người có thể chết khi một quốc gia đi sai hướng.
"Cái giá phải trả đó thật quá cao", cô nói.
Tung, một người biểu tình khác, một nữ sinh viên đại học ở thành phố Nam Kinh phía Đông Trung Quốc, đã nhắc lại ký ức về vị bác sĩ đã bị bịt miệng vào năm 2020 sau khi cố gắng báo động cho người dân TQ về virus corona. Sau đó ông ta đạ chết vì chính con virus đó.
"Bác sĩ Lý Văn Lượng (Li Wenliang) không thể sống lại. Cũng như nhiều người đã bỏ mạng do các chính sách kiểm soát đại dịch quá mức. Cũng như phẩm giá con người bị phủ nhận và bị chà đạp. Cũng như cuộc sống sinh viên bình thường trong những năm đại học của chúng tôi sẽ không quay trở lại như trước đây", cô nói.
Tự gọi mình và những người biểu tình là
"những con người của định mệnh",
"Tôi sẽ tiếp tục chiến đấu", cô Tung khẳng định.
Kiều dân TQ ở London, Anh Quốc biểu tình phản đối Tập Cận Bình, bày tỏ sự ủng hộ phong trào phản kháng ở trong nước. (Ảnh: Christopher Furlong/Getty Images)
Thật khó để hình dung rằng, các cuộc biểu tình hồi cuối tháng 11 vứa qua, là những cuộc biểu tình có mục tiêu chính trị và rộng rãi nhất kể từ phong trào ủng hộ dân chủ năm 1989, đã đóng vai trò như thế nào trong quyết định của chính phủ Bắc Kinh nhằm dỡ bỏ các hạn chế sớm hơn dự kiến. Nền kinh tế đã lao dốc một thời gian khá dài. Đã có nhiều cuộc va chạm giữa chính quyền địa phương và người dân.
Nhưng đối với nhiều người tham gia biểu tình, cũng như một số người không tham gia biểu tình, lý do mà ĐCSTQ phải hành động như vậy, rõ ràng là các cuộc biểu tình đã mở ra một vết nứt trong bóng tối ngột ngạt của sự đàn áp, mang lại ánh sáng và hi vọng.
"Vì những người biểu tình, tôi tràn đầy hi vọng về tương lai của TQ", Tate, người từng là giáo viên trung học hơn ba thập niên ở thành phố Thâm Quyến phía Nam, cho biết.
Ye Qing, một học giả về pháp lý ở Bắc Kinh, đã viết trên
Twitter về cuộc biểu tình ngày 27/11/22 ở Thượng Hải:
"Đây là lúc mọi người khởi động lại đất nước này. Cuối cùng, thời điểm đó có lẽ đã bắt đầu".
Những người biểu tình mà tôi đã gặp gở đều rất tỉnh táo về vai trò của họ và về tương lai của TQ.
Nhưng bây giờ họ thậm chí còn có nguồn động lực mạnh hơn để giành lấy số phận vào tay mình. Họ đã nhận ra vì họ không thể bỏ phiếu trực tiếp bầu người lãnh đạo đất nước, nên chính phủ dưới sự chỉ đạo của ĐCSTQ, có thể tùy tiện áp đặt nhiều hơn những chính sách như
"Zero Covid", giống như ĐCSTQ đã từng gây ra những thảm họa kinh khủng như
"Bước Đại Nhảy Vọt" và
"Cách mạng Văn hóa" ở thế hệ cha mẹ và ông bà của họ.
Họ biết rằng, họ đang đối đầu với một nhà nước độc tài, có quyền lực lớn nhất hành tinh và một người chóp bu lãnh đạo TQ có bàn tay sắt gớm nhất trong nhiều thập niên. Các cuộc biểu tình gần đây của họ chắc chắn sẽ không có tác động lớn đến cơ cấu quyền lực ở Bắc Kinh.
Nhưng họ đã phá vỡ huyền thoại cho rằng, nhà nước đó không thể bị thách thức. Qua một đêm, nhiều người TQ, đặc biệt là những người biểu tình trẻ tuổi, nhận ra rằng ông Tập không phải là vị Chúa Trời và quyền lực của ông ta không phải là không thể phá vỡ, một số học giả TQ nói với tôi (*tác giả bài viết này).
Hầu như ngày nào tôi cũng nói chuyện với những người biểu tình và tôi đã nghe đi nghe lại câu nói này:
"Một người không nên tập trung có quá nhiều quyền lực".
Quang cảnh trên xe điện ngầm ở Bắc Kinh hôm 9/12, vào giờ cao điểm. (Ảnh: Reuters)
Ba người trong số họ đã bị cảnh sát giam giữ 24 giờ, một người khác bị triệu tập để thẩm vấn. Người thứ năm mà tôi nói chuyện đã bị viên cố vấn của cô ở trường quấy nhiễu nhiều lần, thậm chí người này còn gọi điện cho cha mẹ cô ấy. Những người khác không muốn công khai nói lên cảm xúc riêng. Tất cả đều cho biết họ sẽ không ngần ngại xuống đường trong tương lai hoặc tham gia vào các hình thức phản đối khác, chẳng hạn như sử dụng chức năng
Airdrop của iPhone để chia sẻ khẩu hiệu với những người đi tàu điện ngầm, hoặc viết khẩu hiệu dưới dạng tranh vẽ graffiti trên tường các nhà vệ sinh công cộng.
Tất cả những người mà tôi phỏng vấn đều yêu cầu tôi không sử dụng đầy đủ tên họ, tôi chỉ sử dụng biệt hiệu hoặc tên tiếng Anh để bảo vệ sự an toàn của họ.
Một trong những người biểu tình bị giam giữ cho biết cô ấy đã bị lấy mẫu máu, bị quét (scan) mống mắt và điện thoại của cô ấy bị tịch thu. Cô được lệnh cởi hết quần áo để khám xét cơ thể. Trải nghiệm đó khiến cho cô vẫn còn cảm giác sợ hãi. Tuy nhiên, cô ấy đã chia sẻ kinh nghiệm của mình trên bài phát thanh (podcast) bằng tiếng TQ của tôi để cảnh giác những người khác biết điều gì sẽ xảy ra.
Cô ấy nói cô ấy chưa từng nhúng tay vào chuyện chính trị trong quá khứ. Nhưng điều đó đã thay đổi sau khi các nhân viên kiểm duyệt đã xóa tám tài khoản của cô trên mạng Weibo chỉ vì cô đã đăng hoặc chia sẻ về các sự kiện xã hội bi thảm liên quan đến phụ nữ.
"Người dân phản đối vì những lý do khác nhau", cô nói. Đối với cô, đó là về quyền tự do ngôn luận; đối với một số người khác, đó là phản đối kiểm duyệt, đòi được xem những bộ phim mà họ ưa thích. Nhưng họ có chung một mục tiêu:
Họ muốn có một chính phủ mới.(?)
Tương lai của phong trào phản đối này mà những người biểu tình này hi vọng họ đã bắt đầu nằm ở hai điều: tổ chức của họ và sự ủng hộ của công chúng.
Họ đã thu phục được một số người trung niên, những người đã trải qua sự thức tỉnh chính trị của chính mình. Một vài người trung niên đó đã liên lạc với tôi để bày tỏ lòng biết ơn của họ đối với những người biểu tình.
Những người biểu tình biết họ gần như không thể cạnh tranh với một chính phủ có bộ máy tuyên truyền có kỹ thuật tinh vi nhất trong lịch sử nhân loại.
Một cuộc biểu tình của các sinh viên Bắc Kinh hôm 27/11/2022. (Ảnh: Getty Images)
Miranda, nhà báo, cho biết cô dự định dành nhiều thời gian hơn để nói chuyện với bạn bè, cố gắng lấy lòng họ. Cô ấy nói, lần tới khi những người biểu tình lên tiếng, họ sẽ có nhiều người ủng hộ hơn đứng về phía họ.
Vào một buổi tối tháng trước, Atong, một sinh viên khác ở Nam Kinh, đã tự mình ra ngoài để dán các biểu ngữ phản đối viết tay, bởi vì anh không đủ tin tưởng vào bất cứ ai để rủ họ đi cùng, và bởi vì hai người cùng đi sẽ dễ bị chú ý hơn. Giờ đây, anh là một trong 80 sinh viên từ trường đại học của mình trong một nhóm trò chuyện bằng ngôn ngữ được mã hóa, những người tự gọi mình là
"những kẻ nổi loạn" và đang trao đổi ý kiến về những việc cần phải làm tiếp theo.
Anh ấy chỉ ra một số cuộc biểu tình gần đây tại các trường đại học, tại đó sinh viên đã thương lượng thành công những thay đổi trong chính sách của Covid với ban quản lý của họ. Anh nói rằng chỉ một vài tuần trước đây, chuyện đó là không thể tưởng tượng sẽ xảy ra được.
Nhưng, khi tôi hỏi những người biểu tình,
"Điều gì sẽ xảy ra nếu sự kháng cự thầm lặng này thất bại? Điều gì sẽ xảy ra nếu năm tháng trôi đi và không có gì thay đổi cả?"
Hầu hết cho biết họ đã sẵn sàng tiếp tục tranh đấu. Xia, một sinh viên mới tốt nghiệp đại học, cho biết trong những năm gần đây cô đã chứng kiến việc chính phủ đàn áp các quyền của người đồng tính (L.G.B.T.Q.), những người giống như cô. Và cô cảm thấy mình đúng lên phải chống lại.
"Chúng tôi có thể sẽ mất từ 5 năm đến 10 năm hoặc thậm chí lâu hơn nữa. Đối với nhiều người trong chúng tôi, được thấy một TQ tự do và dân chủ trong đời mình đã là một điều đáng thỏa mãn", cô nói.
Games
Người biểu tình ở TQ: "Chúng tôi sẽ tiếp tục chiến đấu"
