Tôi biết anh sau ngày Sài G̣n sụp đổ chừng vài tháng, khi mà mấy ông thầy bị sàng lọc và đuổi ra khỏi trường mà không cần biết lư do, để đưa những tên cán bộ chính trị của “Đại học Pắc Pó” từ miền Bắc vào giảng dạy.
Cộng Sản là thảm họa của cả miền Nam kể từ dạo ấy và đối với riêng anh việc bị đuổi ra khỏi trường Văn Khoa là một biến cố đau buồn nhất trong đời, nó thường xuyên ám ảnh đến cả giấc ngủ đầy ác mộng của anh sau này.
Anh là bạn thân của ông Thầy dạy tôi thời Trung học, hai người bạn thất nghiệp đi lang thang và ghé vào căn pḥng trọ của cô học tṛ nhỏ. Cả thầy lẫn tṛ đều xác xơ đến tội nghiệp. Tôi loay hoay nấu cơm bằng cái nồi nhỏ xíu với chút rau luộc và cái trứng vịt dầm nước mắm. Buổi cơm đạm bạc nhưng chân t́nh. Tôi ấm ức kể cho Thầy nghe những bực bội trong cuộc sống mới mà tôi phải chịu đựng, những bất măn hậm hực trong chế độ XHCN nói một đàng làm một nẻo.
Tức mà không biết nói với ai, tôi viết nhật kư và in roneo cả xấp, không biết để làm ǵ nữa nhưng chắc cũng đỡ buồn đôi chút. Thời buổi này biết tin ai bây giờ ngoài Thầy, tôi không có dịp học với anh dù nửa chữ, nhưng tôi kính anh như thầy ḿnh. Tôi đưa bản nháp cuốn nhật kư cho hai ông, coi như có người để chia sẻ tâm sự.
Năm 1978, cuốn nhật kư được một người thân lén chuyển qua Mỹ, và được in làm nhiều kỳ trong bán nguyệt san Việt Nam Hải Ngoại tại San Diego. Và đầu năm 1979 tôi vào tù, tôi từng nghĩ chuyện tới đó chấm hết.
Thời gian như cuồng phong phẩn nộ cuốn phăng mọi thứ. Mất hút trong mưa giông là những dề lục b́nh tuổi thơ mơ mộng của bạn bè tôi, dật dờ rác rưởi trong chế độ mà “đôi dép râu làm sầu tuổi trẻ, nón tai bèo dẫm nát mộng đời trai”, gió đưa gió đẩy không về rẫy Kinh Tế Mới th́ cũng ra khơi vượt biển t́m Tự Do. Thời điểm sôi bỏng lúc đó ai cũng muốn đi, dù biết chắc rủi ro phía trước.
Cuộc sống bức bách trong thời gian đầu khiến anh không thể chịu đựng nổi, anh dẫn vợ con ra khơi trên chiếc ghe chông chênh túm húm phó thác tánh mạng cho Trời. Tôi chọn sự ở lại để cùng chồng mưu toan “bẻ gậy chống trời”. Mọi việc không thành, cả nhà bị bắt, chồng tôi bị tuyên án Tử H́nh, tôi chôn tuổi trẻ của ḿnh hơn 10 năm trong lao tù Cộng Sản. Thằng con trai mới hơn một tuổi cũng bị vạ lây vướng ṿng lao lư đến độ tật nguyền. Câu chuyện đau thương và trải dài biết bao khốn khổ bất hạnh trong suốt những năm tháng buồn hiu đó.
Cuối cùng th́ tôi cũng ra tù, con trai tôi được một tổ chức nhân đạo bên Thụy Sĩ mang ra khỏi trại giam trước đó vài năm. Sự giải thoát chậm trễ đă khiến nó tàn tật suốt đời, chính điều này đă làm tôi đau đớn ân hận măi không nguôi.
Phần anh, sau chuyến vượt biển thành công, chiếc ghe mong manh tấp vô một đảo nào đó bên Indo chờ ngày qua Mỹ định cư. Giống như định mệnh được báo trước, những ngày trong trại tỵ nạn, tạp chí Việt Nam Hải Ngoại t́nh cờ lọt vào tay anh và những đoạn nhật kư rời rạc trong đó khiến anh thảng thốt v́ anh đă biết tác giả là ai, anh đă từng đọc nó bằng bản roneo nḥe mực, và anh đă đốt nó trước khi xuống tàu ra đi. Anh chọn sự bỏ cuộc và cô học tṛ chọn sự ở lại để đối đầu với cả một chế độ. Sau này, anh thường nói với các bạn là tuổi trẻ của cô ta thật dũng cảm, anh đă không làm được điều đó. Có cái ǵ như ân hận ray rứt khiến anh bồn chồn trong bụng.
Vài năm sau, khi cuộc sống tạm ổn định anh gọi về Sài g̣n gặp người bạn cũ để hỏi thăm tin tức về "con nhỏ năm xưa". Thầy tôi cũng chỉ có thể nói lại với anh điều ông đă nghe loáng thoáng trong đám học tṛ “...h́nh như nó bị bắt và chết trong tù.”
Nhưng bầm dập tù đày không làm tôi gục ngă. Tôi sống sót để trở về với bao tang thương mất mát không cách ǵ bù đắp. Ra trại, trở lại cuộc sống b́nh thường nhưng không yên ổn, cơm áo mưu sinh vất vả, thường xuyên đối mặt với những kỳ thị hoạnh họe của chính quyền địa phương, với cái lư lịch tăm tối tù tội trong quá khứ khiến tôi thật sự mệt mỏi.
Trong một lần đi họp trường xưa bạn cũ, tôi đến chào Thầy. Ông ngỡ ngàng nhận ra “con nhỏ học tṛ” thuở nào và buột miệng, “Em c̣n sống hả Ánh?” Và ông hỏi, “Em c̣n nhớ Thầy S không? Nó cũng hay về thăm tôi. Có lần nó hỏi thăm em, tôi nói em chết rồi, nó buồn xo...”
Mấy chục năm qua rồi, gặp anh một lần như thoáng gió, có ǵ đâu mà nhớ. Tôi thời đó hừng hực tuổi hai mươi, c̣n anh có vợ 4 con bộn bề trăm nỗi. Với anh, cái buồn xo nếu có chắc cũng chỉ là tội nghiệp đứa học tṛ lận đận mà thôi!
Trong mùa hè nào đó, tôi nhận được cú phone lạ. “Thầy S. đây, con có nhớ thầy không?” Phản ứng rất tự nhiên tôi “dạ - không” gọn lỏn. Bên kia đầu dây ngập ngừng một chút, “Ờ hôm nào Thầy tṛ ḿnh gặp nhau nhé”.
Cũng không có ǵ bất ngờ luống cuống. Hai ông thầy lại đến thăm cô học tṛ đă già hơn xưa sau hai mươi mấy năm không liên lạc. Lại thêm một bữa cơm thân t́nh nhưng tươm tất hơn trước, lại những chuyện kể đứt khúc như cuốn phim buồn, thật t́nh tôi muốn quên đi quá khứ đau thương.
Ra về anh ghi vội cho tôi địa chỉ eMail để “Thầy tṛ liên lạc nhau,” và tôi vẫn kính cẩn “Thưa Thầy” mặc dù tới bấy giờ Thầy vẫn chưa dạy tôi cách dùng email để viết... thư t́nh.
Thời đó, có cái computer trong nhà là một mơ ước của tôi. Anh đâu biết mỗi lần trả lời email của anh, tôi phải chạy hàng mấy cây số mới tới chỗ dịch vụ Internet, loay hoay tự học mổ c̣ từng chữ.