8 điều cần biết, khi chính phủ Mỹ đóng cửa

Chính phủ Mỹ đã đóng cửa và trái đất vẫn quay, nhưng động thái này đang ảnh hưởng tiêu cực đến cả nước Mỹ và thế giới.

Mây đen vần vũ trên nóc trụ sở Quốc hội Mỹ.

Bản tóm lược của VOA sẽ giúp những người trong cuộc và ngoài cuộc hiểu rõ hơn cuộc khủng hoảng này cũng như ảnh hưởng tiêu cực của nó đối với nước Mỹ và thế giới.
1. Ảnh hưởng đối với quan hệ toàn cầu của Mỹ
Công tác lãnh sự: Các hoạt động về lãnh sự của Mỹ ở nước ngoài sẽ tiếp tục chừng nào còn đủ ngân khoản hỗ trợ. Có nghĩa là Bộ Ngoại giao sẽ tiếp tục xem xét các đơn từ nước ngoài xin cấp thị thực và hộ chiếu, cung cấp các dịch vụ cho công dân Mỹ ở nước ngoài chừng nào còn tiền để làm việc.
Nhân viên lãnh sự: Bộ Ngoại giao sẽ áp dụng việc cho nghỉ việc không lương đối với nhân viên tuyển dụng ở địa phương, kể cả những người mang quốc tịch nước ngoài, tùy thuộc vào các luật lệ về lao động địa phương ở mỗi nước. Nói chung, nhân viên tuyển dụng ở địa phương sẽ được yêu cầu a) đến trình diện tại nhiệm sở theo chỉ thị của cấp trên, b) được nghỉ việc có ăn lương, hoặc c) được đặt trong tình trạng nghỉ việc không lương bình thường.


Hoạt động ngoại giao: Các chuyến công tác của Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ bị hạn chế ở mức độ cần thiết để duy trì quan hệ với nước ngoài cấp thiết cho an ninh quốc gia, hay xử lý các tình huống khẩn cấp có liên quan đến sinh mạng hay bảo vệ tài sản.
Thẻ xanh: Hầu hết nhân viên làm việc cho các cơ quan Dịch vụ Quốc tịch và Di trú (USCIS), sẽ tiếp tục làm việc, có nghĩa là các đơn xin cấp thẻ xanh, hay xin quy chế thường trú, sẽ tiếp tục được nhận như bình thường. USCIS được cấp ngân khoản hoạt động chủ yếu từ lệ phí trả cho các dịch vụ và quyền lợi, có nghĩa là nhân viên của cơ quan này không phụ thuộc vào các quyết định cấp ngân khoản được Quốc hội Mỹ chấp thuận.
An ninh Nội địa: Theo tài liệu Procedures Relating to a Federal Funding Hiatus, Bộ An ninh Nội địa xác định khoảng 86% trong số hơn 200.000 nhân viên là “cấp thiết” cho “sự an toàn mạng sống hay bảo vệ tài sản”.
Công tác sẽ tiếp tục như thường lệ cho đa số nhân viên của các lực lượng tuần duyên, hải quan và biên phòng, các nhân viên kiểm tra tại sân bay, các nhân viên mật vụ và những nguời làm việc ở khâu thanh tra hành khách và hàng hóa tại các cửa khẩu và giam giữ những thành phần buôn lậu ma tuý hay di dân bất hợp pháp.
Hoạt động quân sự: 1,4 triệu nhân viên quân đội hiện hành sẽ tiếp tục công tác, mặc dầu sẽ được trả luơng sau. Khoảng 400 ngàn người, phân nửa là nhân viên dân sự của Bộ Quốc phòng, sẽ được cho nghỉ việc không lương.
Du lịch: Du khách nước ngoài đi nghỉ ở Mỹ có thể sẽ thất vọng nếu định thực hiện những chuyến bộ hành xuyên qua Grand Canyon ở Arizona hay Vườn thú Quốc gia ở Washington. Nhân viên làm việc ở các địa điểm này được coi là công chức liên bang “không cấp thiết” và các công viên quốc gia sẽ đóng cửa.


2. Những tác động kinh tế đối với Mỹ và thế giới
Nếu việc đóng cửa chính phủ kéo dài một vài ngày, thì công chức bị cho nghỉ việc không lương sẽ là giới gánh chịu mọi khó khăn tài chính nhiều nhất.
Nếu việc đóng cửa kéo dài vài tuần, thu nhập từ ngành du lịch có thể sụt giảm nghiêm trọng và người tiêu dùng cùng các doanh nghiệp có thể ngần ngại trong việc chi tiêu.
Nếu việc đóng cửa kéo theo việc liên bang không trả được nợ, điều có thể xảy ra nếu Quốc hội không có hành động, thì các nhà đầu tư nước ngoài sẽ thực sự bắt đầu lo ngại về sức mạnh của nền kinh tế Mỹ. Họ có thể mất tin tưởng vào khả năng trả nợ của nước Mỹ và châm ngòi cho việc các cơ quan cho vay nước ngoài tăng lãi suất. Tệ hơn nữa, các nhà đầu tư có thể không cảm thấy tin tưởng vào việc mua chứng khoán Mỹ.
3. Tại sao chính phủ Mỹ ngưng hoạt động?
Chính phủ cũng giống như một chiếc xe hơi, nhưng nhiên liệu để vận hành chính là tiền. Nếu xe không được tiếp thêm nhiên liệu, thì nó sẽ ngưng hoạt động. Quốc hội Mỹ chịu trách nhiệm tiếp thêm nhiên liệu cho chiếc xe đó và việc này được thực hiện qua việc thông qua các dự luật chuẩn chi. Năm tài khóa mới bắt đầu vào ngày 1/10 và Quốc hội Mỹ đã không thông qua các dự luật chuẩn chi. Hậu quả là chính phủ Mỹ không được cấp tiền và sẽ phải hoạt động theo chế độ cầm chừng với tốc độ thấp nhất.


4. Vì sao các nhà lập pháp không thể đồng ý về một dự luật chuẩn chi?
Hai đảng Cộng hoà và Dân chủ bất đồng về một kế hoạch cung cấp bảo hiểm y tế cho hàng triệu người Mỹ không có bảo hiểm. Các nghị sĩ Cộng hòa tại Hạ viện không thích kế hoạch được gọi là Obamacare này và từ chối không chịu ký một dự luật chuẩn chi bao gồm việc tài trợ cho Obamacare. Trong khi đó, phe Dân chủ tại Thượng viện từ chối không chịu ký một kế hoạch dự chi mà không tài trợ cho Obamacare.
5. Sự kiện này đã từng xảy ra trước đây chưa?
Chính phủ Mỹ đã từng đóng cửa 17 lần kể từ năm 1977. Lần cuối chính phủ đóng cửa là lần kéo dài nhất 21 ngày kể từ ngày 162/1995 đến ngày 5/1/1996.
6. Việc đóng cửa kỳ này được xúc tiến như thế nào?
Gần 2,2 triệu công chức làm việc cho chính phủ liên bang, không kể các thành viên mặc đồng phục trong quân đội và nhân viên của Sở Bưu chính Hoa Kỳ (Postal Service), theo số liệu của Sở Quản lý nhân sự. Trong số 2,2 triệu nhân viên này, khoảng 800.000 người được coi là “không cấp thiết” và có thể bị cho nghỉ việc không lương, theo báo The Washington Post.
8. Nhân viên bị cho nghỉ có thể “làm chui” không?
Họ có thể làm, nhưng có thể sẽ có những hậu quả. Trên nguyên tắc, trong thời gian chính phủ đóng cửa, công chức “làm chui” để kiếm tiền là bất hợp pháp. Họ cũng không được kiểm tra email của nơi làm việc.
Văn Bình