Theo như cách đây đúng 30 năm, ngày 25/12/1991, tổng thống Mikhail Gorbachov từ chức, đánh dấu sự sụp đổ của Liên bang Xô viết, kéo theo những hậu quả to lớn về địa chính trị. Cùng với sự chấm dứt chiến tranh lạnh là sự h́nh thành một trật tự thế giới mới, mà trong đó Hoa Kỳ chiếm thế thượng phong, khiến những ngày này, nhiều người ôn lại sự kiện Liên bang Xô viết sụp đổ 30 năm trước, tuy báo chí Việt Nam dường như không nhắc đến.
25/12/1991, Tổng thống Liên Xô khi đó, Mikhail Gorbachev, tuyên bố cáo chung Liên bang Xô viết trên hệ thống truyền h́nh. Sáu ngày sau, Liên Xô chính thức giải thể.
"Thành tŕ của chủ nghĩa xă hội" cách nói của báo chí Việt Nam một thời, dường như vẫn c̣n ghi dấu ấn trong tâm tưởng của nhiều người Việt Nam.
Có lẽ với nhiều người, việc phát biểu nhận thức, quan điểm của ḿnh về sự kiện này là cần thiết.
Tổng thống Mỹ Ronald Reagan và Tổng bí thư ĐCS Liên Xô Mikhail Gorbachev kư kết thỏa thuận kiểm soát vũ khí cấm sử dụng tên lửa hạt nhân tầm trung, Washington DC, 1987
Chỉ có chính quyền dân cử mới tồn tại
Nhà thơ Hoàng Hưng viết trên trang cá nhân: "Chế độ độc tài toàn trị kinh tế chỉ huy 'xă hội chủ nghĩa' tất yếu tiêu tùng, ko bàn nữa!"
Ông c̣n liên hệ với Trung Quốc: "Tàu khôn ngoan bèn 'tự chuyển hoá' thành tư bản cánh hẩu (crony) nhưng vưỡn duy tŕ độc tài chính trị mang tên 'Đảng cộng sản' thực chất là độc tài của tầng lớp quan liêu; lừa dối và ăn cắp của các nước TB phát triển, nên không sụp đổ mà vưỡn đang tạm thời thịnh!"
Vũ Ngọc Thành đặt câu hỏi: "Đế chế ma quỷ ngày trước liệu có sánh bằng quái thú tàu cộng hôm nay? Con quái thú hôm nay thâm hiểm hơn v́ nó rất xảo quyệt trên lĩnh vực kinh tế, thương trường. Điều mà Liên Xô rất kém cỏi."
Phạm Quốc Cường nói: "Xă hội ngày càng văn minh th́ không một chế độ độc tài độc đảng nào tồn tại măi được, người cấp tiến họ sẽ đấu tranh hoặc chính trong nội bộ chúng khi chia chác không đều chúng nó cũng sẽ tự đấu tranh lẫn nhau, chỉ có những lănh đạo được bầu lên từ trực tiếp lá phiếu của nhân dân mới tồn tại lâu dài được."
Huy Phan khẳng định: "Sụp đổ là đương nhiên v́ đường lối lănh đạo độc đoán gia trưởng cái nôi của tham nhũng, bất công, lịch sử c̣n nguyền rủa."
"Một chế độ không phục vụ cho người dân chế độ đó phải sụp đổ" là nhận định của Lưu Thanh Quang.
Phạm Hoằng Nghị viết: "Cá nhân tôi việc Liên Xô sụp đổ là cái may mắn của lịch và nhân loại sẽ tiến lên..."
Thanh Ṭng viết: "Hô hào tư bản giăy chết nhưng chưa kịp chết th́ Liên Xô đă lăn ra chết trước rồi haha."
Dấu tích "khu khắc nghiệt" - một phần của hệ thống Gulag tàn khốc thời Stalin. Dù đạt nhiều thành tích công nghệ, xă hội, Liên Xô đă đàn áp thẳng tay người dân của chính ḿnh trong nhiều thập niên bằng hệ thống ngục tù khủng khiếp
Đánh giá về Gorbachev
Với nhiều người Việt, đánh giá về Gorbachev được cho là vẫn mang tính thời sự.
Vo Duc Chieu b́nh luận trên trang cá nhân: "Gorbachev đă trở thành anh hùng v́ đă không làm ǵ để ngăn cản Liên Sô sụp đổ."
Blogger Dương Quốc Chính viết trên trang cá nhân: "Gorbachev không hề muốn nhà nước Liên bang biến mất, ông ta không muốn phá hủy Liên Xô mà muốn cải cách nó theo hướng dân chủ hóa, mở cửa và đổi mới kinh tế. Gorbachev muốn biến Liên Xô thành Liên bang các quốc gia có chủ quyền, có lẽ theo kiểu Liên bang Đức hay Mỹ hoặc lỏng lẻo hơn như Khối thịnh vượng chung của Anh hay Liên hiệp Pháp trước kia."
B́nh luận dưới status này Duc Minh viết: "Không phải ngẫu nhiên mà Gorbachev được trao giải Nobel Ḥa b́nh năm 1990 nhờ đóng vai tṛ quyết định cho những thay đổi căn bản trong quan hệ Đông - Tây."
Canh Tranthanh khẳng định: "Lịch sử nhân loại phải ghi công lớn cho Gorbachev."
Kim Dung Pham viết: "Gorbachev có tầm nh́n am hiểu sâu sắc thực tiễn chứ không phải kẻ tội đồ."
Xe tăng chiếm khu vực gần Cổng Spassky Gate (trái), lối vào Điện Kremlin và Thánh đường St. Basil's hôm 19/8/1991 sau cuộc đảo chính nhằm lật đổ ông Gorbachev. Cuộc đảo chính thất bại vào chiều 21/8 khi Bộ Quốc pḥng ra lệnh cho lính rút khỏi Moscow
Nguyễn Văn Thương nhận định: "Ông Gorbachev đă thuận theo ḍng lịch sử. Việc làm của ông là phù hợp."
Nam Dang khẳng định: "Nh́n sự tan ră của Liên bang Xô viết, cho thấy có tự do dân chủ thật sự th́ không có cộng sản."
Ngược lại những ư kiến trên, Phương Minh nêu: "Ối người phá phách ở trong nước khi được sang Mỹ mới thấy được cái 'thiên đường' tự do của Mỹ th́ ói."
30 năm trước, Liên bang Xô viết sụp đổ đă kéo theo sự tan ră của hệ thống xă hội chủ nghĩa ở Đông Âu.
Thế giới hiện chỉ c̣n một số ít vài quốc gia đi theo mô h́nh chủ nghĩa xă hội, trong đó có Việt Nam.