Chủ Việt giựt tiền tip của nhân viên chuốc lấy hậu quả tai hại

[vuitoichat]

Theo như trước tiên là mức tối thiểu 10%. Khi bạn vào nhà hàng để ngồi xuống ăn (sit down meal) và người phục vụ hoàn thành 3 việc: đến tận bàn của bạn để lấy order, đem thức ăn/uống đến tận bàn của bạn, và dọn dẹp sau khi bạn đi, thì họ phải được 10%. Mặc kệ rằng thái độ không tốt, đồ ăn có dở, đợi lâu, nhà hàng dơ, không ngăn nắp... 10% no question.

Đã có một lần mình chia sẽ cái vòng luẩn quẩn tự hại nhau trong cộng đồng của người Việt chuyện tiền tip: chủ nhà hàng ép nhân viên (đặc biệt là du học sinh) không cho lấy hoặc chia tip với chủ, dẫn đến nhân viên phục vụ thậm tệ, cuối cùng khách không cho tiền tip và ra đi không trở lại.

"Gần đây thấy một em phục vụ cho một nhà hàng Nhật nổi tiếng than phiền, nhìn thấy một nhóm khách Việt vào là không muốn tiếp, vì đã bị không được tiền tip. Nghe mà buồn cho văn hóa và cách người Việt đối xử nhau. Không biết em đó có bị đồng nghiệp cười chê không, "người Việt của bạn đối xử với bạn như vậy đó à ?".

Đã có một lần mình chia sẽ cái vòng luẩn quẩn tự hại nhau trong cộng đồng của người Việt chuyện tiền tip: chủ nhà hàng ép nhân viên (đặc biệt là du học sinh) không cho lấy hoặc chia tip với chủ, dẫn đến nhân viên phục vụ thậm tệ, cuối cùng khách không cho tiền tip và ra đi không trở lại. Lần này mình chia sẽ quan điểm của riêng mình, chuẩn mực trong văn hóa cho tip, mà mình học được.

Hy vọng rằng, nếu bạn đồng ý thì chia sẽ ra, hoặc thêm ý kiến xây dựng, để chúng ta cùng có đồng thuận ở một đẳng cấp phục vụ trong cộng đồng. Vì đây là sỹ diện cho văn hoá người Việt chứ không phải chỉ có chuyện tiền bạc. Có bao giờ bạn tự hỏi, một tô mì Ramen của Nhật không hề ngon hơn một tô Phở, vậy mà có thể bán giá gấp đôi, mà người ta vẫn xếp hàng dài để ăn ? Vì sao có sự chênh lệch như vậy ?

Truyền thống VN mình không có văn hóa cho tiền phục vụ. Cho đến thời kỳ Pháp/Mỹ vào thì miền Nam mới có chuyện cho tiền "boa". Mình không biết cả VN bây giờ có văn hóa đó không và tiếp thu của phương Tây như thế nào. Ở hải ngoại, người Việt mình chỉ bắt chước được cái vỏ của văn hóa nước ngoài, chứ ít chịu khó học cái tinh túy, nên cuối cùng áp dụng rất hời hợt. Chúng ta biết chuẩn mực (standard) cho tip là 15%, vậy thì chuẩn mực phục vụ như thế nào để xứng đáng 15% ?

Trước tiên là mức tối thiểu 10%. Khi bạn vào nhà hàng để ngồi xuống ăn (sit down meal) và người phục vụ hoàn thành 3 việc: đến tận bàn của bạn để lấy order, đem thức ăn/uống đến tận bàn của bạn, và dọn dẹp sau khi bạn đi, thì họ phải được 10%. Mặc kệ rằng thái độ không tốt, đồ ăn có dở, đợi lâu, nhà hàng dơ, không ngăn nắp... 10% no question. Bạn không tip 10% thì đúng là ăn cướp, cướp công sức của người ta. Nếu bạn là nhân viên phục vụ mà chỉ nhận đươc 10% thì đó là ngụ ý của khách, bạn đã không làm gì tốt hơn ngoài 3 việc đó. Còn những tiệm ăn nhanh hay quán trà sữa thì chỉ tip vì bạn thích chứ không có nhiệm vụ. Vì bạn phải đứng sắp hàng để đặt order, đứng chờ để lấy đồ ăn, tự đem đến bàn và phải tự dọn dẹp sau đó.

Ở chuẩn mực 15% thì nói đến cung cách và thái độ phục vụ. Ví dụ: khi mình được chỉ hay dẫn đến bàn, mà trên bàn vẫn còn đồ ăn chưa dọn dẹp, mình phải nhắc nhở dọn và đứng ngay bàn chờ họ dọn đó là điểm trừ. Khi mình ngồi xuống bàn, mà bàn lau không sạch, còn ẩm ướt và mình phải tự lấy khăn giấy lau, muỗng đũa, nước chấm trên bàn chưa sắp lại ngăn nấp, dưới bàn vẫn còn rác, đó là những điểm trừ. Nếu người phục vụ phải chia tip lại cho những người dọn dẹp (bus boy) thì phải nhắc nhở họ làm tốt việc của mình. Khi để menu, muỗn đũa hay đồ ăn lên bàn mà đặt "rầm rầm", khi lấy order mà sai tùm lum, xin thêm cái gì thì không được hồi đáp, sau khi đặt đồ ăn xuống là ra đi biền biệt không bao giờ trở lại hỏi thăm dù chỉ một lần, cũng là những điểm trừ trong cung cách phục vụ.

Thường thì thực khách sẽ không nhắc nhở những việc này vì tế nhị, vì họ sợ bạn bực tức gì đó rồi bỏ đồ dơ vào thức ăn của họ. Họ chỉ trừ bớt đi trong tip mà thôi. Ngược lại, nếu vào ngày holiday/lễ/tết, hay vào giờ cao điểm nhà hàng quá đông, hay bạn đòi hỏi quá nhiều thứ, mà người phục vụ vẫn làm tốt những điểm này thì họ xứng đáng được 18-20% tip. Và nếu bạn dùng thẻ và muốn người ta split bill ra thì mỗi bill phải thêm 2-3% tip nữa. Cả nhà hàng buffet cũng xứng đáng 15%-18% nếu họ liên tục re-fill nước cho bạn hay clean up dĩa của bạn.

Còn ở hạng 20%+ tip của nhà hàng sang chảnh thì bạn biết rồi. Có host chào đón bạn ngay tại cửa. Ghi danh bao nhiêu người, có em bé cần ghế cao không. Bàn của bạn không có gì để chê. Dùng khăn vải, muỗng đũa sẵn sàng. Người phục vụ còn kéo ghế cho bạn ngồi. Đem đồ ăn cho mọi người ra cùng một lúc, đúng chích xác order từ lần đầu tiên. Liên tục hỏi bạn có hài lòng không ? có cần gì thêm không? Và nếu bạn không hài lòng với món ăn, có thể kêu làm lại mà không hề có một thái độ khó chịu nào cả. Họ quan trọng sự trải nghiệm của bạn hơn nhiều giá trị của thức ăn.

Lời cuối, nếu bạn là người phục vụ và thấy mình đã làm tròn bổn phận mà không được đền đáp xứng đáng thì cũng đừng buồn mà bất mãn với tất cả. Đây là nước Mỹ với rất nhiều người có văn hóa đẳng cấp cao hơn. Người Mỹ làm gì cũng có công thức, phương pháp rõ ràng, sòng phẳng, không cảm tính. Hãy tự hào vì bạn là người có văn hóa, có đẳng cấp để phục vụ một BỮA ĂN. You did your job excellent! Chính thực khách của bạn là thiếu văn hóa. Họ đến chỉ vì MIẾNG ĂN chứ không để ý đến cung cách phục vụ".