Trịnh Công Sơn & 300 trang thư của mối tình đầu

Sau 10 năm Trịnh Công Sơn rời cõi tạm đến rong chơi bến mơ, người yêu nhạc vẫn khôn nguôi trống vắng. Khoả lấp nỗi nhớ nhung ấy, gia đình ông đã có những chương trình "10 năm nhớ Trịnh Công Sơn" khắp cả ba miền Bắc- Trung- Nam. Và đúng 10 năm sau khi ông đã về chốn vô thường, bà Dao Ánh, người yêu đầu tiên của Trịnh Công Sơn, chủ nhân của 300 trang thư tình đã quyết định công bố "chút tình riêng"...

Tình trong mộng

Nhận sự uỷ thác của gia đình cùng bà Ngô Vũ Dao Ánh, với tư cách là bạn của cố nhạc sĩ, nhà báo Nguyễn Duy là người biên tập 300 trang thư tình của Trịnh Công Sơn công bố thành một ấn phẩm mang tính nghệ thuật cao phát hành vào ngày 1/4 đúng ngày người nhạc sĩ tài hoa về cõi vĩnh hằng. Tôi gọi điện trao đổi với nhà văn Nguyễn Duy, đúng vào thời điểm mà anh đang vùi đầu vào những trang sách, cẩn thận nhặt từng dấu chấm, dấu phẩy sai để chuyển nhà in hiệu đính cho giai phẩm "Thư tình gửi một người". Ông cũng hiệu đính luôn: "300 trang thư tình, chứ không phải là 300 bức thư tình như có tờ báo đã đưa tin đâu nhé". Gói gọn cảm xúc của mình sau khi đọc cả 300 trang thư tình của Trịnh Công Sơn, nhà văn Nguyễn Duy buông hai từ thật ý nghĩa: "Bái phục"! Tôi hiểu, ông "Bái phục" tài văn chương, cách sử dụng ngôn ngữ hình ảnh của Trịnh và cũng "Bái phục" một tình yêu đẹp, và người đã gìn giữ 300 trang thư trải qua bao loạn lạc, ly tán.

Trịnh Công Sơn và em gái Trịnh Vĩnh Trinh

Ngày ấy, Trịnh Công Sơn 25 tuổi vừa tốt nghiệp trường Sư phạm Quy Nhơn. Mang theo một mối tình với người con gái xứ Huế tuổi 15 đẹp đến độ "nắng hờn ghen môi, mây hờn ghen tóc" khi ẩn dật ở nơi chênh vênh "chỉ có người với trời", thị trấn B'Lao. Trong ba năm từ 1964 đến năm 1967, Trịnh Công Sơn đã viết 300 trang thư gửi mối tình đầu, mối tình đẹp chỉ thấy trong văn, trong nhạc mang tên Dao Ánh.

Cảm nhận của nhà văn Nguyễn Duy khi đọc bức thư đầu tiên của Trịnh Công Sơn gửi Dao Ánh ngày 17/9/1964 là những tiếng lòng hồi hộp, reo vui: "Dao Ánh, Dao Ánh, Dao Ánh...". Nét bút trên trang thư nhảy múa như những nốt nhạc: "Anh cảm ơn Ánh nghìn lần đã yêu thích thiên- đàng- sương- mù của anh. Anh sẽ cố gắng yêu thích nó đến bao giờ không thể. ở đây có sự tự do của con người mỗi ngày chỉ thấy mình và trời đất…". Và khi ấy, giữa trời đất ấy, có một người đàn ông mơ mộng, trầm tư hàng ngày có một niềm vui lớn lao nhất là ra bưu cục chờ nhận thư của người con gái mình yêu. Trịnh Công Sơn cứ viết thư, viết bằng tất cả nỗi "nhớ Ánh rất tha thiết". Trịnh viết khi trăng lên, lúc sáng sớm thức dậy, khi đông lạnh hoang vu, lúc chiều tà hoàng hôn phủ bóng... viết trong tâm thức "anh" gọi tên Dao Ánh. Nỗi nhớ ấy, tiếng gọi ấy thành ra những nét chữ, những hình ảnh của ngôn từ reo lên trong tiếng nhạc lòng.

Ba năm vun đắp cho mối tình thư đẹp như pha lê để rồi vẫn một lá thư cuối nói lời: "Chúng mình chấm dứt cho tình yêu đó ở đây". Ba năm ấy biết bao nhiêu tình đong đầy trong những trang thư. Bức thư đầu Trịnh Công Sơn nói lời cảm ơn, bức thư cuối cũng là lời cảm ơn nhưng chất chứa bao nuối tiếc, nhớ thương. "Hãy xem mọi lỗi lầm đều ở anh cả và sau quyết định này là một lối ngỏ thênh thang trên đó Ánh hãy đi vào những cuộc phiêu lưu mới đừng ăn năn, đừng băn khoăn gì cả. Tất cả rõ như một khoảng trắng. Cũng đành vậy thôi. Anh đã nhìn tình yêu ở một độ cao nhất của thuỷ triều. Quyết định như không thuộc về anh. Anh xin cảm ơn bốn năm ròng rã nâng niu tình yêu đó. Cũng xin cảm ơn những buổi đợi chờ thật dịu dàng không bao giờ còn có được...".

Cần 20 năm để trả nợ tình xưa

Có ai biết rằng, người con gái Trịnh Công Sơn yêu khi ấy mới 15 tuổi, cái tuổi "ô mai" vui buồn theo mây trời giữa xứ Huế mộng mơ. Và mối tình ấy, theo Nguyễn Duy, là mối tình "vị thành niên, mối tình qua thư và quá đỗi trong sáng. ở trong đó, ta gặp những cuộc hẹn hò bất thành của anh Sơn, những giận hờn, trách cứ như biết bao người đàn ông khác trong tình yêu. Những trách cứ sao mà dịu dàng, ngọt ngào và quá đỗi yêu thương".

Tình yêu trong mộng đẹp như những trang thơ ấy đã khiến những nốt nhạc rung lên, niềm cảm xúc riêng tư ấy được gọi thành tên, thành những ca từ mà thấp thoáng ở đó là bóng dáng của Dao Ánh trong các ca khúc Trịnh Công Sơn viết như: Tuổi đá buồn, Như cánh vạc bay, Chiều một mình qua phố… Có những bản nhạc, Trịnh Công Sơn viết riêng với lời tựa "Bản của Ánh đó" như Mưa hồng, Tuổi đá buồn mà đến giờ Dao Ánh vẫn còn giữ.

Dao Ánh (cũng giống như chị gái Bích Diễm bóng hồng trong nhạc phẩm Diễm xưa) cũng không còn trên con đường để "dài hun hút cho mắt thêm sâu". Nhưng Trịnh Công Sơn không tạo "gánh nặng" cho nhạc phẩm của mình sự thất tình. Và tình đã xa coi như chuyện tình cờ. Nhưng không ngờ hai mươi năm sau, năm 1988 trải qua bao nhiêu dâu bể, từ bên Mỹ, Dao Ánh trở về Việt Nam tìm Trịnh Công Sơn. Hai mươi năm xa đủ để thời gian khoả lấp những giận hờn, nhưng nhớ thương thì không thể. Không rõ Dao Ánh nói gì với Trịnh Công Sơn nhưng người nhạc sĩ đã hài lòng với thực tại "hai mươi năm xin trả nợ dài, trả nợ một đời em đã phụ tôi" nhạc phẩm “Xin trả nợ người” ngân lên trong con tim khát cháy yêu thương.

Trong hai mươi năm ấy, Dao Ánh đã có gia đình, đã hiểu rõ cuộc đời, nên "hết phụ tình" Trịnh Công Sơn. Và cũng sau chuyến về Việt Nam hội ngộ cùng Trịnh Công Sơn, Dao Ánh đã ly hôn nhanh chóng với chồng. Suốt thời gian sau này Trịnh Công Sơn và Dao Ánh coi nhau như hai người bạn tâm giao. Họ thường xuyên thư từ qua lại hỏi thăm nhau. Còn theo ông Đinh Cường (bạn thân của Trịnh Công Sơn): "Tháng cuối cùng trước khi Sơn mất, Dao Ánh về thăm suốt tuần, sáng nào ánh cũng đến ngồi bên chiếc xe lăn của Sơn, chỉ còn biết nhìn Sơn, cho đến chiều tối mới về nhà". Trịnh Công Sơn yêu Dao Ánh từ khi "nàng" ở tuổi 15, phải trải qua hai mươi năm mới nhận được lời đáp. Tuy đã quá muộn, nhưng trên cõi đời này có mấy ai được yêu và được nhận có một khoảng cách dài lâu đến thế đâu!

Trân trọng gìn giữ và công bố

Bằng chứng của tình yêu ấy là những trang thư Trịnh Công Sơn viết gửi Dao Ánh. Kể cả những trang thư sau này, chỉ riêng mình Dao Ánh đã nhận hơn 300 trang thư từ người nhạc sĩ đa tài. Gói trọn nỗi niềm yêu riêng tư, Dao Ánh đã gìn giữ những kỷ niệm ấy suốt hơn 40 năm ròng. Những trang thư, bì thư, những bông hoa dã quỳ Trịnh Công Sơn ép tặng Dao Ánh vẫn còn nguyên vẹn. "Và cho đến phút cuối, khi mọi người động viên rất nhiều Dao Ánh mới quyết định công bố những trang thư anh Sơn viết gửi riêng mình. Chị Dao Ánh không muốn khoe tình cảm riêng, mà ở đây chị hiểu đó là những trang viết vượt lên trên tình cảm nam nữ, đó là những tác phẩm văn chương thực sự bên cạnh sự nghiệp sáng tác âm nhạc của anh Sơn", ông Nguyễn Trung Trực (chồng bà Trịnh Vĩnh Trinh) nói.

Những bóng hồng trong sáng tác của Trịnh Công Sơn, đó là người yêu hay chỉ là những giai nhân thấp thoáng trong tâm tưởng cũng rất nhiều. ông vốn là người đa tài và cũng đa tình. Người đời cứ nhìn vào những nhạc phẩm ông để lại mà gọi tên những giai nhân. Trong số đó, sau này có ai đó đã gọi tên Hồng Nhung, đó là một tình yêu đã khiến Trịnh Công Sơn hồi hộp đợi "em" từ rất sớm, để rồi "Ru em ngồi yên đấy, tôi tìm cuộc tình cho". Nhắc về những cuộc tình dài lâu hay thoáng qua trong tâm hồn người nhạc sĩ, đến giờ gia đình Trịnh, cô em gái Trịnh Vĩnh Trinh vẫn khẳng định: "Trinh rất trân trọng Hồng Nhung, cũng như những bóng hồng của anh Sơn. Anh Sơn cũng đã sáng tác bốn nhạc phẩm tặng riêng chị Hồng Nhung. Gia đình trân trọng những tình cảm riêng tư của anh Sơn và mối tình nào với anh cũng đẹp. Tình cảm với chị Dao Ánh là một mối tình lớn suốt mấy chục năm với những trang thư tình còn để lại. Đến nay, những trang thư ấy vượt thời gian để thành những áng văn chương".

Nguyễn My
(ĐS&PL)