Vào ngày 24/2/2022 Putin đă lệnh tổng tấn công Ukraina. Các thành phố lớn như Kiev, Kharkov, Odessa đều bị bắn tên lửa, tên lửa hành tŕnh. Các lực lượng không quân Nga đánh bom, trực thăng bắn các cơ sở pḥng không của Ukraina.
Vào ngày 25/2/2022 quân Nga đă tiến sâu vào Ukraina, chiếm nhà máy điện nguyên tử Chernobyl. Ngoài đó bao vây và pháo kích nhiều phố lớn. Tuy nhiên sau ngày đầu bị sốc, quân Ukraina đă nhanh chóng tỉnh giấc. Nhiều máy bay, trực thăng, xe tăng, thiết giáp của Nga bị hạ. Quân Nga không thành công chiếm được bất kỳ thành phố chiến lược nào. Đảo Rắn, sân bay Hostomel đều bị quân Ukraina tái chiếm.
Vào ngày 26/2/2022 quân Nga bao vây Kiev nhưng không tiến vào được thành phố v́ pḥng thủ rất chặt. Gián điệp Nga dột nhập Kiev không thành công ám sát tổng thống Ukraina. Nhiều binh sĩ Nga bị bắt cho thấy độ tuổi c̣n rất trẻ 18-20. Các thành phố khác cũng bị pháo kích. Một toà nhà chung cư tại trung tâm Kiev bị trúng tên lửa. Nga đă bị loại khỏi SWIFT thanh toán quốc tế. Roman Abramovics đă trao Chelsea cho quỹ từ thiện.
Vào ngày 27/2/2022 Quân Nga dường như không thành công tiến thêm bước nào. Ngoại ô Kharkov quân Nga bị phục kích tổn thất rất lớn, một vài nhóm quân lọt vào thành phố, giao tranh rất quyết liệt. Nhiều nơi trên thế giới biểu t́nh chống Nga. Putin cũng nói "bóng gió" về việc sử dụng vũ khí nguyên tử và rằng Mỹ đă từng ném 2 quả bom nguyên tử xuống Nhật Bản để kết thúc chiến tranh th́ Nga cũng có quyền làm như vậy.
Vào ngày 28/2/2022 các bên Nga và Ukraina có cuộc đàm phán tại biên giới Belarus, tuy nhiên chưa có kết quả. Đồng tiền rúp mất giá 40%, 315 tỷ USD của ngân hàng trung ương Nga bị đóng băng.
Vào ngày 1/3/2022 phát hiện thực phẩm của quân Nga hết hạn tới cả 7 năm. Quảng trường tự do Kharkov và tháp truyền h́nh ở Kiev bị tấn công tên lửa. Thị trường cổ phiếu Nga giảm 80-90% so với lúc trước chiến tranh.
Vào ngày 2/3/2022 Kiev và Kharkov tiếp tục bị bao vây. Putin mệt mỏi, tức giận và tâm lư có vấn đề theo t́nh báo. Phương Tây tăng cường trừng phạt Nga và hỗ trợ Ukraina.
Vào ngày 3/3/2022 thiếu tướng Nga tư lệnh Sư đoàn Dù số 7 Andrei Sukhovetsky tử trận. Quân Nga chiếm được Kherson. Các hăng làm ăn lớn Phương Tây đều đồng loạt rút khỏi Nga.
Vào ngày 4/3/2022 có 163 nhà đoạt giải Nobel lên án Nga, các hăng lớn tiếp tục rút khỏi Nga như Microsoft, Ikea... Nga tiiếp tục vây hăm nhiều thành phố Ukraina.
Ukraine đă đăng một đoạn video cho thấy TB2 UCAV tấn công hai tàu tấn công nhanh Raptor của Nga gần Đảo Rắn.
Ukraine posted a video reportedly showing TB2 UCAV strikes on two Russian Raptor fast-attack craft near Snake Island. The date on the HUD indicates it was from this morning.https://t.co/6IUfCc4YJTpic.twitter.com/i9gKwUYm2o
Quyết định gia nhập NATO sẽ được đưa ra theo lộ tŕnh hai bước vào ngày 12/5, với việc Tổng thống Phần Lan tuyên bố chấp thuận cho nước này tham gia NATO và sau đó Quốc hội sẽ phê chuẩn.
Theo Reuters, báo Iltalehti của Phần Lan tối 1/5 dẫn các nguồn giấu tên của chính phủ cho hay nước này sẽ quyết định nộp đơn xin gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) vào ngày 12/5 tới.
Quyết định gia nhập NATO sẽ được đưa ra theo lộ tŕnh hai bước vào ngày 12/5, với việc Tổng thống Phần Lan Sauli Niinisto trước tiên tuyên bố chấp thuận cho nước láng giềng Bắc Âu của Nga tham gia liên minh quân sự phương Tây, sau đó các nhóm nghị sỹ trong Quốc hội sẽ phê chuẩn việc này.
Theo Hiến pháp Phần Lan, tổng thống điều hành chính sách đối ngoại và an ninh với sự phối hợp của chính phủ. Quyết định trên sẽ được xác định trong cuộc họp giữa tổng thống và các bộ trưởng chủ chốt của chính phủ Đan Mạch sau khi có thông báo ban đầu của tổng thống và quốc hội.
Trước đó, tờ Iltalehti cũng cho biết các nhà lănh đạo của Phần Lan và Thụy Điển dự kiến gặp nhau vào ngày 16/5 và sau đó công khai ư định xin gia nhập liên minh.
Bộ trưởng Ngoại giao Phần Lan Pekka Haavisto từ chối b́nh luận, nhưng nhắc lại ông muốn Phần Lan và Thụy Điển đưa ra những lựa chọn tương tự.
Trong khi đó, nhật báo Thụy Điển Aftonbladet trích dẫn các nguồn tin thân cận với Chính phủ Thụy Điển cho biết Mỹ và Anh đă hứa với Thụy Điển tăng cường hiện diện quân sự, tập trận rộng răi hơn và hỗ trợ chính trị "mạnh mẽ" từ các nước của NATO trong trường hợp quy tŕnh ứng viên khả thi.
Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Thụy Điển từ chối b́nh luận về các bài báo trên.
Thủ tướng Phần Lan Sanna Marin trong chuyến thăm người đồng cấp Thụy Điển Magdalena Andersson cách đây 2 tuần cho biết mong muốn Phần Lan sẽ đưa ra quyết định về việc xin gia nhập NATO trong những tuần tới.
Stockholm hiện đang tiến hành xem xét lại chính sách an ninh của ḿnh, bao gồm ư kiến về khả năng trở thành thành viên NATO. Kết quả dự kiến sẽ được công bố vào giữa tháng Năm.
Ngoài ra, Đảng Dân chủ Xă hội Thụy Điển cầm quyền cũng đang xem xét lại sự phản đối lâu dài của họ đối với tư cách thành viên NATO. Dự kiến sẽ có kết quả chậm nhất vào ngày 24/5.
Ukraine đă công bố đoạn video đầu tiên cho thế giới thấy một số trong số 236 xe tăng T-72M1 do Ba Lan viện trợ cho Ukraine.
Ukraine has released its first video showing the world some of the 236 T-72M1 tanks donated to Ukraine by Poland.
They are now arriving at the frontlines of the Battle of the Donbas and just might tip the scale in favor of the Ukrainian Army. pic.twitter.com/wTQ9Yhu8PY
"I respect pacifism," said German Chancellor Olaf Scholz during a May Day rally, "but it must seem cynical to the citizens of Ukraine to be told to fight back against Putin's aggression without weapons."pic.twitter.com/TfLBesDQPM
Thủ tướng Đức Olaf Scholz nói rằng ông sẽ không đến thăm Zelensky ở Kyiv v́ Ukraine đă không cho phép Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier đến đó vài tuần trước.
German Chancellor Olaf Scholz says that he won’t visit Zelensky in Kyiv because Ukraine didn’t allow the German President Frank-Walter Steinmeier to go there a few weeks ago.
Just go there & bring some heavy weapons with you Mr Scholz.
Thường dân đă được sơ tán khỏi các boong-ke của các công tŕnh thép Azovstal ở Mariupol sau khi Liên hợp quốc và Hội Chữ thập đỏ quốc tế dẫn đầu một thỏa thuận của cuộc bao vây tàn khốc nhất trong chiến tranh ở Ukraine
Civilians were evacuated from the bunkers of Mariupol's Azovstal steel works after the United Nations and the International Red Cross led a deal to ease the ordeal of the most destructive siege of the war in Ukraine https://t.co/t95s9OUjxvpic.twitter.com/QIYLzpsQLx
Nga đang đánh vào kho dự trữ ngũ cốc và lương thực khác của Ukraine. Đoạn video này cho thấy cách tên lửa của đối phương bắn trúng thang máy và một nhà kho chứa ngũ cốc ở vùng Dnipropetrovsk.
Russia is hitting Ukrainian stocks of grain and other food. This video shows how the enemy missile hit an elevator and a warehouse with grains in the Dnipropetrovsk region. As the world cries out about famine over the war in #Ukraine, #Russia is causing that famine. Follow me++ pic.twitter.com/weRJW63lnB
— kiran joshi (100% Follow Back) (@kiranjoshi235) May 2, 2022
Tại nhà ga ở Stuttgart, Đức, một lô thiết bị quân sự gồm pháo tự hành Pzh 2000 và MLRS m270 của Mỹ đă sẵn sàng được chuyển tới Ukraine
🇩🇪At the railway station in Stuttgart, Germany, a batch of military equipment of self-propelled guns Pzh 2000 and the American MLRS m270 are ready to be sent to Ukraine pic.twitter.com/5vuDOZ9q56
Người dân trên khắp Ukraine đang đến thăm các nghĩa trang để tưởng nhớ những người đă khuất. Ukraine đánh dấu ngày kỷ niệm một tuần sau Lễ Phục sinh.
People across Ukraine are visiting cemeteries to remember the dead. Ukraine marks the commemoration day a week after Easter.#UkraineRussiapic.twitter.com/qmf3OAet0C
Sarah Cook, “The CCP’s Ukraine War Propaganda,” The Diplomat
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Đảng và Nhà nước Trung Quốc đang sử dụng hộp công cụ kiểm soát thông tin phong phú của ḿnh để lan truyền phiên bản quan điểm của họ về cuộc xâm lược của Nga.
Bộ máy kiểm soát thông tin khổng lồ của Trung Quốc thường tập trung vào việc bóp méo thông tin mà các công dân Trung Quốc có thể tiếp cận về đất nước ḿnh, trong khi các thông tin liên quan đến nước ngoài chỉ có tầm quan trọng thứ yếu. Tuy nhiên, trong bảy tuần qua, quyết định rơ ràng của các lănh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đứng về phía Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc xâm lược vô cớ vào Ukraine đă thúc đẩy một chiến dịch toàn diện nhằm định h́nh dư luận và các cuộc thảo luận về các sự kiện đang diễn ra cách xa hàng ngh́n dặm.
Sâu trong hộp công cụ kiểm soát thông tin của ĐCSTQ, có ba chiến thuật dường như đang đóng vai tṛ lớn trong chiến dịch này: các phương tiện truyền thông nhà nước lặp lại các tin tức thất thiệt từ phía Nga, thao túng các hashtag và chủ đề thịnh hành trên mạng xă hội, và kiểm duyệt các quan điểm và nguồn thông tin thay thế.
Nỗ lực này đă xây dựng thành công một bức tường cô lập Trung Quốc, khiến cho độc giả tin tức của nước này chỉ có thể tiếp cận một phiên bản duy nhất của một trong những sự kiện địa chính trị quan trọng nhất thế kỷ này, khác hẳn với phiên bản được giới thiệu đến các nhóm dân cư khác trên thế giới.
MỘT CHIẾN LƯỢC BA MŨI NHỌN NHẰM BÓP MÉO THỰC TẾ
Trong những tuần kể từ khi Putin xâm lược Ukraine, ba trong số các hăng truyền thông nhà nước của Trung Quốc – cơ quan ngôn luận của ĐCSTQ, tờ Nhân dân Nhật báo; Đài truyền h́nh Trung ương Trung Quốc (CCTV); và ṭa soạn dân tộc chủ nghĩa, tờ Hoàn cầu Thời báo – đă đặc biệt tích cực phát sóng các thông tin tuyên truyền của nhà nước Nga cho cư dân Trung Quốc. Thay v́ chỉ đơn giản quảng bá các quan điểm hoặc tuyên bố chính thức của Moscow, các kênh này lại phổ biến nhiều nội dung hoàn toàn sai sự thật. Chẳng hạn, họ tuyên bố rằng binh lính Ukraine đă đầu hàng, rằng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đă chạy trốn khỏi Kyiv, và lực lượng Nga chỉ tấn công vào các mục tiêu quân sự.
Không kém phần quan trọng so với những lời nói dối đang lan truyền là những sự thật cơ bản đă không được lên sóng. Không có sự thừa nhận nào về việc Moscow đă khơi mào chiến tranh bằng cách xâm lược một nước láng giềng có chủ quyền, vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế. Không có thời lượng phát sóng nào được cấp cho các video thường nhật lôi cuốn của Zelenskyy, vốn là nội dung đă lan truyền mạnh trong khán giả toàn cầu. Cũng không có các bản tường thuật chi tiết về những cuộc thảm sát tàn bạo ở Kyiv, xuất hiện sau khi quân Nga rút lui. Ví dụ, nhiều chương tŕnh phát sóng tin tức của CCTV – bao gồm cả các chương tŕnh giờ vàng vẫn được hàng chục triệu người Trung Quốc theo dơi mỗi tối – hầu như không đề cập đến cái chết của thường dân được báo cáo ở thị trấn Bucha vào đầu tháng 4. Thay vào đó, họ tập trung vào các chủ đề như những cuộc tấn công quân sự thành công của Nga và những chuyến hàng vũ khí của Mỹ tới Ukraine.
ĐCSTQ đă hỗ trợ phổ biến các thông tin tuyên truyền ủng hộ Điện Kremlin bằng cách thao túng các hashtag và các chủ đề thịnh hành trên các nền tảng truyền thông xă hội trong nước. Có rất nhiều ví dụ về việc các phương tiện truyền thông của nhà nước Trung Quốc tạo ra các hashtag liên quan đến các câu chuyện sai lệch thông tin mà sau đó đă được phổ biến một cách mạnh mẽ. Trong những ngày đầu của cuộc chiến, CCTV đă tạo ra một hashtag khẳng định rằng Zelenskyy đă chạy trốn khỏi Kyiv, hashtag này được cho là đă được xem 510 triệu lần. Gần đây hơn, sau khi chính phủ Nga thông báo rằng họ sẽ tổ chức một hội nghị chống chủ nghĩa phát xít vào tháng 8 – một phần trong câu chuyện sai lệch rằng cuộc xâm lược là cần thiết để loại bỏ chủ nghĩa quốc xă khỏi Ukraine – CCTV đă cho đăng một câu chuyện liên quan và tạo một hashtag trên nền tảng Weibo. Trong ṿng 24 giờ, nó đă thu hút được 650 triệu lượt xem và 90 trích dẫn trên các phương tiện truyền thông.
Ngay cả khi họ giữ cho các thuật toán và chủ đề thịnh hành phù hợp với ưu tiên của chính phủ, nhân viên tại các nền tảng truyền thông xă hội của Trung Quốc vẫn phải bận rộn xóa các nội dung xa rời với thông tin ḍng chính. Chẳng hạn, họ đă xóa các bài đăng và thư ngỏ của các nhân vật nổi tiếng ở Trung Quốc, những người trực tiếp đặt câu hỏi về sự ủng hộ của chính phủ đối với Moscow, phê phán Putin, lên tiếng ủng hộ Ukraine, hoặc chỉ trích việc các cư dân mạng theo chủ nghĩa dân tộc đă coi thường nỗi đau lịch sử dưới tay giặc ngoại xâm của chính Trung Quốc. Trong ít nhất hai trường hợp, tài khoản Weibo của những người nổi tiếng dám gọi Putin là “kẻ điên rồ,” kêu gọi những người theo dơi cầu nguyện cho ḥa b́nh, hoặc đăng ảnh về các cuộc biểu t́nh chống chiến tranh ở Nga đă bị khóa hoặc hạn chế. Có hai cá nhân, cựu dẫn chương tŕnh Jin Xing và nữ diễn viên Ke Lan, đă mất khả năng tiếp cận lần lượt là 13,6 triệu và 2,9 triệu người theo dơi. Dù một số bài đăng ủng hộ Moscow về mặt quân sự đă bị gỡ xuống, nhưng các bài đăng nổi bật trên mạng internet bị kiểm duyệt và xuyên tạc của Trung Quốc vẫn là ủng hộ Điện Kremlin, chống Mỹ và chống NATO.
Các nhà kiểm duyệt cũng đă sử dụng cách thức tương tự để ngăn chặn thông tin trực tiếp đến từ các cư dân Trung Quốc đang sinh sống ở Ukraine, bao gồm cả các khiếu nại liên quan đến việc chính phủ chậm trễ trong việc sơ tán họ khỏi vùng chiến sự. Wang Jixian, một nhân viên công nghệ, người đăng video từ thành phố Odesa, đă phải chứng kiến các tài khoản của ḿnh trên nhiều nền tảng mạng xă hội, bao gồm cả WeChat, bị khóa. Trong một đoạn video đầy xúc động được đăng tải lên YouTube, Wang giận dữ than thở về việc anh không c̣n cách nào để liên lạc trực tiếp với cha mẹ, và nhờ bạn bè thông báo với họ rằng anh vẫn c̣n sống. Các bài đăng và video của cư dân mạng trên Jinri Toutiao, một công cụ tổng hợp nội dung được sử dụng rộng răi thuộc sở hữu của tập đoàn ByteDance, đă bị xóa v́ ghi lại h́nh ảnh cuộc biểu t́nh phản đối cuộc chiến của Nga.
Các chiến thuật kiểm soát thông tin này tuân thủ chặt chẽ một chỉ thị truyền thông chính thức, vốn đă bị ṛ rỉ hồi ngày 03/03. Chỉ thị đặc biệt này nói rằng không được phép đăng lại các bản tin nước ngoài và các nền tảng truyền thông xă hội phải “kiểm soát chặt chẽ” các b́nh luận thách thức những tuyên bố chính thức, liên quan đến “xúi giục đối kháng Trung-Nga,” đề cập đến các cuộc xâm lược trước đây vào Trung Quốc, hoặc liên quan đến “các tuyên bố phản chiến công khai.” Chỉ thị này và một chỉ thị khác đều yêu cầu thực thi tính độc quyền của phương tiện truyền thông nhà nước đối với các hashtag và các chủ đề thịnh hành liên quan đến chiến tranh, chẳng hạn như lưu ư rằng “không có ngoại lệ, các hashtag hiện có được tạo bởi các cá nhân, phương tiện truyền thông tự xuất bản, và nền tảng thương mại sẽ không được đưa vào các chủ đề thịnh hành, c̣n các hashtag mới sẽ bị nghiêm cấm.”
NHỮNG TIẾNG NÓI BẤT ĐỒNG VÀ PHẢN KHÁNG
Trong lúc không gian cho các quan điểm thay thế về cuộc chiến ở Ukraine rơ ràng đang chịu áp lực nặng nề, một số ví dụ về sự phản kháng – cả công khai lẫn âm thầm – đă xuất hiện.
Trong số các kênh truyền thông truyền thống, một số ít đă đề cập khá rơ ràng về trách nhiệm của Moscow đối với cuộc xâm lược. Ngày 07/03, Tuần báo Con người Mới, một ấn phẩm thương mại ở Thượng Hải, đă xuất bản câu chuyện về cuộc di tản của một sinh viên Trung Quốc khỏi Ukraine, mô tả cách các lực lượng Nga bất ngờ “phát động cuộc chiến” chống lại Ukraine. Caixin, một tờ báo tài chính được công nhận rộng răi nhờ các bài báo điều tra, đă cho đăng một bài phân tích trong đó gọi cuộc chiến ở Ukraine là cuộc xâm lược toàn diện của Nga, đồng thời công bố nhiều h́nh ảnh cho thấy các ṭa nhà bị phá hủy.
Ngày 26/02, năm nhà sử học Trung Quốc đă công bố một bức thư ngỏ lên án chiến tranh và trực tiếp thách thức quan điểm của chính phủ Trung Quốc. Họ tuyên bố rằng “là một đất nước từng bị chiến tranh tàn phá… chúng tôi đồng cảm với nỗi đau khổ của người dân Ukraine.” Các tác giả cũng thẳng thừng bác bỏ những nỗ lực biện minh cho cuộc xâm lược: “Bất chấp vô vàn lư lẽ mà người Nga đưa ra, việc sử dụng vũ lực để xâm lược một quốc gia có chủ quyền là chà đạp lên các chuẩn mực quan hệ quốc tế dựa trên Hiến chương Liên Hiệp Quốc.”
Đầu tháng 3, trang Giám sát Nhận thức Mỹ-Trung của Trung tâm Carter đă xuất bản một bài b́nh luận bằng tiếng Anh và tiếng Trung của Hồ Vỹ, một học giả có liên quan đến một số cơ sở trực thuộc nhà nước ở Trung Quốc. Bài báo đă phân tích những tác động lâu dài của cuộc chiến đối với Trung Quốc và thế giới, cảnh báo rằng “Trung Quốc không thể bị ràng buộc với Putin” và nên “chọn đi theo xu hướng chủ đạo của thế giới”. Cả hai b́nh luận này đều bị kiểm duyệt ở Trung Quốc và trang web của Giám sát Nhận thức Mỹ-Trung sau đó đă bị chặn, nhưng khi đó bài đăng gốc bằng tiếng Trung đă có hơn 185.000 lượt xem.
Những biểu hiện âm thầm hơn thể hiện sự hoài nghi đường lối chính thức và ủng hộ Ukraine cũng đă xuất hiện. Nhà báo Xifan Yang phát hiện ra rằng bốn trong số năm mẫu trâm cài áo bán chạy nhất trên trang thương mại điện tử Taobao có chủ đề cờ Ukraine. Nhận xét của người dùng về các sản phẩm này đi kèm những câu như “Nhân dân Ukraine muôn năm!” Nhà nghiên cứu Ling Li đă thu thập nhiều ví dụ về b́nh luận của cư dân mạng Trung Quốc khác với các thông tin chính thức, bao gồm những b́nh luận như “người ta có thể thờ ơ với chiến tranh, nhưng chí ít đừng nên ủng hộ chiến tranh, hoặc tệ hơn, ca ngợi những kẻ xâm lược,” đă nhận được hơn 6.900 lượt thích. Thậm chí, một đoạn video của ngôi sao Hollywood, cũng là cựu Thống đốc bang California Arnold Schwarzenegger, nhằm phản bác chương tŕnh tuyên truyền của Điện Kremlin dành cho khán giả Nga, đă được phát hiện đang lan truyền trên WeChat với phụ đề tiếng Trung.
Một cửa sổ cho thấy quan điểm của giới lănh đạo, một hàng rào ngăn cách với thế giới
Do sự mơ hồ của giới lănh đạo Trung Quốc, rất khó để xác định chính xác động cơ nào đă thúc đẩy chế độ ủng hộ cuộc chiến của Putin. Đó có thể là một phần trong nỗ lực thay đổi cân bằng quyền lực quốc tế, làm suy yếu Mỹ, tạo tiền đề để ĐCSTQ tiếp quản Đài Loan trong tương lai, hoặc đơn giản là để cứu Tập Cận B́nh khỏi bị bẽ mặt bởi quan hệ đối tác công khai với Putin mà ông từng tung hô vào đầu tháng 2, trước khi xảy ra xâm lược. Điều rơ ràng là câu chuyện phát sóng trên các phương tiện truyền thông trong nước phản ánh quan điểm của các nhà lănh đạo ĐCSTQ, hơn là những b́nh luận có tính trung lập và ôn ḥa của các nhà ngoại giao Trung Quốc. Một khi Tập và cộng sự của ông quyết định rằng việc ủng hộ Putin là có lợi về mặt chiến lược cho ĐCSTQ, nếu không nói là cho Trung Quốc, th́ bộ máy kiểm soát thông tin của đảng sẽ nhanh chóng hành động.
Trong khi chiến tranh tiếp tục ở Ukraine, tự do, ḥa b́nh và trật tự quốc tế sẽ bị đe dọa. Nhưng bất kể kết quả trên chiến trường có thế nào, th́ cuộc xung đột cũng đă dẫn đến việc củng cố bộ máy tuyên truyền của ĐCSTQ và tạo ra khoảng cách thông tin sâu rộng hơn giữa nhiều người ở Trung Quốc với phần c̣n lại của thế giới.
S.C.
Sarah Cook là Giám đốc Nghiên cứu về Trung Quốc, Hồng Kông và Đài Loan tại Tổ chức Ngôi nhà Tự do (Freedom House).
Cơ quan t́nh báo quốc pḥng của Anh hôm thứ Hai cho biết Nga đă tung khoảng 65% toàn bộ lực lượng tác chiến trên bộ của ḿnh tham gia cuộc chiến ở Ukraine và hơn một phần tư trong số đó có khả năng “không c̣n chiến đấu hiệu quả”.
Đánh giá này bổ sung vào các báo cáo t́nh báo khác của Mỹ và Anh rằng các lực lượng Nga đă chịu tổn thất nặng nề trong cuộc xung đột, dù Moscow đang đẩy mạnh cuộc tấn công ở phía đông và nam.
Một số đơn vị tinh nhuệ nhất của Nga, kể cả Lực lượng Dù, “phải chịu mức tiêu hao cao nhất” và “có thể sẽ mất nhiều năm để Nga tái lập các lực lượng này.”
Quân đội Anh gần đây ước tính rằng khoảng 15.000 binh sĩ Nga đă thiệt mạng và số người bị thương có thể bằng gấp đôi.
Lực lượng xâm lược của Nga được ước tính vào khoảng 120 tiểu đoàn chiến thuật, mỗi tiểu đoàn có từ 700 đến 1.000 binh sĩ. Trong những tuần đầu của cuộc chiến, Nga đă tấn công từ nhiều hướng, dàn quân trên một khu vực rộng lớn bao gồm Kyiv ở phía bắc, Kharkiv ở phía đông, Mariupol ở phía đông nam và Mykolaiv ở phía tây nam. Nhưng kế hoạch đánh chiếm lănh thổ của Điện Kremlin nhanh chóng thất bại và Nga phải rút lui, nhiều đơn vị c̣n lại sẽ quay về Belarus và Nga để dưỡng quân.
Khi Nga tiến hành cuộc tấn công mới, cách đây hai tuần, nhằm chiếm lănh thổ ở miền đông Ukraine, Bộ Quốc pḥng Hoa Kỳ đă ước tính rằng Moscow có 92 tiểu đoàn ở Ukraine, có một lợi thế khá lớn so với quân số của Ukraine.
Trong những ngày gần đây, quân đội Ukraine tuyên bố đă phá hủy một số trung tâm chỉ huy của Nga ở phía đông và nam. Theo quân đội Ukraine, trong một cuộc tấn công ở thành phố Izium do Nga kiểm soát, khoảng 200 binh sĩ Nga đă thiệt mạng, trong đó có ít nhất một tướng. Không thể kiểm chứng các tuyên bố này.
Tuy nhiên, các lực lượng Nga không có dấu hiệu rút lui. Quân đội Ukraine cho biết, Nga tiếp tục đưa thêm binh sĩ tới mặt trận phía đông và đang t́m cách mở rộng quyền kiểm soát lănh thổ trên toàn miền nam Ukraine.
Cuối tuần qua, tướng Valery Gerasimov, Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga đă đi thăm chiến tuyến ở miền đông Ukraine. Thông thường, người giữ vị trí này ít khi có mặt ở tuyến đầu, khiến các nhà phân tích cho rằng lực lượng Nga vẫn c̣n gặp rắc rối về hậu cần và tinh thần chiến đấu đang hỗn loạn.
Bất chấp những tổn thất nặng nề, các lực lượng Nga vẫn tiếp tục bắn phá các mục tiêu ở các tỉnh Luhansk và Donetsk, một khu vực được gọi chung là Donbas. Quân đội Ukraine cho biết họ đang đưa thêm nhiều tên lửa pḥng không đến phía đông và phía nam, là nơi mà quân Nga đang cố gắng xuyên thủng hệ thống pḥng thủ của Ukraine ở khu vực Kherson và bắn pháo vào khu vực xung quanh thành phố Mykolaiv.
Các tin khác
Ukraine đang gặp khủng hoảng nhiên liệu, nguyên nhân một phần là do Nga phong tỏa các cảng biển và các cuộc tấn công vào các nhà máy lọc dầu và kho chứa nhiên liệu của Ukraine. Sự thiếu hụt đă tạo ra những hàng dài chờ mua tại các trạm xăng và sẽ gây khó khăn cho nông dân Ukraine trong việc thu hoạch hoặc trồng trọt trong năm nay.
Cơ quan tị nạn Liên Hiệp Quốc cho biết hơn 5,5 triệu người đă chạy khỏi Ukraine kể từ khi cuộc xâm lược của Nga bắt đầu, trong đó có hơn 3 triệu người đă đến Ba Lan.
Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi đă ghé Ba Lan vào thứ Hai sau khi thăm Kyiv vào cuối tuần. Bà nói với Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda rằng Hoa Kỳ “biết ơn sâu sắc chính phủ và người dân Ba Lan đă mở rộng trái tim và mái ấm của họ cho những người tị nạn Ukraine, và chúng tôi tái khẳng định cam kết của quốc gia chúng tôi là tiếp tục hỗ trợ các nỗ lực nhân đạo của Ba Lan”.
Giới bộ trưởng năng lượng từ các nước Liên minh châu Âu vừa đàm phán khẩn cấp vào hôm thứ Hai, 2 tháng 5, khi khối này cố gắng thống nhất phản ứng với yêu cầu của Moscow rằng các bên mua châu Âu phải trả tiền cho khí đốt Nga bằng đồng rúp hoặc chấp nhận bị cắt đứt nguồn cung cấp.
Hăng tin Reuters cho biết Nga đă ngừng cung cấp khí đốt cho Bulgaria và Ba Lan hồi tuần trước, sau khi họ từ chối đáp ứng yêu cầu thanh toán bằng đồng rúp. Những quốc gia này vốn đă lập kế hoạch ngừng sử dụng khí đốt Nga trong năm nay và nói rằng họ có thể đối phó với việc cắt nguồn cung cấp, nhưng sự việc đă khiến nhiều người lo ngại rằng các quốc gia EU khác, bao gồm cả Đức, cường quốc kinh tế châu Âu phụ thuộc vào khí đốt, có thể sẽ là mục tiêu tiếp theo.
Cách nay vài ngày, Viện Hải Quân Mỹ công bố h́nh ảnh vệ tinh chụp hải cảng Sébastopol (bán đảo Crimée) cho thấy quân đội Nga dường như đă cho triển khai cá heo tại cảng chiến lược này, đề pḥng một cuộc tấn công từ Ukraina.
Sau ngựa, chó, chim bồ câu, chuột, voi hay cừu, giờ đến lượt cá heo cũng được con người đưa vào sử dụng để hỗ trợ cho các chiến dịch quân sự. Khi quan sát các h́nh ảnh vệ tinh, Viện Hải Quân Mỹ (USNI) phát hiện rằng Nga đă cho bố trí cá heo – những loài cá heo mũi chai, có tên khoa học là Tursiops Truncatus – tại một căn cứ hải quân ở Biển Đen, cụ thể là cảng biển Sébastopol (bán đảo Crimée). Thời điểm triển khai là vào tháng Hai, đúng vào lúc « chiến dịch quân sự đặc biệt » được Vladimir Putin khởi động.
Theo các h́nh ảnh vệ tinh, Nga vào năm 2018 dường như cũng đă bố trí cá heo ở cảng Tartous của Syria. Về phần ḿnh, các ngư dân Na Uy năm 2019 đă bất ngờ phát hiện một con cá voi trắng có hành vi kỳ lạ bơi xung quanh thuyền của họ. Theo các ngư dân này, chú cá voi đó đeo một dây đai, phía trên có thể được trang bị một camera GoPro – ghi rơ ḍng chữ « thiết bị của Saint-Pétersbourg ». Và không chút đắn đo, người ta nghi ngờ chú cá voi trắng này hoạt động dọ thám.
Câu hỏi đặt ra là v́ sao những con cá heo này lại được bố trí ngay lối vào cảng biển Sebastopol ? Giới chuyên gia đưa ra nhiều giải thích. Trước hết, cá heo có thể được dùng để ḍ t́m ḿn hay các vật thể khác, nhờ vào thiết bị định vị sóng âm. Nhiều chương tŕnh huấn luyện đă được Liên Xô và Hoa Kỳ khởi xướng trong suốt thời kỳ Chiến Tranh Lạnh, v́ cá heo là loài động vật bơi giỏi hơn người. Cá heo không bị các vấn đề giảm áp, chúng có thể phát hiện các vật thể mà các hệ thống chuyên dụng của con người không nh́n thấy được. Sự nhanh nhẹn của chúng trong nước cũng thường ngăn cá heo vô t́nh kích hoạt các quả ḿn đang được t́m kiếm.
Cá heo : « Khuyển canh cổng biển »
Nhưng những chú cá heo đó cũng có thể đóng vai tṛ như là « khuyển canh biển ». Chúng có thể đi tuần tra phát hiện kẻ đột nhập. Thậm chí, như một số người, chúng c̣n được huấn luyện để hạ sát thợ lặn ! Đủ để ngăn chặn các lực lượng tác chiến của kẻ thù xâm nhập cảng biển để phá hoạt tầu chiến đang neo đậu ở đó.
Căn cứ hải quân Sebastopol có tầm quan trọng đặc biệt đối với Nga, do nằm gần bán đảo Crimée, vốn bị sáp nhập vào Nga năm 2014. Rất nhiều tầu chiến neo đậu ở đây, nằm ngoài tầm bắn của các tên lửa Ukraina, nhưng lại không nằm ngoài khả năng của các chiến dịch phá hoại tầu ngầm.
Cũng chính tại cảng biển này mà Liên Xô trước đây từng huấn luyện cá heo ḍ ḿn trong suốt thời kỳ chiến tranh lạnh. Khi Liên Xô sụp đổ vào đầu những năm 1990, nhiều đơn vị động vật có vú này thuộc quyền kiểm soát của Ukraina. Đến khi Nga « thu hồi » Crimée, nước Nga lấy lại quyền sở hữu cá heo và tăng cường chương tŕnh huấn luyện loài động vật có vú ở biển.
Trang mạng Futura-Sciences nhắc lại, Hoa Kỳ là quốc gia đầu tiên sử dụng cá heo như một công cụ hỗ trợ cho chiến tranh. Trong suốt giai đoạn Chiến tranh Việt Nam, Garth, John, Slan, Tinker và Toad, tên của những con cá heo, dường như đă được bố trí ở cảng Cam Ranh. Nhiệm vụ của chúng là ngăn chặn những tay thợ lặn kẻ thù tấn công kho đạn bến cảng.
Tính đến hôm nay, dường như chỉ có 4 nước đă phát triển chương tŕnh quân sự dựa trên các loài động vật có vú ở biển như cá heo, cá voi trắng mũi chai, hải cẩu hoặc sư tử biển : Hoa Kỳ, Nga, Bắc Triều Tiên và Israel.
Israel phản ứng giận dữ trước tuyên bố của Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov rằng Adolf Hitler "mang ḍng máu Do Thái".
Ông Sergei Lavrov đưa ra b́nh luận nhằm cố biện minh cho việc Nga khắc họa h́nh ảnh của Ukraine là "Phát xít" mặc dù Tổng thống Zelensky là người Do Thái.
Bộ Ngoại giao Israel đă triệu tập Đại sứ Nga để "làm rơ" và yêu cầu lời xin lỗi.
Phát xít Đức đă giết 6 triệu người Do Thái trong nạn diệt chủng Holocaust thời Thế chiến Lần 2.
Ông Lavrov đưa ra tuyên bố trong chương tŕnh truyền h́nh Zona Bianca ở Italy hôm 01/05, vài ngày sau khi Israel tiến hành lễ kỷ niệm nạn nhân Holocaust, một trong những dịp kỷ niệm trọng đại nhất tại Israel.
Khi được hỏi là cách nước Nga tuyên bố đang chiến đấu để "giải trừ phát xít" tại Ukraine khi chính Tổng thống Volodymyr Zelensky là người Do Thái, ông Lavrov nói: "Có thể tôi đă sai. Nhưng Hitler mang ḍng máu Do Thái. [Zelensky là người Do Thái] th́ hoàn toàn không có ư nghĩa ǵ. Những người Do Thái thông thái nhất lại chính là những người bài Do Thái dữ dội nhất."
Tuyên bố của ông Lavrov đă khiến giới chính trị gia tại Israel giận dữ.
Thủ tướng Israel Naftali Bennett nói: "Những lời dối trá nhằm dụng ư cho rằng chính người Do Thái đă gây tội ác kinh khủng nhất trong lịch sử và v́ vậy những kẻ đàn áp người Do Thái được miễn trừ trách nhiệm."
"Không có cuộc chiến tranh nào ngày nay là nạn diệt chủng Holocaust hoặc giống như Holocaust."
Ngoại trưởng Israel Yair Lapid phản ứng giận dữ, gọi ngôn từ của ông Lavrov là "không thể dung thứ".
Người đứng đầu Trung tâm Tưởng niệm Holocaust của Israel, ông Dani Dayan cũng lên án tuyên bố của ông Lavrov.
"Hầu hết các tuyên bố của ông ta là ngu xuẩn, hoang tưởng, nguy hiểm, và đáng bị lên án," ông Dani Dayan nói trong ḍng tweet. "Lavrov đảo ngược nạn diệt chủng Holocaust: biến các nạn nhân thành tội đồ, dựa trên cách thúc đẩy một thông tin hoàn toàn vô căn cứ là Hitler có gốc Do Thái."
Phát biểu trong một video, Tổng thống Ukraine Zelensky nói: "Tôi không có từ ngữ nào…Không ai nghe bất kỳ sự bác bỏ hay biện minh nào từ Moscow. Tất cả chúng ta cần là sự im lặng."
Tổng thống Ukraine nói thêm rằng sự im lặng đồng nghĩa giới lănh đạo Nga đă quên "tất cả những bài học trong Thế chiến lần 2" hoặc "có lẽ họ đă không bao giờ học được những bài học này".
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price nói rằng những b́nh luận của ông Lavrov cho thấy "một dạng thức phân biệt chủng tộc thấp kém nhất" và "những "lời dối trá xảo quyệt".
Ông Ned Price cũng nói thêm rằng "Điện Kremlin kiên định trong việc chứng tỏ rằng không có mức thấp nhất mà họ có thể tự hạ bản thân", và tuyên bố của ông Lavrov là "ví dụ mới nhất về điều này".
Nhà báo Jon Donnison của BBC tại Jerusalem nói các phản ứng mạnh mẽ cho thấy b́nh luận của ông Lavrov là xúc phạm và không thể chấp nhận về mặt đạo đức sâu sắc đối với người Do Thái, ở Israel và trên thế giới.
Trong những tháng gần đây, Israel - quốc gia có đông người Nga sinh sống, đôi khi nỗ lực đóng vai tṛ là trung gian giữa Nga và Ukraine.
Nhưng nhà báo Jon Donnison nói rằng chính phủ Israel đă đối mặt với lời chỉ trích v́ không có lập trường đủ cứng rắn với Tổng thống Nga Putin. B́nh luận của Lavrov sẽ là phép thử cho mối quan hệ của Israel với Nga và trong khi lời nói này khiến nhiều người bị xúc phạm nhưng nó lại phản ánh một diễn ngôn chung của giới ủng hộ Kremlin, phóng viên của BBC nói thêm.
Ngoại trưởng Ukraine cũng phản pháo, nói rằng b́nh luận của ông Lavrov là bằng chứng về "chủ nghĩa bài Do Thái ăn sâu" của chính nước Nga.
Trong hàng thập kỷ đă có những thông tin không có bằng chứng rằng người ông cố không xác định danh tính của Hitler là người Do Thái.
Luật sư của Hitler là Hans Frank trong một quyển hồi kư xuất bản năm 1953 ghi rằng ông đă được Hitler hướng dẫn điều tra các tin đồn là ông mang ḍng máu Do Thái. Frank nói ông đă phát hiện rằng ông cố của Hitler thật sự là người Do Thái - mặc dù tuyên bố này được giới theo thuyết âm mưu tin vào nhưng các nhà sử học chính thống th́ lại hoài nghi.
CÂU CHUYỆN CÓ THẬT XẢY RA Ở UKRAINE- CHIẾC XE HƠI MÀU ĐỎ
Jen Dang kể lại.
Trong chiến tranh, có nhiều chuyện lạ lùng đến khó tin, và đây là câu chuyện được kể lại hôm qua từ một cư dân Kyiv.
…
Khi rời hầm tránh bom, tôi nh́n thấy ngay một chiếc ô tô màu đỏ c̣n gắn ch́a khóa đậu gần cửa hàng đang bốc cháy. Tôi quan sát nó suốt hai tiếng, nhưng không thấy chủ nhân chiếc xe xuất hiện - gia đ́nh tôi không thể đợi quá lâu... Tôi quyết định trộm chiếc xe, khẩn cấp đưa gia đ́nh ḿnh đến Vinnitsa, nơi có nhà của họ hàng để lánh khỏi làn lửa bom đạn. Sau đó, tôi t́m thấy một số điện thoại trong ngăn đựng găng tay nên lập tức gọi vào số ấy với hy vọng gặp được chủ nhân của chiếc xe.
- “Tôi vô cùng xin lỗi v́ đă lấy trộm xe hơi của Ông. Chiếc xe đă cứu gia đ́nh tôi!"
- “Ôi, tốt quá! Bạn hăy thôi lo lắng đi nhé. Tôi có những 4 chiếc xe hơi, chiếc Jeep đă đưa gia đ́nh tôi khỏi Kyiv. Trước khi thoát đi, tôi kịp đổ đầy xăng cho 3 chiếc c̣n lại, để ở những nơi khác nhau với ch́a khóa gắn sẵn trong ổ điện và số điện thoại liên lạc trong ngăn đựng găng tay. Cám ơn Chúa ḷng lành, như vậy là tôi đă nhận được đủ cuộc gọi lại từ tất cả các xe, rằng gia đ́nh các Bạn đều b́nh yên - hẹn gặp lại mọi người. Bảo trọng Bạn nhé!"
Vẫn c̣n đó nhiều lắm ḷng tốt trên đời này. Và trong số đó là từ những con người của đất nước Ukraine anh hùng!
Đô la và nhân dân tệ, một mặt trận khác của cuộc chiến Ukraina
Trên trận địa Ukraina, mọi chú ư hướng về cuộc đọ sức giữa vũ khí của Nga và Mỹ. Về tài chính, Ukraina có thể là điểm khởi đầu cuộc xung đột giữa đồng đô la Mỹ và nhân dân tệ Trung Quốc. Lệnh trừng phạt Nga xâm chiếm Ukraina khiến Bắc Kinh mạnh dạn hơn để áp đặt một trật tự tiền tệ mới với thế giới.
Đâu là những lợi thế và trở ngại để nhân dân tệ soán ngôi đô la ? Liệu rằng thế giới có dám tin vào một đơn vị tiền tệ quốc tế hoàn toàn không tuân thủ luật chơi của thị trường như đồng tiền Trung Quốc ?
Chiến tranh Ukraina, bệ phóng cho đồng nhân dân tệ
Phương Tây đă ban hành một loạt các biện pháp trừng phạt Matxcơva ngay những ngày đầu tổng thống Vladimir Putin đưa quân xâm chiếm Ukraina. Dự trữ ngoại tệ của hầu hết các ngân hàng Nga tại Hoa Kỳ và châu Âu bị phong tỏa. Nga cũng đă bị loại khỏi hệ thống thông tin ngân hàng quốc tế SWIFT. Nội hai quyết định đó đă đủ để làm dấy lên trở lại viễn cảnh Trung Quốc cùng với một số quốc gia không hữu hảo với Hoa Kỳ như Iran hay Venezuela thành lập một mặt trận « chống đô la » khuynh đảo vị thế của đồng tiền Mỹ trong hệ thống tài chính và tiền tệ toàn cầu.
Trong chưa đầy hai tháng, hai đồng minh thân thiết nhất của Washington là Israel và Ả Rập Xê Út đă bắn đi hai tín hiệu theo chiều hướng này : Tel Aviv vừa thông báo, dự trữ của Ngân Hàng Trung Ương Isral mở cửa đón nhân dân tệ. Riyad từ đầu tháng 3/2022 cho biết đang nghiên cứu khả năng dùng đồng tiền Trung Quốc để thanh toán một phần các hóa đơn xuất khẩu dầu hỏa. Báo tài chính Mỹ Wall Street Journal coi đây là một tin « động trời », bởi từ sau Thế Chiến Thứ Hai, Ả Rập Xê Út tuyệt đối « trung thành » với Mỹ và đă từng nhiều lần đem kho dự trữ dầu hỏa quốc gia để phục vụ lợi ích chính trị, địa chính trị của Hoa Kỳ. Giờ đây Riyad là nguồn cung cấp đến 25 % dầu hỏa cho Trung Quốc, bắt đầu « chuyển hướng » và đây là « dấu hiệu rạn nứt rơ rệt nhất giữa các nền kinh tế đang trỗi dậy và phương Tây », là bằng chứng mới thể hiện nguyện vọng « tách rời khỏi quỹ đạo của đồng đô la Mỹ » .
Trong mắt nhà kinh tế Pháp Michel Aglietta, chuyên gia về tiền tệ và đồng tác giả cuốn Cuộc chạy đua tranh giành thế thượng phong trên về tiền tệ thế giới trước thách thức cạnh tranh Mỹ-Trung- La course à la suprématie monétaire mondiale. A l’épreuve de la rivalité sino-américaine, NXB Odile Jacob (4/2022), đây là thời điểm đồng nhân dân tệ Trung Quốc « lên ngôi ». Mỹ rồi Liên Hiệp Châu Âu phong tỏa dự trữ ngoại tệ của Ngân Hàng Trung Ương Nga (gần 50 % trong số hơ 640 tỷ đô la) khiến bản thân Bắc Kinh và không ít quốc gia đang phát triển từ ở châu Phi đến châu Á và cả châu Mỹ Latinh lo sợ. Trung Quốc hiện đang có 3.500 tỷ đô la dự trữ ngoại tệ và đang nắm giữ 1.000 tỷ công trái phiếu của Hoa Kỳ.
Thuận lợi trong kế hoạch soán ngôi đô la
Trong tác phẩm mới cho ra mắt độc giả đầu tháng tư Michel Aglietta nhấn mạnh trên hai điểm : một là vị trí của đồng đô la trong « giỏ dự trữ ngoại tệ » của thế giới đang từ 70 % hồi năm 2000 nay đă rơi xuống c̣n 59 %. Trái lại, nhân dân tệ tuy mới chỉ có một chỗ đứng « khiêm tốn » nhưng càng lúc càng được một số quốc gia quan tâm, bởi nguyện vọng « tách rời khỏi quỹ đạo đô la ». Nguyện vọng đó thể hiện mạnh mẽ tại tại khu vực châu Á (trong đó có Việt Nam, Cam Bốt …).
Trong bối cảnh đó Michel Aglietta ghi nhận chiến tranh Ukraina càng « thúc đẩy bước tiến của nhân dân tệ trên trường quốc tế và thu hẹp ảnh hưởng của đô la » cho dù là trong ngắn hạn có nhiều khả năng Bắc Kinh không quá lộ liễu thể hiện là điểm tựa mang tính quyết định đối với Nga ở thời điểm này, nhưng Bắc Kinh luôn có tầm nh́n xa và mục tiêu của Trung Quốc là « tăng cường tính độc lập đối với Hoa Kỳ » trên nhiều lĩnh vực từ công nghệ cao đến tiền tệ …
Công cụ lợi hại: E-nhân dân tệ
Vậy trên con đường chinh phục thế giới đó, Trung Quốc có những lợi thế và trở ngại nào ? Vẫn chuyên gia về tiền tệ Michel Aglietta đánh giá, một trong những lợi thế của Trung Quốc là đồng nhân dân tệ digigal ( kỹ thuật số ), do Ngân Hàng Trung Ương Trung Quốc phát hành, vận hành gần như một đồng tiền b́nh thường qua ứng dụng điện thoại. Đồng nhân dân tệ digital như vậy được đặt dưới sự quản lư của các giới chức tiền tệ và tài chính Trung Quốc, cho phép quan sát mọi luồng giao dịch, biết rơ tiền bạc được chuyển từ tài khoản nào và đến tay ai. Các hoạt động rửa tiền, trốn thuế khó mà thoát khỏi tai mắt của nhân viên thanh tra. Nhưng có lẽ quan trọng hơn là mục tiêu giảm bớt ảnh hưởng của đồng đô la Mỹ. Hiện tại, 88 % giao dịch thương mại trên thế giới được thanh toán bằng đô la. Để so sánh, cho dù là công xưởng và là quốc gia xuất khẩu số 1 của thế giới, đồng nhân dân tệ của Trung Quốc chỉ chiếm có 4 %.
Ngân hàng Goldman Sachs của Mỹ dự báo trong 10 năm nữa sẽ có tới 1 tỷ người trên thế giới dùng tiền nhân dân tệ kỹ thuật số và đây sẽ là đơn vị được dùng trong 15 % các khoản giao dịch trên toàn cầu.
Virus corona phá hỏng tham vọng của Bắc Kinh ?
Tuy nhiên đúng vào lúc Trung Quốc gặp thuận lợi nhờ chiến tranh Ukraina để đẩy mạnh tiến tŕnh « quốc tế hóa » nhân dân tệ th́ virus corona lại giáng cho Bắc Kinh một đ̣n đau. Trả lời RFI Việt ngữ, Michel Santi chuyên gia về kinh tế vĩ mô và thị trường tài chính, phân tích :
Michel Santi : « Vào thời điểm mà cả thế giới đă mở rộng cửa, riêng Trung Quốc vẫn thu ḿnh khép kín trong các các đợt phong tỏa. Bắc Kinh khăng khăng giữ chủ trương zero Covid. Công xưởng của thế giới bị đóng cửa và khoảng 1.000 tàu chở hàng bị kẹt ngoài khơi cảng Thượng Hải, không vào được gần bờ để dỡ hay chất hàng. Giả định Thượng Hải dỡ bỏ lệnh cấm vận ngay bây giờ, cũng phải mất nhiều tuần lễ mới hy vọng giải quyết được t́nh trạng ách tắc. Có thể nói là trong một chừng mực nào đó, thị trường Trung Quốc đang bị tê liệt và kèm theo đó là những hậu quả tiềm tàng rất tai hại, trước hết là đối với ngành xuất khẩu của nước này. Vào lúc mà Bắc Kinh muốn một phần kim ngạch xuất khẩu phải được thanh toán bằng nhân dân tệ, quyết định phong tỏa chặt chẽ nhiều cảng và thành phố công nghiệp để chống dịch là tín hiệu không hay. Thậm chí chính sách đó hủy hoại những nỗ lực nhằm củng cố uy tín của đồng nhân dân tệ.
Bản thân đồng tiền Trung Quốc chưa đủ sức trấn an cộng đồng quốc tế ông Santi phân tích tiếp :
Michel Santi : « Như mọi nhà đầu tư, các Ngân Hàng Trung Ương đều phải có một khoản dự trữ ngoại tệ và đương nhiên đó phải là những đơn vị tiền tệ ổn định và dễ hoán đổi sang một ngoại tệ khác. Khác với đô la Mỹ, euro của châu Âu hay đồng yen Nhật Bản, nhà nước Trung Quốc can thiệp để kiểm soát tỷ giá đồng nhân dân tệ. Bắc Kinh kiểm soát từ tỷ giá giao dịch nhân dân tệ đến thị trường và tất cả các doanh nghiệp như là Alibaba … Trong mắt giới tài chính, đó là dấu hiệu cho thấy ‘thị trường Trung Quốc chưa chín muồi’. Hệ quả kèm theo là không dễ hoán đổi đơn vị tiền tệ Trung Quốc để thu vào đô la hay bất kỳ một đơn vị tiền tệ quốc tế có uy tín nào khác. Điều này ảnh hưởng đế quyết định của các Ngân Hàng Trung Ương trên thế giới trong giỏ dự trữ ngoại tệ ».
Ngày tàn của đô la c̣n xa
Như vừa nói, đô la Mỹ vẫn c̣n nhiều lợi điểm mà không một đơn vị tiền tệ nào có được, kể cả đồng tiền chung châu Âu euro hay yen của Nhật. Cho đến tận ngày nay, đô la « vẫn là vua », chiếm 59 % dự trữ ngoại tệ của thế giới, là đơn vị thanh toán gần 90 % trao đổi mậu dịch toàn cầu. Các nhà đầu tư trên thế giới dường như vẫn chỉ tin tưởng vào đồng tiền của Mỹ. Chuyên gia Michel Santi đánh giá :
Michel Santi : « Không có lư do chính đáng nào để nghi ngờ về thế thượng phong của đồng đô la Mỹ. Ngay cả đồng tiền chung châu Âu là euro cũng không có tham vọng và cũng không muốn soán ngôi đô la. Ở thời điểm hiện tại, đô la đang tăng giá so với yen của Nhật, euro của châu Âu. Đây là bằng chứng rơ rệt nhất cho thấy thế giới không dễ thoát ly khỏi quỹ đạo của đô la. Điểm đáng ngại ở đây là khi đô la tăng giá, nợ nước ngoại của các nền kinh tế đang trỗi dậy cũng tăng theo. Gánh nặng nợ nần càng lúc càng nặng. Ở thập niên 1970, một vị bộ trưởng tài chính Mỹ đă nói với đồng nhiệm Pháp ‘đô la là đơn vị tiền tệ của chúng tôi, nhưng là một vấn đề của các bạn’ Câu nói đó vẫn c̣n tính thời sự.
Đây là cơ hội để đồng tiền Trung Quốc gặm nhấm thêm thị phần, nhưng vấn đề chỉ khoanh vùng đối với Nga mà thôi. Nh́n rộng hơn một chút về thái độ của Trung Quốc trên vấn đề Ukraina : Trung Quốc tránh lên án Matxcơva xâm chiếm Ukraina và đă không về hùa với phương Tây trừng phạt Kremlin. Ai cũng biết Trung Quốc đang là điểm tựa kinh tế của Nga trong giai đoạn này. Theo tôi, thái độ đó bất lợi cho đà quốc tế hóa đồng nhân dân tệ, bởi giới đầu tư sợ rằng Âu, Mỹ cũng có thể trừng phạt các ngân hàng hay doanh nghiệp Trung Quốc. Tuy nhiên, Bắc Kinh cũng cân nhắc kỹ lưỡng những « được », « thua » và đang kỳ vọng nhiều về các dự án hợp tác khai thác tài nguyên của Nga trong vùng Siberi. Một khi kinh tế Nga suy yếu và cần đầu tư nước ngoài, th́ Trung Quốc sẽ « một ḿnh một chợ », v́ các hăng lớn của Âu Mỹ đă bỏ đi hết cả. Là một quốc gia khát nguyên liệu như Trung Quốc, cắm rễ vào Siberi và cùng khai thác tài nguyên với Matxcơva là tham vọng Bắc Kinh đang ấp ủ ».
Ngay cả trong trường họp một số quốc gia muốn giảm mức độ lệ thuộc vào đô la Mỹ th́ các đơn vị tiền tệ quốc tế được ưa chuộng nhất là euro, yen, đồng bản Anh, franc của Thụy Sĩ và đương nhiên là mức độ tin cậy rất cao vào vàng.
Không thể phủ nhận trọng lượng kinh tế, thương mại, và tài chính của Trung Quốc, nhưng cũng phải nh́n nhận rằng nhân dân tệ c̣n là một đồng tiền « với nhiều khác biệt » : nhân dân tệ không « hoạt động tự do và tỷ giá hối đoái của đơn vị tiền tệ này nằm ngoài tầm kiểm soát của luật cung cầu trên thị trường » .
Vậy th́ ai dám đánh cuộc vào nhân dân tệ để thoát ly khỏi đô la ? Ai dám đánh cuộc rằng, khác với Washington, Bắc Kinh sẽ không sử dụng đồng tiền của Trung Quốc như một loại vũ khí trừng phạt những đối thủ chính trị, quân sự, kinh tế của Đảng Cộng Sản nước này ?
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
