Việc đồng ư để các vị sư ra trụ tŕ chùa ở Trường sa hay dựng tượng lớn của Đức Thánh Trần tại đây, hoặc cho phép các đơn vị hay tập thể cá nhân ra thăm đảo biển là việc làm rất đáng quư nhưng chưa đủ mà nên cần được hiểu rằng đó chỉ mới là h́nh thức chứ chưa phải là những cơ hội để quần chúng nhân dân bày tỏ ư chí và nguyện vọng của ḿnh, chưa thực sự hun đúc để tạo nên sức mạnh của toàn dân trong việc bảo vệ lănh thổ, lănh hải đảo biển. Vấn đề bầy tỏ thái độ chống bành trướng của Trung quốc thời xưa và nay không thể gọi là vấn đề “nhạy cảm”, việc bảo vệ lănh hải, biển đảo của Việt nam không phải là công việc riêng và nhiệm vụ của một số người mà phải hiểu đúng đó là giá trị của ḷng yêu nước và truyền thống chống ngoại xâm của toàn thể nhân dân Việt nam. Như thế vấn đề tự do dân chủ vốn là tài sản quư báu của người dân mà Đảng và Nhà nước Việt nam chỉ là người cải thiện nó mà thôi qua hiến pháp mà quốc hội Việt nam đă kiết tập nên. Nó là xăng để làm bốc cao hơn ḷng yêu nước thường trực trong mỗi người Việt nam. Điều này nên phải cần khuyến khích mọi người tham gia.
Điều quan trọng nữa là, muốn thu phục nhân tâm về một mối th́ vấn đề quyền lợi chính đáng của nhân dân cần phải được tôn trọng và bảo vệ không thể đảo biển xa th́ kêu gọi mọi người bỏ xương máu mồ hôi để giữ trong khi đất ruộng là tài sản và quyền lợi thiết thực của họ lại cứ để tự do cướp đoạt, lấn chiếm. Người xưa có câu: “ của nhà không giữ được sao giữ được của công?” Nếu ai đó tài sản của gia đ́nh không giữ được mà đi giữ đất đai, đảo, biển của công th́ chẳng khác nào “ ăn cơm nhà đi vác tù và hàng tổng?”
Đồng bào trong nước th́ như thế, c̣n với Việt kiều ở nước ngoài th́ việc đưa ra luật để họ có quyền đứng tên đất, nhà cửa ở Việt nam trên thực tế mới chỉ dừng trên giấy, c̣n thực tế chưa thành hiện thực. Đất bỏ tiền ra mua c̣n chẳng được chấp nhận chủ quyền th́ đảo biển với họ nay đang sống ở nước ngoài hỏi c̣n có quan hệ ǵ để thu hút sự đóng góp trí tuệ công sức, tiền của cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, trước sự đe dọa của Trung quốc hiện nay? Người ta đang trông chờ cách nh́n xa trông rộng, có lư, có t́nh thu hút long người của những nhà lănh đạo Việt nam hôm nay. V́ thế rất dễ hiểu là v́ sao người dân cho rằng Hoa kỳ đă đưa vấn đề bỏ lệnh cấm vận bán vũ khí cho Việt nam đi đôi với vấn đề cải thiện nhân quyền là điều có lư và đây chính là vấn đề mà phía Việt nam cần phải tháo gỡ.
Bên cạnh đó, quan hệ Việt nam với quốc tế cũng phải đa phương không thể chỉ dựa vào một bên nào. Ngay cả quan hệ với Nga nay cũng đă khác, v́ Nga nay không phải là Liên xô, họ gắn bó với Trung quốc bẳng hàng trăm tỷ lợi ích kinh tế mỗi năm buôn bán đă đem lại nên không dại ǵ v́ một Việt nam mà để mất nguồn lợi khổng lồ đó. Nếu cứ mua vũ khí của Nga đến khi cuộc chiến diễn ra, Trung quốc chỉ cần bỏ ra số lợi lớn là khiến chú gấu Bạch dương sẵn sàng khống bán vũ khí cho Việt nam nữa, máy bay, tầu chiến không c̣n đạn, không có phụ tùng thay thế th́ sao đây? Bài học đă cho thấy ngay cả Ấn độ một người bạn bao năm gắn bó là vậy, nhung khi mối quan hệ kinh tế Trung Ấn phát triển mạnh, lợi nhuận mang về nhiều th́ khi bị Trung quốc gây sức ép họ cũng đă bỏ cả việc thăm ḍ dầu khí tại biển Việt nam. Cho nên quan hệ Mỹ Việt càng phải được đề cao bên cạnh các quan hệ khác như Ấn Việt, Nhật Việt, Hàn Việt và cả với châu Âu. Cái ch́a khóa vẫn là quan hệ Mỹ Việt. V́ sao? V́ ai cũng biết, ngày nay các đối tác kia đều nh́n vào thái độ và sự quan hệ của Mỹ với đối tác mà họ muốn nhắm đến và chỉ khi Mỹ gật đầu th́ họ mới xuống bút mà thôi. Iran, Syri, Bắc Triều tiên và Miến điện đă là bài hộc cho vấn đề này. V́ thế người ta cho rằng đây có phảicơ hội cho quan hệ Mỹ Việt được nâng lên tầm cao mới? Quan hệ đó miễn là hai bên phải tôn trọng độc lập chủ quyền của nhau, b́nh đẳng và cùng có lợi như thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng vừa qua đă nói trong cuộc gặp ngài Bộ trưởng quốc pḥng Hoa kỳ tại Hà nội vừa qua.
Với Hoa kỳ th́ vấn đề trước tiên họ phải tự cởi trói ḿnh trước đă. Không ai khi muốn thực hiện quyền tự do hàng hải và ủng hộ các quốc gia đang kiên cường bảo vệ quyền lợi chủ quyền đảo biển của ḿnh mà chính họ lại không lư vào hiệp ước quốc tế về chủ quyền lănh hải và biển. Hoa kỳ cho đến nay vẫn chưa kư vào Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS), một bản hiệp ước quốc tế đă có hiệu lực từ năm 1994, với gần 200 nước tham gia, như vậy có khác chi từ loại ḿnh ra khỏi cuộc chơi đúng như bà Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton vào hôm 23/5 tại buổi điều trần của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ: “Nếu không phê chuẩn UNCLOS, nước Mỹ sẽ bị yếu thế trong việc bênh vực các đồng minh trong tranh chấp Biển Đông”. Đây là tuyên bố của “UNCLOS sẽ cung cấp cho chúng ta cơ hội để nói mạnh về tự do trên biển và các quyền hàng hảiTrong phát biểu của ḿnh, Ngoại trưởng Clinton nói rơ “sự kiện chúng ta không có tư cách của một bên thương thuyết đă làm suy yếu vị trí của chúng ta” trong các cuộc đàm phán ngoại giao. Đối với bà Clinton, các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trên những vùng biển (bao quanh họ) đă vượt quá những ǵ được Công ước cho phép, và Mỹ cần hỗ trợ các nước bị các đ̣i hỏi chủ quyền của Bắc Kinh “đe dọa”. ”- Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, tướng Martin Dempsey phụ họa.
Lại nữa, Hoa kỳ cũng đă đến lúc phải xem đến việc xóa bỏ đạo luật cấm bán vũ khí cho Việt nam. Không người lính đồng minh nào cùng ra trận lại chỉ bị tước vũ khí của ḿnh ra đi với hai bàn tay không? Một khi bạn muốn quan hệ thành tâm với ai bạn phải nên lắng nghe nguyện vọng chính đáng của họ. V́ thế người ta rất đồng t́nh với ư kiến của ông John Mc Cain một nghị sỹ rất có uy tín khi nói rằng: Mỹ cần phải xem xét dỡ bỏ luật cấm bán vũ khí cho Việt nam” và phải có trách nhiệm trong việc hàn gắn vết thương của chất độc mầu da cam mà Hoa kỳ đă gây ra cho hàng triệu người dân Việt nam, khiến họ và con cái họ phải đau đớn v́ các di chứng trên thân thể của ḿnh. Không có lư ǵ khi những quân nhân Mỹ rải chất độc này bị bệnh tật hành hạ đă được đền trả trong khi đó nhứng nạn nhân của chất độc khai quang đó lại không được bồi thường?
Một vấn đề quan trọng nữa là Hoa kỳ cũng phải chứng minh tính bền vững và sự chung thủy có trách nhiệm đối với những đồng minh đă sát cánh với ḿnh v́ những mục tiêu cao cả để gây ḷng tin tuyệt đối của họ. Bài học Mỹ bỏ rơi chính thể Việt nam Cộng ḥa hay bỏ rơi thậm chí lại là người đă xoá sổ SadanHoetsen một đồng ḿnh rất thân một thuở của ḿnh và nhiều quốc gia khác đă cùng Mỹ đứng chung trong chiến trận. Sự kiện Ai cập vừa qua cũng là một bài học mới nữa cho nên đó là một trong những lư do làm cho phía Việt nam chưa mạnh dạn dũng cảm muốn đưa quan hệ Mỹ Việt lên tầm cao mới như Hoa kỳ mong muốn? V́ thế, quan hệ đó mới chỉ ở tầm chiến lược mà không ở mức “đặc biệt” mà hai bên mong muốn. Tuy nhiên mọi người cũng phải thừa nhận rằng khi nh́n vào quan hệ Mỹ-Philipine hôm nay có thể đánh dấu sự thay đổi trong quan hệ quốc tế của Hoa kỳ? Hoa kỳ đă sát cánh và không bỏ rơi người bạn nghèo Philipine trước sự đe dọa lấn át của Trung quốc về chủ quyền đảo biển của ḿnh và chắc chắn sự kiện này đang gây ấn tượng sâu sắc cho người Việt nam và thế giới hiện nay.
Người ta cho rằng quan hệ Mỹ Việt chỉ thực sự lớn mạnh đáp ứng những mong ước của hai phía, bảo vệ quyền lợi cỗi lơi về kinh tế và chủ quyền của mỗi nước chỉ khi mà bóng mây hoài nghi được xua tan. Mảnh đất của ḷng tin sẽ khiến cho t́nh hữu nghị đâm hoa kết trái
Quan hệ Mỹ Việt đă bước sang một thời kỳ mới, khởi sắc, nhất là qua chuyến đi lịch sử của ngài Bộ trưởng quốc pḥng Hoa kỳ Leon Panetta và điều này khiến Trung quốc đang rất tức giận và lo ngại. Họ đang đưa hàng đoàn tầu chiến ra biển để lo đối phó với 150 tầu chiến hùng hậu của hải quân Hoa kỳ đang tiến vào biển Đông. Những phát biểu đầy giận tức của Trung quốc mấy ngày qua khi Hoa kỳ tuyên bố đưa 60 % lực lượng hải quân trở lại Đông Nam Á đă làm cho họ sửng sốt là ăn ngủ không yên. Họ thừa biết phải 30 năm nữa mới có thể tiến kịp khoa học và sức mạnh của hải quân Mỹ. Dù kinh tế Hoa kỳ đang gặp thử thách rất lớn nhưng Trung quốc đă thuộc điều này: “ yếu trâu c̣n hơn khỏe ḅ” và trước sức mạnh hùng hậu của Hoa kỳ và thái độ cương quyết trở lại Đông Nam Á của ḿnh cũng như mối quan hệ Mỹ Việt đang làm cho họ phải thâu đêm suốt sáng t́m cách đối phó mặc dù mồn vẫn c̣n nói cứng. Người ta đang chờ xem thế giới và khu vực này sẽ thay đổi ra sao khi mà Hoa kỳ lại hiện diện mạnh mẽ tại đây và quan hệ Mỹ Việt sẽ đi đến đâu trên bàn cờ rối rắm như thời sự nước Tầu?
Ngày 6 tháng 6 năm 2012.
© Nguyễn Hoàng Hà
© Đàn Chim Việt