Hai mặt của ghen tuông

[troopy]

Ghen tuông là trạng thái cảm xúc bình thường mà ai cũng có. Tuy nhiên, nó chỉ bất thường khi người ta không kiểm soát được sự bùng phát dữ dội của nó, khiến bản thân và đối tác kiệt sức.

Một số người cho rằng ghen tuông là cách thể hiện cho đối tác thấy rằng họ muốn được yêu thương, được chăm sóc. Tuy nhiên, mặt tiêu cực của ghen tuông là nó cho thấy sự thiếu tin tưởng, sự đánh giá thấp về giá trị bản thân, hoặc các vấn đề tiềm ẩn trong mối quan hệ giữa hai phía.


Khi một mối quan hệ không đem lại cảm giác an toàn cho hai phía, sự ghen tuông có thể xuất hiện. Ảnh minh họa: Shutterstock.

Ghen tuông, ở một góc độ nào đó giúp làm tăng hương vị cho cuộc sống quen thuộc, giúp khơi dậy cảm xúc và tạo thêm sự phấn khích cho mối quan hệ, nhưng chỉ trong điều kiện nó không vượt ra khỏi tầm kiếm soát của bạn, không trở thành một "mồi lửa thiêu rụi" mối quan hệ.

Chúng ta cần hiểu nguyên nhân cơ bản của sự ghen tuông, trong một mối quan hệ. Theo tiến sĩ Monica Borschel - nhà tâm lý học lâm sàng Hong Kong, ghen tuông có thể là một "cảnh báo sai" hoặc một "cảnh báo thực".

Cảnh báo sai là sự tự đánh giá thấp về bản thân hoặc nỗi lo âu gắn bó (attachment anxiety) xuất hiện ở người nảy sinh sự ghen tuông. Nỗi lo âu gắn bó là loại cảm giác sâu sắc tồn tại trong tiềm tức rằng người bạn yêu không ở bên bạn khi bạn cần đến họ. Trong khi đó, một cảnh báo thực là cảm xúc nảy sinh khi đối tác của bạn xuất hiện những dấu hiệu: coi thường, cô lập bạn, cố gắng kiểm soát bạn, lừa dối bạn.

Khi một mối quan hệ không đem lại cảm giác an toàn cho hai phía, sự ghen tuông có thể xuất hiện.

Tiến sĩ Borschel giải thích rằng ghen tuông là một loại cảm xúc bình thường của con người sau một hành trình dài tiến hóa, nhằm bảo vệ và giữ người bạn đời/đối tác của mình. Các nhà tâm lý học tiến hóa đã phát hiện ra rằng phụ nữ có nhiều khả năng bị tổn thương bởi các vấn đề tình cảm hơn đàn ông, tức là họ dễ ghen tuông hơn đàn ông, xuất phát từ thực tế rằng họ sợ bị mất nguồn lực chính cùng chăm sóc cho những đứa con của họ. Trong khi đó, đàn ông thường ghen tuông vì các vấn đề về thể xác nhiều hơn, vì họ không muốn nuôi con của người đàn ông khác.

Cũng theo vị tiến sĩ, ghen tuông tự nhiên là một điều hoàn toàn bình thường, tức là một người có thể biểu lộ cảm xúc đó và giải quyết với đối tác của mình. Ngay cả trong một mối quan hệ lành mạnh và an toàn, việc tìm thấy một người thứ ba hấp dẫn cũng là một điều hoàn toàn dễ hiểu. Tuy nhiên, việc "thấy hấp dẫn" và việc hành động thế nào lại là một chuyện khác.

Bên cạnh đó, Borschel cũng nói rằng ghen tuông có thể là dấu hiệu của các vấn đề tiềm ẩn. Những người phụ thuộc lẫn nhau có xu hướng coi trọng và ưu tiên mối quan hệ của họ hơn là những người độc lập.

Sự phụ thuộc lẫn nhau là việc có sở thích, mục tiêu... chung, và trong mối quan hệ này, cả hai dựa vào nhau cả trên nhu cầu tình cảm, thể xác. Tuy nhiên, khi hai người quá độc lập, họ có thể trở nên sợ sự thân mật, gần gũi. Điều này có thể kích hoạt cảm giác bị bỏ bê, hay sự ghen tuông ở một trong hai phía.

Với vai trò người đồng hành, họ cũng có thể trở nên ghen tuông khi cảm thấy mình không nhận được đủ sự quan tâm. Sự dối trá, tán tỉnh bí mật... là những lý do rõ ràng hơn cho việc vì sao một người trở nên ghen tuông. Trong một mối quan hệ an toàn, cả hai phía có thể cởi mở trò chuyện về lý do khiến cho họ ghen tuông. Nửa kia có thể lắng nghe, thấu hiểu.

Tuy nhiên, nếu đối tác âm thầm kiểm tra điện thoại của bạn, rình rập bạn, cô lập bạn hoặc thẩm vấn bạn, đó có thể là một "dấu hiệu đỏ" cho thấy vấn đề đã vượt ra khỏi sự ghen tuông thông thường. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy bạn đang hướng đến một mối quan hệ lạm dụng, một sự ghen tuông cực đoan, Borschel cảnh báo.

Sự ghen tuông cực đoan chỉ ra một số vấn đề nghiêm trọng trong mối quan hệ của bạn. Với trường hợp đối tác của bạn từng lừa dối bạn, nhưng sau đó lại ghen tuông cực đoan, thì vấn đề chính là người đó "suy bụng ta ra bụng người". Bên cạnh đó, ghen tuông cực đoan cũng có thể là dấu hiệu cho thấy đối tác của bạn chỉ cảm thấy an toàn khi kiểm soát được bạn.

Xung quanh câu hỏi liệu có thể thay đổi sự ghen tuông của người yêu hay không, thì có hai điều bạn cần lưu ý. Nếu một người ghen tuông vì bất an với chính giá trị bản thân, họ có thể thay đổi bằng cách dần điều chỉnh suy nghĩ về chính họ tích cực hơn. Nhưng nếu đối tác của bạn ghen tuông cực đoan, sẽ rất khó để thay đổi.

Borschel đưa ra lời khuyên cho những người hay ghen tuông: "Nếu bạn cảm thấy mình ghen tuông, điều quan trọng là bạn phải xác định nguyên cớ của những ghen tuông đó. Bạn cảm thấy bất an trong mối quan hệ? Nếu thế, nó liên quan đến sự tự đánh giá bản thân thấp, nhu cầu kiểm soát của bạn, hay đơn giản là bạn đang thực sự bị lừa dối?".

Với người có bạn đời ghen tuông, Borschel cho rằng: Hãy tự hỏi bản thân xem đối phương có đang kiểm soát, cô lập bạn không, hay họ ghen vì bạn không thành thật với họ? Hãy trò chuyện thẳng thắn để có thể khiến đối tác cảm thấy an tâm hơn, và cùng nhau cải thiện tình hình.

Sự tin tưởng là nền tảng cho bất cứ mối quan hệ nào, và nó phải là cảm xúc từ cả hai phía. Bạn cũng cần phải tin tưởng bản thân trước khi tin tưởng đối tác của mình, vì bạn không thể cho đi những gì mà mình không có. Khi niềm tin được thiết lập, bạn có thể đem lại cho đối tác cảm giác an toàn, tiến sĩ Borschel nói.

VietBF@sưu tập