Người La Mă được xem là bậc thầy về vây hăm và tấn công thành tŕ. Chỉ riêng việc sử dụng hầm ngầm đă giúp quân La Mă giành lợi thế quyết định trong các cuộc vây hăm.
Binh đoàn La Mă trong một trận chiến. Ảnh: Rocheap
Các chiến lược gia quân sự thường đề cập đến chiến tranh với 3 mặt trận: Trên bộ, trên biển và trên không. Mặt trận thứ tư, ít được nhắc đến, nhưng gần đây bất ngờ gây chú ư trong cuộc xung đột Israel - Hamas. Đó chính là dưới ḷng đất (tác chiến hầm ngầm). Dù không được chú ư như những mặt trận c̣n lại, nhưng tác chiến hầm ngầm được cho là đă nhiều lần mang lại hiệu quả quyết định trong suốt lịch sử xung đột của nhân loại. Loạt bài này phần nào t́m hiểu về loại h́nh tác chiến này qua các thời kỳ.
Theo Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại (tổ chức tư vấn có trụ sở ở Mỹ), các đường hầm chủ yếu được sử dụng như một phương thức tiếp cận và đe dọa các vị trí pḥng thủ kiên cố. Người La Mă đă làm rất tốt điều này.
Người La Mă được xem là bậc thầy về vây hăm và tấn công thành tŕ. Với sự kết hợp giữa năng lực quân sự và kỹ thuật, họ là những chuyên gia trong việc xây dựng các chốt phong tỏa và t́m cách phá hủy hoặc vượt qua hệ thống pḥng thủ kiên cố của đối thủ. Theo trang War History Online, chỉ riêng việc tận dụng các đường hầm đă giúp người La Mă giành được lợi thế trong các cuộc vây hăm theo 3 cách.
Tranh mô tả các chiến binh La Mă trong một lần đào hầm. Ảnh: Warfare History Network
Cách thứ nhất là xâm nhập. Việc quân đội La Mă sử dụng các đường hầm được ghi nhận trong cuộc vây hăm Fidenae vào khoảng thế kỷ thứ 7 trước Công nguyên (TCN).
Theo sử gia La Mă Titus Livius, Fidenae - thuộc địa của Rome khi đó - công khai nổi dậy chống người La Mă dưới thời vua Tullus Hostilius. Vị vua này sau đó triệu hồi các tướng lĩnh và quân đội hùng mạnh cùng hành quân tới thị trấn Fidenae, đánh bại quân nổi dậy.
Dù các tài liệu về cuộc vây hăm Fidenae có nhiều điểm khó xác minh giữa sự thật với các yếu tố hư cấu, nhưng câu chuyện về việc người La Mă đào hầm để binh lính có thể xâm nhập vào thị trấn Fidenae hoàn toàn có cơ sở khi đất ở khu vực xung quanh Fidenae rất dễ đào.
Ngoài ra, về sau này, người ta phát hiện có nhiều căn pḥng nhỏ và hang động ở gần đó. Khi tấn công Fidenae (một địa điểm không xa thành Rome của người La Mă), người La Mă dễ dàng gửi bất kỳ thứ ǵ mà binh lính của họ cần cho việc đào hầm.
Nhưng việc đào hầm để xâm nhập vào thị trấn của đối thủ được cho là một công việc mạo hiểm. Một đường hầm chỉ cung cấp lối đi hẹp xuyên qua tuyến pḥng thủ của đối phương. Khi vào bên trong, binh lính La Mă dễ rơi vào t́nh trạng bị cô lập. Nếu bên ngoài không tấn công đồng loạt, những binh lính xâm nhập vào bên trong sẽ không nhận được bất kỳ sự hỗ trợ nào.
Tuy mạo hiểm, việc sử dụng đường hầm để xâm nhập vẫn được xem là một chiến thuật thành công, đặc biệt là trong những lần đầu được người La Mă sử dụng.
Một ví dụ điển h́nh là cuộc vây hăm thành Veii vào năm 396 TCN của người La Mă. Thành Veii khi đó thuộc quyền kiểm soát của người Etruscan. Marcus Furius Camillus, lănh đạo quân La Mă, năm đó chia lính đào hầm thành 4 nhóm, làm việc theo ca 6 tiếng, đào bất kể ngày đêm nhằm hoàn thành các đường hầm sớm nhất có thể.
Một nhóm sẽ đào về phía trung tâm của thành Veii, trong khi một nhóm thay nhau mang đất đổ đi nơi khác, tránh bị lộ việc đào hầm. Khi hai nhóm này thấm mệt, hai nhóm c̣n lại sẽ thay ca.
Khi các đường hầm hoàn thành, binh lính La Mă âm thầm xâm nhập vào trung tâm của thành Veii, rồi bất ngờ tấn công đối phương và nhanh chóng chiếm được thành.
Chiến binh La Mă được xem là bậc thầy về vây hăm và tấn công thành tŕ. Ảnh minh họa: History Skills
Cách thứ hai là phá tường pḥng thủ. Thị trấn Fidenae cũng là "nạn nhân" của việc người La Mă sử dụng đường hầm để phá tường pḥng thủ.
Đây là một h́nh thức phá hoại xảy ra nhiều lần trong lịch sử. Thời Trung Cổ, quân của bên vây hăm sẽ đào bên dưới các bức tường của một thị trấn hoặc thành tŕ, rồi dùng gỗ chống đỡ. Sau đó, họ đốt các thanh gỗ để làm sập đoạn tường đó.
Người La Mă đă áp dụng cách này để phá tường pḥng thủ ở thị trấn Fidenae trong cuộc vây hăm (436-435 TCN). Biết rằng đối phương có thể sẽ cố gắng đối phó việc đào hầm, quân La Mă dưới sự chỉ đạo của tướng Quintus Servilius đă phát động một loạt cuộc tấn công vào thị trấn từ mọi hướng, gây mất tập trung cho đối phương.
Trong khi đó, nhóm lính La Mă khác tiếp tục đào hầm, bắt đầu từ hướng ít được pḥng thủ nhất của thị trấn. Theo sử gia La Mă Titus Livius, khi đường hầm được hoàn thành, quân La Mă âm thầm tiến vào thị trấn, bắt giữ quân lính đối phương. Kết thúc trận đánh, người La Mă giành chiến thắng nhờ hầm ngầm mà không bị thương vong nặng nề.
Trang War History Online đă chỉ ra ưu điểm và nhược điểm của chiến thuật trên. Về ưu điểm, chiến thuật đó giúp gây bất ngờ cho đối phương. Nhưng nhược điểm là khi chiếm được thị trấn hoặc thành tŕ, bên chiến thắng sẽ phải xây dựng lại hệ thống tường pḥng thủ.
Đoạn dốc nối (ramp) và một số công cụ hỗ trợ tấn công thành tŕ của người La Mă. Ảnh: War History Online
Cách thứ 3 là tấn công gián tiếp. Khi tấn công một thành tŕ, việc đào hầm đắp đất cũng có thể hỗ trợ các hoạt động khác, ngoài xâm nhập và phá tường.
Một trong những công cụ để vượt tường thành phổ biến nhất của quân La Mă là đoạn dốc nối (the ramp). Binh lính La Mă sẽ đắp đất đá hoặc gỗ để xây các sườn dốc áp sát tường pḥng thủ của đối phương. Một khi hoàn thành, các đoạn dốc nối này có thể mở đường cho quân đội vượt qua tường thành của đối phương.
Đối phương có thể phá các đoạn dốc nối bằng chính cách mà quân La Mă hay làm, đó là đào hầm. Những đường hầm này được đào từ bên trong thị trấn, hướng đến bên dưới các đoạn dốc nối. Sau đó, họ dùng các thanh gỗ để chống đỡ trước khi đốt chúng khiến đoạn dốc nối bị sập. Để đối phó, người La Mă cho đào thêm nhiều đường hầm khác, nhằm chặn đường hầm của đối phương. Quân La Mă sau đó tấn công kẻ thù trong không gian hẹp ở dưới hầm.
Trong cuộc vây hăm pháo đài Uxellodunum năm 50 TCN, người La Mă c̣n sử dụng hầm ngầm để làm điều ít ai ngờ tới. Julius Caesar, tướng La Mă khi đó, đă chỉ đạo đào đường hầm tới nguồn cung cấp nước cho pháo đài Uxellodunum. Sau đó, chuyển hướng nguồn nước cũng như bố trí quân bắn phá gần khu vực mà người trong pháo đài Uxellodunum có thể xuống lấy nước.
Pháo đài Uxellodunum đột ngột mất nguồn cung cấp nước. Những người pḥng thủ tỏ ra hoang mang v́ không có nước và cho rằng các vị thần "quay lưng" với họ. Quân La Mă sau đó dễ dàng chiếm được pháo đài này.
Các đối thủ của người La Mă biết về sự nguy hiểm của các đường hầm. Họ đă thử nhiều cách để phá hủy đường hầm hoặc vô hiệu hóa người đào hầm.
Muốn phá hủy các đường hầm phải phát hiện được chúng. Một phương pháp dùng để phát hiện quân La Mă có đào hầm hay không là đặt những chiếc trống dọc theo tuyến pḥng thủ và liên tục theo dơi để phát hiện ra những rung động do việc đào hầm gây ra. Một phương pháp khác là đặt các bát nước trên các đỉnh tường pḥng thủ.
Bằng các phương pháp trên, quân pḥng thủ có thể phát hiện, thậm chí phán đoán được tiến độ xây đường hầm của người La Mă. Từ đó, chủ động t́m cách đối phó.
Thay v́ thụ động ngồi chờ, quân pḥng thủ có thể đào các đường hầm chặn đầu đường hầm của quân La Mă. Sau đó, một cuộc tấn công bất ngờ sẽ diễn ra trong bóng tối. Quân pḥng thủ sẽ t́m mọi cách để triệt hạ binh sĩ La Mă và đánh sập đường hầm.
Ngoài ra, quân pḥng thủ c̣n có thể làm ngập các đường hầm, dùng khói hun hoặc thả các loài động vật hoang dă để tiêu diệt quân La Mă trong hầm.
Theo trang Imperium Romanum, trong cuộc chiến tranh Mithridate lần 3 (73-63 TCN) giữa La Mă và xứ Pontus, quân La Mă do tướng Lucius Licinius Lucullus chỉ huy đă tiến đến Pontus và bao vây thành phố Themyscira của xứ này.
Theo Appian, một sử gia Hy Lạp, quân lính ở thành phố Themyscira đă có biện pháp đối phó đặc biệt với các đường hầm của quân La Mă. Cụ thể, họ đào những rănh riêng chặn đầu các đường hầm của người La Mă rồi thả vào đó gấu và ong. Biện pháp này đủ hiệu quả để ngăn cản người La Mă trong thời gian đầu nhưng sau cùng, quân La Mă vẫn chiếm được thành phố.
Trong một số trận đánh với quân La Mă, người Ba Tư đốt lưu huỳnh để tạo ra nhiều khói trong các đường hầm, khiến người La Mă chết ngạt.
------------------------
Hầm ngầm thời xưa chủ yếu được sử dụng để phá lớp pḥng thủ trong các thị trấn, pháo đài của đối phương. Nhưng trong Thế chiến II, hầm ngầm c̣n được sử dụng với mục đích khác, gây hoang mang và thương vong lớn. Mời đọc giả đón đọc bài kỳ tới, đăng ngày 17/12 để cùng t́m hiểu về cách dùng hầm ngầm trong một trận đánh đẫm máu thời Thế chiến II.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
