Một bạn trẻ khác, tên Dũng, có người thân là thuyền nhân của những năm 1980 thế kỉ trước, chia sẻ: “Sau năm 1975 có sự sai lầm là người Việt với người Việt đối xử tàn khốc với nhau, rồi từ đó sinh ra những người trung lập, họ yêu đất nước, họ muốn ḥa b́nh không muốn có chiến tranh ǵ nữa. Nhưng sự thật là người Việt với người Việt đối xử quá tàn khốc sau chiến tranh. Sau ba mươi tháng tư năm bảy lăm th́ có sự thay đổi về văn hóa, chính trị… Tức nước th́ vỡ bờ thôi!”
Bộ đội cộng sản Việt Nam dẫn giải lính VNCH trên đường phố Saigon sau ngày 30 Tháng Tư năm 1975.
Theo Dũng, vấn đề ḥa giải ḥa hợp giữa người Việt trong nước và người Việt hải ngoại là cả một câu chuyện dài không có hồi kết thúc. V́ lẽ, sự khác nhau về phông văn hóa và ư thức hệ cũng như hằng ngàn mối trở ngại xuất phát từ ư thức hệ đă dẫn đến hệ quả nếu có chăng ḥa giải ḥa hợp th́ cũng chỉ trên h́nh thức chứ khó mà có sự ḥa hợp về mặt nội tâm.
Giải thích thêm, Dũng cho rằng mọi sự ḥa hợp đều phải có qui tŕnh ḥa giải của nó, mà muốn có ḥa giải, người ta phải biết lắng nghe nhau và phải biết tôn trọng giá trị cũng như quyền lợi của nhau. Hiện tại, chỉ riêng những ngôi mộ của Quân Lực Việt Nam Cộng Ḥa với thành quách xiêu vẹo, tượng đài bị giật sập, bảng ghi công bị đập nham nhở. Điều này cho thấy có sự phân biệt quá lớn giữa ta và thù, kẻ chiến thắng và người chiến bại cũng như sự tồn tại mọi biểu tượng của đối phương đều không được chấp nhận.
Nhưng, riêng vấn đề người đă khuất, mọi biểu tượng ghi công, nhớ ơn chỉ đóng vai tṛ thể hiện và biểu cảm những giá trị văn hóa đương đại dành cho người đă khuất, điều này không mảy may đụng chạm đến sự tồn vong của một chế độ nào nếu không muốn nói là là c̣n nâng tầm cho chế độ hiện tại bởi nét nhân văn và tính tôn trọng quá khứ của họ. Nhưng rất tiếc, điều này thật là khó khăn. Và đáng nói hơn là chính những đồng đội, những cha anh trong chế độ cũ không được mồ yên mả đẹp trong hiện tại sẽ là một bức rào cản rất lớn đối với tiến tŕnh ḥa giải để đi đến ḥa hợp.
Một bạn trẻ khác, yêu cầu giấu tên, chia sẻ, sự ḥa giải, ḥa hợp dân tộc như bạn vẫn thường thảo luận với bạn đồng lứa phải đến từ hai hướng, ḥa giải giữa người trong nước với nhau và ḥa giải giữa người trong nước với người Việt ở nước ngoài. Trục chính của ḥa giải gồm những ai? Cũng theo nhận định của bạn trẻ này, ranh giới ḥa giải ở đây không phải là đường biên giới quốc gia mà là đường biên ư thức hệ và đường biên quyền lợi.
Về đường biên ư thức hệ, chỉ cần trả lời được câu hỏi rằng liệu mọi đảng viên đảng Cộng sản có thể cùng “người phía bên kia” ngồi chơi, cùng làm việc và cùng chia sẻ trách nhiệm cũng như quyền lợi về quốc gia, dân tộc với nhau hay không? Nếu câu trả lời là có th́ mọi việc sẽ dễ dàng đi đến ḥa hợp. Về đường biên quyền lợi, chỉ cần trả lời rằng mọi người dân Việt Nam có ai không bị oan, có ai bị ức chế, uất ức hay không? Nếu câu trả lời là không th́ vấn đề ḥa hợp dân tộc sẽ diễn ra nhanh chóng bởi v́ lúc đó, mọi quyền lợi đă được chia đều trên toàn cơi, con người không bị chặn đứng nếp nghĩ trong biên kiến quyền lợi phe nhóm và nhân dân thấp cổ bé miệng.
Một bạn khác tên Ngọc, hiện là giảng viên đại học kinh tế Đà Nẵng th́ tỏ ra lạc quan hơn khi bạn nói rằng sau 39 năm, con người đủ trưởng thành và chín chắn hơn để vượt qua mọi định kiến, đi đến ḥa giải, hoàn hợp dân tộc. Và đương nhiên, muốn có điều này, mọi nỗ lực phải xoay quanh trục con người và quyền của con người!
|