Trung Quốc nên hoan nghênh Mỹ quay lại Thái Bình Dương?

Mỹ quyết tâm trở lại châu Á-Thái Bình Dương và được các đồng minh trong khu vực của họ hết lòng chào đón nhưng Bắc Kinh thì không. Sự hiện hiện thường xuyên của Mỹ tại khu vực “lợi ích cốt lõi” của Trung Quốc đương nhiên khiến Bắc Kinh khó chịu.

Mỹ xoa dịu Trung Quốc để dễ bề quay lại Thái Bình Dương

Các cuộc hội đàm giữa Thứ trưởng Bộ quốc phòng Mỹ Michèle Flournoy và Phó Tổng tham mưu trưởng quân đội giải phóng nhân dân Trung Quốc Ma Xiaotian mới đây nói chung bị bao trùm trong bầu không khí nhạt nhẽo, vô vị với những mẩu chuyện về lợi ích chung và hợp tác hòa bình tại khu vực Tây Thái Bình Dương.

Trong khi đó, những vấn đề nóng nhất đang nổi cộm trong khu vực quan trọng bậc nhất châu Á này lại bị lờ đi, không được nhắc tới.

Các cuộc hội đàm cấp cao trên, bao gồm cả các cuộc hội đàm giữa Tổng thống Mỹ Obama và Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào bên lề Hội nghị thượng đỉnh APEC ở Hawaii hồi tháng trước là một phần của một chuỗi các cuộc thảo luận, đàm phán cấp cao được tổ chức từ năm ngoái.

Tổng thống Mỹ Obama đối thoại với Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào bên lề Hội nghị Thượng đỉnh APEC tháng trước. Ảnh minh họa: acclaimimages.

Mục đích của một chuỗi các cuộc đàm phán này là nhằm xoa dịu đi phần nào quan ngại của Bắc Kinh trước sự trở lại của Washington tại Thái Bình Dương.

Còn đang bộn bề với hàng tá vấn đề, công việc liên quan đến việc thực thi cam kết rút quân khỏi “vũng lầy” Afghanistan và Iraq, Mỹ đã ngay lập tức vạch chiến lược quay lại châu Á-Thái Bình Dương và bắt đầu chỉ ra nhiều động thái tích cực để thực hiện chiến lược này.

Nhiều chuyên gia phân tích nhận định thực chất bước chuyển đổi chiền lược của Washington diễn ra khá muộn màng và rằng đáng ra, Mỹ tập trung chú ý đến châu Á-Thái Bình Dương cách đây nhiều năm nếu không vướng vào cuộc chiến chống khủng bố tốn kém và kéo dài cả thập kỷ theo sau sự kiện 1/9.

Hơn nữa, đối với các quốc gia Thái Bình Dương, sự hiện diện thường xuyên của cường quốc số 1 thế giới trong khu vực là điều được chờ đợi từ lâu nhằm đối phó với sự bành trướng ảnh hưởng của con rồng châu Á.

Trung Quốc chuẩn bị gì để nghênh tiếp Mỹ?

Trong những năm qua, nhờ tiềm lực kinh tế mà Trung Quốc có thể vung tiền không tiếc tay để hiện đại hóa quân đội với mục đích bành trướng ảnh hưởng ra toàn bộ khu vực, thậm chí toàn cầu.

Nay, trong khi Mỹ mải mê ở Tây Nam Á, Trung Quốc lại có xu hướng “quan tâm sâu sắc” đến biển Đông khi với tuyên bố hùng hồn rằng “lợi ích cốt lõi” của họ nằm ở đây chứ không phải ở nơi nào khác.

Do đó, Bắc Kinh vận dụng hết các khả năng của họ để đạt được sự thừa nhận về "chủ quyền không thể tranh cãi" tại Biển Đông. Vấn đề là biển Đông lại không phải là của riêng Trung Quốc do đó, tuyên bố cũng như các chiêu trò của Bắc Kinh “đụng chạm” đến lợi ích của các quốc gia trong khu vực, khiến biển Đông “nổi sóng”.

Thậm chí nếu bất đồng và căng thẳng giữa các bên tiếp tục leo thang, khả năng khu vực này bị nhấn chìm trong cơn “giống tố” là điều hoàn toàn có thể tưởng tượng được.

Cụ thể, Bắc Kinh xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của Philipines và Việt Nam, tuyên bố chủ quyền tại các vùng biển tiếp giáp Indonesia, Malaysia và Brunei.

Không dừng lại ở đó, hải quân Trung Quốc còn nhiều lần “lượn lờ” đầy khiêu khích sát lãnh hải thuộc chủ quyền của Nhật Bản trong vài năm qua, khiến ToKyo vô cùng quan ngại và giận dữ.

Ngoài ra, Đài Loan, một trong những đồng minh thân cận và quan trọng nhất của Mỹ trong khu vực cũng đối mặt với những thách thức đến từ Đại lục.

Trung Quốc vận động hành lang, ngăn cản thương vụ mua bán chiến đấu cơ F-16 giữa Mỹ và Đài Loan. Do đó, thay vì những chiếc F-16 mới đầy uy lực như mong đợi, Đài Loan sẽ chỉ nhận được sự hỗ trợ của Mỹ để nâng cấp loạt máy bay cũ mà họ đang sở hữu.

Đài Loan chật vật mãi cũng không thể mua được chiến đấu cơ F-16 của Mỹ do bị Trung Quốc cản trở. Ảnh minh họa: Fas.

Ngoài ra, Trung Quốc còn nhiều lần khiến Hàn Quốc, một đồng minh quan trọng khác của Mỹ vô cùng thất vọng bởi “bênh vực mù quáng” và mạnh mẽ cho Triều Tiên liên quan đến vụ chìm tàu Cheonan của Hàn Quốc, sau đó không lâu lại đến vụ Bình Nhưỡng nã pháo vào đảo Yeonpyeong của nước này.

Bên cạnh đó, Bắc Kinh còn có một chiến lược được gọi là chiến lược “chuỗi ngọc trai”, khiến các quốc gia trong vành đai Thái Bình Dương vô cùng quan ngại.

Theo chiến lược này, Bắc Kinh tiến hành xây dựng hàng loạt các căn cứ quân sự cho lực lượng hải quân và không quân ở Sudan, Kenya, Pakistan, Sri Lanka, Bangladesh, Maldives và Myanmar.

Dù bên ngoài, Bắc Kinh biên minh với cả thế giới rằng động thái này đơn thuần chỉ nhằm đảm bảo việc vận chuyển các nguồn năng lượng của họ, tuy nhiên ai cũng hiểu đây chính là nỗ lực bành trướng tầm ảnh hưởng của con rồng châu Á.

Đồng thời, việc đẩy mạnh thiết lập các căn cứ quân sự ở cả những khu vực xa xôi về mặt địa lý cũng là bước đệm để giúp hải quân Trung Quốc dễ bề hoạt động ở những khu vực cách Đại lục cả nghìn dặm.

Trong chiến lược hiện đại hóa quân đội, Trung Quốc dành sự “ưu ái đặc biệt” cho hải quân khi kể từ đầu thế kỷ này, họ đã đẩy mạnh đóng các loại tàu chiến tối tấn bao gồm các tàu tấn công đổ bộ, tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân. Do đó, khả năng của hải quân nước này ngày càng được cải thiện.

Trước đó, hải quân Trung Quốc chỉ sở hữu loạt tàu tuần tra ven biển và các tàu ngầm chạy bằng động cơ diesel.

Không dừng lại ở đó, gần đây Bắc Kinh còn tự hào cho thử nghiệm chiếc tàu sân bay đầu tiên, được họ phát triển và tân trang lại từ “mô hình phế thải” mua lại từ Liên Xô cũ, làm dấy lên nỗi lo lắng cho các quốc gia khác trong khu vực.

Song đó vẫn chưa phải là tất cả, cái cần phải được quan tâm đặc biệt chính là chương trình phát triển tên lửa đạn đạo chống hạm DF-21D, được mệnh danh là “sát thủ tàu sân bay” của con rồng châu Á.

Tất cả những nỗ lực trên giúp hải quân Trung Quốc trở nên mạnh hơn, nguy hiểm hơn bao giờ hết và là minh chứng không thể chối cãi cho việc Bắc Kinh đang chuẩn bị mọi điều kiện sẵn sàng để đối đầu, ngăn chặn sự hiện diện của Mỹ, cường quốc hải quân số 1 thế giới tại khu vực "lợi ích cốt lõi" của họ.

Thông điệp Mỹ nhắn nhủ đến Trung Quốc

Trước động thái của Trung Quốc, Đô đốc Mỹ Mike Mullen, trong một bài phát biểu tại ĐH Renmin của Trung Quốc hồi tháng 7 nhắn nhủ:

"Trong lịch sử, khi các quốc gia phát triển, họ thường đầu tư để củng cố lực lượng vũ trang, làm nó trở nên lớn mạnh hơn. Nhưng đi kèm với sự lớn mạnh hơn về mặt quân sự là trách nhiệm lớn hơn, hợp tác lớn hơn và cần phải minh bạch nhiều hơn. Nếu không bao gồm những điều này, việc mở rộng sức mạnh quân sự trong khu vực nhằm đảm bảo ổn định và an ninh cho khu vực, có thể có tác dụng ngược lại".

Về phía Mỹ, dù vẫn luôn được xem là cường quốc hải quân số 1 thế giới với sức mạnh tập trung ở lực lượng thủy quân lục chiến và các đơn vị đặc nhiệm khác của hải quân nhưng sau một thập kỷ chinh chiến trên mặt đất ở Iraq và Afghanistan, quân đội Mỹ sẽ mất một thời gian nữa để khôi phục lại hoàn toàn các kỹ năng đổ bộ và chiến đấu nhuần nhuyễn trên biển.

Trong khi đó, suy thoái kinh tế khiến ngân sách quốc phòng bị cắt giảm đáng kể sẽ gây ra không ít khó khăn cho họ để thực hiện mục tiêu này.

Cuối cùng, dù Trung Quốc là đối tác thương mại quan trọng của Mỹ, đối thủ cạnh tranh chiến lược hay là kẻ thù nguy hiểm tiềm năng, nếu Mỹ không hiện diện thường xuyên ở Thái Bình Dương, sự ổn định cần thiết của khu vực quan trọng bậc nhất thế giới này sẽ không được đảm bảo.

Đồng thời, việc phổ biến các giá trị dân chủ và tự do con người cũng sẽ vì thế mà bị cản trở. Do đó, sự trở lại phương Đông của Mỹ, nên được hoan nghênh không chỉ từ phía các đồng minh của Mỹ trong khu vực mà còn cả từ phía Đại lục.

Lê Dung (theo The Diplomat)