Trung Quốc đă mở rộng nhánh ô liu tới các nền dân chủ phương Tây cũng như các nhà tư bản toàn cầu, hứa hẹn một kỷ nguyên ḥa dịu mới sau chính sách ngoại giao “chiến lang” cưỡng chế trong 5 năm qua.
Phó thủ tướng Lưu Hạc (Liu He), đại diện đặc mệnh toàn quyền về kinh tế của Trung Quốc dưới thời Tập Cận B́nh, phát biểu trước một cuộc họp mặt các lănh đạo doanh nghiệp và bộ trưởng ở Davos rằng Trung Quốc đang quay trở lại bên trong lều và mong muốn khôi phục lại mối quan hệ kiếm tiền của những năm vàng son.
“Chúng ta phải để thị trường đóng vai tṛ cơ bản trong việc phân bổ nguồn lực và để chính phủ đóng vai tṛ tốt hơn. Một số người nói rằng Trung Quốc sẽ đi theo nền kinh tế kế hoạch. Điều đó không có nghĩa là có thể, ông ấy nói.
“Mở cửa toàn diện là cơ sở của chính sách nhà nước và là động lực chính của tiến bộ kinh tế. Thực tế quốc gia của Trung Quốc chỉ ra rằng việc mở cửa với thế giới là điều bắt buộc, không phải là một phương tiện. Chúng ta phải mở rộng hơn và làm cho nó hoạt động tốt hơn,” ông nói với Diễn đàn Kinh tế Thế giới.
Việc lựa chọn Liu He làm sứ giả ḥa giải không thua ai. Vừa là một nhà hiện đại hóa kinh tế vừa tốt nghiệp Trường Hành chính Kennedy của Harvard, cuộc tấn công quyến rũ của ông ở Davos đă đánh trúng hai cử tri toàn cầu cùng một lúc.
Đó là một cách tế nhị để nói với thế giới rằng cơn sốt tân Mao trong nhiệm kỳ thứ hai của Tập Cận B́nh đă lắng xuống kể từ Đại hội Đảng lần thứ 20 vào tháng 10. Nhiệm kỳ thứ ba của Tập Cận B́nh sẽ là một bước ngoặt khổng lồ trở lại sự ḥa hợp quốc tế.
Trung Quốc đang chấm dứt cuộc tấn công tàn khốc vào các công ty công nghệ – những doanh nhân năng động nhất của đất nước, nhưng cũng là những kẻ thù chính trị mạnh mẽ nhất của chế độ. Những mầm xanh của sự bùng nổ kinh tế tiếp theo của Trung Quốc đă bắt đầu xuất hiện.
[Liu He, phó thủ tướng Trung Quốc]
“Lĩnh vực công nghệ đang tiến lên phía trước. Nicolas Aguzin, người đứng đầu Sở giao dịch chứng khoán Hồng Kông cho biết, chúng tôi đang chứng kiến ḍng vốn quay trở lại thông qua China Connect của chúng tôi và có hàng trăm công ty công nghệ đang xếp hàng để niêm yết cổ phiếu. Chỉ số công nghệ Hang Seng tăng 60% so với mức thấp nhất năm ngoái.
Aguzin cho biết tại Davos rằng “quá tŕnh khắc phục hậu quả” của Trung Quốc – cách nói uyển chuyển cho cuộc thanh trừng chính trị đối với các doanh nghiệp lớn – đă đi đúng hướng. Người dân Trung Quốc đă tích lũy được 2 ngh́n tỷ đô la tiền tiết kiệm vượt mức và hiếm khi tiêu xài hoang phí.
Nó sẽ hoạt động như một vùng đệm ngược chu kỳ cho thế giới khi Châu Âu và Châu Mỹ phải vật lộn với các lực lượng suy thoái. Ông nói: “Việc Trung Quốc mở cửa trở lại sau Covid là chất xúc tác tích cực nhất cho thị trường toàn cầu trong năm nay.
Thái độ ḥa giải của Phó thủ tướng Lưu Hạc cũng là một tín hiệu cho thấy Trung Quốc sẽ trở lại vị thế lâu nay với tư cách là một bên liên quan của trật tự toàn cầu Davosian hiện tại chứ không phải là một cường quốc theo chủ nghĩa xét lại quyết tâm lật đổ nó.
“Chúng ta cần duy tŕ một trật tự kinh tế quốc tế hiệu quả. Chúng ta phải từ bỏ tâm lư chiến tranh lạnh,” ông nói, đồng thời cam kết thúc đẩy “tái toàn cầu hóa kinh tế”. Không có một chút chỉ trích nào đối với Mỹ hay phương Tây. Không có bài phát biểu nào thuộc loại này được đưa ra bởi một nhà lănh đạo hàng đầu của Trung Quốc trong nhiều năm.
Nó vượt xa những dấu hiệu đầu tiên về sự tan băng dự kiến tại hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Trung vào cuối năm ngoái, cho thấy rằng Đại hội Đảng lần thứ 20 của Trung Quốc đă đánh dấu một bước ngoặt trong tư duy chiến lược của Trung Quốc. Cho dù đó là xác thực hay chiến thuật vẫn c̣n được nh́n thấy.
Theo một nghĩa nào đó, chính sách mới là sự thừa nhận của Đảng Cộng sản rằng các nền dân chủ không c̣n yếu như cách đây một hoặc hai năm. Phương Tây vẫn kiểm soát bộ máy tài chính toàn cầu, chuyển giao công nghệ và thương mại hàng hải. Cuộc chiến ở Ukraine đă cho thấy rằng nó có thể được thống nhất một cách đáng kể và có một xương sống thép khi bị khiêu khích nghiêm trọng.
Lời tuyên bố về t́nh bạn “không giới hạn” của Tập Cận B́nh đối với Vladimir Putin chắc chắn là một sự xấu hổ mà ông thà quên đi – mặc dù có một số lợi thế cho Bắc Kinh ở một nước Nga phụ thuộc không c̣n nơi nào khác để hướng tới. Quân đội Nga đă bị phơi bày như một con hổ giấy. Giá trị của nó với tư cách là một đồng minh bị suy giảm nghiêm trọng.
Trên tất cả, Tập Cận B́nh phát hiện ra rằng Hoa Kỳ kiểm soát nguồn cung chip bán dẫn tiên tiến toàn cầu, nhiên liệu chính của nền kinh tế công nghệ thế kỷ 21.
Không có điều đó bạn chẳng là ǵ cả. Những nỗ lực lặp đi lặp lại của Trung Quốc nhằm thu hẹp khoảng cách chip đều thất bại, và nỗ lực mới nhất vừa bị hủy bỏ do chi phí quá cao.
Ursula von der Leyen, chủ tịch Ủy ban Châu Âu, đă gây ra một giọng điệu hoài nghi hơn ở Davos. Phát biểu ngay trước Lưu Hạc, bà cáo buộc Trung Quốc tích cực cố gắng lôi kéo các công ty công nghệ xanh của châu Âu bằng các khoản trợ cấp, bán phá giá lao động và chênh lệch giá theo quy định, đồng thời cản trở một cách có hệ thống nước ngoài tiếp cận thị trường nội địa.
“Cạnh tranh trên net zero phải dựa trên một sân chơi b́nh đẳng. Chúng tôi sẽ không ngần ngại mở các cuộc điều tra nếu thị trường đang bị bóp méo bởi những khoản trợ cấp như vậy,” bà nói.
Nhà Trắng vẫn cảnh giác với giọng điệu nhẹ nhàng hơn của Trung Quốc. Việc vi phạm hiệp định năm 1984 về Hồng Kông hiện là một thực tế không thể đảo ngược. Các đảo quân sự vẫn đang được phát triển trong lănh hải của các quốc gia khác ở Biển Đông. Sẽ cần nhiều hơn lời nói để sửa chữa thiệt hại ngoại giao đó.
Đặng Tiểu B́nh từ lâu đă theo đuổi chính sách “giấu ḿnh chờ thời”. Khi Tập Cận B́nh từ bỏ sự kiềm chế này và đột ngột chuyển sang tư thế đe dọa thiếu kiên nhẫn, ông đă tiết lộ Trung Quốc có thể trở thành bá chủ toàn cầu như thế nào.
Điều này đă đạt đến sự tôn thờ của nó trong chủ nghĩa chiến thắng đại dịch. Đó không phải là một cảnh tượng hấp dẫn. Việc quay trở lại thậm chí đột ngột hơn để nói chuyện vui vẻ toàn cầu sẽ là một điều khó bán.
Liu He cho biết vụ phá sản bất động sản của Trung Quốc đă đẩy nền kinh tế đến gần một cuộc khủng hoảng hệ thống, đ̣i hỏi một cuộc “tiếp máu” và sự cứu trợ lớn của nhà nước đối với hệ thống thế chấp để khôi phục niềm tin. Điều tồi tệ nhất hiện đă qua và nền kinh tế sẽ quay trở lại xu hướng tăng trưởng trước đại dịch từ 5% trở lên trong năm nay.
Chính thức, tăng trưởng là 3% vào năm ngoái. Biện pháp ủy quyền của Kinh tế Thủ đô cho thấy rằng nó c̣n tồi tệ hơn nhiều, với sản lượng giảm gần 7% vào tháng 11 (so với cùng kỳ năm ngoái), trước khi Bắc Kinh từ bỏ Covid-19. Theo thước đo này, GDP hầu như không cao hơn so với trước đại dịch.
Sự phục hồi kinh tế h́nh chữ V hiện đă có sẵn. Các hạn chế về tài sản của Trung Quốc – “ba lằn ranh đỏ” – phần lớn đă được dỡ bỏ. Tất cả các đ̣n bẩy của chính sách đều có tác dụng kích thích.
Đối với phần c̣n lại của thế giới, những tác động này thật buồn vui lẫn lộn. Rủi ro là nhu cầu ngày càng tăng của Trung Quốc đối với dầu mỏ, khí đốt và hàng hóa có nguy cơ gây ra một đợt lạm phát nhập khẩu khác trước khi châu Âu và châu Mỹ phục hồi hoàn toàn.
Mọi người nên thắt dây an toàn cho một năm mới đầy biến động khác.