Ḅ đực xới tung nấm mồ vơ sĩ trong lễ tang kỳ lạ giữa đại dịch. Washington Post vừa cho biết, Covid-19 là một khái niệm xa vời với người Luhya ở miền Tây Kenya, khi mà các trận đấu ḅ vẫn được tổ chức và thu hút hàng ngh́n người tham gia bất chấp các lệnh hạn chế tụ tập.
Những con ḅ đực được thả vào một băi đất trống của cánh đồng ngô, mắt chúng đỏ ngầu v́ cần sa, rượu lậu và một hỗn hợp ít ai biết.
Một con điên cuồng lao tới, rồi đột nhiên đổi hướng. Mọi người tháo chạy, đổ xô lên nhau. Lũ trẻ nhanh nhảu leo lên những cành cây. Những người đàn ông chạy vội qua băi ngô và nhảy qua hàng rào. Căn lều gần đó dường như muốn đổ sập xuống trong sự hỗn loạn.
Nhưng giữa lúc nỗi kinh hoàng lên đến đỉnh điểm, mọi người vỡ ̣a trong tràng cười sảng khoái và niềm vui thuần khiết.
Họ đang có mặt tại đám tang của một vơ sĩ đấu ḅ huyền thoại, và những điều vừa diễn ra là một phong tục: Con ḅ đực say rượu xới tung nấm mồ để thu về dũng khí của người đàn ông đă tạo nên những nhà vô địch.
Một con ḅ đực cày xới mộ của một đấu sĩ ḅ nổi tiếng trong vùng. Ảnh: Washington Post.
Thật khó để có thể dập tắt sự sôi động này.
Không có sự hiện diện của cảnh sát để áp đặt các lệnh hạn chế Covid-19 đối với đám đông. Không có những lời cằn nhằn gắt gỏng của những người phản đối. Nhưng c̣n đại dịch th́ sao?
Bonventure Lusambili Munanga, chủ tịch của một hiệp hội đấu ḅ địa phương nổi tiếng, cho biết: “Corona không thể ngăn cản văn hóa”.
Hầu hết thành viên hiệp hội đấu ḅ của Munanga đều là người Luhya ở miền Tây Kenya, những người coi đấu ḅ là lẽ sống.
Covid-19 là thứ xa vời với cư dân ở đây
Những ngày này ở Kenya, các quy định chống dịch yêu cầu tang lễ không được có quá 50 người tham dự, nhưng đám tang của Edward Lilumbi Litali trong tháng này đă thu hút hàng ngh́n người. Litalu được chôn cất trong một cánh đồng thuộc khuôn viên gia đ́nh, nơi ông đă có một sự nghiệp đấu ḅ lẫy lừng. Sự thành công đă mang lại cho ông những thứ xa xỉ như điện, truyền h́nh vệ tinh và “sự tân tiến”, theo lời Munanga.
Những người đấu ḅ và người hâm mộ reo ḥ và nhảy múa trên mộ của Litali. Ảnh: Washington Post.
Một số biến chủng của virus corona đă xuất hiện ở Kenya, nhưng dịch bệnh không càn quét đất nước này như những nơi khác trên thế giới. Mọi người, từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đến những người đấu ḅ ở đây dường như đều có giả thuyết giải thích cho điều này: Một loại miễn dịch được di truyền, dân số trẻ, hoặc cũng có thể nhờ lệnh đóng cửa biên giới kéo dài 14 tháng qua của chính phủ.
Thực chất, chính phủ Kenya đă chuẩn bị rất sơ sài cho nguy cơ bùng phát dịch. Vaccine gần như không hiện diện tại quốc gia này. Cả nước mới chỉ có khoảng 2.000 người được tiêm chủng đầy đủ. Các chính trị gia th́ vẫn tiếp tục tổ chức các cuộc vận động khổng lồ, những sự kiện đă được chứng tỏ là “siêu lây nhiễm” ở các quốc gia khác.
Ở vùng nông thôn Kenya, những lo lắng về đại dịch có vẻ hơi xa vời. Khi ai đó nhắc đến Covid-19, mọi người sẽ đảo mắt ngán ngẩm.
Emmanuel Nzalu, 28 tuổi, một người đưa tang tại đám tang của ông Litali, cho biết: “Chúng tôi biết tin mọi người trên thành phố đă mất việc làm v́ lệnh phong tỏa. Nhưng ở làng này, vốn dĩ chúng tôi đâu có việc làm để mà mất. Covid-19 chỉ là câu chuyện chúng tôi được kể, rằng ở đâu đó một vài người đă chết. Nhưng ở đây cuộc sống phải tiếp diễn. Chúng tôi c̣n sống, và sống bằng cách tận hưởng văn hóa của chúng tôi”.
Những đứa trẻ trèo lên cây để quan sát đám tang của Litali từ xa. Ảnh: Washington Post.
Đối với người Luhya, Covid-19 cùng lắm cũng chỉ là niềm cảm hứng để đặt tên cho những chú ḅ.
Một chú bê tiềm năng, được hứa hẹn sẽ đánh gục những con ḅ đực khác trong tương lai đă được đặt tên là Sanitizer (Nước rửa tay). Một đối thủ nặng kư của chức vô địch đấu ḅ năm nay c̣n được gọi với cái tên Curfew (Lệnh giới nghiêm).
Đấu ḅ là lẽ sống
Rất lâu trước khi xảy ra đại dịch, ông Litali đă đặt tên cho chú ḅ nổi tiếng nhất của ḿnh là Lukhutsu, tạm dịch là bệnh tật, hay thần chết. Người vợ góa của Litali, Phoebe Mwenesi Lilumbi, biết ơn nghi lễ đưa rước mà chồng bà đang nhận được, nhưng đồng thời cũng tỏ ra lo lắng.
“Covid-19 rồi sẽ xóa sổ cái làng này giống như cách Lukhutsu đă triệt tiêu những con ḅ của ông ấy”, bà nói khi nh́n vào đám đông hỗn loạn, nơi hàng ngh́n người đang biến đám tang chồng bà trở thành một thứ ǵ đó vừa giống trận đấu ḅ, vừa giống buổi biểu diễn nhạc rock.
Hai người đưa tang cầm bức ảnh từ năm 1992 ghi lại cảnh một trận đấu ḅ của Litali. Ảnh: Washington Post.
Tang lễ chỉ mới là màn dạo đầu. Khi quá nhiều người đấu ḅ tụ tập tại một nơi như vậy, hiển nhiên sẽ có những màn đánh cược về việc con ḅ nào sẽ đánh bại con ḅ nào. Những tay chơi nóng máu ngay lập tức lên lịch cho những trận giao tranh.
“Văn hóa của chúng tôi tưởng thưởng niềm đam mê và sự dũng cảm”, Munanga nói. “Nếu bạn tự tin, bạn có thể đặt cược chiếc xe máy của ḿnh vào một trận đấu ḅ mà có khi chỉ kéo dài vài phút”.
Buổi sáng sau lễ tang, một cuộc chiến như vậy đă diễn ra ở phía bên kia của quận. Hai chú ḅ tên BBI và Ocampo là nhân vật chính của cuộc đọ sức. BBI rơ ràng là mạnh hơn Ocampo, một chú ḅ có vẻ rụt rè.
Trước trận đấu, ông chủ của BBI đă mài nhọn sừng của chú bằng mảnh chai vỡ, một người khác c̣n hút cần sa rồi phả hơi vào lỗ mũi của BBI.
Rồi họ đưa chú ḅ chiến ra đường, kích thích nó bằng những tiếng huưt sáo và reo ḥ. Những người nông dân dọc đường bỏ nông cụ xuống và tham gia vào đoàn rước.
Sau đó, BBI và Ocampo gặp nhau tại một cánh đồng mía bỏ hoang, nơi chúng chiến đấu trọn vẹn 13 phút trước khi Ocampo đầu hàng.
BBI và Ocampo đọ sức tại một cánh đồng mía bỏ hoang. Ảnh: Washington Post.
Sau những tiếng reo ḥ và gào khóc v́ quá phấn khích, một người cổ vũ BBI dừng lại để lau mồ hôi trên trán ḿnh và hổn hển nói: "Cuộc sống mà không có đấu ḅ ư? Không đáng!".
VietBF@ sưu tập