Đi tây khổ sao khổ thế (1 + phần cuối)

Có con ở nước ngoài là niềm tự hào của những cha mẹ già ở Việt Nam, ngày xưa đã vậy, ngày nay còn hơn nữa vì không những hãnh diện với xóm làng mà còn có cơ hội được đi nước ngoài. Nhưng có một nỗi khổ khác mà không phải bậc cha mẹ, anh em, bạn bè nào cũng biết và tin nếu không tận mắt chứng kiến núm ruột của mình lao động vất vả ra sao.

Ông K có một đứa con đã sang Séc từ những năm 80 của thế kỷ trước mà như người ta nói đã có nhiều phần quan trọng của cuộc đời đều xảy ra ở nước ngoài. Ấy vậy mà nó rất ít về nước thăm gia đình, thỉnh thoảng lại còn than khổ sở vất vả nữa chứ. Bạn bè cũ, anh em và cả ông đôi khi cũng trách nó „giàu sang phú quí phụ bần“ hay là „mày sợ ai vay mượn mà cứ kêu khổ cơ chứ hả thằng đi tây“. Trước đây nó đi tây là nhờ tiêu chuẩn thành tích hoạt động cách mạng của ông. Khi đi nó mới gần 20 tuổi, ăn chưa no lo chưa tới. Ông bà cũng chỉ biết là sau biến động những năm đầu 90 ở đông Âu, nó không về quê mà thôi làm việc ở nhà máy ra ngoài kinh doanh. Mấy năm đầu nhờ có nó gửi tiền về chu cấp gia đình ông thoát cảnh con trâu đi trước cái cày theo sau. Ngoài ngôi nhà mái bằng khang trang cho bố mẹ, các em nó thoát li nông nghiệp đi làm công nhân, đi buôn bán ngoài phố. Cả năm vợ chồng nó mới gửi biếu ông bà tý tiền. Có một năm vợ hay chồng nó về chơi, cho con cái về cho biết ông bà tổ tiên. Ông bà cứ nghĩ nó ở tây lâu, thay đổi tính nết thành ki bo quá, tuy vậy ông bà tự hào về nó lắm. Ai hỏi chỉ biết là nó đi tây, cũng có đồng ra đồng vào mới được vậy chứ làm gì, buôn gì, làm ra sao thì không có ai hỏi và ngay cả ông bà cũng mù tịt. Lâu lâu nó không gọi điện ông bà còn trách chúng đi tây giàu sang phú quí rồi quên hết cả gia đình, quê hương. Nó cũng chỉ phân trần con bận quá, con muốn về phụng dưỡng bố mẹ lắm nhưng buôn bán khó khăn không về được...

Hè vừa rồi, thấy sức ông bà đều yếu, mấy đứa ở Việt nam bàn nhau bảo nó phải đón các cụ sang đi chơi một chuyến dối già. Nó thì bảo con bận lắm, chỉ sợ đón bố mẹ sang chăm sóc không được chu đáo thì khổ các cụ, nói vậy nhưng nó cũng làm ngay giấy tờ để ông bà kịp đi chơi dịp hè. Thôi thì gần đất xa trời rồi, chả biết có đi lại nổi không, lại nghe con nói thế thì giận nên ông bà từ chối. Mãi rồi khi nó gọi về năn bảy lần tha thiết bảo, chúng con bận lắm, có về cũng chỉ được vài ngày, các cháu cũng không về được, chi bằng cũng tiền đó đón ông bà sang vài tháng hè chơi, các cháu nghỉ học được gần ông bà, một công đôi việc đều tiện. Vậy ông bà mới gật đầu đấy chứ. Ông bà vui lắm, hãnh diện lắm, cái bọn trẻ đi thì bình thường chứ già như vậy mà đi tây đâu phải ai cũng dám bỏ tiền ra và ai cũng được đi.

Bước chân đến xứ sở người sau những vui mừng bỡ ngỡ ban đầu ông bà mới vỡ ra nhiều chuyện. Chuyện tày trời là đi tây sao khổ quá chứ không sung sướng như mọi người hay kể và trong hình dung tưởng tượng của tất thảy người trong nước.

Này nhé, con ông nó đã từng gian nan kiên nhẫn trong suốt mười mấy năm buôn bán từ buôn giày, quần áo, đồng hồ...nói chung là đủ mọi loại hàng hóa. Nó đã từng phải chạy mấy trăm cây số đến chỗ bán hàng rồi lại trở về nhà chỉ trong ngày. Nó đã phải bán hàng trong cái lều dựng bằng những chiếc cọc sắt hết năm này sang năm khác. Nó đã hao hổn sức lực để kiếm tiền bằng cách đứng mười mấy tiếng trong mưa tuyết dưới cái lạnh như trong ngăn tủ đá để bán hàng.... Hiện con ông đã chuyển sang cửa hàng thực phẩm sau khi kết thúc việc bán hàng vải và giầy dép vì buôn bán quá ế ẩm. Ở với con mà bữa cơm nào cũng có người này thiếu người kia vì vợ chồng con cái phải thay nhau bán hàng. Một ngày nấu một lần buổi tối, hôm sau ăn sáng, ăn trưa thì cho vào lò vi sóng quay lại. Buôn bán gì mà khổ thế, mở cửa từ bảy giờ sáng đến chín giờ đêm. Sáng từ 5 giờ đã dậy đi lấy rau quả, may mà người đưa báo cứ thấy thùng sẵn ở đó chỉ việc cho vào hộ. Người ở nhà thì cơm nước cho bữa trưa, bữa chiều rồi đưa đón con đi học, rồi ra cửa hàng cả ngày dọn dẹp bày hàng. Chúng nó bảo ngày nào cũng vậy, mùa đông cũng như mùa hè, và cũng chẳng có ngày nghỉ cho dù ngày đó là ngày lễ của dân Séc hay dân Việt. Ôi thương quá đi thôi! Ông bà cứ nhủ nhau như thế. Nhà nông ngày xưa bốn năm giờ sáng dắt trâu đi cày, rét buốt ruột cũng chín giờ đã được nghỉ, bận lắm mới phải làm thêm lưng buổi chiều. Giờ biết chúng nó vất vả vậy mới thấy tiền nào cho vừa công sức bỏ ra. Lại còn món tiền bằng cả gia tài nó đã bỏ ra để đón bố mẹ sang chơi cho thỏa nguyện ước nữa chứ, sao mà xót quá. Bà cứ chấm nước mắt than thở làm ông cũng nẫu cả lòng mà không giúp được gì.

Hôm nào xem báo thấy các siêu thị có chiến dịch khuyến mại giảm giá thì dù có việc gì chúng cũng bỏ đấy mà đi xếp hàng thật sớm để có thể lấy được mớ hàng giá hời hơn một chút, về bán lại giá cao hơn, tăng thu nhập. Thương con ông bà bảo chúng bơn bớt làm để giữ sức khỏe thì chúng phân bua rằng bây giờ không tìm mối hàng rẻ, không chịu khó đứng bán suốt ngày thì làm sao cạnh tranh được với siêu thị hay với các cửa hàng cùng loại gần bên cạnh. Rõ khổ, thấy bảo ngày còn làm nhà máy chúng cũng được ngày nghỉ, nghỉ cuối tuần, nghỉ ngày lễ. Lúc đó còn có thời gian đi đây đi đó chơi bời tìm hiểu và lấy vợ lấy chồng, chứ từ hồi ấy mà lao động thế này chắc ế.

Nguyễn Trấn DN-DS

Từ bữa ông bà sang chúng cũng chỉ một lần làm cơm mời bạn bè thân hữu, ai mời liên hoan gì thì chở ông bà đến trước rồi đóng cửa hàng vợ chồng mới kéo nhau tới. Những hôm như vậy ăn uống chả được, cứ tâm sự bàn chuyện nhỏ to đến sang ngày, ngủ nghê thất thường, sáng có hôm chúng phải bỏ không đi lấy hàng được.

Chính vì vậy chúng bảo bán hàng này thì những cuộc hẹn không quan trọng, những nơi lễ lạt khất được là phải khất, có đi quán uống với bạn bè cốc bia uống buổi chiều cũng khó. Ở quê ta thì nhậu nhẹt hay lễ lạt thì đóng cửa mà đi vô tư, chứ bên này mà nhậu nhẹt hay lễ lạt đóng cửa đi thì mất khách, thế là đành mang tiếng với mọi người thôi. Chúng còn đăng ký sẵn cho ông bà đi mấy tua du lịch thăm thú các nơi. Toàn là đi cùng đứa cháu lớn và những người ở đâu đâu tụ về chứ vợ chồng nó còn bận bán hàng. Nói ra mới biết vợ chồng con cái nó sống giữa lòng châu Âu mà đi thăm thú nước Séc còn chưa hết nói gì tới châu Âu. Chúng đi tây thật khổ, chứ mấy đứa em ở nhà hễ có nghỉ dài ngày là bìu díu nhau đi chơi, nước trong nước ngoài đủ cả, gì chứ các nước châu Á kiểu qua Thái lan, Trung quốc...ông bà cũng từng đi ké. Thế mà ở đây, trong khu vực Schengen đi chẳng cần thị thực con ông cũng chưa được đi. Vợ chồng nó bảo người Việt ở đây, nhất là ở các chợ đổ hàng, mấy năm nay buôn bán ế ẩm mới dùng thời gian rảnh rỗi đi du lịch đây đó cho vui, chứ ngày xưa làm gì có phong trào đi du lịch. Có nhiều gia đình đổ hàng chỉ biết từ nhà tới chợ, từ chợ tới siêu thị và siêu thị về nhà..., còn chẳng biết quanh quanh những lối đi này là cái gì.

Ông bà ở nhà mãi cũng buồn, ngày nào cũng đi bộ ra cửa hàng xem con bán hàng. Thấy nó bận túi bụi muốn giúp cái này cái kia nhưng già rồi chân tay không khéo léo, động đâu đổ đấy rồi lại nhầm lẫn nên chỉ dám đứng nhìn, mỏi mắt, mỏi lưng lại dắt díu nhau về. Bà nhà ông quen đi lễ chùa nên vài ngày chúng lại đưa ra chợ, thả ông bà ở quán của người quen. Ông bà ăn uống ở đấy, vào cái niệm phật đường trong chùa thắp hương rồi đi xem hàng hóa trong chợ. Đi mới biết nhiều việc, mới thấy rõ hơn, thấm thía hơn nỗi khổ của con ông bà và những người xa xứ kiếm ăn. Lặn lội trong từng dãy hàng trò chuyện với đám trẻ đánh cờ vui tính ông thấy kiếm được đồng tiền và tiêu đồng tiền ở đâu cũng không dễ. Này chợ thì mở cửa hàng ngày, quanh năm cho dù dân bản xứ coi trọng ngày nghỉ hơn là kiếm tiền, vì họ coi kiếm tiền cũng để có cuộc sống tốt hơn chứ không phải kiếm tiền để mà chết. Thực ra cũng tại nhiều người xót của vì cứ mở mắt ra là phải chi tiền, từ tiền nhà, tiền thuê quầy... Nghỉ một hôm là mất thu nhập, chưa kể nghỉ thì sợ quầy bên cạnh nó lại vợt mất khách của mình. Thế là cứ ra chợ ngày mưa cũng như ngày nắng, mà ông thấy trong các chợ đổ hàng to ở Séc có đủ thứ từ ăn tới chơi, nên cũng buồn nếu ở nhà vì chẳng biết làm gì, chơi gì, ăn gì. Thế là cứ đi làm, đi ra chợ mặc dù biết có khi đi thế này chẳng hiệu quả gì nhưng người ta nói đi chợ như là đi câu vậy.

Cái khổ nữa là nhiều gia đình trẻ có con nhỏ, chẳng biết trông cậy vào ai. Ở nhà còn anh chị em hay bố mẹ rồi người thân nhiều giúp đỡ. Chứ ở đây thì phải phân công nhau cho thật sát sao nếu không thì lỡ việc hết. Ngay như nhà con ông, lúc ông bà chưa sang, bọn trẻ đi học về là ra cửa hàng, vừa học vừa trông hàng giúp đến tối một người về trước cho con về tắm rửa nấu nướng. Nhà ai con nhỏ quá thì phải thuê gửi mà đi làm thuê, buôn bán nhưng nhiều nhà mang con ra chợ hay ra cửa hàng cả ngày vạ vật chỉ vì buôn bán không ra, tiết kiệm được tý nào hay tý đấy. Rồi người nặng gánh gia đình, mỗi khi bố mẹ già ở nhà ốm đau hay lâm nguy thì cuộc sống đảo lột hết cả lên.

Ông thấy khổ cho cả lứa thanh niên tuổi trẻ sang đây, nghèo khó đi làm thuê thì lấy thời gian đâu đi tìm hiểu đi tán để có đôi có lứa. Nhiều chỗ làm từ sáng tới tối, từ ngày này sang ngày khác thì chỉ còn nước bảo các cụ ở nhà nhắm sẵn cho một đám nào để khi về thăm nhà tranh thủ cưới. Những ngặt một nỗi cưới ở nhà thì rắc rối và tốn kém khi đón sang, mà không sang thì cũng sinh chuyện. Biết vậy mà nhiều người vẫn đành phải để nửa kia ở nhà.

Còn các cháu đi học thì bố mẹ đành bó tay với chuyện học hành của con cái, mặc chúng tự lập được đến đâu thì đến. Vì thứ nhất chẳng tìm đâu ra thời gian, thứ hai tiếng còn kém hơn các con, thậm chí nhiều nhà con cái sống cứ rú rú, từ trường về nhà là đóng khung trong những bức tường và cái máy tính, chẳng có bạn bè nào ra vào hết và chẳng được bố mẹ đưa đi đâu chơi. Số người gửi con đi học thêm ở các trường do người Việt dạy hay nhờ tây kèm cũng rất ít vì phải có thời gian và có tiền chứ.

Cái khổ nữa của người ở đây là mỗi khi có việc phải đến các cơ quan công quyền hay khám bệnh, phần không có tiền để thuê hay nhờ người, một phần cũng sợ mấy ông dịch vụ không thật thà hay „làm tiền“ nên đành liều đi một mình vậy, cho nên chuyện chữ tác đánh chữ tộ, nhầm lẫn đến buồn cười cũng xảy ra thường ngày.

Hai tháng hè trôi qua, ăn cơm tây, hít thở không khí trong lành ông bà thấy trong người khỏe khoắn, cũng lên cân chút ít, da dẻ căng đẹp...con cái, bạn bè con ai cũng „tán“ ông bà ở chơi thêm vài tháng, nhưng ông vẫn quyết đi về. Biết cuộc sống của con rồi, biết công việc và nỗi khổ của người xa xứ, ông bà muốn về làm lại di chúc chia phần nhà đất cho con như những đứa con khác ở nhà. Trước đây cứ nghĩ nó đi tây sung sướng, kiếm tiền của dễ dàng thì nhà đất ông bà bù đắp cho đứa nghèo hơn, nay thấy mình nhầm thì phải sửa. Ông bà cũng sẽ nói chuyện với các gia đình có con đi tây để biết hoàn cảnh con cái mình mà thông cảm với chúng và biết nâng niu quí trọng hơn nữa những đồng bạc chúng gửi về, những đồng bạc được biếu tặng thấm đẫm bao mồ hôi công sức của người làm ra.

Nguồn: Báo DNDS