Tàu Trung Quốc va chạm: Sự trả thù cho nhiều năm bắt nạt lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines

RudolphChen, CC BY-SA 3.0 , qua Wikimedia Commons

Lực lượng Tuần duyên Trung Quốc liên tục quấy rối và đe dọa tàu tuần duyên và tàu cá Philippines ở Biển Đông. Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ vùng biển này, trong khi Tòa Trọng tài Thường trực đã bác bỏ yêu sách của Trung Quốc. Trong khi tàu thuyền Philippines tiếp tục sử dụng lãnh thổ mà thế giới công nhận là của Philippines, Trung Quốc từ lâu đã sử dụng các chiến thuật bắt nạt, chặn đường, đâm va và làm hư hại tàu Philippines hoặc bắn chúng bằng vòi rồng công suất lớn. Tuần này, Trung Quốc đã phải chịu quả báo khi hai tàu bắt nạt của họ va chạm, khiến một trong số chúng không thể ra khơi.

Sự gia tăng xâm lược của Trung Quốc là một trong những lý do chính khiến Hải quân Hoa Kỳ tiến hành tuần tra tự do hàng hải trong khu vực.

Vào thứ Hai, ngày 11 tháng 8 năm 2025, hai tàu Trung Quốc đã va chạm khi đang truy đuổi các tàu của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines gần Bãi cạn Scarborough ở Biển Đông. Tàu tuần tra CCG 3104 của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Trung Quốc đã đâm vào tàu khu trục tên lửa dẫn đường Guilin (số hiệu 164) của Hải quân PLA, một nỗ lực phong tỏa bất thành .

Vụ đụng độ xảy ra khi các tàu Cảnh sát biển Philippines BRP Teresa Magbanua và BRP Suluan hộ tống tàu cá MV Pamamalakaya và 35 tàu cá địa phương trong khuôn khổ Chiến dịch Kadiwa của Manila, nhằm cung cấp nhiên liệu và vật tư cho ngư dân Philippines hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế phía tây của nước này.

Người phát ngôn của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines, Chuẩn tướng Jay Tarriela, cho biết tàu CCG 3104, trong khi truy đuổi tàu BRP Suluan với tốc độ cao, đã thực hiện một động tác cơ động nguy hiểm từ mạn phải của tàu. Động tác này khiến tàu tuần tra đâm vào tàu Guilin đang tiến đến từ phía bên kia. Các nhà phân tích tin rằng các tàu Trung Quốc đã cố gắng "kẹp" tàu tuần tra Philippines, ép nó vào đường đi của một vụ phun vòi rồng tầm gần. Sự phối hợp kém đã biến động tác này thành một vụ va chạm tự gây ra.

Vụ va chạm khiến tàu CCG 3104 "không đủ điều kiện đi biển", với thiệt hại đáng kể ở mũi tàu và mũi tàu. Thủy thủ đoàn Trung Quốc đã không phản hồi đề nghị hỗ trợ của tàu Philippines, và hiện vẫn chưa rõ liệu có thương tích nào hay không.

Sự tham gia của tàu khu trục Guilin của Hải quân Trung Quốc trong vụ va chạm ở bãi cạn Scarborough được các nhà phân tích coi là rất bất thường và "quá mức cần thiết". Các tàu chiến của Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) thường "ẩn mình" và tránh giao tranh trực tiếp, để lại những cuộc đối đầu như vậy cho Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Trung Quốc. Điều này khiến vụ việc ngày 11 tháng 8 trở thành một trong những cuộc chạm trán nghiêm trọng nhất giữa lực lượng Trung Quốc và Philippines, làm nổi bật căng thẳng leo thang ở Biển Đông.

Bãi cạn Scarborough đã trở thành điểm nóng dai dẳng kể từ khi Trung Quốc chiếm giữ từ Philippines vào năm 2012. Kể từ đó, Bắc Kinh đã liên tục tiến hành chiến dịch quấy rối tàu dân sự và tàu chính phủ Philippines, và tình hình này đã trở nên nghiêm trọng hơn trong những năm gần đây. Vào tháng 2 năm 2023, một tàu Cảnh sát biển Trung Quốc đã sử dụng tia laser cấp quân sự chống lại một tàu Cảnh sát biển Philippines dài 44 mét trong một nhiệm vụ tiếp tế.

Vào tháng 3 năm 2024, tàu Trung Quốc đã sử dụng vòi rồng tấn công tàu Philippines, làm vỡ kính chắn gió và làm bị thương một số thuyền viên. Tháng tiếp theo, ba tàu tuần tra Trung Quốc đã dùng vòi rồng tấn công tàu tuần tra Philippines gần bãi cạn Scarborough, trong khi một số tàu khác đe dọa ngư dân Philippines tại bãi đá Iroquois. Vào tháng 1 năm 2025, nhiều tàu Trung Quốc đã có những động thái hung hăng đối với tàu cá Philippines, buộc phải tạm dừng một cuộc khảo sát khoa học.

Bắc Kinh biện minh cho những hành động này thông qua yêu sách "đường chín đoạn", khẳng định quyền lịch sử của Trung Quốc đối với khoảng 90% Biển Đông. Yêu sách này dựa trên bản đồ năm 1947 do chính phủ Quốc dân đảng lập ra và sau đó được chính quyền Cộng sản thông qua, trích dẫn các tài liệu lịch sử có từ thời nhà Hán. Bất chấp phán quyết của trọng tài quốc tế năm 2016 bác bỏ yêu sách "đường chín đoạn" là "không có cơ sở pháp lý", Trung Quốc vẫn phớt lờ phán quyết này và tiếp tục thực thi các yêu sách của mình.

Bằng cách thực thi đường chín đoạn, Bắc Kinh tìm cách biến vùng biển quốc tế này thành lãnh thổ có chủ quyền trên thực tế trong một quá trình mà các chuyên gia gọi là "lãnh thổ hóa hàng hải".

Về mặt chiến lược, Biển Đông là một tuyến đường huyết mạch quan trọng cho thương mại toàn cầu, với lượng hàng hóa trị giá 3,36 nghìn tỷ đô la được vận chuyển qua đây hàng năm, bao gồm 80% lượng năng lượng nhập khẩu của Trung Quốc. Vùng biển này cũng giàu ngư trường và chứa trữ lượng dầu mỏ và khí đốt tự nhiên lớn.

Trớ trêu thay, Trung Quốc là bên ký kết Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS), trong khi Hoa Kỳ thì không. Tuy nhiên, Hoa Kỳ lại là bên thực thi luật pháp chính, còn Trung Quốc lại là bên vi phạm chính.