Trong hai tuần qua chúng ta tập trung vào các sự vụ đối nội th́ quốc tế và bàn cờ Trung-Mỹ có những diễn biến dồn dập. Đáng kể nhất là khu vực Châu Âu.
Trong lúc “phong trào dân chủ Việt Nam chửi Trump” đang tung những tin đồn về việc EU và Mỹ chia rẽ th́ tôi từng dự đoán là cơ quan t́nh báo Đức BND sẽ thiết kế chiến lược quốc gia mới cho nước này. Đến nay th́ điều đó đă chính thức công bố ra. Sau Pháp, ngày 2/9/2020 vừa qua th́ Đức đă công bố chiến lược Ấn Độ-Thái B́nh Dương của họ.
Giới quan sát cho là động thái này của Đức-Pháp sẽ có lợi cho Mỹ hơn trong chiến lược chống Trung của Mỹ.
Từ bài viết về Thuỵ Sĩ trước đây cho đến lập trường kiên quyết hơn của EU hôm nay là vấn đề tất nhiên. Như tôi đă nói là Putin và Tập đă hơi vội vàng trong vấn đề Belarus làm EU cảm thấy nguy cơ đă cận kề nên họ phải nhanh lên. Những chuyến đi con thoi liên tục của Mike Pompeo và các quan chức Bộ Ngoại Giao Mỹ tại Trung Đông và Châu Âu cho thấy EU và Mỹ bắt đầu thống nhất chính sách.
Nghĩa là Mỹ sẽ đảm nhận chiến lược song song v́ chính Mỹ và v́ các đồng minh, vừa chống Nga giúp châu Âu và chống Trung giúp châu Á. Đổi lại là EU và các cường quốc châu Á như Nhật, Ấn, Úc sẽ phải cứng rắn với Trung Quốc hơn. Ngoài Thuỵ Sĩ là nơi đánh hơi trước nhất ra th́ Iran là nơi thứ hai cảm nhận đường lối của EU tới đây đă cứng rắn hơn.
Mấy hôm nay Iran đă dịu giọng với phe Đồng minh nhưng tôi e rằng hơi muộn. Cũng như xe thiết giáp đă xuất hiện trên đường phố Belarus nhưng tôi đánh giá là phe thân Nga đang cầm quyền ở xứ này đă không c̣n lạc quan như trước đây.
Đảng CSTQ dĩ nhiên không ngồi im chịu trận. Pompeo đi châu Âu và Trung Đông th́ Vương Nghị cũng đi để cân bằng ảnh hưởng. Nhưng có vẻ như Vương Nghị đă không đạt được mục đích mà ông mong muốn. Những sách lược của phía Trung Quốc đưa ra đă không thuyết phục được EU (Đức-Pháp-Ư) và Canada, nên Đức đă ban hành sách lược Indo-Pacific ngay sau khi gặp Vương Nghị. C̣n Canada vẫn cương quyết thực hiện dẫn độ công chúa Huawei Mạnh Văn Chu theo đề nghị của Mỹ.
Trong lúc bàn cờ châu Âu có những bước ngoặt có lợi cho Mỹ th́ bàn cờ châu Á cũng tương tự. Dù Putin trong t́nh thế gấp rút trước các quyết sách bước ngoặt của EU nên đă đề nghị đàm phán tay ba Nga-Trung-Ấn nhưng Ấn cũng không mặn mà lắm. Tôi đánh giá là Ấn Độ khoái việc t́m cách đưa chính phủ lưu vong Tây Tạng (lâu nay tị nạn ở Ấn Độ) về nước, nếu họp th́ song phương với Nga hơn là ngồi chung bàn tay ba có mặt cả Trung Quốc lúc này.
EU và Ấn Độ có lư do để kiên định đứng gần Mỹ lúc này khi mà bài phát biểu mới nhất của Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ Mark Esper cho thấy lập trường nhất quán của Mỹ “Sát cánh cùng các đồng minh và đối tác”. Bài phát biểu của Esper được giới tư bản tin cậy không chỉ v́ sức mạnh của Mỹ mà c̣n do nó thể hiện nguyên tắc cơ bản và đặc trưng nhất của chủ nghĩa tư bản. Đó là ṣng phẳng, có đi có lại. Như vậy dễ tin cậy nhau hơn các tuyên bố đại loại như “t́nh anh em quốc tế vô sản” một cách chung chung.
Sự thay đổi nhanh về lập trường của EU không chỉ đến từ các chính sách đối ngoại của Mỹ đưa ra tốt cho họ hơn Trung Quốc mà c̣n do EU nh́n vào nội bộ nước Mỹ để đánh giá quyết tâm của Mỹ. Tôi cho là Trump và đảng Cộng Hoà đă thành công trong việc đốt lên ngọn lửa ái quốc của người Mỹ trong việc chống Trung. Những người Mỹ ái quốc đă thấy rơ việc Trung Quốc gửi vũ khí, công cụ, tài trợ...cho các cuộc bạo loạn ngay trước cổng nhà họ. Thế th́ bây giờ không ủng hộ chính quyền Mỹ hành động th́ nằm chờ chết hay sao.
Pompeo thắng điểm trước Vương Nghị trong chuyến công du EU vừa qua cũng mang lại cho Trump một ưu thế lớn trong bầu cử sắp đến. Một khi Trump xây dựng được một sách lược vừa chống Trung vừa chống Nga một cách hữu hiệu th́ không chỉ đảng Cộng Hoà mà một phần đảng Dân Chủ cũng sẽ ủng hộ ông. Tôi dự đoán trước là Trump sẽ tiếp tục trúng cử tới đây.
Gần đây có các tin tức về Đài Loan như việc họ đổi mẫu hộ chiếu, Mỹ công bố thoả thuận mật Mỹ-Đài làm dư luận xôn xao là Đài Loan sắp độc lập nhanh. Nhưng tôi cho rằng Mỹ-Đài đă thống nhất là việc này th́ 5 năm nữa mới xem xét. V́ Mỹ-Đài không thể tự nói ra cái này nên vừa qua họ “nhờ” Mi-6 của Anh “nói hộ” để tất cả cùng nghe.
Bài phát biểu của Mark Esper vừa qua làm khối tư bản tin cậy và đoàn kết hơn nhưng e rằng sẽ làm một vài nước nào đó đang cần Mỹ ở Biển Đông lo lắng. Esper có đưa ra một thông điệp là “Mỹ hứa th́ Mỹ cầm cái nhưng các đồng minh và đối tác cũng phải xuống tiền vào ṣng chứ không có chuyện ăn ké suông”. Việt Nam hùn vốn đă đủ chưa ?
Mỹ-Trung tất yếu phải đối đầu quân sự trong ṿng và chỉ có trong ṿng 5 năm tới cũng như việc Trump phải là người nhấn nút. Bởi v́ Đảng Cộng Hoà Mỹ đă chuẩn bị sẵn huy chương hạng nhất hoặc tấm danh hiệu “kẻ đốt đền” đều chỉ có mỗi tên của Trump.
“Mỹ-Trung đánh nhau và cơ hội của chúng ta” là câu nói thường xuyên xuất hiện trong các phe phái ở Việt Nam gần đây, nhưng phe nào khi bàn thảo dựa trên lợi ích người dân ?
Hữu Minh
Bài của thành viên VBF Williamtran sưu tầm