Sản lượng các thiết bị điện tử quan trọng của TQ đă bị sụt giảm trong quư 1/2023 dù nền kinh tế nói chung đang phục hồi tích cực. Điều này cho thấy sự không đồng đều trong quá tŕnh phục hồi của nền kinh tế ở đây.
Sản lượng chất bán dẫn giảm gần 15% trong quư 1/2023 so với cùng thời kỳ năm 2022, theo số liệu do Cục Thống kê Quốc gia TQ công bố hôm 18/4.
Sản lượng smartphone của TQ cũng giảm 13,8% trong quư 1/2023 so với cùng thời kỳ năm 2022, do các thương hiệu địa phương như Oppo, Vivo và Xiaomi phải vật lộn để thoát khỏi t́nh trạng khó khăn về doanh số đă ảnh hưởng đến thiết bị cầm tay Android trong hơn một năm qua.
Ngoài doanh số bán hàng trong nước bị sụt giảm, sự căng thẳng về thương mại với Mỹ đang ngày càng thúc đẩy các thương hiệu điện tử như Apple t́m kiếm các địa điểm sản xuất bên ngoài TQ.
Lĩnh vực sản xuất kỹ nghệ của TQ đang phải đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng tăng từ các nhà máy ở Ấn Độ và Việt Nam. Đó là hai trong số các địa điểm ở châu Á được các công ty lắp ráp điện tử sử dụng nhằm đa dạng hóa hoạt động địa lư của họ ngoài TQ.
Việc chính phủ Hoa Kỳ hạn chế các giao dịch thương mại với ngành kỹ thuật bán dẫn TQ cũng hạn chế tham vọng chip của Bắc Kinh, v́ các công ty sản xuất địa phương không c̣n khả năng tiếp cận một số kỹ thuật mới để chế tạo ra chip tiên tiến.
Sản lượng các máy tính nhỏ như PC giảm mạnh nhất trong số các loại sản phẩm điện tử quan trọng được tiết lộ trong báo cáo này. Sự suy giảm về mức sản lượng điện tử đă có ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng của tổng sản lượng kỹ nghệ TQ, chỉ tăng có 3,9% vào tháng 3. Trong quư 1/2023, tổng số sản phẩm quốc nội (GDP) của TQ tăng trưởng 4,5% (?) so với cùng thời kỳ năm 2022.
Cổ phiếu SMIC (công ty sản xuất chip lớn nhất TQ) đă giảm đến 5,5% tại Hồng Kông sau khi dữ liệu được công bố. Cổ phiếu Xiaomi đă giảm xuống 2%.
Sản lượng chip, smartphone và PC của TQ bị sụt giảm trong quư 1/2023 (Ảnh: Internet)
Nhập khẩu chip của TQ đă giảm 22,9% trong quư 1/2023 so với cùng thời kỳ năm trước trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu chậm lại và chính phủ Hoa Kỳ gia tăng nỗ lực hạn chế việc xuất khẩu kỹ thuật bán dẫn tiên tiến sang TQ.
Nước này đă nhập khẩu 108,2 tỷ IC (mạch tích hợp) từ tháng 1 đến tháng 3/2023, giảm 22,9% so với cùng thời kỳ năm ngoái, theo số liệu do Tổng cục Hải quan TQ công bố.
Tổng giá trị nhập khẩu chip của TQ đă giảm 26,7% xuống c̣n 78,5 tỷ USD, giảm từ 107,1 tỷ USD vào năm ngoái, theo số liệu nhập khẩu. Sự sụt giảm lớn hơn về giá trị nhập khẩu phản ánh thực tế là giá chip đă giảm vào năm nay trong bối cảnh dư cung và nền kinh tế toàn cầu đang bị chậm lại.
Trong quư 1/2022, tổng số lượng IC nhập khẩu của TQ đă giảm 9,6% so với cùng năm 2021 xuống 140,3 tỷ chiếc, c̣n tổng giá trị chip nhập khẩu tăng 14,6% do giá cả cao hơn một năm trước đó.
Xuất khẩu IC của TQ trong quư 1/2023 đă giảm 13,5% so với cùng thời kỳ năm 2022 xuống 60,9 tỷ chiếc, so với mức giảm 4,6% một năm trước. Tổng giá trị chip xuất khẩu của Trung Quốc trong quư 1/2023 đă giảm 17,6%.
Số liệu thương mại mới nhất phản ánh sự căng thẳng địa lư, kinh tế và chính trị và các lệnh trừng phạt gia tăng của Mỹ với TQ đă ảnh hưởng nặng nề như thế nào đến các giao dịch bán dẫn giữa nước châu Á này và phần c̣n lại của thế giới.
Kể từ cuối năm ngoái, Hoa Kỳ đă thực hiện các biện pháp hạn chế khả năng TQ sản xuất chip và tiếp cận thiết bị sản xuất chip tiên tiến, với lư do an ninh quốc gia.
Tháng 10/2022, Cục Công nghiệp và An ninh, cơ quan thuộc Bộ Thương mại Mỹ, đă cập nhật các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, nhắm vào khả năng của TQ trong việc sản xuất và bảo tŕ siêu máy tính cũng như chế tạo rat chip tiên tiến được sử dụng trong các thiết bị quân sự, gồm cả vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Hồi tháng 1/23, rộ tin Hoa Kỳ đă đạt được thỏa thuận chung với Nhật Bản và Hoà Lan để phối hợp kiểm soát xuất khẩu một số thiết bị sản xuất chip tiên tiến sang TQ. Trong khi đó, Liên minh Chip 4 do phía Mỹ đề xuất, gồm cả Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan, đang h́nh thành.
Tuy nhiên, số liệu xuất và nhập khẩu chip tháng 3 có sự cải thiện nhẹ so với hai tháng đầu năm 2023. Điều này phản ánh xu hướng phục hồi rộng lớn hơn trong các hoạt động sản xuất của TQ sau khi nới lỏng các chính sách kiểm soát đại dịch từ tháng 12/2022.
Chỉ số quản lư thu mua (PMI) của TQ ghi nhận mức cao hơn dự kiến là 51,9 vào tháng 3, so với 48 vào tháng 11/2022, với các chuyên gia phân tích cho rằng, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang đi đúng hướng để phục hồi sau khi mở cửa trở lại.
Cuối tháng 3/23, chính phủ Nhật Bản cho biết có kế hoạch hạn chế xuất khẩu 23 loại thiết bị sản xuất chất bán dẫn, nhằm đưa các quy định kiểm soát thương mại kỹ nghệ nước này vào cùng hướng với nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm hạn chế TQ có khả năng sản xuất chip tiên tiến.
Trong một thông cáo báo chí, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản cho biết sẽ áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu với 6 loại thiết bị được sử dụng trong sản xuất chip, bao gồm cả làm sạch, lắng đọng, in thạch bản và khắc.
Theo Reuters, Bộ này không nêu tên TQ là mục tiêu của những biện pháp đó, nói rằng các công ty sản xuất thiết bị sẽ cần phải xin giấy phép xuất khẩu cho tất cả khu vực.
"Chúng tôi đang hoàn thành trách nhiệm của ḿnh với tư cách là một quốc gia kỹ nghệ để đóng góp cho ḥa b́nh và ổn định quốc tế", Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản thông báo, nói thêm rằng, mục tiêu của họ là ngăn chặn kỹ thuật tiên tiến được sử dụng cho mục đích quân sự.
Sẽ có hiệu lực vào tháng 7 tới đây, các hạn chế xuất khẩu có khả năng ảnh hưởng đến thiết bị do nhiều công ty Nhật Bản sản xuất, chẳng hạn
Nikon Corp, Tokyo Electron Ltd, Screen Holdings Co Ltd và
Advantest Corp.
"Chúng tôi cho rằng, tác động với các công ty trong nước sẽ hạn chế. Chúng tôi không nghĩ đến một quốc gia cụ thể nào với các biện pháp này", Yasutoshi Nishimura, Bộ trưởng Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản, nói trong một cuộc họp báo.
Quyết định của Nhật Bản được đưa ra sau khi Hoa Kỳ vào tháng 10/2022 áp đặt các hạn chế sâu rộng việc xuất khẩu công cụ sản xuất chip sang TQ với lư do lo ngại rằng nước này có kế hoạch sử dụng chất bán dẫn tiên tiến để tăng cường sức mạnh quân sự. Tuy nhiên, Mỹ cần Nhật Bản và Hoà Lan, hai nơi cung cấp chính các thiết bị tối tân như vậy, tham gia để cho những hạn chế đó sẽ có hiệu lực tốt.
Các nguồn tin trước đó cho biết Nhật Bản và Hoà Lan vào tháng 1/23 đă đồng ư cùng Hoa Kỳ hạn chế xuất khẩu thiết bị sản xuất chip sang TQ có thể được sử dụng để tạo chip dưới 14 nanomet, nhưng không công bố hiệp ước này để tránh chọc giận Bắc Kinh. Nhật Bản chưa bao giờ công khai thừa nhận rằng đă có một sự thỏa thuận như vậy.
Một nanomet (một phần tỷ mét) dùng để chỉ kỹ thuật cụ thể của ngành bán dẫn, với ít nanomet hơn đồng nghĩa chip tối tân hơn.
Từng thống trị sản xuất chip nhưng đă chứng kiến thị phần toàn cầu giảm xuống c̣n khoảng 10%, Nhật Bản vẫn là nơi cung cấp chính máy sản xuất chip và vật liệu bán dẫn.
Tokyo Electron và
Screen Holdings chế tạo ra khoảng 1/5 công cụ sản xuất chip trên thế giới, c̣n
Shin-Etsu Chemical Co Ltd và
Sumco Corp sản xuất hầu hết các tấm silicon bán dẩn.
Hồi tháng 3/23, chính phủ Hoà Lan cũng cho biết có kế hoạch hạn chế xuất khẩu thiết bị sản xuất chip sang TQ. Công ty
ASML của Hoà Lan là nơi cung cấp thiết bị sản xuất chip hàng đầu thế giới và công ty có vốn hóa thị trường lớn nhất châu Âu.
ASML gần như độc quyền trong việc sản xuất các máy in thạch bản tiên tiến, cần thiết cho việc sản xuất các chip tối tân nhất.
Vào ngày 8/3, chính phủ Hoà Lan thông báo sẽ hạn chế xuất khẩu máy in thạch bản bằng tia cực tím sâu (DUV) sang TQ. Đây là những máy móc hiện đại thứ hai của
ASML.
ASML chưa bao giờ xuất khẩu những loại máy móc tối tân nhất của công ty, máy in thạch bản cực tím (
EUV), sang TQ.
"Với sự phát triển kỹ thuật và bối cảnh địa lư chính trị, chính phủ đă kết luận rằng an ninh quốc gia cần phải mở rộng kiểm soát xuất khẩu hiện có với thiết bị sản xuất chất bán dẫn cụ thể", Bộ trưởng Thương mại Liesje Schreinemacher viết trong thư gửi cho các giới lập pháp Hoà Lan.
ASML gửi 18% số đơn đặt hàng đến TQ, theo trang
Politico Europe. Điều này cho thấy TQ vẫn c̣n là một thị trường quan trọng với
ASML.
Trong bức thư gửi giới lập pháp Hoà Lan, Bộ trưởng Thương mại Liesje Schreinemacher nói rằng lệnh cấm sẽ
"ngăn hàng hóa Hoà Lan góp phần vào mục đích sử dụng cuối không mong muốn, chẳng hạn như triển khai quân sự hoặc chế tạo vũ khí hủy diệt hàng loạt".
Cùng với hăng sản xuất bản in thạch bản
Nikon Corp và công ty cung cấp công cụ sản xuất chip
Tokyo Electron (đều ở Nhật Bản),
ASML được cho là công ty quan trọng nhất với nỗ lực do Hoa Kỳ dẫn đầu nhằm hạn chế tham vọng sản xuất chip tiên tiến của TQ.
Chính phủ Hoà Lan dự kiến sẽ đưa ra nhiều hạn chế hơn trong hàng hóa xuất khẩu trong mùa hè này.