Nhớ 'một câu nhịn chín câu lành', người Việt sẽ không hung dữ
Hơn nhau không phải ở nắm đấm mà là ở khả năng học tập, làm việc, chia sẻ, thương yêu, tử tế với ḿnh, với người trong mối quan hệ với cuộc sống xung quanh!
Hạ cẳng tay, thượng cẳng chân sau khi va chạm giao thông - Ảnh do bạn đọc cung cấp
Cách đây mấy bữa, trên đường đi làm về, tôi thấy một đám đông ở Hàng Xanh (Q.B́nh Thạnh, TP.HCM), nghĩ là có kẹt xe. Tới gần mới phát hiện là vừa có vụ va quẹt và hai tài xế đang căi nhau, người đi đường ngang qua ai cũng lắc đầu.
Chuyện va quẹt trên phố đông như Sài G̣n giờ tan tầm là chuyện cơm bữa, nếu cảm thông và chia sẻ được th́ có lẽ người ta sẽ nhẹ nhàng cho qua, tôi nghĩ vậy!
Môi trường nhiều mầm mống bạo lực
Thường người ta sẽ nổi nóng khi gặp một chuyện bất như ư nào đó, như vừa bị sếp la, ra cổng cơ quan bảo vệ đùa một câu, liền sân si. Nỗi buồn, sự bực bội là thứ năng lượng chi phối hành xử khiến người ta không thể kiềm chế được cơn tức dâng lên, lây sang người khác.
V́ vậy, có người dễ nổi nóng đă cảnh báo: "Thấy tôi ‘khó ở’ là tránh xa xa giùm, không ăn mắng ráng chịu". Theo đó, người nóng lâu ngày họ cũng biết tính khí của ḿnh nên có "chống chỉ định" chuyện nói đùa, tiếp xúc lúc họ đang không vui, căng thẳng. Thực ra, khi quá mệt mỏi, phiền muộn trong ḷng, ta không c̣n giữ được ḿnh.
Có người bạn của tôi b́nh thường hiền queo, ai nói ǵ cũng cười. Bỗng một ngày, tôi hỏi "sao buồn dữ rứa?" lại bị bạn nạt cho một câu nghe chưng hửng. Trời, bạn ḿnh đây sao? Mới đầu tôi phản ứng vậy, nhưng chợt dừng lại v́ nhớ ra, đây không phải là bản chất của bạn. Có thể bạn đang có một nỗi niềm, áp lực từ cuộc sống, gia đ́nh, t́nh yêu hoặc bản thân đang trải qua bệnh tật, sự cố…
Ai cũng có lúc nóng giận, nếu ḿnh hiểu th́ sẽ không khiến ngọn lửa trong họ cháy phừng. Tôi im lặng và không bỏ mặc, cuối cùng cũng nghe được thổ lộ từ bạn. Bạn bị nhiều áp lực trong công việc: sếp chèn ép, đồng nghiệp t́m cách chơi khăm, lương không cao, phải chật vật trang trải cuộc sống…
Tất nhiên, nhiều người khó khăn hơn nhưng họ không nổi nóng. Đó là tính cách và sức chịu đựng của từng người. Sự nóng tính là một thói quen được huấn tập hằng ngày theo nguyên lư:
"Thói quen tạo nên tính cách, tính cách tạo nên số phận".
V́ thế, các chuyên gia tâm lư khi chia sẻ với tôi về thói vũ phu của chồng vẫn thường lưu ư, có thể anh ấy từng bị bạo hành lúc nhỏ, từng sống gần những gia đ́nh lớn tiếng, ồn ào đánh căi nhau như cơm bữa.
Sự tác động của cuộc sống xung quanh lên tính cách con người theo hướng đó được ông bà xưa đúc kết rằng "gần mực th́ đen". Cái đen đó cần có thời gian thanh lọc để dần trắng, nhưng nếu vẫn tiếp tục nuôi dưỡng trong môi trường đen hơn th́ sẽ đen đậm hơn.
Ngày nay các văn hóa phẩm mang tính bạo lực vẫn đầy rẫy trên mạng và tồn tại trong cuộc sống, giải trí của nhiều người: từ game online đến phim ảnh. Thường ngày tiếp xúc với sự đánh đấm, máu me trong các "thức ăn tinh thần" đó khiến năo quen với những "mùi vị" của bạo lực, từ đó hành xử theo.
Những kẻ "giang hồ mạng" được ngưỡng mộ và thu tiền trăm triệu cũng chính là một "h́nh tượng" khiến người ta thay đổi suy nghĩ: cần ǵ học hành, tử tế, chỉ cần có "số má" là có thể lên đời.
Môi trường bên ngoài đă vậy, trong nhà trường, gia đ́nh cũng đầy mầm mống bạo lực, tránh sao người trẻ không hoang mang và hành xử theo cách tương tự. Đây mới là điều đáng lo, và người lớn muốn thay đổi không khí bạo lực lan tràn th́ chính bản thân phải nỗ lực để ứng xử nhẹ nhàng với nhau trước.
Nhẫn để yêu thương
Không thể có kết cục tốt với những người nóng nảy. Nhân vật Trương Phi trong Tam Quốc Chí là h́nh mẫu của nóng tính dẫn đến hư sự và mang họa sát thân. Ai cũng nóng nảy trong hành xử th́ chiến tranh sẽ nổ ra, thương vong là tất yếu.
Một câu nói đùa cũng thành chuyện lớn v́ con người ta quá nóng, quá hung dữ; đi nhậu lo hát karaoke cũng bị đánh chết th́… ôi thôi, cuộc sống quá kinh khủng. Pháp luật cần nghiêm minh để trừng trị việc vô cớ đánh, giết người nhưng đó là xử lư phần ngọn, c̣n cái gốc vẫn là giáo dục.
Làm sao để con người có thể chậm lại để phân tích kỹ hơn từng câu nói, từng biểu hiện của người khác, trong đó có thân nhân, bạn bè ḿnh để không chụp mũ rồi hành xử như người điên, người say?
Sống thiền hay b́nh tĩnh sống, sống chậm, sống có chánh niệm… là những cách sống theo tinh thần "nhẫn để yêu thương". Đầu tiên là thương ḿnh. Một người chỉ được người khác tin tưởng, nể trọng và giao việc khi có sự chín chắn, điềm tĩnh trong xử lư. Như vậy, người sống có lư trí, điềm tĩnh chính là cách sống lợi lạc tự thân.
C̣n cái lợi cho người xung quanh, nhất là người thân - thương th́ cũng dễ dàng để thấy. Con cái sẽ học được nhiều điều hay ho từ bố mẹ có cách sống nhẹ nhàng, t́nh cảm. Đó mới là gia tài quư giá để lại cho con.
Hành xử nóng tính dẫn tới hư việc, hại người th́ ṿng lao lư chờ ḿnh là chắc chắn. Một khi đă gây ra sự cố mới hối th́ đâu c̣n kịp. Nhiều người b́nh luận thiếu niên 16 tuổi rút dao đâm chết người nhắc ḿnh chuyện chạy xe chính là "anh hùng rơm", chứng tỏ với bạn gái nhưng rồi được ǵ sau lần ra tay đó? Tù tội và có thể mất luôn bạn gái.
Ai đợi và ai chấp nhận một người giết người làm người yêu, người chồng, người cha tương lai?
Thực ra, sân si - ai cũng có. Cái chính là cách quản lư năng lương tiêu cực đó để những năng lượng tích cực phát triển. Để làm được điều đó, phải xây dựng lối sống nhân văn từ chính mỗi gia đ́nh, người lớn dạy trẻ nhẫn nhịn để an lành như ông bà ḿnh nhắc "một câu nhịn chín câu lành".
Mới đây, một ông bạn có gởi cho tôi một bài viết của tác giả Từ Thức, bên Pháp. Bài viết khiến tôi phải giật ḿnh và nh́n lại bản thân để tự vấn lương tâm.
Với tựa đề “Cái Tôi của người Việt”, tác giả xem ra khẳng định một cách chắc nịch rằng người Việt là một dân tộc kiêu căng. Tác giả mở đầu bài viết với nhận xét: “Tôi gặp không biết bao nhiêu người (Việt) vỗ ngực, tự cho ḿnh là vĩ nhân. Không phải chỉ vỗ ngực, c̣n trèo lên nóc nhà gào khàn cổ: tôi giỏi quá, tôi phục tôi quá, tại sao tôi tài ba đến thế? Một lần ngồi nhậu với 5 ông, có cảm tưởng ngồi với 5 giải Nobel văn chương. Những ông như vậy, nhan nhản”.
Tác giả nêu một câu hỏi đáng suy nghĩ: “Phải chăng đó là nét đặc thù của một dân tộc đầy tự ti mặc cảm?” Tôi nghĩ nếu xem đó là nét đặc thù của mấy ông cộng sản Việt Nam th́ chẳng sai chút nào. Rước voi về dày mả tổ, chém giết đồng bào ruột thịt của ḿnh không chút xót thương, vậy mà sau đó vẫn có thể ưỡn ngực tự xưng là “lương tâm nhân loại”, “đỉnh cao trí tuệ loài người”. Kiêu căng như thế th́ c̣n ǵ lố bịch bằng. Nay từ hố sâu của nghèo nàn, lạc hậu mới ngoi lên được một chút, làm ǵ cũng muốn được đưa vào các kỷ lục thế giới của sách “Guinness Book of World Records”, tiến sĩ th́ chạy đầy đường. Nhưng chắc chắn 3 triệu đảng viên cộng sản Việt Nam không hề là đại diện của cả dân tộc Việt Nam.
Trong quan hệ với người đồng hương, ở trong nước cũng như tại hải ngoại, tôi cũng có gặp một số người “nổ” như mấy ông việt cộng . Nhiều người khoe khoang một cách lố bịch, ngây ngô và ấu trĩ. Nghe họ “nổ” chỉ biết cười và chửi thầm trong bụng!
Nhưng dĩ nhiên, không phải tất cả mọi người Việt tôi quen biết hay tiếp xúc đều như vậy cả. Từ một vài trường hợp hoặc rất nhiều trường hợp đi nữa để quơ đũa cả nắm là một lư luận không nghiêm chỉnh.
Thời Pháp thuộc, trên báo Đông Dương Tạp Chí, trong một số ra năm 1914, cụ Nguyễn Văn Vĩnh cũng đă từng đưa ra một nhận xét về người Việt: “An Nam ta có một thói lạ là thế nào cũng cười. Người ta khen cũng cười, người ta chê cũng cười. Hay cũng cười, mà dở cũng h́, phải cũng h́ mà quấy cũng h́. Nhăn răng h́ một tiếng mọi việc hết nghiêm trang”. Xem ra “cái ǵ cũng cười” có thể là một nét chung của người Việt hơn là thói kiêu căng.
Theo tôi, ở đâu và thời nào cũng có người khiêm cung và kẻ kiêu căng cả. Chỉ nh́n vào một ḿnh ông Donald Trump và gần một nửa dân số Mỹ bầu ông lên làm tổng thống hoặc chỉ dựa một số khẩu hiệu như “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” mà bảo rằng người Mỹ là một dân tộc kiêu căng…là một kết luận vội vàng, không chín chắn.
Nhưng bảo rằng ông Trump là một con người kiêu căng, thích khoe mẽ là điều chẳng sai chút nào. Kiêu căng và kiêu căng một cách lộ liễu là một yếu điểm. Ứng cử viên Trump đă thu hút được nhiều cử tri Mỹ nhờ tính bạo mồm bạo miệng và tật “nổ” văng miểng của ông. Nhưng đó cũng là một thứ gậy ông đập lưng ông đối với ông.
Tuần qua, Ủy ban điều tra về việc “thông đồng” giữa ban vận động của ứng cử viên Donald Trump và Nga do công tố viên đặc biệt Robert Mueller lănh đạo, đă cho công bố danh sách của một số cố vấn của ông Trump có dính líu đến vụ này. Trong 3 nhân vật được nêu dích danh và bị truy tố, đáng chú ư hơn cả là ông George Papadopoulos, cố vấn về chính sách ngoại giao của ứng cử viên Trump. Hồi tháng trước, ông này đă nhận tội man khai với Cơ quan Điều tra Liên bang FBI và hiện đang tích cực hợp tác với Ủy ban điều tra của ông Mueller. Một bức h́nh được công bố cho thấy trong một cuộc họp hồi năm 2016 do ông Trump chủ tọa, ông Papadoulos có mặt trong hàng ngũ “bộ sậu” của ông Trump.
Theo tài liệu vừa được cho công bố, ngày 5 tháng Mười 2017 vừa qua, ông Papadoulos đă nhận tội khai man với cơ quan FBI về việc ông có tiếp xúc với người Nga để lấy hồ sơ mật về bà Hillary Clinton mà Nga đă đánh cắp được.
Tổng thống Trump là người thích khoe về đủ thứ thành tích của ḿnh. Nào ông là một người rất thông minh. Nào ông đă từng là một sinh viên xuất sắc. Nào ông là một tổng thống trong năm đầu của nhiệm kỳ đă lập được nhiều thành tích hơn bất cứ tổng thống nào. Nhứt là mới đây, ông đă “nổ” rằng ông là “một trong những người có trí nhớ vĩ đại nhứt từ trước tới nay”.
Vậy mà sáng thứ Sáu vừa qua, trong lúc chuẩn bị lên đường thực hiện chuyến công du kéo dài 12 ngày tại Á Châu, khi được các phóng viên hỏi ông có nhớ về cuộc họp với ông Papadoulos không và ông này là ai, tổng thống Trump tỉnh bơ trả lời: “Tôi không nhớ nhiều về cuộc họp đó. Đó là một cuộc họp rất không quan trọng. Cuộc họp đó diễn ra lâu lắm rồi. Tôi không nhớ nhiều về cuộc họp”.
Thật tội nghiệp cho ông Papadoulos. Dạo tháng Ba vừa qua, nghĩa là chỉ cách đây không đầy 8 tháng, trong một cuộc gặp gỡ với ban chủ bút của báo The Washington Post, Tổng thống Trump nh́n nhận rằng ông Papadoulos đă từng là một cố vấn về chính sách ngoại giao trong cuộc vận động bầu cử. Vậy mà khi nội vụ đổ bể ra, phát ngôn viên Ṭa Bạch Ốc, bà Sarah Huckabee Sanders nói rằng ông Papadoulos là người chỉ đóng một vai tṛ không đáng kể trong cuộc vận động tranh cử của ông Trump. Một cố vấn thân cận khác của tổng thống Trump c̣n mỉa mai rằng ông Papadoulos chỉ là một tên lon ton(planton) chỉ để sai vặt và pha cà phê.
Riêng Tổng thống Trump, trong một “tuưt” được bắn đi sáng thứ Ba tuần qua, đă viết: “Rất ít người biết thiện nguyện viên trẻ, ít quan trọng tên là George”(tức Papadoulos).
Tôi vẫn cố gắng làm “trạng sư của quỷ” để biện hộ cho việc Tổng thống Trump không c̣n nhớ rơ cuộc họp của “bộ sậu” của ông chỉ mới diễn ra cách đây hơn một năm. Làm tổng thống Mỹ và lănh đạo cả thế giới, đa đoan với không biết bao nhiêu chuyện, nếu không có người bên cạnh để nhắc nhở, th́ làm sao nhớ hết mọi chuyện, mọi người và mọi chi tiết được. Vả lại, quên sót là giới hạn thường t́nh của con người thôi. Nhưng khổ nỗi, làm trạng sư không công như tôi khó mà thắng nổi trong trường hợp ông Trump, bởi v́ ông đă lỡ tuyên bố ḿnh là “một trong những người có trí nhớ vĩ đại nhứt từ trước tới nay”. Tự nhiên, cứ nghĩ tới thái độ huênh hoang, tự đắc của ông, tôi lại nhớ đến nhận xét của vợ một người bạn của tôi. Ông bạn tôi là người thích bông đùa. Cứ sau một lần diễu cợt của ông, bà vợ lại kê tủ đứng vào miệng ông: “Thùng bể kêu to!”
Tôi nhớ có đọc được ở đâu đó một bài học về thái độ từ tốn khiêm cung mà một người cha muốn dạy cho cậu con trai của ḿnh. Một hôm hai cha con đang đi trên một đoạn đường vắng lặng. Người cha hỏi cậu con: “Ngoài tiếng chim đang hót ra, con c̣n nghe được tiếng ǵ khác không?” Người con dừng lại, lắng tai một lúc rồi trả lời: “Thưa cha, con nghe có tiếng xe ngựa nữa”. Người cha liền nói: “Đúng vậy. Đó là tiếng động của một chiếc xe ngựa trống không, nghĩa là không có chuyên chở ǵ cả”. Người con ngạc nhiên hỏi lại: “Nhưng ḿnh chưa nh́n thấy chiếc xe ngựa mà. Sao cha biết đó là một chiếc xe ngựa trống rỗng?”
Người cha mới ôn tồn giải thích: “Từ âm thanh dội lại, con có thể biết đó là một chiếc xe ngựa trống không. Xe ngựa càng trống rỗng th́ tiếng động càng to”. Về sau, khi ra đời, mỗi khi nh́n và đánh giá về người khác, người con trai thường nhớ lại nhận xét và bài học của người cha.
Thiên nhiên cũng cho tôi nhiều bài học như thế. Ai đó cũng đă đưa ra một nhận xét: sông càng sâu th́ càng tĩnh lặng, nhánh lúa càng trĩu nặng th́ càng cúi đầu. Người càng học cao hiểu rộng và giàu những giá trị tinh thần th́ càng từ tốn, khiêm cung; trái lại, kẻ càng nông cạn th́ càng khoe khoang. Tác giả Từ Thức có ghi lại cuộc sống âm thầm của một cặp vợ chồng già sống bên cạnh nhà ông ở Paris. Theo nhận xét của tác giả, hai ông bà sống trong một ngôi nhà b́nh dân, ăn uống đạm bạc như một cặp vợ chồng nghèo. Nếu không được mách bảo th́ chẳng có ai biết đó là một cặp vợ chồng nổi tiếng trong thế giới âm nhạc. Bà vợ tùng là một nhạc sĩ dương cầm nổi tiếng, đă từng đoạt 7 giải nhứt khi c̣n học ở nhạc viện Paris và về sau trở thành một giáo sư âm nhạc được nhiều người biết đến. C̣n ông là một trong những nhạc sư và nhà soạn nhạc cổ điển lớn nhứt của hậu bán thế kỷ 20. Cả hai đều là những nhân vật đă từng chiếm một địa vị quan trọng trong bất cứ một tài liệu âm nhạc cổ điển nào. Vậy mà họ vẫn có thể sống một cách âm thầm như một cặp vợ chồng già ít được ai chú ư tới.
Albert Einstein thường được gán cho những câu hỏi có hàm ư nói đến cái ngu dốt vô tận của con người và đề cao sự khiêm tốn. Có người bảo ông đă từng nói: “Cái tôi và sự hiểu biết tỷ lệ nghịch với nhau. Hiểu biết càng nhiều, cái tôi càng bé. Hiểu biết càng ít, cái tôi càng to.”
Hiểu cho rộng ra, hiểu biết đích thực không chỉ có nghĩa là thu thập hay nhét vào đầu một số kiến thức, mà trước tiên chính là biết ḿnh. Với nhà hiền triết Socrates, ông tổ của triết học Tây phương, biết đích thực là biết ḿnh và biết ḿnh ngu. Đông Tây đă gặp nhau, bởi v́ minh triết Đông phương cũng nói rằng càng học càng thấy ḿnh ngu. Thật ra ngu như thế là ngu khôn. Ngu như thế, theo Phật Giáo, chính là giác ngộ.
Một hôm có một giáo sĩ Bà La Môn bắt gặp Đức Phật đang ngồi thiền dưới một gốc cây. Ông rất đỗi ngạc nhiên về sự thanh thản và b́nh tâm của Đức Phật. H́nh ảnh này khiến vị giáo sĩ Bà La Môn nhớ lại một thần voi có chiếc ngà lớn. Ông liền hỏi Đức Phật: “Ngài có phải là một vị thần, một thiên thần hay một thần linh không?” Đức Phật trả lời không, rồi giải thích rằng Ngài chỉ là một người chứng tỏ được một sức mạnh mới trong con người. Theo Đức Phật, con người vẫn có thể sống trong thế giới đầy xung đột và khổ đau này mà vẫn có thể đi vào quan hệ hài ḥa với người khác nếu biết dẹp bỏ cái tôi của ḿnh. Rồi Ngài nói với vị giáo sĩ Bà La Môn, “xin hăy nhớ đến tôi như một người đă tỉnh ngộ” (x. Karen Armstrong, The Case for God, The Bodley Head, London 2009, trg 316).
Tôi vẫn tự nhận ḿnh là một phật tử. Dĩ nhiên theo cách thế riêng của tôi, bởi v́ tôi chưa từng xuống tóc, quy y, mặc áo cà sa, đi lễ chùa, ăn chay hoặc cúng dường…Tôi chỉ biết rằng ḿnh phải luôn cố gắng sống lời Đức Phật dậy: dẹp bỏ cái tôi kiêu căng, khoác lác để có được quan hệ hài ḥa với mọi người và nhờ vậy thân tâm mới an lạc.
Kim muốn kể cho các bạn đọc truyện này xẩy ra khoảng 41 năm về trước, nếu bạn nào có học chung với Kim th́ sẽ biết là chuyện có thật, chứ không phải chuyện mình tự đặt ra..... Năm 1971, trong kỳ thi Tú Tài 2, các bạn của Kim hầu như đă đậu hết ở khoá 1, chỉ có Kim th́ rớt. Kim cũng biết sức ḿnh, nên buồn th́ có buồn, Kim nghĩ đến câu "Học tài thi phận" là không đúng, v́ siêng năng học đàng hoàng th́ đậu, mà làm biếng th́ rớt thôi. Nhận kết quả xong, Kim cuốn gói xuống nhà D́ Út của Kim ở hẻm Tô Hiến Thành để "ôn văn luyện vơ " hầu trở lại khoa trường vào Khoá 2 năm 1971.
Trên căn gác của D́, Kim bỏ ngoài tai mọi thứ trên đời, chỉ ăn rồi học....và kết quả là Kim đậu khoá 2, hạng Thứ. Trong khi các bạn đậu khoá 1 th́ đă ghi danh hoặc thi vào Đại Học , c̣n Kim th́ gói cái bản sao lúc nào cũng đem theo bên ḿnh để đi xin việc, Kim chán học lắm rồi, cha mẹ dù chưa nghèo lắm, nhưng em th́ đông, thôi th́ xin đi làm giúp mẹ vẫn hơn. Và Kim được vào làm ở Bộ Giáo Dục, số 35 Lê Thánh Tôn, chỗ có cây đa to, cành lá xum xê, bên cạnh là toà nhà cổ kính lâu đời, dưới thời Ông Tổng Trưởng Ngô Khắc Tỉnh. Cuộc đời êm ả, ít gặp bạn bè, thỉnh thoảng trên đường Lê Văn Duyệt có gặp Bông, đôi khi là Thao, Ánh th́ không gặp nữa rồi, lâu lâu gặp Chuộng, gặp bạn nầy lại hỏi đến bạn kia, nghe các bạn học từ từ lên Kim cũng mừng cho các bạn, nhưng cũng tủi phận ḿnh.
Thế rồi 30/4/ 1975, ngày đau buồn cho miền Nam, Kim được "Cách Mạng" cho lưu dụng, sau khi dự một khoá Giáo Dục về Xă Hội Chủ Nghĩa, độc thân, nên bị đày đi Cần Đước, xuống hốc ḅ tó Rạch Cốc, Kinh Nước Mặn, Xă Long Hựu, Huyên Cần Đước thuộc Tỉnh Long An, cuộc đời Kim được lật sang trang mới. Kim về Sài G̣n mỗi tuần thứ bảy, v́ nơi nầy gắn bó với Kim từ thuở lọt ḷng, hơn nữa vẫn c̣n bầy em thơ dại và Ba Mẹ tảo tần buôn bán .....chợ trời để nuôi con, Kim măi lưu luyến căn nhà cũ ngày nào có Ba, có Mẹ, có các em quây quần sum họp cùng nhau. Để rồi khuya sáng thứ hai đi sớm trở lại Trường có lớp dạy buổi trưa.
Từ nhà Kim, Kim đi xe lam đến Công Trường Dân Chủ, đón xe bus vào Xóm Củi, từ Xóm Củi đón xe đ̣ xuống chợ Huyện Cần Đước, thêm một chuyến xe lam vào Kinh Nước Mặn, rồi đi đ̣ để qua con Kinh, ra chợ Kinh đón đ̣ máy để vào Rạch Cốc. Những đêm không trăng từ nhà trọ nh́n ra cửa biển sẽ thấy ánh hải đăng sáng trong đêm tối phía bên trái là Vũng Tàu, bên mặt là G̣ Công và vùng âm u chính giữa là cửa biển, sao mà nó lôi cuốn làm sao, muốn đi ra khơi chăng, nhưng cơ hội nào mà đi...
Nếu các bạn có đọc báo Viễn Đông Daily, có bài viết mỗi tuần của ông Trần Công Nhung có bài "Gạo nàng thơm chợ Đào" trong đó ông có viết một đoạn về Đồn Rạch Cốc, th́ đúng là Kim được đưa đến đấy cùng Loan, ra khỏi Bộ cùng khoá với Kim, hai đứa tiếp thu ngôi Trường của các ông đạo Cao Đài. Kim và Loan trọ nhà dân, có những chiều trời quang mây tạnh, trời trong xanh vắt, hai đứa theo học tṛ xuống băi, cát vàng mịn dưới chân như tấm thảm cẩn những con ốc dẹp xà cừ nho nhỏ, bây giờ không biết trời có c̣n xanh, bờ cát có c̣n vàng thoai thoải, nước xanh gờn gợn hay tất cả đă đi vào huyền thoại v́ bị ô nhiễm hết rồi. Hồi đó hai đứa hay xuống băi mua những rổ tôm trứng c̣n nhẩy soi sói đem về ram mặn ngọt để dành ăn cơm, gạo lúa tiêu thơm ngon nức nở, dân chúng nơi đây xa thành thị nên rất quư trọng Cô giáo, có những tối đến nhà dân dạy chữ cho dân, họ đă luộc sẵn cua gạch nhiều, thịt săn cứng để dành cho hai Cô giáo. Có lúc Kim cảm thấy thương những người dân nơi đây, thương học tṛ, Kim chỉ muốn chọn nơi nầy làm quê hương thứ hai của ḿnh. Nhưng mà cứ đến ngày thứ bảy sau tiết dạy cuối cùng, Kim và Loan lại háo hức về SàiG̣n. Con đường tiện nhất là 12 giờ đêm đốt đuốc từ nhà trọ đi bộ ra bến đ̣ Rạch Cốc, từ đó đón đ̣ máy ra chợ Kinh Nước Mặn, rồi đi đ̣ chèo qua Kinh, đón xe lam, xe đ̣ về Sài G̣n.........
Đêm đó hai đứa ngủ trên đ̣ máy, tiếng máy ghe x́nh xịch như tiếng nhạc lạ lùng làm Kim nhắm mắt mệt mỏi nhưng không tài nào ngủ được, rồi như có lằn sáng loé vào khung cửa nhỏ của ghe, Kim mở choàng mắt .....ôi cảnh đẹp vô cùng .... Mặt trăng trồi lên từ bên kia sông, cảnh sao mà huyền hoặc...... Kim khẽ lay Loan dậy .....
"Dậy xem nè Loan, trăng lên ḱa" . Hai đứa cùng trố mắt nh́n trăng lên từ bên kia sông. Ôi đẹp làm sao, không bút mực nào tả hết được. Mặt trăng lên cao từ từ và trời sáng dần, ghe nhiều lần cặp bến để đón khách ra chợ Kinh, con đ̣ cứ nhẩn nha x́nh xịch , .... rồi ghé vào bến chợ mọi người hối hả, kẻ gánh gồng, người rinh xe đạp bước lên đất liền...... Từ đó, hai đứa đi xe lam ra chợ Huyện, thêm một chuyến xe đ̣ về Xóm Củi.
Vào năm 1976 xe bus không nhiều, dân tứ xứ đổ về SàiG̣n, nên chuyến xe đi cũng như về đều chật cứng, trong ḍng người đổ về SàiG̣n đó có Kim, Loan và một số giáo viên cũng như dân từ các thị trấn khác cũng chen nhau lên chuyến xe bus từ Xóm Củi đổ về thành phố. Sau khi ngồi yên vị, Kim mệt đừ v́ đêm qua trên ghe khó ngủ, Kim túm lấy cái giỏ bàng để giữa hai chân rồi nhắm mắt lim dim. Chợt có ai khều Kim, h́nh như tiếng của Loan .... ...”mua vé đi Kim” ... Kim mở mắt ....bỗng giật bắn người ....Trời ơi ! Miệng lắp bắp ....”Thưa Cô!” ! ....rồi không thốt thành lời, Kim móc bóp. .......nước mắt chực trào ra...... Cô quay đi chỗ khác ! ......... ...trời ơi, Cô là nguời bán vé xe bus ....Vật đổi sao dời, xă hội buổi giao thời đỗ sập đạo đức, miếng cơm manh áo làm tối sầm kiếp người khiến xui Thầy tṛ cay đắng không dám nh́n nhau, tṛ líu lưỡi gọi, Cô quay mặt đi.. ..Xe đến Công Trường Dân Chủ, Kim xuống, nh́n lần cuối cùng thấy Cô đang chen vai trong đám đông người trên xe.... Kim bước vội qua đường đón xe về đường Lê Văn Duyệt mà đầu óc nghĩ ngợi miên man ...
Nhớ thời còn đi học, trong các Thầy Cô giáo, Kim sợ nhất là Cô dạy Vạn Vật, trái tim trong lồng ngực Kim cứ đập thùi thụi mỗi khi đến giờ của cô. Dù Kim có thuộc bài làu làu đi nữa nhưng khi thấy cây bút cô cầm trong tay rà từ từ xuống hàng dưới có vần tên Kim là Kim nghe tim mình như nghẹt thở vì sợ cô kêu trả bài. Nhìn vẻ mặt của cô lúc nào cũng như là cảnh sát h́nh sự hỏi cung mà học tṛ là tội phạm, Kim cứ run từng chập trong bụng nên trả bài lấp vấp. Kim không hiểu cuộc sống trong gia đình Cô ra sao, có hạnh phúc không mà sao hiếm thấy Cô cười. Cho dù có ǵ vui lắm để phải cười th́ Cô cũng chỉ nhếch mép chút xíu mà thôi rồi lại trở về trạng thái cũ. Nghe mấy đứa học chung kể lại, gặp Cô và Thầy đi ăn phở ở tiệm phở nổi tiếng Nguyễn Tri Phương thời đó, nó thấy Cô đem muỗng, đũa, rau riêng ra ăn cùng Thầy chứ không xài đồ của tiệm ăn, Cô gặp nó cũng chẳng cười.
Sau 1975 th́ nhà nhà tan tác, Kim biết một ông Thầy gần nhà Kim đã phải ra ngồi lề đường bên Chợ Lớn bán từng lá đơn, đủ thứ loại đơn ........ Gặp Cô Giáo cầm xấp vé số đi bán rong, Cô Thư kư Trường xưa kia chưng diện láng mướt nay gánh bún riêu ngồi bán đầu chợ .....trời ơi ...đúng là đổi đời: “Ông biến thành Thằng và Thằng đổi thành Ông”.
Kim cứ nhớ măi cặp mắt của Cô, cặp mắt đã làm Kim run sợ cho đến bây giờ vẫn không thể nào quên ....cô Giáo Sư dạy môn Vạn Vật. Nhưng sau cái hôm gặp Cô bán vé xe bus, Kim thật sự thương Cô nhiều chứ không ghét Cô như xưa nữa. Có lẽ, Kim đă trưởng thành trong xă hội giao thời, với mọi giá trị con người ch́m xuống vực thẳm, và nh́n thấy rơ tất cả cái bấp bênh của cuộc sống khi “người với người đă trở thành thiên tai”. Và, có phải thường khi Hạnh Phúc đi liền với Bất Hạnh?
Sau hơn 30 năm lưu lạc mỗi người mỗi ngả. Cô và Kim đều đă định cư ở Mỹ. Kim ở thật xa bên này bờ Đại Tây Dương của nước Mỹ hay tin Cô cùng Phu Quân và cháu nội 5 tuổi đă từ trần trong một tai nạn thảm khốc ở Bakerfield California ngày 19 tháng 8 năm 2009. Ôi Trời!! Cô đă ra đi sau cuộc hành tŕnh dài gian khổ. Phải chăng Cô đă sống đủ vui sầu trong kiếp biển dâu?
Tôi sắp bước sang tuổi bảy mươi mốt nên thường nghĩ suy về đời người, thân phận con người mà chủ yếu là bản thân ḿnh và bạn hữu. Khi có người gọi ḿnh bằng bố hay ông là ḿnh biết ḿnh đă già. Biểu hiện dễ thấy nhất của tuổi già là sức khỏe giảm sút. Tất cả hệ thống tuần hoàn, tiêu hóa, bài tiết… đều “có vấn đề”. Ngoài chuyện tóc bạc răng long lại c̣n đau xương nhức khớp, ôi thôi lắm cái khổ. Đa phần đến tuổi nầy không ai c̣n ham muốn ǵ ngoại trừ sức khỏe tốt, không bệnh tật và rà soát lại quảng đời đă trải qua.
Tôi có mấy người bạn vong niên v́ ở gần nhau nên thỉnh thoảng gặp nhau để vui vài cốc bia rượu. Đề tài rất phong phú từ sức khỏe đến thể thao hay những câu nói độc đáo của những chính khách…. Nói chung là tốt v́ xả được stress (mua vui cũng được một vài trống canh mà) và yên tâm là bạn ḿnh vẫn c̣n OK, c̣n uống bia được và…c̣n nói tếu táo với nhau. Bài học của bọn già cả quê mùa chúng tôi là lạc quan và b́nh tĩnh mà sống. Ông bạn tôi hơn tôi mười tuổi bị tai biến hai lần rồi mà vẫn c̣n uống bia. Ông bảo: “Ḿnh đă đầu tư vào bia rượu sáu bảy chục năm rồi giờ bỏ cũng uổng”.
Về đề tài xem xét lại cuộc đời của mỗi con người bọn tôi có đúc kết là cuộc đời mỗi người có tám giai đoạn nhưng để cho có vẻ tiếu ngạo giang hồ bọn tôi gọi là tám hồi.
Mà nói cho cùng th́ mỗi người cũng giống như những kiếm sĩ, những danh thủ; sau khi luyện công xong th́ xuống núi vào đời hành hiệp. Mỗi người một tuyệt kỹ, một trường phái không ai giống ai và có một điểm giống nhau là ai cũng cho rằng ḿnh là số một.
1. HỒI 1 – HỒI NHỎ:
Hồi nhỏ là thời gian từ khi mới sinh ra đến khi tốt nghiệp. Hồi nầy chúng ta chịu sự quản lư và sanh sát của gia đ́nh, cha mẹ và thầy cô giáo.. Nh́n chung th́ hồi nầy tương đối êm đềm và ít biến động v́ không có trách nhiệm với ai cả; mỗi mỗi chỉ là cho bản thân ḿnh. Nói chung là học sao cho tương đối khá là được chỉ hơi vất vả là vào những năm cuối trung học và đại học. Nếu thi rớt th́ phải nhập ngũ. Hồi một chấm dứt với một mảnh bằng đại học, một nghề nghiệp hoặc một binh nghiệp.
2. HỒI 2 – HỒI HỘP:
Hồi hai nầy kéo dài khoảng hơn ba mươi năm bắt đầu vào những năm cuối của hồi một. Sở dĩ gọi là hồi hộp v́ toàn là những biến cố, biến động làm cho chúng ta xao xuyến, lo âu, lo sợ… và phải luôn suy nghĩ, khổ sở t́m các giải pháp… Nói chung là luôn hồi hộp.
Cái hồi hộp đầu tiên là giây phút “hồn lỡ sa vào đôi mắt em, chiều nao xỏa tóc ngồi bên rèm” để rồi tiếp theo là “chiều một ḿnh qua phố, âm thầm nhớ nhớ tên em…”. Rồi những trang thư trên giấy học tṛ được viết nhưng không gửi, những buổi tan học lẻo đẽo theo sau, rồi những chiều những đêm tan trường về chung lối mà lại chọn lộ tŕnh xa nhất để kéo dài giây phút bên nhau. Ôi cái thuở ban đầu lưu luyến ấy nó rất dễ thương nhưng đầy hồi hộp.
Nhưng rồi một nỗi lo lớn hơn xuất hiện: hai kỳ thi tú tài một và hai. Thời của chúng tôi hết năm lớp 11 (đệ nhị) là phải thi bằng tú tài một; đậu được tú tài một mới lên lớp 12 (đệ nhất), cuối năm nầy phải thi bằng tú tài hai. Nếu đậu tú tài hai coi như hoàn tất trung học và lên đại học. Nếu rớt tú tài một hoặc tú tài hai th́ phải “xếp bút nghiên theo nghiệp đao cung”. Bởi vậy nên “rớt tú tài anh đợi ngày đi, đau ḷng anh muốn khóc”; đi đây là nhập ngũ là vào binh nghiệp. Đến đây th́ bạn hữu bắt đầu ly tán… Hai năm cuối của bậc trung học là đầy áp lực, tất cả phải gác lại và tập trung vào việc học – kể cả việc yêu đương. Nhưng đó chỉ là lư thuyết thôi v́ làm sao mà ngừng yêu được, rất khó.
Tôi nhớ có người bạn trước ngày thi mấy tháng anh ta phải xuống tóc (cạo đầu) và từ biệt người yêu để chuyên tâm vào việc đèn sách. Cuối cùng anh cũng đậu tú tài nhưng người anh yêu th́ đă yêu người khác.
Sau khi vượt qua ải trung học th́ phải thi tiếp vào những đại học chuyên nghiệp. Mỗi lần thi là một lần hồi hộp. Nếu thi đậu th́ bạn sẽ được định hướng nghề nghiệp tương lai; bạn sẽ là bác sĩ, dược sĩ, kỹ sư. Nhưng nếu rớt th́ bạn có thể ghi danh học các đại học không cần thi tuyển như khoa học, luật… Điều đáng lo đối với một thanh thiếu niên từ tỉnh nhỏ lên Sài g̣n học đại học là làm sao có đủ tiền chi phí cho bốn năm đại học. Nhưng nhờ trời sinh voi th́ phải sinh cỏ nên dù vất vả anh em cũng tốt nghiệp và sắm bộ vest để lănh văn bằng chấm dứt bốn năm sống như trong địa ngục.
Mọi hân hoan của ngày tốt nghiệp rồi cũng qua mau mà cái kế tiếp là phải giải quyết việc làm. Tốt nghiệp vào cuối tháng bảy mà hạn hoăn dịch là tháng mười một, nghĩa là đến tháng mười một th́ chuẩn bị nhập ngũ mà nếu không có chỗ nhận đi làm th́ ḿnh thành như con thuyền không bến. Lại thêm một lần khốn khó, được một cái là anh em chúng tôi rất thương nhau nên họp lại và người nào có khả năng hoăn dịch tiếp th́ đợi chỗ mới hoặc đi làm sau nhường chỗ cho anh em khác cần đi làm trước.
Sau khi đă tu luyện xong môn vơ công của ḿnh mọi người bắt đầu công cuộc hành tẩu giang hồ và vẫn c̣n ở trong ṿng hồi hộp.
Trong hồi nầy chúng ta bị kéo vào một ṿng xoáy tràn ngập nhiều biến cố như tán gái, cưới vợ, sinh con, làm việc cật lực để xây dựng tổ ấm, lấy ḷng mấy sếp lớn nhỏ mặc dù… rất chán nản. Bây giờ không biết tại sao ḿnh có thể tồn tại được trong những ngày tháng dài đến ba bốn mươi năm với nhiều biến cố như vậy. Bây giờ th́ hành giả hay kiếm sĩ hay anh hùng (bạn có thể gọi bằng bất cứ từ nào bạn thích) đă thấm mệt và chuẩn bị gác kiếm.
3. HỒI XUÂN:
Đây là một hồi đặc biệt, ngắn ngủi mà ông bạn vong niên yêu cầu đưa vào cho đầy đủ. Nó xảy ra trong một thời gian ngắn một vài năm khi mà ta bị mệt mỏi, chán nản th́ tự dưng cảm thấy như có một luồng sinh lực mới tuôn tràn vào cơ thể làm cho hưng phấn và ta lại lao vào mọi việc một cách hăng say nhiệt t́nh. Nhưng rồi những ngày vui nào cũng qua mau và ta phải đối diện với sự thật là lực bất ṭng tâm.
4. HỒI HƯU:
Thế rồi bỗng nhiên ta được cho phép dừng bước giang hồ trở về với mái nhà nhỏ của riêng ḿnh. Con cái giờ đă lớn, đă lập gia đ́nh đă đi xa; nhà chỉ c̣n hai người già nhưng vẫn c̣n son hoặc tệ hơn như tôi chỉ một ḿnh. Việc ǵ làm được th́ đă làm rồi, việc chưa làm được th́ không c̣n sức để làm.
Việc đúng việc sai th́ cũng xong rồi đâu sửa được. Thôi th́ an phận mà vui thú chim cá cảnh vậy. Cũng có người không chịu nổi cảnh trống trải cô độc nên lại vác kiếm quay lại giang hồ, để thấy ḿnh “hiện hữu”.
Hồi nầy kéo dài bao lâu là do phúc phận của mỗi người, ai mà biết được ngày sau.. Nh́n chung th́ hồi nầy tương đối yên b́nh v́ không phải chiến đấu, không tranh hơn thua với ai nữa. Thế nhưng đời đâu phải bằng phẳng như nước hồ thu đâu. Không chiến đấu với ngoại cảnh th́ lại phải chiến đấu với bản thân ḿnh.
Phần cơ thể vật chất đă bị lăo hóa nên xuống cấp và nhiều bệnh xuất hiện: đau nhức xương khớp, huyết áp, tiểu đường, tiêu hóa, bài tiết, gan mật…
Chúng ta lại có những người bạn mới như y tá, bác sĩ…
Phần tâm thức cũng không b́nh yên. Những lo lắng về bệnh tật, muộn phiền, tiếc nuối… Tất cả như một cơn lũ tràn về.
5. HỒI TƯỞNG:
Trong hồi nầy v́ vô sự nên người ta nghĩ về những ngày qua, quá khứ. Khi họp mặt hay gặp lại bạn cũ ta ưa nhắc lại những chuyện cũ. Những mùa phượng, những rung động với cô em học chung trường, những giận hờn, những xót xa… Và từ đây đưa đến một hồi phụ là…. hồi kư.
Từ hồi tưởng hồi ức ta có dịp nh́n lại toàn bộ cuộc đời chiến đấu của ḿnh, những thành công, những thất bại, những sai lầm… Rồi chúng ta tự hỏi ḿnh:
Ta đă được sinh ra, đă sống đă hoạt động qua nhiều hồi và bây giờ ngồi đây chờ đợi hồi kết; vậy th́ mục đích tối hậu và ư nghĩa của đời sống mỗi người là ǵ? Chẳng lẽ chỉ là học tập, lập gia đ́nh, làm việc rồi… “nghỉ ngơi”.
6. HỒI HƯỚNG:
Hồi hướng ở đây có nghĩa là quay đầu nh́n lại ḿnh. Từ nhỏ chúng ta chỉ nh́n ra ngoài, nh́n ngoại cảnh, nh́n người khác… từ đó có đánh giá đúng sai, đẹp xấu, thiện ác… Tất cả cái đó, điều đó quyết định hành động chúng ta. Chúng ta bị ràng buộc vào mệnh đề của Descartes: “Tôi suy tư vậy tôi hiện hữu” và suy tư trên nền của lư luận nhị nguyên (tốt – xấu, thiện – ác…).
Những câu hỏi trên buộc ta phải nh́n lại ḿnh và t́m hiểu bản chất của ḿnh, của đời người, của thân phận con người. Trước chúng ta đă có nhiều vị làm điều đó như: Đức Phật, Chúa Jesus, Lăo Tử, Trang Tử, nhiều thiền sư, triết gia… Lịch sử cho thấy không nhiều người đặt những câu hỏi kiểu nầy và chịu khó t́m hiểu bản chất của đời người. Việc nầy tùy thuộc vào duyên nghiệp của mỗi người và không có chuyện đúng sai ở đây.
“Gió theo lối gió, mây đường mây”.
7. HỒI SỨC:
Trở lại chuyện kiếm hiệp, đến hồi nầy th́ rất gay go cho hành giả trong sự nghiệp chiến đấu với bệnh tật. Và tôi cũng không dám bàn thêm v́ nó cũng sắp đến hồi kết mà ông bạn già của tôi gọi là hồi kèn. Gọi là bạn cũng không đúng v́ ông anh nầy lớn hơn tôi mười tuổi và đă hai lần tai biến, hai lần hồi sức nhưng anh vẫn lạc quan vẫn vui với bè bạn. Mỗi khi gặp nhau thấy anh vẫn khỏe vẫn vui, ai có hỏi sức khỏe thế nào anh bảo: “kệ mẹ nó, thằng nào rồi cũng chết cả, cứ sống vui đi, quan tâm làm ǵ, chuyên ǵ đến sẽ đến lo sao được”.
8. HỒI KẾT:
Hồi nầy được tô điểm bằng nhạc và hoa. Bạn sẽ được thưởng thức: Ḷng mẹ, Như cánh vạc bay, Cát bụi, Đường đời, Diễm Xưa, Hạ trắng…
Trong cuộc sống, đôi khi có những sự cố phát sinh mà ngay lập tức tại thời điểm đó bạn không biết cách phải giải quyết ra sao. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn một số kiến thức hữu ích trong cuộc sống hàng ngày.
1. Nên làm ǵ khi ăn cay đến mức chảy nước mắt?
Khi ăn cay đến mức chảy nước mắt, uống nước hoàn toàn không phải là cách giải quyết, mà ngược lại sẽ càng cay hơn. Cách tốt nhất là uống sữa để làm dịu cảm giác cay.
2. Cách để đậu hũ không dễ bị nát
Đậu hũ mềm rất dễ bị nát trong lúc chế biến, nếu muốn giữ cho đậu hũ c̣n nguyên vẹn, bạn có thể ngâm trong nước muối trước khi nấu khoảng 30 phút. Sau khi cho vào nồi, đậu hũ sẽ không dễ bị nát.
3. Cách xử lư khi nước dùng quá mặn
Khi nấu nước dùng, nếu vô t́nh nêm quá nhiều muối th́ sẽ bị hỏng vị. Lúc này cách cứu nguy là thả khoai tây vào nấu vài phút. Bởi v́ khoai tây sẽ hút muối, khi múc đồ ăn ra đĩa th́ vớt bỏ khoai tây đi là được.
4. Ngâm tay trong giấm trước khi gọt khoai môn để tránh bị ngứa
Khi gọt khoai môn, tay bạn sẽ bị dính nhựa, càng gọt càng ngứa. Lúc này, hăy ngâm tay trong giấm trước, như vậy sẽ không bị ngứa nữa.
5. Cách để bỏ đi phần sáp bên ngoài quả táo
Nếu thích ăn táo cả vỏ, bạn cần bỏ đi phần sáp bên ngoài, có 2 cách thực hiện như sau:
Cách 1: Cho táo vào nước nóng (nhiệt độ vừa đủ để chạm tay vào là được), lúc này phần sáp của quả táo sẽ tan ra.
Cách 2: Rửa táo bằng cách chà kem đánh răng lên trên vỏ, sau đó rửa lại bằng nước sạch là có thể ăn được.
6. Cách để khoai tây chậm lên mầm
Mầm của khoai tây có chứa solanine, một loại glyco-alkaloid đắng và độc, ăn vào sẽ gây đau bụng, chóng mặt. Để một quả táo trong rổ khoai tây có thể kéo dài thời gian lên mầm. Khí ethylene sản sinh từ táo có công dụng ngăn chặn khoai tây phát triển.
Ngoài ra, nếu muốn đu đủ và kiwi mau chín, bạn cũng có thể để cùng với táo. C̣n khi để táo và hồng chát cùng nhau, một tuần sau vị chát sẽ biến mất và trở thành hồng ngọt.
7. Cách để cơm vừa đẹp mắt vừa thơm
Sau khi vo gạo, hăy nhỏ vài giọt chanh vào nước, như vậy sẽ giúp cơm vừa đẹp mắt vừa thơm. Ngoài ra, c̣n một cách khác nữa cũng khiến cơm thơm hơn, đó là khi vo gạo xong chuẩn bị nấu, nhỏ vài giọt dầu vào nấu cùng cơm.
8. Cách giữ cho bánh luôn gịn
Khi cho bánh vào lọ, hăy để vào một khoanh đường. Đường sẽ giúp hút khí ẩm trong lọ nên giữ được cho bánh thơm gịn.
9. Cách giặt quần áo dính mực
Khi quần áo hoặc vải vô t́nh bị dính mực, có thể dùng hạt cơm hoặc keo dán ḥa cùng chất tẩy rửa rồi cùng đầu ngón tay bôi trực tiếp lên chỗ bị dính mực, sau đó miết liên tục lên đó, vết mực sẽ nhanh chóng bị loại bỏ. Sau khi làm sạch được vết mực, bạn có thể tiếp tục ngâm quần áo trong chất tẩy rửa rồi giặt lại.
10. Cách giặt sạch giày có mùi
Rắc baking soda vào trong bốt, giày thể thao hoặc giày có mùi và bị ẩm, dưới tác dụng của baking soda, hơi ẩm và mùi lạ sẽ bị hút đi, bạn sẽ nhanh chóng có một đôi giày sạch và thơm.
11. Cách tẩy vết ố vàng ở cổ áo và nách áo
Trước tiên, bạn nên dùng bàn chải quét dầu gội đầu hoặc kem cạo râu lên vết ố vàng, sau đó chờ khoảng 4- 5 phút rồi mới giặt, như vậy quần áo sẽ dễ giặt sạch hơn.
12. Cách bảo quản hoa tươi
Thêm một chút bia vào b́nh cắm hoa có thể khiến hoa tươi lâu hơn nhiều, bởi v́ trong bia có chứa ethanol có thể khiến cành hoa nở ra, ngăn ngừa vi khuẩn. Bên cạnh đó, bia c̣n có đường và chất dinh dưỡng khác giúp cung cấp chất dinh dưỡng cho cành hoa.
13. Cách mài kéo đơn giản
Bạn có thể xếp 2 – 3 lớp giấy nhôm rồi dùng kéo cắt, kéo sẽ lập tức sắc bén đến bất ngờ.
14. Cách xé mác trên đồ dùng mới mua
Khi mua quà tặng rất khó để xé mác giá, nếu xé bằng tay sẽ để lại vết đen không đẹp. Vậy phải làm sao? Bạn có thể dùng máy sấy tóc hơ nóng, khi đó sẽ xé mác dễ dàng hơn, không để lại t́ vết.
15. Bia ngoài uống c̣n có thể dùng làm ǵ?
Dùng bia c̣n thừa để lau lá cây sẽ mang đến hiệu quả không ngờ tới. Bạn có thể dùng bông chấm vào bia rồi lau nhẹ mặt lá, không chỉ bụi mà ngay cả vết bẩn lâu năm cũng sẽ dễ dàng bị đánh bay, mặt lá sẽ sáng bóng tự nhiên.
16. Cách thông bồn cầu bị tắc
Đổ một chậu đá lạnh khoảng 1 kg vào bồn cầu rồi nhấn nút xả nước, sức nước và đá đều sẽ cuốn trôi mọi vật cản và không gây ô nhiễm.
17. Cách chống gián
Gián là loài vật mà ai cũng cảm thấy khó chịu muốn đuổi đi, nhưng chúng lại sinh sôi vô cùng nhanh vào mùa hè khiến chúng ta khó chịu. Bạn chỉ cần dùng một nắm húng quế phơi khô, sau đó dùng một chiếc tất cũ để đựng, rối đặt ở góc tường hoặc những nơi thường hay xuất hiện gián là có thể đuổi chúng đi.
18. Cách xử lư kiến trong nhà
Tỏi rất hữu hiệu trong việc xử lư kiến, chỉ cần để vài củ tỏi trên đường đi của kiến, chúng sẽ lập tức đổi đường đi. Ngoài ra, bạn cũng có thể cho tỏi vào trong nước, rồi dùng nước này lau nhà, kiến sẽ lập tức dời đi chỗ khác.
Bước chân vào cơi đời này, chẳng ai muốn ḿnh phải rơi vào cảnh nghèo cảnh khổ cả. Thế nhưng, với thân phận, với khả năng cộng thêm phần không may mắn nên nhiều người đă rơi vào cảnh nghèo. Đứng trước cảnh nghèo đó, cái ăn cái mặc c̣n thiếu trước hụt sau chứ làm ǵ mơ đến chuyện đến trường hay đến bệnh viện để chữa bệnh cho đến nơi đến chốn.
Có lẽ, nh́n vài mảnh đất Sài Thành xem ra phồn hoa đô thị thật đấy nhưng số người nghèo, số người dân lao động, số người dân chạy ăn từng bữa và những người di dân xa quê vào thành phố chiếm phần đông dân số. Đằng sau những cao ốc, đằng sau những ngôi nhà lộng lẫy đó lại có những căn nhà nghèo nằm sâu trong hẻm nhỏ, có khi con hẻm đó chỉ lọt được vừa đủ chiếc xe gắn máy thôi, muốn qua lại phải nhường nhau từng tí. Hay là ở những quận trung tâm thành phố xem ra phồn vinh đấy nhưng những vùng ven đặc biệt là những vùng đang cưu mang dân nghèo nhập cư tá túc th́ cái nghèo nó cứ như muốn ôm chầm đời sống của họ.
Có những ngôi trường Âu - Á - Mỹ - Úc ... chi phí mỗi tháng bằng lương cả năm của người giúp việc hay lao động chân tay. Và rồi cũng có những ngôi trường t́nh thương đâu đó nằm ở xă B́nh Hưng huyện B́nh Chánh, B́nh Hưng Ḥa quận B́nh Tân ... những ngôi trường t́nh thương đó đang cưu mang hàng ngàn trẻ em nghèo không có khả năng đến trường công b́nh thường như bao trẻ khác. Ở những ngôi trường đó, có em sáng đi học, chiều về phụ mẹ coi em để kiếm thêm cho cuộc sống. Lại cũng có những em sáng đi học nhưng chiều cắp trên tay tập vé số để phụ giúp gia đ́nh ...
Nghèo quá để rồi đi kiếm con chữ cũng phải đổ mồ hôi sôi con mắt. Nước mắt lưng tṛng trên má những trẻ nghèo thiếu thốn.
Kinh tế phát triển, xă hội phát triển, đó là điều ai ai cũng mong ước. Đó là điều b́nh thường và hợp lư của con người trong đời sống hiện đại.
Và, có những bệnh viện tư hay của nước ngoài đầu tư cao sang lộng lẫy mọc lên để đáp ứng nhu cầu của những người có khả năng. Bên cạnh đó, không thiếu những bệnh viện công ngày mỗi ngày thêm xuống cấp nhưng lượng bệnh nhân ngày mỗi ngày cũng quá tải.
Những người nghèo không nơi bấu víu dĩ nhiên phải vào những bệnh viện của nhà nước, đó là lẽ thường t́nh trong xă hội. Nhưng rồi, đến đó, họ cũng chẳng được yên bởi lẽ viện phí ngày mỗi ngày lại leo thang tăng tốc.
Vừa qua, một tin nóng đă đến với người nghèo : Với sự tán thành của HĐND TP, kể từ ngày 1-6-2014
Cụ thể, từ ngày 1-6-2014: áp dụng viện phí tăng đối với các dịch vụ khám bệnh, kiểm tra sức khỏe; giá giường bệnh/ngày; các dịch vụ kỹ thuật và xét nghiệm (477 dịch vụ) với mức bằng 75% của khung giá do Bộ Y tế và Bộ Tài chính quy định. Giá dịch vụ của nhóm này sẽ tiếp tục tăng thêm từ ngày 1-6-2015 với mức bằng 85% của khung giá do Bộ Y tế quy định và tăng đến mức bằng 100% khung giá của bộ từ ngày 1-6-2016. Đối với nhóm các phẫu thuật, thủ thuật thực hiện lộ tŕnh tăng: từ ngày 1-6-2014 áp dụng mức giá bằng 65%, từ ngày 1-6-2015 bằng 75% và từ ngày 1-6-2016 bằng 100% khung giá quy định của Bộ Y tế - Bộ Tài chính.
Nhiều bệnh nhân đang bị bệnh nặng, cần điều trị lâu dài đă tỏ ra lo lắng v́ đời sống c̣n nhiều khó khăn trước thông tin tăng viện phí. Ông Q, một bệnh nhân bị ung thư ṿm họng giai đoạn hai, trăn trở “Đọc báo hay tin các bệnh viện tăng viện phí, bệnh của tôi phải điều trị lâu dài không biết có kham nổi chi phí không”. (theo Tiền Phong)
Bà Nguyễn Thị B (phường B́nh Hưng Ḥa B, quận B́nh Tân) th́ cho rằng việc tăng viện phí là cần thiết nhưng nên tăng từ từ, không tăng một lúc lên tới 65-75%, v́ dù có bảo hiểm y tế hay sự hỗ trợ từ Nhà nước nhưng viện phí tăng sẽ có nhiều dịch vụ khác do ăn theo mà tăng lên. Một điều nữa cũng khiến nhiều bệnh nhân băn khoăn là việc tăng viện phí này có đảm bảo chất lượng dịch vụ tăng lên hay vẫn “dậm chân tại chỗ".
Mới đây, người vợ của gia đ́nh neo đơn đă rơi vào ngơ cụt khi người chồng bệnh nằm ngày này qua tháng nọ trong bệnh viện. Neo người nên phải thuê người để phụ chăm ông. Chi phí để lo cho ông đến lúc bà không gánh nổi. Bà chỉ biết xin Chúa cho bà đủ sức để bước đi trên con đường khó khăn gian khổ này.
Người ta vẫn thường nói đùa với nhau rằng ngày c̣n trẻ th́ bỏ sức khỏe ra để kiếm tiền, khi về già bỏ tiền ra để mua sức khỏe. Với người nghèo, bỏ sức khỏe ra th́ cũng đủ sinh nhai chứ chẳng nghĩ đến chuyện ǵ cao xa. Khi về già, họ làm ǵ c̣n tiền để "mua" lại sức khỏe như những người có cuộc sống ổn định hay dư ăn dư để.
Mà xét cho cùng, dù dư ăn dư để đi chăng nữa khi vào bệnh viện th́ tiền ra đi như gió vào nhà trống thôi.
Dĩ nhiên, tăng viện phí để việc chữa trị tốt hơn nhưng đáng tiếc thay đồng lương và an sinh xă hội cách riêng với những người lao động nghèo chẳng thấy tăng. Và có tăng đi chăng nữa th́ vẫn tăng một cách khiêm tốn so với chi tiêu mỗi ngày của họ cũng như chi phí họ phải trả khi nằm viện.
Thử tính nhẩm một lao động chân tay hay một công nhân hay hơn một tí nữa là một nhân viên y tế là y tá đi ta sẽ thấm được phần nào của cái nghèo. Lương của những người đó hiện nay trung b́nh trên dưới 4 triệu. Để một lần đi khám bệnh và để một lần đi nằm bệnh cũng như một lần mổ xẻ ǵ đó th́ chi phí là bao nhiêu.
Mới đây, một người thân nằm viện vài ngày để phẩu thuật nhỏ về đường tiết niệu thôi cũng đă mất gần 10 triệu. Anh đi làm mỗi tháng hơn 4 triệu. Như thế, chi phí cho một lần mổ như thế đă chiếm khá lớn phần thu nhập mỗi tháng của anh.
Một bà cụ té găy chân, nhập viện và mổ. Chi phí phẩu thuật và nhập viện của bà ngót nghét trên 50 triệu. Con cháu bà phải chạy vạy khắp nơi để lo cho bà. Họ đă nghèo nay phải nghèo hơn khi lâm cảnh khốn cùng.
Và như vậy, thử hỏi người nghèo có cười nổi không khi phải vào nhập viện ?
Người nghèo đă khóc nay phải khóc thêm nữa đứng trước thềm năm mới, thềm của năm tăng viện phí và tăng giá nhiều chi phí sinh hoạt khác.
Một năm cũ đang dần qua và một năm mới nhiều khó khăn đang chờ đón những người nghèo. Đă nghèo c̣n phải gặp nhiều khó khăn hơn nữa khi đứng trước những cơn băo giá mà họ chẳng bao giờ ngờ được.
Trong tác phẩm "10 Bí quyết thành công của người Do Thái", tác giả Lư Hạo, nhà nghiên cứu người Trung Hoa, có một phần rất hay bàn về Trí tuệ và Tiền bạc.
Chong rua tien o vuong quoc kim cuonghttp://vneconomy2.vcmedia.vn/zoom/500_312/Images/Uploaded/Share/2008/09/20080915102359777/usdn.jpg
Người Do Thái có một chuyện vui cười nói về mối quan hệ giữa trí tuệ với tiền bạc. Có hai học giả nói chuyện với nhau. "Trí tuệ và tiền bạc cái nào quan trọng hơn?", "Tất nhiên là trí tuệ quan trọng hơn!", "Vậy tại sao người có trí tuệ lại phải làm việc cho người giàu có nhiều tiền bạc. Người giàu lại không phải phục vụ người có trí tuệ. Ai cũng đều thấy các học giả triết gia phải chiều ḷng theo ư muốn các triệu phú, c̣n các triệu phú lại có thái độ trịnh thượng đối với người có trí tuệ.", "Người có trí tuệ biết được giá trị của tiền bạc, c̣n triệu phú liệu có luôn hiểu rơ giá trị của trí tuệ?"
Không thể cho rằng lời nói của học giả thiếu đạo lư bởi con người ta có biết được giá trị của đồng tiền mới đi làm việc cho nhà giàu. Chỉ những ai không biết giá trị của trí tuệ mới lên mặt đối với bậc trí giả. Nhưng ư nghĩa sâu xa của câu chuyện này như thế nào? Nó thể hiện ngay bản thân nghịch lư của câu chuyện.
Người có trí tuệ đă biết được giá trị của tiền bạc, vậy tại sao không dùng trí tuệ để kiếm tiền? Biết được giá trị của đồng tiền nhưng vẫn phải dựa vào sự phục vụ các triệu phú để kiếm sống. Trí tuệ như vậy có ǵ và c̣n đáng được coi trọng không?
Tuy trí tuệ của các học giả triết gia được gọi là “Trí Tuệ” nhưng không phải là trí tuệ thực sự, nó chỉ đơn thuần là Tri thức, nó không có quan hệ ǵ với đồng tiền. Trí thức phải chịu trước sự kiêu hănh của đồng tiền sao có thể quan trọng hơn tiền bạc. Trái lại các triệu phú không có trí thức như học giả nhưng lại biết chi phối đồng tiền thu nhận được giá trị của nó. Họ có trí tuệ dựa vào đồng tiền để sai khiến trí tuệ của các học giả đó mới là trí tuệ thức sự. Trí tuệ này rơ ràng quan trọng hơn cả tiền bạc.
Người Do Thái đă đưa ra một khái niệm tổng quát về đồng tiền như sau: Đồng tiền sống có thể không ngừng sinh ra tiền mới, quan trọng hơn, trí tuệ chết không sinh ra tiền. Trái lại trí tuệ sống có thể sinh ra tiền, c̣n đồng tiền chết không thể sinh ra tiền mới. Trí tuệ hoá nhập với đồng tiền được gọi là trí tuệ sống. Đồng tiền hoá nhập với trí tuệ được gọi là đồng tiền sống. Rất khó để phân biệt ngôi thứ giữa trí tuệ sống và đồng tiền sống. Thực tế hai vấn đề này đồng thời là một nó chỉ là một sự kết hợp đầy đủ chặt chẽ giữa nhau.
Thể cùng tồn tại và đồng nhất giữa trí tuệ và tiền bạc là một tư tưởng đặc biệt của người Do Thái, điều đó giải thích v́ sao các Doanh nhân Do Thái thành công. Điều đó cũng thể hiện người Do Thái rất coi trọng trí tuệ và cũng rất coi trọng đồng tiền.
Nhưng người Do Thái c̣n có một câu chuyện khác. Trên một chiếc tàu có rất đông hành khách, phần lớn đầu là thương gia giàu có, mang theo rất nhiều của cải, duy chỉ có một vị Học giả. Các thương gia tụ tập lại một chỗ, khoe khoang về tài sản của ḿnh. Sau khi nghe xong, vị học giả nói: "Tôi mới là người giàu nhất, tạm thời tôi chưa trưng bày của cải cho các ông xem." Trong chuyến đi biển đó, bọn cướp biển xông lên cướp sạch vàng bạc châu báu và mọi thứ của các thương gia.
Học vấn cao sâu của vị học giả được dân chúng ở cảng hâm mộ và ông bắt đầu mở lớp giảng dạy giáo lư trong nhà trường. Thời gian sau, vị học giả gặp lại các thương gia cùng đi thuyền khi trước, cảnh ngộ của họ rất thảm hại. Họ thấy ông được mọi người trọng vọng, lúc đó họ mới biết thứ tài sản mà ông đă nói trước đây. Họ cảm khái nói: " Ngài nói đúng! Người có học thật vô cùng giàu có". Người Do Thái cũng đă thể hiện rằng: Trí tuệ không thể bị tước đoạt và có thể luôn mang theo bên người, nên nó là thứ tài sản quan trọng nhất, quư báu nhất.
Tri thức, thứ được tích luỹ từ sách vở, tích luỹ từ trường lớp. Nó chưa được hấp thụ vào trong Trí óc, chưa được hấp thụ vào trong Trái tim, chưa thể chảy trong từng mạch máu, thấm đậm trong từng tế bào,... Th́ nó chỉ là tri thức xuông. Giống như h́nh ảnh một con lừa ḅ đi chậm chạp và cơng trên lưng một kho tàng sách. Tri thức là ngoại vi, Trí tuệ là cái bên trong. Trí tuệ hấp thụ được từ cuộc sống, từ thất bại, từ thành công.
Trí tuệ là cái làm nên con người.
Trí tuệ là cái làm nên Con Người. Đó là hiện tại của Con Người. Thông qua Trí tuệ Con Người thực hiện chức năng sống. Và tất cả các hoạt động khoa học, tất cả các hoạt động kinh doanh, tất cả các hoạt động chính trị, hệ thống tôn giáo và các hoạt động tâm lư,... của Con Người đều dựa vào nền tảng chung đấy là Trí tuệ.
Có người cho rằng “đạo nào cũng là đạo”. Câu nói này thoạt nghe qua có vẻ hợp lư và là một ư tưởng hấp dẫn. Nếu hiểu theo một cách đơn giản, trong phạm trù luân lư đạo đức là đạo nào cũng dạy con người làm lành tránh dữ, th́ câu này rất hợp lư. Tuy nhiên, chúng ta cần phải suy xét và nhận định lại quan niệm đó qua lăng kính tôn giáo.
Trước hết có thể nói ngay rằng câu “đạo nào cũng là đạo” hay “đạo nào cũng tốt” chỉ là một câu nói xă giao thông thường hoặc để làm vừa ḷng khách, vui ḷng bạn hay có thể do sự thiếu thông tin về sự khác biệt giữa các tôn giáo. Trong phạm vi bài này người viết thu gọn về sự khác biệt căn bản giữa hai tôn giáo lớn có đông đảo tín đồ tại Việt Nam là Kitô Giáo [01] và Phật Giáo để giúp cho những người đang đứng ở giữa ngă ba đường tầm Đạo với ấn tượng đạo nào cũng tốt để nhận thấy con đường nào phải lựa chọn. Việc chọn lựa là quyền của mỗi người. Dĩ nhiên mỗi người phải chịu trách nhiệm về sự lựa chọn của ḿnh. Người viết chỉ xin chúng ta suy nghĩ đến sự thật.
Trước khi đi vào chi tiết, chúng ta cần ghi nhận rằng, Phật Giáo là một tôn giáo hoàn toàn khác biệt với các tôn giáo khác trên thế giới về mặt tư tưởng triết học. Phật Giáo không chấp nhận giả thuyết có một vị Trời hay một vị Thượng Đế sáng tạo, không có giáo điều, không có một linh hồn bất tử vĩnh hằng, và không có một đấng quyền năng sáng tạo nào ngự trị trong cái gọi là định mệnh hay số mệnh của mỗi con người. V́ thế, điểm then chốt trong việc phân biệt giữa Phật giáo với các truyền thống tín ngưỡng lớn trên thế giới là vấn đề có hay không một Đấng Sáng Tạo? Đối với Phật giáo, ư niệm về một “nguyên nhân đầu tiên” không hề được đặt ra để lư giải do bởi ư niệm về tánh không và duyên khởi.
Điểm khác biệt căn bản đầu tiên giữa hai đạo là Niềm Tin Tôn Giáo:
Đối với Kitô Giáo, Đức Tin là cốt lơi của đạo. Nếu không tin th́ không thể trở thành một Kitô hữu được. Không tin th́ không thể thực hành những ǵ mà đạo Kitô đ̣i hỏi được. Đức Tin được ghi trong bản Kinh Tin Kính của các Tông Đồ (Apostle's Creed) thường gọi tắt là Kinh Tin Kính. “Tôi tin kính Thiên Chúa, là Cha toàn năng, là Đấng tạo thành trời đất, muôn vật hữu h́nh và vô h́nh”. [02]
Đối với Phật Giáo, vị sáng lập tôn giáo này – Đức Phật Thích Ca – khuyên những người muốn theo Ngài chớ có tin một điều ǵ chỉ v́ điều đó đă được một bậc đạo sư của ḿnh nói ra, được phát xuất từ nơi có uy quyền, được kinh điển truyền tụng hay theo truyền thống từ xưa để lại; mà phải dùng lư trí và sự thông minh của ḿnh để cứu xét và chỉ chấp nhận điều ǵ khi đă trải nghiệm được hạnh phúc an lạc. Ngài nói rằng “Ta không dạy ai đến để tin, nhưng đến để thấy và thực hành”. Điều này đă khuyến khích những người muốn đi theo Ngài hăy nghiên cứu kỹ càng những lời dạy của Ngài và để cho họ tự do quyết định là có nên chấp nhận những điều chỉ dạy đó không. Ngài không bảo ai đến và chấp nhận tôn giáo này nếu họ chưa hiểu những lời dạy của Ngài.[Kinh Kalama] [03].
Nói gọn lại Kitô Giáo là tôn giáo của “đức tin” (faith) và Phật Giáo là tôn giáo của “lư trí” (trí tuệ). [4]
Điểm khác biệt thứ hai giữa Kitô Giáo và Phật Giáo là quan niệm về giải thoát.
Đối với Kitô Giáo, th́ sự giải thoát là sự "giải thoát khỏi tội lỗi qua một Đấng Cứu Rỗi". Giáo lư giải thoát này được đặt trên căn bản một số tín điều mà các tín hữu Kitô Giáo phải tin, và đức tin này là tuyệt đối, bất khả tranh căi, bất khả luận bàn. V́ thế muốn được giải thoát, tín hữu Kitô Giáo phải tin vào nhiều tín điều được ghi trong Kinh Tin Kính của các Tông đồ (Apostle’s Creed). Chúa Giê-xu là nền tảng, là Tác giả và là Đấng duy nhất có quyền ban cho sự Cứu Rỗi (Rôma 3:24, 25; 5:21; Công Vụ 4:12; Hêbơrơ 12:2). Những ai không tin nhận Chúa Giê-xu sẽ không được tha thứ tội lỗi và sẽ chịu phạt nơi hoả ngục.
Đối với Phật Giáo, đạo Phật cho rằng cuộc đời này là giả tạm và chúng sinh cứ phải sống trong đau khổ v́ ḷng tham dục vô bờ bến, khiến con người tự ḿnh trói buộc với những xung đột và khổ đau do không bao giờ thoả măn, nên phải luân hồi triền miên trong ṿng sinh tử. Do đó nếu muốn, con người có thể tự ḿnh giải thoát khỏi khổ đau, sinh tử luân hồi bằng các nỗ lực tu tập bản thân: làm lành, tránh ác và tự thanh tịnh hoá tâm ư. Bốn chân lư nền tảng của Phật giáo (Tứ Diệu Đế) cho rằng mọi khổ đau của chúng sinh đều có một hay nhiều nguyên nhân gây nên, chúng có thể bị giải trừ và có con đường để giải trừ khổ đau đó. Con đường đó chính là con đường giải thoát, là Bát Chánh Đạo trong giáo lư căn bản của nhà Phật. Giáo lư này được qui thành ba môn học: Giới, Định và Tuệ. Thực hành Giới và Định là đưa tới trí Tuệ, là giải thoát khỏi sự mê muội, ḷng ích kỷ và khổ đau, là đạt tới cảnh giới Niết Bàn.
Đó là nét đại cương sự khác biệt giữa giải thoát trong Phật Giáo và trong Kitô Giáo. Cái căn bản khác biệt này là, một bên là tha lực tức nhờ sự cứu rỗi, bên kia là tự lực, tự ḿnh thắp đưốc lên mà đi. Với Phật Giáo, triết lư của đạo này là một triết lư sống, bởi v́ nó là một chân lư giải thoát mà chỉ có ai thực hành nó mới đạt được nó, hiểu được nó trọn vẹn, người Phật tử phải tự ḿnh tu tập để tiến tới giải thoát. Chính Đức Phật dạy, "Không ai có thể cứu vớt chúng ta bằng chính bản thân chúng ta”. Đức Phật chỉ là người dẫn đường. Ngài chỉ dạy cho chúng ta con đường tạo ra nguyên nhân và hậu quả. Số phận của chúng ta nằm trong tay chúng ta, không phải trong tay của Trời/Thượng Đế cũng không phải trong tay của Đức Phật. Với Kitô Giáo, v́ là một tôn giáo cứu rỗi, con người chỉ cần đặt tất cả vào một niềm tin duy nhất ở một đấng siêu nhiên để mong cầu được giải thoát cho ḿnh: "Thiên Chúa quá thương yêu thế gian đến nỗi ban con duy nhất (sic) của Ngài, để những ai tin vào Người sẽ không bị luận phạt, nhưng được sống đời đời." (Crossing The Threshold of Hope, trang 76),
Điểm khác biệt thứ ba giữa hai đạo là thuyết Sáng Tạo:
Kitô giáo tin có một Thiên Chúa duy nhất, và là Đấng Tạo Hóa toàn năng, đă dựng nên và điều khiển toàn thể vũ trụ hữu h́nh và vô h́nh. Cuốn Genesis (Sách Sáng Thế), một trong những kinh Thánh Cựu Ước viết rằng Thiên Chúa tạo ra vũ trụ và muôn vật và loài người trong 7 ngày. V́ thế tín hữu Ki Tô giáo tin rằng mọi thứ trên đời đều có một nguyên nhân, từ đó, cứ truy tầm lên măi sẽ phải có một nguyên nhân đầu tiên, và Chúa Trời của họ chính là nguyên nhân đầu tiên đó.
Đối với Phật Giáo, tất cả mọi sự mọi vật đều do nhân duyên ḥa hợp mà hiển hiện, biến đổi vô thường. Thế giới này, về bản chất, chỉ là một ḍng biến ảo vô thường, không do một Đấng toàn năng nào sáng tạo. Sở dĩ vũ trụ vạn vật biến hóa vô thường chính là do vạn vật trong vũ trụ chịu sự chi phối của luật nhân quả. Cái nhân nhờ có duyên mà trở thành quả, quả lại là nhân mới, nhờ có duyên trợ giúp mà trở thành quả mới… Cứ như vậy, vạn vật trong thế giới cứ sinh hóa biến hiện không ngừng theo quá tŕnh thành, trụ, hoại, không.
Điểm khác biệt thứ tư giữa hai đạo là vị sáng lập ra tôn giáo.
Đối với Kitô Giáo, Thiên Chúa là Đấng Tạo Hóa toàn năng, đă sáng tạo ra vũ trụ và muôn loài.
Đối với Phật Giáo, Đức Phật Thích Ca là một nhân vật lịch sử có thật, có một tiểu sử rơ ràng được cả thế giới công nhận. Ngài đă thực sự sống trên thế giới này, Ngài không tự xưng ḿnh hay các đệ tử của Ngài tôn xưng Ngài là đấng toàn năng, đấng tạo hóa hay là Thượng Đế v.v. Ngài là người đă giác ngộ hoàn toàn và triệt để (toàn giác), là vị Đạo sư đă tự ḿnh t́m ra được con đường giải thoát ngang qua kinh nghiệm bản thân, không có ai truyền dạy cho Ngài, không có ai ban phép cho Ngài, không phải do thần khởi, cũng không phải là hiện thân hay hóa thân của một đấng thần linh nào. Ngài là một người như mọi người khác, nhưng chính nhờ nỗ lực tu tập cá nhân, Ngài đă t́m ra được con đường giải thoát. Sau khi giác ngộ, Ngài đă giảng dạy giáo pháp cho mọi người, nếu ai có nhân duyên thực hành giáo pháp, kể từ vua quan cho đến thứ dân, kẻ khốn cùng đều được giác ngộ như Ngài. Cho nên Ngài đă nói: “Ta là Phật đă thành, chúng sanh là Phật sẽ thành.” Ngài là người hướng đạo, chỉ dẫn đường lối cho những ai muốn tu tập, Ngài không thể tu tập thay cho chúng sinh mà con người phải tự ḿnh tu tập mới giải thoát được khỏi khổ đau phiền năo do tham sân si trói buộc, mới ra khỏi sinh tử luân hồi được. Cho nên Ngài đă nói: “Các người hăy tự ḿnh thắp đuốc lên mà đi”. Ngài khuyên hăy nên nương tựa vào chính ḿnh và đi theo con đường giải thoát bằng nỗ lực của chính bản thân ḿnh.
Nói tóm lại, điểm then chốt trong việc phân biệt giữa Phật giáo với Kitô Giáo nói riêng, các truyền thống tín ngưỡng lớn khác trên thế giới nói chung là vấn đề có hay không một Đấng Sáng Tạo? Đối với Phật giáo, tất cả mọi sự mọi vật đều do nhân duyên ḥa hợp (duyên sinh), do đó không hề có một Đấng Sáng Tạo. Ngoài ra, với Kitô Giáo, Thiên Chúa chính là Chân Lư, là hơi thở, là con đường giải thoát, bất cứ ai đến với Ngài, tin nơi Ngài sẽ được cứu rỗi. Với Phật Giáo, Đức Phật Thích Ca là bậc Đạo Sư đă t́m ra con đường giải thoát, hướng dẫn những ai muốn giải thoát khỏi đau khổ trầm luân, hăy đi theo con đường mà Ngài đă kinh qua. Ngài chỉ là người dẫn đường, c̣n người đi theo phải tự ḿnh làm chủ, tự ḿnh tu tập để đi đến giải thoát chứ không nương nhờ ở bất cứ đấng Thần quyền nào để được giải thoát.
Tâm Diệu biên soạn
[01] Kitô giáo bao gồm nhiều truyền thống tôn giáo với các dị biệt văn hóa cũng như hàng ngàn xác tín và giáo phái khác nhau. Trải qua hai thiên niên kỷ, Kitô giáo tự h́nh thành nên ba nhánh chính: Công giáo Roma, Chính Thống giáo Đông phương và Kháng Cách (Protestantism). Tính chung, đây là tôn giáo lớn nhất thế giới với hơn 2,1 tỉ tín hữu (chiếm khoảng 34% dân số thế giới). (Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia)
[02] Kinh Tin Kính các Tông Đồ, cũng gọi là Biểu Tín các Tông Đồ, là kinh Tin Kính xưa nhất, có từ thế kỷ thứ II. Bản này tổng hợp các công thức đă có trước đó. Từ thế kỷ thứ VI, bản này có h́nh thức như ngày nay. Đây là bản tuyên xưng những tín điều chính yếu nhất khi chịu phép Rửa.
[4] Theo định nghĩa trong tự điển th́ Faith hay Đức Tin là "sự tin chắc vào một cái ǵ đó mà không chứng minh được cái đó có thực" (Firm belief in something for which there is no proof.) Định nghĩa của Reason hay Lư Trí trong tự điển là "khả năng có những tư tưởng hợp lư, suy lư, hoặc phân biệt" (The capacity of rational thought, inference, or discrimination) hay "suy xét đúng, phán đoán hợp lư" (good judgment, sound sense). Theo những định nghĩa trên th́ hiển nhiên là Đức Tin Ki-Tô Giáo và Lư Trí của Phật Giáo là hai từ có nghĩa loại trừ hỗ tương (mutual exclusive), có cái này th́ không có cái kia. Thật vậy, khi chúng ta dùng lư trí để xác định và chấp nhận một điều ǵ th́ chúng ta không cần đến đức tin, và khi chúng ta tin vào điều ǵ mà không cần biết, không cần hiểu, th́ lư trí trở nên thừa thăi.
Hai mươi năm trước đây, tôi lái xe tắc xi để kiếm sống. Một đêm có người gọi xe ở khu chung cư vào lúc 2 giờ 30 sáng. Tôi đến nơi, các dẫy nhà đều ch́m lẫn trong bóng đêm ngoại trừ ánh sáng mù mờ từ khung của sổ kéo màn kín. Trong trường hợp này, các người lái xe thường nhấn c̣i một hay hai lần và chờ khoảng một phút, nếu không thấy động tĩnh ǵ là họ lái xe đi....
Nhưng tôi cũng biết rất nhiều người nghèo không có xe cộ ǵ cả và tắc xi là phương tiện di chuyển duy nhất mà họ trông cậy trong những hoàn cảnh đặc biệt hay trong những giờ giấc bất thường.... Trừ khi linh cảm có ǵ nguy hiểm ngăn cản, tôi thường ra khỏi xe và đi đến tận cửa, tự nhủ biết đâu có người đang cần tôi giúp...
Nghĩ như thế tôi bước tới gơ cửa.
“Xin chờ một chút “ giọng nói rơ ràng là của một người già nhưng vẫn có phần trong trẻo và tôi có thể nghe tiếng của các vật dụng dường như đang bị kéo đi trên sàn nhà... Vài phút sau, cửa mở, một bà cụ khoảng 80 tuổi đứng ngay trước mặt tôi. Cụ mặc chiếc áo đầm dài in hoa, đội cái mũ trắng xinh xắn với giải lụa gài chung quanh, trông giống y như một người nào đó từ cuốn phim của những năm 1940 chợt bước ra, với chiếc va ly vải bên cạnh. Sau lưng cụ, căn pḥng chung cư trống trải như quanh năm không có ai cư ngụ, tất cả bàn ghế đều được phủ kín bằng những tấm trải giường. Liếc nh́n qua vai cụ, không có bất kỳ vật dụng nào trên quầy trong bếp hay trên tường cả và sát chân tường trong góc pḥng tôi có thể thấy mấy cái thùng giấy đầy những ly tách và khung ảnh sắp xếp gọn gàng, ngăn nắp.
- Phiền ông mang giúp tôi cái va ly này ra xe..
Tôi đem chiếc va ly cất ở thùng xe phía sau và quay trở lại giúp bà cụ. Cụ nắm cánh tay tôi và từng bước một, tôi d́u cụ xuống đường hướng về chiếc xe... Cụ luôn miệng nói cám ơn.... “Không có chi, thưa cụ“ tôi nói, “cháu coi những người lớn tuổi như là mẹ của cháu vậy... ” Cụ trả lời: “Ông tử tế lắm.... ”
Sau khi giúp cụ yên ấm trên băng ghế sau, tội ngồi vào ghế lái và nổ máy xe. Cụ đưa cho tôi tờ giấy ghi địa chỉ nơi cụ muốn đến và hỏi tôi, rất nhỏ nhẹ:
- Ông có thể chạy ngang qua dưới phố cho tôi một chút không...
Liếc mắt vào tờ giấy gh́ địa chỉ, tôi buột miệng:
- Nếu lái xuống phố th́ đường xa hơn và lâu hơn nhiều....
- Cứ thong thả, ông à, không có ǵ vội vă cả, Tôi trên đường tới hospice (nhà dành cho những người sắp từ giă cuôc sống) thôi...
Tôi ngước mắt nh́n, qua tấm gương chiếu hậu, đôi mắt cụ long lanh trong bóng tối.
- Tôi không c̣n ai thân thích trên cơi đời này, và bác sĩ đă nói tôi cũng chẳng c̣n bao lâu nữa, hai hay ba tuần là nhiều....
Với tay tắt cái máy ghi khoảng cách và tính tiền, tôi hỏi một cách lặng lẽ:
- Thưa cụ muốn đi qua đường nào trước......
Trong hơn hai giờ kế tiếp, chúng tôi hầu như đi lanh quanh qua từng con đường trong các khu phố. Cụ chỉ cho tôi toà nhà nhiều tầng mà một thời cụ đă làm người điều khiển thang máy. Tôi lái xe qua một khu phố với những căn nhà nhỏ đă cũ nhưng xinh xắn, cụ nói với tôi ngày trước khi mới lập gia đ́nh cụ đă ở trong khu này, và chỉ cho tôi căn nhà loang loáng dưới ánh đèn đêm.... Nh́n ánh mắt lưu luyến của cụ, tôi như thấy một trời quá khứ thương yêu đằm thắm của đôi vợ chồng trẻ.
Cụ ra hiệu cho tôi ngừng xe trước nhà kho của cửa tiệm bán giường tủ, bàn ghế, nhẹ nhàng bảo tôi trước đây chỗ này là một vũ trường sang trọng và nổi tiếng, cụ đă từng hănh diện đến đây khiêu vũ lần đầu khi là một thiếu nữ mười sáu tuổi... Trong giọng nói cụ tôi thấy thấp thoáng h́nh ảnh một thiếu nữ trẻ trung sáng ngời với bộ dạ phục xinh đẹp và nụ cười tươi tắn hân hoan..... Đôi khi, cụ bảo tôi đậu xe trước một toà nhà nào đó hay ở một góc phố khuất nẻo không tên.... và cụ im lặng thẫn thờ trong bóng tối như đắm ch́m với cả một dĩ văng xa xăm bao la và sâu thẳm....
Khi trời chập choạng trong ánh sáng đầu tiên của ban ngày, cụ nói với tôi khẽ khàng như một hơi thở nhẹ:
- Thôi, ḿnh đi...
Tôi lái xe trong im lặng đến khu nhà hospice. Đó là một dẫy nhà thấp, kín đáo, ngăn nắp và gọn gàng. Tôi vừa ngừng xe là đă có hai người xuất hiện với chiếc xe lăn như là họ đă chờ đợi từ lâu rồi. Tôi bước xuống mở thùng xe phía sau để lấy chiếc va ly nhỏ của cụ mang tới để ngay cửa chính, xong quay trở ra đă thấy cụ đă được đỡ ngồi ngay ngắn trên chiếc xe lăn.
Gần như không tính toán so đo, tôi cúi xuống ôm lấy bờ vai cụ. Đáp lại, cụ ôm tôi thật chặt:
- Cám ơn cháu đă cho cụ già này khoảng thời gian thật quư giá và đầy ư nghĩa.
Tôi xiết chặt tay cụ và quay bước đi trong ánh sáng mờ nhạt của một ngày mới đến. Sau lưng tôi có tiếng cửa đóng. Tôi cảm thấy như cả một cuộc đời vừa được khép lại phiá sau.
Tôi không có thêm người khách nào khác trong buổi sáng đó. Tôi chạy xe lanh quanh không có mục đích và dường như tôi cũng chẳng biết ḿnh đi đâu nữa... Suốt cả ngày hầu như tôi không thể nói được với ai lời nào cả.... Chuyện ǵ sẽ xẩy ra nếu cụ già gặp phải một người tài xế đang ở cuối buổi làm, nóng nẩy chỉ muốn chóng xong việc để c̣n về nhà... Chuyện ǵ sẽ xẩy ra nếu tôi từ chối không nhận đón người khách là cụ hay tôi không bước xuống gơ cửa mà chỉ ngồi trên xe nhận kèn một lần rồi lái xe đi....
Tự nhiên nghiệm trong quăng đời trẻ trung ngắn ngủi của ḿnh, dường như là tôi chưa làm được chuyện ǵ có ư nghĩa hơn là chuyện tôi đă làm trong buổi sáng hôm ấy.
Chúng ta luôn luôn nghĩ rằng cuộc đời sẽ có những khúc quanh quan trọng, đánh dấu bằng những sự việc to lớn, dễ dàng ghi nhớ... Nhưng thật ra, đẹp nhất vẫn là những phút giây nhỏ bé bất ngờ nhưng có xúc cảm mănh liệt khiến ta phải bàng hoàng đến tê dại cả tâm hồn...
Xin chia xẻ câu chuyện nhỏ này với các bạn, hy vọng v́ thế cuộc đời chung quanh chúng ta sẽ ấm cúng và có ư nghĩa hơn.
“Sai một ly, đi một dặm”, Ông Bà ta vẫn dạy thế. Hai khái niệm “ly” và “dặm” mang ư nghĩa đối nghịch nhau. Một ly (1/10 cm) th́ rất nhỏ, rất gần; mà một dặm th́ rất lớn, rất xa. Ấy thế mà chỉ sai có một ly thôi th́ ta phải vượt chặng đường xa vô ích tới một dặm. Lối so sánh ấy nói lên hậu quả nghiêm trọng của những quyết định hay chọn lựa. Nếu không cẩn thận từng ly, ta sẽ chuốc lấy thiệt tḥi hằng dặm. “Đi một dặm” là cái giá phải trả cho sự nông nổi cầu thả của ḿnh.
Trong cuộc sống thông thường, v́ thiếu ư thức hay bất cẩn, không những chúng ta phải trả giá về những hành động của ḿnh, mà c̣n làm cho nhiều người bị ảnh hưởng thiệt tḥi lây. Một ông giám đốc kư những quyết định vội vàng thiếu tính khả thi là làm thiệt tḥi những số tiền khổng lồ v́ một dự án bị thất bại. Một nhà đầu tư c̣n quá non trẻ trong lănh vực kinh doanh, vội vàng trong những quyết định với đối tác ḿnh chưa hiểu biết sẽ chuốc lấy những thất bại đắng cay cho ḿnh và cho biết bao người có liên quan. Gần đây, khắp nơi rộ lên hiện tượng “tín dụng đen” làm điêu đứng biết bao người đă cho thấy hậu quả tai hại của sự nông nổi và hám lợi trước mắt.
Có những khi chúng ta sai một ly trong việc kết luận về tư cách một con người hay bản chất một sự việc. Những nhận định chủ quan dễ làm chúng ta sai lầm. Người Việt ḿnh hễ nghe có tin đồn là dễ tin và rất nhiệt t́nh loan truyền cho nhau, không cần cân nhắc và kiểm chứng. Điều tệ hại là những tin tiêu cực th́ loan truyền nhanh hơn những tin tích cực. Kết luận vội vàng về tư cách một cá nhân sẽ dễ dàng làm cho họ bị tổn thương. Nhiều người v́ những dư luận vô cớ mà con đường tiến tới tương lai của họ bị khép lại.
Ngày nay, có nhiều bạn trẻ rất vội vàng trong việc chọn cho ḿnh người bạn đời. Khi chọn ai làm chồng hay vợ là họ quyết định gắn bó cả đời với người ấy. V́ thế, hậu quả của những quyết định nông nổi là những gia đ́nh tan vỡ, hoặc có cố níu kéo th́ cũng căng thẳng và đau khổ như địa ngục trần gian. Cũng do quan niệm lệch lạc về hôn nhân mà có những mối t́nh chỉ tồn tại trong một thời gian rất ngắn, thậm chí chỉ vài tuần. Điều đáng nói đương sự không phải là những người ít học, mà họ là trí thức, thương nhân, những “ngôi sao” và những người nối tiếng. Một hôn nhân không đặt nền tảng trên t́nh yêu và sự tôn trọng lẫn nhau th́ đổ vỡ là điều khó tránh khỏi.
Trong xă hội ta, số những vụ tai nạn giao thông được nhắc tới thường xuyên như lời cảnh tỉnh cho những ai lưu thông trên đường. Vậy mà số tai nạn vẫn không giảm v́ vẫn có những người bất chấp mọi luật lệ, cố len cố vượt, đánh vơng trong khi đi đường. V́ muốn nhanh chóng đến đích, nhiều người đă phải gánh chịu hậu quả nặng nề cho chính bản thân, phải trả giá bằng mạng sống của ḿnh hoặc suốt đời thương tật. V́ sai một ly, họ đă phải đi không chỉ một dặm, mà suốt cả đời. Cuộc sống này cũng giống như giao thông đường bộ, nếu mỗi người biết tôn trọng “phần đường” của ḿnh trong lănh vực gia đ́nh, bè bạn và đồng nghiệp th́ sẽ hạnh phúc biết bao.
“Sai một ly, đi một dặm”, lời khuyên khôn ngoan của Tiền Nhân luôn có giá trị với mỗi chúng ta, trong đời sống đức tin cũng như trong đời sống hằng ngày.
Cả mấy chục năm nay mỗi lần được tin bạn bè năm châu gọi điện thoại đến, tôi chỉ nghe câu hỏi về sức khoẻ. Đại để, hồi này anh có mạnh khoẻ không? Gia đ́nh con cháu thế nào? Với tuổi già của anh càng nên đi bộ cho thật nhiều. Mỗi ngày phải đi bộ khoảng chừng 2,3 tiếng, càng đi bộ th́ sức khoẻ càng nhiều và dỉ nhiên là tuổi thọ càng kéo dài ra.
Trong tháng gần đây, vợ tôi cũng khuyên tôi nên đi bộ và bà lấy ví dụ cậu Lộc gia đ́nh tôi mà làm bằng. Hằng ngày cậu Lộc của chúng tôi đi bộ cả 5,6 tiếng đồng hồ. Chế độ ăn uống cậu cũng kiêng cử đúng mức. Ít ăn cơm. Ít ăn thị mỡ. Không uống côca. Không ăn đường. Không uống rượu. Cậu lại có tài biến chế nhiều loại bánh bằng bột năn và bằng sữa đậu nành rất tài t́nh. Hôm nay, thấy thân h́nh cậu rất chắc chắn. Đỏ da thắm thịt nhiều và đoán chừng cậu có đủ sức để t́m thêm bồ nhí. Tôi cũng mừng cho cậu Lộc của gia đ́nh tôi.
Tôi định nghe lời khuyên của vợ là ăn ít thịt, uống ít rượu, đi bộ nhiều v.v. Nhưng sáng nay tôi vừa mới nhận được một e-mail của bà Vivianne, giáo sư Physique ở đại học ULB chứng minh về sức khoẻ như dưới đây và ư tôi muốn gửi đến độc giả, những vị cao niên muốn kéo thêm đời sống dài ra. Biết đâu cũng là việc làm phúc để có đức dành lại cho con cháu.
Thư bà Vivianne viết như sau:
1. Nếu quả thật đi bộ và đi xe đạp tốt cho sức khoẻ th́ người đưa thơ chắc sẽ bất tử.
2. Con cá mập lội trong nước cả ngày, chỉ ăn cá mụn và uống nước mặn. Thế mà ngày càng cứ to béo thêm.
3. Con thỏ chạy và nhảy cả ngày cả đêm thế mà chỉ sống được 15 năm.
4. Con rùa nằm ́ một chổ, chẳng làm ǵ mà sống đến cả 450 năm .
Nay lại nghe bạn khuyên tôi nên luyện tập thể thao.
Thiệt chẳng biết nghe ai ???
Tôi là người tuổi già đă hưu trí. Xin để yên cho tôi. Đa tạ.
Đức khiêm tốn là một đức hạnh không làm khổ ḿnh, khổ người, luôn mang niềm vui hạnh phúc đến cho chính ḿnh và mọi người, giúp tâm hồn luôn thanh thản an vui và vô sự.
Đức khiêm tốn thường thể hiện qua từng hành động, lời nói và suy nghĩ không khoe khoang hay nói:
Những ǵ ḿnh có (của cải, sự giàu sang từ cái nhà, chiếc xe, quần áo model nhất, thức ăn ngon, vật dụng điện tử mới nhất, cho tới những vật dụng nhỏ nhất trong nhà)
Những ǵ ḿnh đă đạt được, đă làm được (đă học xong bằng tiến sĩ, vừa mới ráp được một hệ thống chống trộm,…)
Những ǵ ḿnh hiểu (lời dạy của Phật, của Chúa, của vị nào đó, của ai đó,…)
Về những bằng cấp, chứng chỉ, bằng khen, huy chương,…
Về những việc làm tốt, việc làm từ thiện, những việc giúp người, giúp thú vật, giúp thành phố bằng cách bỏ thời gian, công sức, trí tuệ, tiền của, vật chất hay những lời khuyên,…
Về những quan hệ của ḿnh với những người có danh, có thế lực, nổi tiếng, giàu sang hay có đức trọng,…
Về cái đẹp, cái thông minh, sự giàu sang, sự hiểu biết hay học thức, cái tài, gia đ́nh, ḍng họ, dân tộc, đất nước của ḿnh.
Không thổi phồng hoặc tự đánh giá cao về ḿnh.
Ngoài ra những người khiêm tốn c̣n
Không tham gia vào những tṛ thi đấu hơn thua, tranh tài.
Không tham gia vào những nơi đông đúc, ồn náo mà chỉ thích sống một ḿnh, trầm lặng tư duy về cuộc sống thiện ác để tránh xa điều ác, tăng trưởng điều thiện.
Tránh xa những người giàu có, có thế lực, có uy quyền, …
Làm việc ǵ cũng không cần ai khen, chỉ biết làm tốt, làm cho xong việc và rất cẩn thận.
Làm theo ư kiến, yêu cầu, đề nghị của người khác để người vui, ḿnh vui. Không bao giờ làm theo ư ḿnh, cho ư ḿnh là hay là đúng nhất,…
Luôn thưa hỏi người khác trước khi làm việc ǵ mà không tự ư làm theo ư của ḿnh.
Ai nói ǵ, khen hay chê, nói tốt hay xấu, nói về người khác th́ người khiêm tốn đều im lặng không b́nh luận đúng sai, phải trái.
Không nhiều chuyện phân tích chuyện của người, chuyện đời, chuyện kinh tế, chính trị của xă hội,…
Không tự nói lên ư kiến của ḿnh mà chỉ trả lời những ǵ người khác hỏi.
Ăn mặc giản dị, gọn gàng sạch sẽ
Sống đơn giản, không cầu kỳ, khoe trương ta cũng có thứ này thứ nọ như mọi người, không chạy theo vật chất thế gian, không chạy theo cách sống của người khác. Họ sống rất thiểu dục tri túc, không ăn xài phung phí, biết suy nghĩ tính toán, tư duy kỹ trước khi làm điều ǵ.
Biết lắng nghe người khác, không chú trọng “cái tôi”, mà biết quan tâm đến vấn đề của người khác.
Luôn không ngừng học hỏi những cái hay của mọi người xung quanh, chứ không bó chặt vào những ǵ ḿnh biết.
Luôn nh́n thấy lỗi ḿnh, không nh́n lỗi người.
Luôn sống cung kính và tôn trọng mọi người dù là một em bé, người nhỏ tuổi, người nghèo hèn, người hầu, người không quen biết, phụ nữ, người tàn tật, người tội phạm, người bị xă hội ruồng bỏ.
Luôn nhường nhịn, nhún nhường người khác như nhường cho người khác làm trước, nói trước, đứng trước, nằm trước, ăn trước, nghỉ trước, ngồi trước, nói chung là nhường quyền ưu tiên cho người khác kể cả nhường giải thưởng, vị trí cao nhất, chức vụ cao, quyền hành, bổng lộc cho người. Nhường nhịn những ǵ ngon nhất, đẹp nhất, hay nhất, tốt nhất, tiện nhất, phù hợp nhất,… cho người.
Luôn mong mọi người chỉ lỗi cho, chỉ chỗ sai, chỉ cái xấu của ḿnh để sửa đổi thành tốt hơn.
Luôn tự đánh giá về những ǵ ḿnh làm là chưa hoàn hảo, chưa toàn diện, chưa đủ, chưa chất lượng, chưa tốt. Do vậy mà luôn muốn lắng nghe mọi người góp ư kiến sửa đổi để tốt hơn.
Khi thưa hỏi th́ dùng danh từ lịch sự như “Kính thưa,…”
Không so sánh ḿnh với bất kỳ ai, hơn kém hay bằng người.
Người khiêm tốn sống để phục vụ người, mang lợi ích đến cho người chứ không phải mong rằng sống để người khác phục vụ ḿnh hay nhớ ơn ḿnh.
Người khiêm tốn luôn sống ly dục ly ác pháp, v́ nếu không biết sống ly dục th́ sẽ bị ác pháp chi phối, ác pháp chi phối th́ tâm tham sân si mạn nghi đều đầy đủ và lộ ra ngoài.
Khiêm tốn thừa nhận sự thiếu khiêm tốn của ḿnh.
Tóm lại khiêm tốn là một đức hạnh diệt ngă xả tâm, giúp cho tâm hồn thanh thản an lạc và vô sự, người khiêm tốn
Không khoe khoang,
Không đề cao bản thân,
Không cần tạo ấn tượng với ai,
Không tỏ ra ḿnh hơn người khác,
Không cần lôi kéo sự chú ư của ai về ḿnh,
Không bao giờ tự măn về những điều ḿnh có, ḿnh đạt được hay ḿnh biết, mà luôn mở ḷng học hỏi, trau dồi từng lời nói, hành động, suy nghĩ và từng cử chỉ nhỏ nhặt.
Luôn sống cung kính và tôn trọng mọi người.
Luôn biết nhún nhường chứ không tranh dành.
Luôn nh́n thấy lỗi ḿnh, không nh́n lỗi người.
Ḷng khiêm tốn dễ đưa mọi người đến gần nhau, làm lan tỏa mối thân thiện giữa môi trường làm việc cũng như trong quan hệ bằng hữu, t́nh yêu, giao tiếp, ngoại giao….
Chúng ta thường tự hỏi, sau khi ḿnh chết th́ những Computer Email, Facebook, Website... của ḿnh sẽ ra sao?
Sau đây là tóm lược từ bài “Internet après la mort” của Protegez vous.ca
FACEBOOK:
Trên 300 triệu người sử dụng. Họ trao đổi tin tức, tâm sự, h́nh ảnh... Sau khi viễn du tiên cảnh, hay về nơi cỏi Vĩnh Hằng, chủ trang Facebook để lại cho gia đ́nh, bạn bè cả khối h́nh ảnh và kỷ niệm c̣n lưu trử trong trang mạng nầy. Nhận thấy tầm quan trọng của vấn đề nầy, Facebook gom góp những điểm chainh1 yếu và làm một Profile (hồ sơ tiểu sử) của người quá cố. Lúc đó chỉ có bạn của Facebook mới có thể mở và gởi messages của họ vào trong đó. Những thông tin quá riêng tư như: địa chỉ và t́nh trạng gia đ́nh đều bị rút bỏ. Bạn bè và thân nhân không thể vào xem. Khi có lời yêu cầu từ gia đ́nh, Facebook sẽ đóng trang mạng lại.
GMAIL:
Thân nhân có thể xin phép để được xem Gmail của người quá cố.
Họ phải chứng minh là đại diện chính thức và là người có trách nhiệm trong việc thừa kế. Phải trưng giấy khai tử và có bằng chứng đă có gởi message Gmail lúc trước, khi người chủ Gmail c̣n sống. Các chứng từ có thể gởi cho Gmail bằng Fax hay qua bưu điện.
YAHOO:
Lề lối bảo mật của Yahoo cao hơn Gmail và Hotmail. Trong bất cứ trường hợp nào, Yahoo không bao giờ cho phép người thân vào xem điện thư của người quá cố. Thân nhân có quyền xin Yahoo đóng địa chỉ email lại, và họ có quyền vào xem, nếu tên của họ có ghi trong di chúc.
WINDOW LIVE HOTMAIL:
Hotmail tự động đóng lại nếu không sử dụng trong 270 ngày, và địa chỉ sẽ được phân phối cho người khác.
Muốn vào xem, thân nhân phải chứng minh là người thừa kế, tŕnh bằng lái xe và tờ khai tử, gởi qua fax hay bưu điện.
Ghi chú: copy từ email forward- không có ghi tên tác giả bài viết
Sống lâu và sống đẹp th́ ai cũng thích, nhưng biết sống cho đẹp và có ư nghĩa để đời sau được hạnh phúc th́ phải học tập và rèn luyện. Một người “biết sống”có lẽ cần theo những điều sau đây:
- Giữ tâm b́nh thản, trước những biến động của cuộc sống. Để được vậy, hăy cầu xin hằng ngày cho được sự b́nh an trong tâm hồn. - Đừng sân si giận hờn đối với những ǵ không xảy ra như ư ḿnh. - Đừng say mê quá đáng những ǵ của ḿnh và tham đắm những ǵ không phải của ḿnh. - Đừng có ư hại người và vật.- Sống hết ḷng và chân thật, mặc chuyện đời dối trá. - Sống tỉnh táo, không đua đ̣i, mặc chuyện đời chen lấn say mê.
- Ăn uống có tiết độ, nhai nhuyễn và nhất là đừng sử dụng những thực phẩm có hóa chất chiều theo cảm giác. - Suy niệm Lời Chúa trong thinh lặng mỗi ngày. - Mỉm cuời nhiều lần trong ngày. dù có lúc nghĩ đến những vui buồn của quá khứ - Đừng nghe và nói những câu chuyện vô ích. - Hăy nỗ lực làm những ǵ mà ḿnh nghĩ là đẹp ḷng Chúa hơn. -
- Đừng có những ư nghĩ so sánh…, v́ sao? V́ mọi chuyện ở đời này đều có nguyên nhân do Chúa sắp đặt. So sánh khiến tâm hồn ta sinh ra mặc cảm hay đua đ̣i mệt mỏi. Ta hăy nỗ lực thực hiện những cái đẹp trong khả năng Chúa ban để chúng trở thành hiện thực trong đời sống của ta, dưới nhiều h́nh thức sống động khác nhau. - Đừng để ư đến chuyện xấu của người khác, v́ lúc ấy điều xấu trong tâm ḿnh có cơ hội khởi lên, làm cho tâm ḿnh vẩn đục và nét mặt của ḿnh mất đi vẻ thánh thiện tươi vui của một Kitô-hữu.
- Ta phải biết thực tập lắng nghe và học hỏi. Học hỏi từ cuộc sống và lắng nghe những biến đổi của những cảm thức trong tâm hồn, trong từng nhịp thở, để có khả năng biết rằng, những ǵ ta không muốn người khác làm cho ḿnh, th́ cũng không bao giờ làm cho người khác. - Đời người chỉ tồn tại trong từng hơi thở, nên ta phải sống đẹp, sống hết ḷng và thảnh thơi trong từng hơi thở, để mỗi hơi thở đều có khả năng đưa ta đi đến đời sống cao thượng. Một đời người được xem là lăng phí, là v́ họ lăng phí ngay trong từng hơi thở của chính họ. - Phải biết nuôi dưỡng ư thức “sống cùng” và “sống với” mọi người, nếu không có ư thức này, ta sẽ bị cảm giác cô đơn đánh lừa và sẽ bị chết đói trong cảm giác ấy. - Ta đừng khởi tâm tranh giành với bất cứ ai, v́ ở đời nầy không có ai là số một, và cũng chẳng có ai là quan trọng cả.
- Phải hiểu tính chất hay thay đổi của con người và vạn vật. Không có ai là xấu hoặc tốt một cách quá đáng, v́ mọi sự xấu tốt ở đời đều tự thay đổi khi có cơ duyên, và hăy vững tin rằng Chúa ban cho ta thiên thần bản mệnh để giúp ta không rơi vào cạm bẫy của ma quỷ. - Phải tự biết khả năng và giới hạn của ḿnh trong lúc tiếp xử với mọi người và muôn vật, để khỏi rơi vào những lầm lỗi đáng tiếc, dẫn đến tâm ân hận. – Hăy đầu tư những ǵ tốt đẹp vào tâm thức… bằng Lời Chúa, bằng gương các thánh. Một khi nguồn vốn ấy phát triển lớn mạnh trong đời sống của ta, th́ chẳng một lợi nhuận nào trong xă hội có thể chiếm hữu ḷng ta được.
- Hăy nghĩ đến những ǵ tốt đẹp mỗi ngày khi mặt trời lên và lúc mặt trời khuất bóng. - Mỗi ngày nên dành một giờ để thực tập làm những việc khó làm, nhằm nuôi dưỡng những ư chí và nghị lực trong ta hầu có thể vượt qua những trở ngại “đi theo Chúa Giêsu”. - Đừng tự phong thánh cho ḿnh và cũng đừng để ai phong thánh ḿnh, mà phải biết tạo điều kiện cho những hạt giống thánh thiện trong tâm hồn ḿnh được biểu hiện ra trong hành động, trong đức tin và hăy giúp cho những hạt giống thánh nơi người khác cũng được sinh khởi. - Đừng nói nhiều về đạo đức hay bác ái, mà hăy sống bác ái và đạo đức ngay trong những hành động của chính ḿnh đối với mọi người và muôn vật. –
Cuộc sống lâu dài và đẹp nhất là cuộc sống được nuôi dưỡng bởi t́nh yêu.. và giản dị một điều là chỉ có t́nh yêu mới đẹp lâu dài...
Câu Chuyện Thầy Lang - Bệnh Lo Âu - Bác Sĩ Nguyễn Ư Đức
Lo âu là chuyện thường thấy trong đời sống của con người và là phản ứng b́nh thường khi có một khó khăn, căng thẳng, một hoàn cảnh ngang trái, đe dọa.
Hàng ngày, đa số mỗi người chúng ta không nhiều th́ ít ai cũng có chuyện này chuyện kia để mà lo nghĩ. Lo âu đôi khi cũng có lợi. Nó giúp ta vượt qua khó khăn hoặc đề pḥng hoàn cảnh hiểm nguy có thể xảy ra.
Nhưng nếu quá lo âu, nghĩ ngợi đến nỗi mất ăn, mất ngủ, không làm công việc hàng ngày được th́ là bất thường và có thể là bị bệnh: Bệnh Lo Âu (Anxiety Disorder).
Lo âu là một bệnh rất phổ biến.
Tại Hoa Kỳ, Lo âu đứng hàng đầu trong số các tâm bệnh nhưng chỉ 25% bệnh nhân được chẩn đoán và điều trị.
Bệnh lo âu thấy ở mọi người, mọi giới, mọi tuổi nhưng nữ giới thường bị bệnh nhiều gấp đôi.
Nguy cơ đưa tới bệnh lo âu
Bệnh có thể gây ra do yếu tố di truyền, thừa kế gia đ́nh, do tác dụng phụ của vài loại thuốc, hoặc do hậu quả một số bệnh thể chất.
1- Di truyền:
Đă có nhiều bằng chứng là bệnh lo âu có thể xảy ra cho nhiều thành viên trong một gia đ́nh.
Nghiên cứu cho thấy nếu một bé sinh-đôi đồng-tính (identical-twin) bị bệnh th́ bé kia có nhiều khả năng bị lo âu hơn là ttruong72 hợp sinh-đôi-anh-em (Fraternal twins).
2- Thay đổi hóa chất ở năo bộ
V́ dấu hiệu của bệnh lo âu thường thuyên giảm với dược phẩm có tác dụng thay đổi hóa chất ở năo, nên các khoa học gia tin là hóa chất ở năo có vai tṛ vào sự thành h́nh bệnh này.
3 -Cá tính con người
Nghiên cứu cho thấy hành vi cá tính có thể gây ra bệnh lo âu, đặc biệt là những người kém tự tin và kém khả năng đối phó với sự việc.
Ngược lại th́ lo âu xảy ra ở tuổi niên thiếu có thể đưa tới kém tự tin, tự chủ khi lớn lên.
4 -Kinh nghiệm đời sống
Chịu đựng những lạm dụng bạo hành, bất công nghèo khó trong thời gian lâu dài cũng có liên hệ tới việc phát sinh bệnh lo âu.
Đôi khi lo âu cũng là hậu quả của lạm dụng thuốc gây ghiền như amphetamines, LSD hoặc Ectasy, thuốc “lắc”.
Ngay cả khi tiêu thụ quá nhiều caffeine cũng tạo ta cảm giác hồi hộp, lo âu.
Diễn tiến bệnh
Bệnh nhân có cảm giác lo sợ rất mạnh, kèm theo nhiều thay đổi về tâm trạng, về sự suy nghĩ và vế các hành vi của ḿnh.
Nếu không được điều trị, bệnh trở nên trầm trọng và gây khó khăn cho đời sống.
Bệnh nhân sẽ liên tục bị những cơn hoảng sợ ám ảnh, hành hạ, có những ư nghĩ không hợp lư, những hành vi kỳ quặc, những cơn ác mộng, hồi tưởng cũng như nhiều dấu hiệu thể chất đáng ngại.
Cơn hoảng sợ có thể đi đôi với nhiều bệnh cấp tính như cơn đau tim, cơn suyễn, cơn kinh phong, giảm đường huyết hoặc cường chức năng tuyến giáp...
Phân loại
Bệnh Lo Âu được chia ra làm nhiều loại:
1- Bệnh hoảng sợ (Panic disorder).
Bệnh nhân có nhiều cơn hốt hoảng (panic attack) với sợ hăi tột độ, tim đập nhanh, đau tức ngực, đổ mồ hôi, người run rẩy, khó thở, chóng mặt, nghẹt cuống họng, cảm giác tê liệt, mất định hướng, tưởng như sắp chết...
Mỗi cơn kéo dài có khi tới cả 10 phút, đôi khi lâu hơn.
Người hay bị cơn hoảng sợ có thể gặp nhiều khó khăn trong đời sống.
Chẳng hạn nếu cơn hoảng sợ xảy ra ở một nơi công cộng th́ họ sẽ sợ đám đông, không dám bén mảng, lai văng.
Hoặc cơn hoảng sợ xẩy ra trong cầu thang máy, th́ không bao giờ họ sử dụng phương tiện lên xuống này.
Bệnh nhân thường cũng hay bị trầm cảm, buồn phiền, xa lánh mọi người. Lâu ngày, họ sẽ rơi vào ṿng lạm dụng rượu, cần sa ma túy, để mong thoát sự lo âu.
Bệnh có thể điều trị bằng dược phẩm, liệu pháp tâm lư hoặc liệu pháp nhận thức. Bệnh nhân được hướng dẫn t́m hiểu về bệnh t́nh của ḿnh và thay đổi hành vi, suy nghĩ.
2- Bệnh lo âu toàn diện (Generalized Anxiety Disorders)
Người bệnh luôn luôn ở trong t́nh trạng căng thẳng, sợ hăi mà không có nguyên nhân.
Chẳng hạn họ sợ rằng thiên tai băo lụt sẽ sẩy ra trong khi thời tiết rất tốt. Họ cứ cho là sức khỏe của họ rất kém, mặc dù họ vẫn sinh hoạt, ăn ngủ b́nh thường.
Bệnh nhân không nghỉ ngơi thư giăn được, dễ giật ḿnh, rối loạn giấc ngủ, cảm thấy mệt mỏi, đau nhức toàn thân, ăn không ngon, buồn nôn, tay chân run rẩy, đổ mồ hôi, chóng mặt, khó thở…
Không điều trị, bệnh không những gây ảnh hưởng xấu cho đời sống mà c̣n gây khó khăn trong công việc làm ăn.
Thuốc chống lo âu, liệu pháp tâm lư có nhiều công hiệu để điều trị bệnh lo sợ toàn diện này.
3- Bệnh ám ảnh sợ hăi (Phobia).
Người bệnh có những nỗi sợ quá đáng với các hoàn cảnh thường nhật, những sự việc thường xảy ra và những nơi thường tới. Họ trở nên thu ḿnh, không dám đi ra ngoài.Có người sợ đi xe hơi, máy bay v́ nghĩ tới tai nạn có thể đến.
Ám ảnh sợ hăi đáp ứng tốt với tâm lư trị liệu.
4- Bệnh ám ảnh cưỡng bức (Obsessive-compulsive disorder).
Bệnh nhân có những ư nghĩ hoặc hành động cố chấp và tái diễn.
V́ sợ hăi một sự kiện nào đó, họ nghĩ rằng có thể kiểm soát được sự việc bằng cách làm đi làm lại cùng một động tác.
Chẳng hạn v́ ám ảnh với sợ bị lây bệnh, họ rửa tay liên tục nhiều lần.
Hoặc đă khóa cửa trước cửa sau trước khi đi ngủ, nhưng họ vẫn chưa yên tâm, trở lại kiểm soát cửa ngơ nhiều lần.
Tâm lư trị liệu và một vài dược phẩm có thể được dùng để điều trị sự ám ảnh này.
Bệnh xẩy ra sau khi bệnh nhân là nạn nhân hoặc chứng kiến những biến cố trầm trọng gây ra thương tích thể chất và tinh thần. Các biến cố có thể là chiến tranh, khủng bố, tù đầy, bắt cóc, hiếp dâm, mất việc, mất người thân yêu...
Bệnh nhân trở nên lạnh nhạt với mọi người, tránh không muốn nghe những hoàn cảnh có thể gợi lại biến cố cũ, nhưng ban đêm lại hay có ác mộng về biến cố. Tính t́nh của họ thay đổi, trở nên nóng nẩy, khó tính, hay gây sự đôi khi hung giữ.
Bệnh có thể chữa được bằng dược phẩm và liệu pháp hành vi.
Điều trị
Bệnh lo âu có thể điều trị được bằng dược phẩm và tâm lư trị liệu. Bệnh nhân được hỗ trợ, giải thích để có thể kiểm soát các phản ứng sợ hăi với hoàn cảnh hoặc sự việc
Nếu cho là đang có bệnh lo âu, nên nói cho bác sĩ gia đ́nh biết các triệu chứng bệnh và yêu cầu giới thiệu tới một bác sĩ chuyên khoa tâm lư. Vị bác sĩ này sẽ chẩn đoán bệnh và chữa trị cho ḿnh.
Ngoài ra, có nhiều cơ quan tư vấn hoặc đường dây điện thoại cấp cứu mà người bệnh có thể sử dụng, nhất là khi cơn lo âu, hoảng sợ đưa tới ư định quyên sinh tự tử hoặc bạo động, hành hung.
Bài Phỏng Vấn Hữu Ích Cho Sức Khoẻ: Những Chất Phụ Gia Trong Thực Phẩm Đầu Độc Trong Thầm Lặng.
Cám ơn Giáo sư Hùynh Chiếu Đẳng và cô Trà Mi
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng, cựu giáo sư bộ môn Lư-Hoá nhiều năm giảng dạy tại Việt Nam, nay đang định cư tại Mỹ. Ông là người thường xuyên nghiên cứu và có nhiều bài viết về đề tài an toàn vệ sinh thực phẩm.
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Chất phụ gia là những chất được người ta thêm vào trong thục phẩm với mục đích tạo ra màu sắc, hoặc tạo ra mùi thơm, hoặc bảo quản những thực phẩm chế biến sẵn cho lâu hư.
Từ lâu đời rồi người ta đă biết dùng các chất phụ gia như giấm để ngâm rau cải, củ kiệu, như muối ăn dùng muối thịt, cá, hoặc chất tạo ra màu là lá dứa để tạo ra mùi thơm và màu xanh, hay trái gấc tạo ra màu đỏ cho xôi gấc, hoặc hoa lài, hoa sen được dùng để ướp trà. Tất cả những chất đó có thể được coi như là chất phụ gia.
Nhưng lúc sau này người ta dùng những chất hoá học trong kỹ nghệ làm chất phụ gia cho thực phẩm. Bây giờ những chất hoá học lọt vào tay những người không chuyên môn quá nhiều. Thí dụ chuyện dùng phân ure để ướp cá cho tươi lâu là chuyện chắc chắn không nên làm.
Trà Mi: Có hai nguồn gốc, một là chất phụ gia từ thiên nhiên, hai là chất phụ gia từ các hoá chất, vậy chắc có lẽ không phải tất cả các loại phụ gia đều không an toàn, không có lợi cho sức khoẻ?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Chất phụ gia cũng cần thiết. Nếu không có chất phụ gia th́ ḿnh gần như là không thể nào có kỹ nghệ đồ hộp hoặc là những thực phẩm chế biến sẵn. Hiện bây giờ ở tất cả mọi quốc gia chúng ta không thể nào t́m được một món thực phẩm chế sẵn mà không có chút xíu chất phụ gia trong đó.
Chất phụ gia tự bản thân nó nếu được dùng đúng th́ là cần thiết. Nhưng hiện giờ trong các quốc gia kỹ nghệ thực phẩm mới vừa phát triển (Trung Quốc, Việt Nam chẳng hạn) người ta dùng những hoá chất rất là nguy hiểm.
Tác hại của chất formol
Trà Mi: Những chất phụ gia nào được dùng một cách phổ biến, thông dụng, nhiều nhất, và nên đặc biệt cần chú ư, thưa ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Danh sách này th́ gần như là vô tận. Nhưng bây giờ sự kiểm soát những chất phụ gia ở những quốc gia đă có kinh nghiệm, như tại Mỹ, Canada, nhà nước lập ra danh sách những hoá chất nào được dùng trong thực phẩm, những chất nào được dùng khá lâu rồi và người ta thấy chúng không gây ra bất cứ một hiệu quả nào hết, th́ người ta đặt tên chúng là "những chất được biết là an toàn".
Thí dụ nhà nước Mỹ lập ra một danh sách rất là dài, trong đó chất nào được bỏ vào thực phẩm với phân lượng bao nhiêu, không được nhiều quá. Nhưng ở Việt Nam hiện bây giờ người ta dùng chất phụ gia mà tôi thấy rất là nguy hiểm. Thứ nhất phải kể tới là hàn the. Hàn the là borax. Chất này không phải là chất dùng để ăn được mà là chất dùng trong kỹ nghệ. Lâu nay người Việt Nam ḿnh dùng hàn the trong bánh đúc, gị chả, hoặc trong hoa quả rau cải ngâm giấm với mục đích làm cho nó gịn. Hàn the nếu ḿnh ăn ít th́ nó có hại cho gan, cho thận và cho cơ quan sinh dục
Một chất khác cũng được người Việt Nam dùng rất phổ biến, đó là muối diêm. Muối diêm nói chung là tất cả những chất của nhóm nitric. Ở Hoa Kỳ người ta cấm hẳn, không được dùng muối diêm trong thực phẩm. Nhưng tại Việt Nam th́ muối diêm được dùng rất là phổ thông để tạo ra màu đỏ của thịt heo. Người ta bỏ muối diêm vào trong lạp xưởng, nem.
Trà Mi: Và tác hại của muối diêm trước mắt và lâu dài ra sao, thưa ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Muối diêm có tác hại nguy hiểm nhất mà người ta biết được là gây ra bệnh ung thư. Dĩ nhiên không phải thỉnh thoảng ḿnh ăn một vài chiếc nem hay một đôi lạp xưởng mà bị. Điều quan trọng là chúng ta ăn lâu dài, chất này sẽ tích luỹ và tạo ra những bệnh về lâu về dài.
Hiện giờ người ta dùng formol để giữ cho thực phẩm không hư. Formol là khí formoldehyde tan trong nước. Formol được dùng trong pḥng thí nghiệm để ngâm xác sinh vật, cũng như trong ngành y khoa là dùng formol để ướp xác người cho sinh viên thực tập. Chất đó nguy hiểm lắm. Theo tôi được biết, trong 20 mẩu bánh phở được đem đi phân chất ở thành phố Hồ Chí Minh th́ có tới 16 mẩu có formol với hàm lượng khá cao.
Trà Mi: Chúng tôi c̣n nghe nói là ngay cả bây giờ bánh tráng được phát hiện cũng có formol.
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Vâng, đúng vậy. Đó là một điều tôi rất quan tâm.
Trà Mi: Họ dùng formol với công dụng ǵ, thưa ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Formol được sử dụng để cho bánh tráng không bị meo mốc. Ngoài formol được dùng trong bánh tráng, người ta c̣n dùng chất tẩy trắng trong đó nữa. Bản thân bánh tráng không trắng, không trong đẹp. Nhưng không riêng ǵ bánh tráng, ngay cả bún tàu (miến) cũng rất trong v́ có chất tẩy màu.
Người ta dùng chất tẩy màu trong kỹ nghệ để tẩy sạch màu sắc của những sản phẩm mà người thấy không đẹp. Nhưng tại Việt Nam ḿnh người ta dùng chất đó trong thực phẩm, mà dùng một cách rất là liều lĩnh.
Trà Mi: Xin được hỏi ông kỹ một chút là khi người ta tiêu thụ phải những thức ăn có chứa formol th́ gặp phải tai hại như thế nào?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Formol gây ra bệnh ung thư. Điều đó người ta biết chắc. Theo Tiến sĩ Nguyễn Bá Đức ở Bệnh Viện Ung Bướu Trung Ương, mỗi năm tại Việt Nam có thêm 150.000 người măc bệnh ung thư, trong đó ước lượng có 50.000 người mắc bệnh v́ ăn uống.
Trà Mi: Tức là một phần ba.
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Vâng, một phần ba. Trong đó người ta phải kể formol là một trong những nguyên nhân gây ra t́nh trạng ung thư tại Việt Nam.
Phân ure
Trà Mi: Ngoài formol, hàn the, chất tẩy trắng như ông vừa tŕnh bày th́ báo chí Việt Nam dạo gần đây cũng có lên tiếng về việc người ta cho phân ure vào nước mắm.
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Ngư dân đánh cá ngoài biển muốn cho cá trữ trên nghe nhiều ngày mà trông vẫn c̣n tươi, đem về nhà c̣n bán được, th́ người ta ướp cá này bằng phân ure, tức là phân đạm. Khi chất này thấm vào cá th́ nó giữ cho cá được cứng và tươi lâu. Khi về đất liền người ta bán cá đó lại cho các hăng làm nước mắm. Những hăng nước mắm này không đủ nước để rửa cá mà dù có rửa cho sạch đi nữa th́ cùng không làm sách hết ure v́ nó đă thấm vào cá. Cho nên khi làm nước mắm th́ vẫn c̣n hàm lượng ure trong nước mắm. Đó là một lư do.
Ngoài ra tôi được biết người ta dùng "pin" có chứa những chất chứa kim loại nặng như ch́, thuỷ ngân, cadmium, thạch tín. Những chất này nằm trong cái người ta gọi là "pin" đó có mục đích là làm cho lá bánh chưng được xanh tươi, hoặc một số thực phẩm có màu xanh tươi.
Những chất này rất là nguy hiểm, nhất là ch́. Ch́ là chất ảnh hưởng lên trí óc, nhất là trí óc trẻ con. Kế đó là thuỷ ngân. Cadmium cũng là chất độc và thạch tín là một chất rất là độc được dùng để đầu độc giết người từ xưa nay.
Vừa rồi ở nước Mỹ có hàng triệu đồ chơi trẻ con bị thu hồi, lư do là nước sơn bên ngoài có chứa ch́. Sơn pha ch́ được dùng từ xưa, có tên là sơn bạch diêm. Thế giới cấm dùng từ năm bảy chục năm nay rồi, nhưng mà đồ chơi do Trung Hoa sản xuất th́ lại vẫn c̣n sơn ch́.
Thuỷ ngân cũng là một kim loại mà người ta e ngại lắm. Những người mẹ mang thai được khuyên là nên ăn ít cá biển càng tốt.
Trà Mi: Những cá biển càng to càng có nhiều thuỷ ngân phải không, thưa ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Đúng vậy. Thuỷ ngân có trong thiên nhiên. Lư do cá chứa nhiều thuỷ ngân là do các nhà máy hoá học từ nhiều năm nay đă đổ ra biển, cho nên cá ven biển chứa nhiều thuỷ ngân hơn cá ngoài khơi.
Thường thường những hoá chất trên đây có hại cho các bộ phận bên trong cơ thể, nhất là óc (do kim loại nặng), kế đó là thận, rồi gan, và dĩ nhiên chúng làm thay đổi các tế bào trong cơ thể và đưa tới hậu quả sau cùng là bệnh ung thư.
Trà Mi: Tai hại như vậy, nhưng như ông vừa tŕnh bày th́ nếu dùng chất phụ gia đó lâu ngày với số lượng nhiều th́ mới gây nguy hại đáng kể cho sức khoẻ, chứ c̣n lâu lâu mới dùng một lần th́ không đáng ngại, vậy xin hỏi dùng bao nhiêu được xem là nhiều và tḥi gian bao lâu gọi là lâu dài, th́ mới đáng lo?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: T́nh trạng thay đổi tuỳ theo chất. Thí dụ hàn the (borax) chúng ta dùng rất là lâu dài th́ số lượng gây chết người là 15 gam dùng cho một lần. Tức là với số lượng 15 gam th́ người lớn có thể chết. Với trẻ con là 3 gam. Nhưng không bao giờ chúng ta ăn nhiều như vậy v́ hàn the không ngon chút nào hết.
Thứ hai nữa là khi bỏ vào bánh tráng th́ người ta cũng chỉ cho một số lượng rất ít, cho nên khi ta ăn vào cơ thể th́ nó tích luỹ dần và lâu dài và nó gây bệnh về lâu dài. Điều này rất là nguy hiểm, những chất nào ăn vào chết liền th́ người ta sợ nên người ta tránh. C̣n những chất mới ăn vào người ta không cảm thấy ǵ cả, rồi tới khi nó phát ra bệnh th́ lúc đó đă trễ rồi.
Trà Mi: Đúng là kẻ giết người thầm lặng, phải không ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Vâng. Thành thử những chất nào người ta biết được là chất độc th́ ở các quốc gia Tây Phương ngựi ta cấm hẳn, không được có chút xíu nào trong thực phẩm hết.
Thí dụ kẹo sản xuất từ bên Mexico không phải người ta bỏ ch́ vào trong đó, nhưng các máy móc sản xuất người ta hàn bằng ch́. Những vết hàn bằng ch́ tan rất ít vào trong đường, trong kẹo. Đem qua Mỹ bán, chính phủ Mỹ phân chất thấy có chút xíu lượng ch́ trong đó và ra lệnh thu hồi liền.
Bột ngọt
Trà Mi: Lâu nay vẫn có nhiều người bán tín bán nghi về tính lợi hại của bột ngọt. Nhiều người không dám dùng bột ngọt trong nêm nếm thức ăn v́ nghe nói là độc hại cho sức khoẻ. Bột ngọt có tác hại thực sự ra sao? Có độc hay không, thưa ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Huyền thoại về bột ngọt đă có từ lâu lắm, từ khoảng hai ba mươi năm nay. Chính nó là chất mà tôi theo dơi nhiều nhất, thành thử nếu nói về bột ngọt th́ tôi rành nó lắm. Nó chỉ là một huyền thoại thôi.
Thực sự bột ngọt là một chất phụ gia gần như vô hại. Tôi nói là gần như vô hại nếu chúng ta không ăn với số lượng quá lớn. Bột ngọt là chất đă có tự nhiên ở trong thịt cá, dầu chúng ta có thêm vào hay không thêm vào th́ nó vẫn có bột ngọt. Thí dụ như chúng ta lên men nước tương theo lối cổ truyền th́ ở trong đó nó đă có bột ngọt rồi.
Bột ngọt là ǵ? Đó là acid glutamic mà cộng với sút, mà acid glutamic là một chất có trong thịt cá, có trong protein. Nó là một amino acid, tức là nó có trong tự nhiên.
Ở những nhà máy sản xuất bột ngọt người ta dùng phương pháp lên men khoai ḿ hoặc hiện bây giờ người ta c̣n lên men một vài thứ củ khác.
Các bà nội trợ có nhiều người tránh bột ngọt, nhưng thực sự chúng ta vào quán ăn chúng ta không thể nào mà không ăn bột ngọt hết. Tôi có một người quen làm trong tiệm phở. Người này cho biết một thùng nước lèo to của tiệm phở, người ta bỏ vào đó 2 bịch bột ngọt, hoặc có khi 3 bịch. Một bịch bột ngọt là nửa kư lô. Thành ra khi chúng ta vào một tiệm phở, ăn phở về, những người nhạy cảm một lúc sau họ thấy khô miệng, họ thấy đầu hơi choáng váng một chút, tê lưỡi. Có người bị ngứa ngoài da nữa. Những người đó được biết là những người dị ứng với bột ngọt.Theo thống kê, cứ 100 người th́ có 1 người bị dị ứng. "Hội chứng quán ăn Tàu" .
Trà Mi: Chính những phản ứng tức th́ làm cho người ta lo sợ?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Đúng vậy. Và triệu chứng đó, người Mỹ gọi là "hội chứng quán ăn Tàu", tại v́ trong tất cả quán ăn Á Đông nói chung th́ người ta luôn luôn dùng bột ngọt bởi lư do cạnh tranh. Nếu không gia thêm bột ngọt (vào thức ăn) th́ thực khách ăn không thấy ngon. Nhưng có điều là những chủ quán ăn lẫn người đầu bếp không rơ là bột ngọt gây thêm hương vị, nó làm cho vị ngọt thịt cá tăng lên. Nhưng bỏ càng nhiều th́ hương vị tăng lên không nhiều. Nó chỉ đên một giới hạn nào đó thôi, rồi nó không tăng lên nữa. Cho nên số lượng bột ngọt dùng trong nấu ăn không nên bỏ nhiều, chỉ đến một giới hạn nào đó rồi thôi. Ngoài giới hạn đó th́ nó không có lợi ích ǵ hết.
Nếu ḿnh nói vô hại hoàn toàn th́ không đúng, nhưng nó là chất phụ gia an toàn và được biết là không gây bệnh về lâu về dài.
Tuy nhiên, chính phủ Mỹ có khuyên hẳn hoi là những bà mẹ đang mang thai và trẻ sơ sinh c̣n quá nhỏ th́ không nên cho ăn những thực phẩm mà trong đó có bột ngọt.
Chính bản thân bột ngọt, tôi biết lúc xưa người Pháp dùng nó để làm thuốc bổ óc. Mà ngay như chúng tôi lúc c̣n đi học ở trung học th́ vẫn mua những viên thuốc bổ óc để uống. Những viên này là acid glutamic. Và người Pháp c̣n chế dưới dạng nước, dạng ống, đó là acid glutamic dưới dạng nước mà người ta gọi tên là glutaminol. Nếu nó là chất gây bệnh hay là chất có hại về lâu về dài th́ người Pháp họ đă biết và họ không dùng như vậy đâu.
Trà Mi: Có những tin đồn rằng bột ngọt được chế biến bằng khoai ḿ công nghiệp có nhựa độc thành ra người ta sợ bột ngọt không bảo đảm chất lượng.
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Thưa cô, khoai ḿ nó độc. Nó độc không phải là ăn khoai ḿ độc hay ǵ đâu. Khoai ḿ, nhất là lá khoai ḿ, bông khoai ḿ có chứa một loại acid gọi là acid cyanhydric. Đó là loại acid mà ngày xưa Đức Quốc Xă dùng để giết người Do Thái. Hiện bây giờ vẫn c̣n những nơi người ta dùng chất đó để xử những tội nhân bị tử h́nh.
Trong khoai ḿ có một hàm lượng nhỏ acid cyanhydric, cũng giống như là trong măng tre. Măng tre cũng có một hàm lượng nhỏ acid cyanhydric.
Nếu khoai ḿ được luộc ít nước hoặc chúng ta ăn đọt khoai ḿ th́ có khi bị ngộ độc v́ chất acid đó. Nhưng nếu khoai ḿ được luộc nhiều nước hoặc chúng ta lấy bột khoai ḿ để cho lên men thành bột ngọt th́ không c̣n có dính dáng ǵ tới acid cyanhydric.
Bột ngọt là chính do những con men sinh sống bằng khoai ḿ tạo ra, chứ không phải ngay từ bản thân khoai ḿ.
Nếu người ta luộc đọt khoai ḿ để ăn th́ có thể bị ngộ độc. Hoặc là măng tre mà không được luộc hai ba nước và cứ để như vậy mà ăn th́ cũng có thể bị ngộ độc.
Món mắm các loại
Trà Mi: Xin được hỏi thêm là một món ăn cổ truyền rất phổ biến tại Viẹt Nam, rất quen thuộc với mọi người, đó là mắm các loại. Đối với nhiều người Việt Nam, thưỏng thức các loại mắm cũng không khác ǵ các món sơn hào hải vị. Nhưng bây giờ người ta nghi ngờ trong các loại mắm cũng có chứa những chất phụ gia độc hại. Thưa, có phải như vậy không?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Cảm ơn cô đă hỏi câu này. Vâng, tôi xin nói một chút xíu về mắm. Mắm theo ông bà chúng ta làm ngày xưa đó th́ tự bản thân nó cũng là chất rất là độc. Thậm chí đến nỗi cơ quan USDA của Hoa Kỳ khuyên người dân khi đi du lịch ở Trung Hoa hay ở các nước Á Châu th́ đừng ăn những chất protein ngâm muối. Tức là chính phủ Mỹ có ư muốn nói rằng đừng ăn thịt muối hay là cá muối, là mắm, là khô, là những loại rau cải được ngâm muối.
Nếu tôi nhớ không lầm th́ chính phủ Trung Hoa cũng đă khuyến cáo dân chúng là đừng ăn quá nhiều rau cải ngâm muối. Rau cải được ướp muối, được ngâm chua, được ngâm muối là món ăn truyền thống của người Trung Hoa. Và chính phủ Trung Hoa biết rằng nó gây ra bệnh ung thư.
Tôi trở lại với món mắm. Mắm tự bản thân nó là protein được ngâm muối, trong đó có nhiều chất độc được coi như chất tạo ra bệnh ung thư về lâu về dài. Thứ hai, lượng muối quá nhiều. Theo các nhà chuyên môn, hiện giờ mỗi ngày một người lớn chỉ được ăn chừng 1 tới 5 gam muối mà thôi. Đó là một số lượng rất ít, so với số lượng mà người Việt Nam tiêu thụ hiện giờ.
Ngay người Âu Châu, người Pháp làm thống kê, ngựi ta thấy số lượng muối ăn vào đă gấp 5-6 lần số lượng 1-5 gam. Và người ta biết rằng khi ăn muối nhiều như vậy th́ bệnh sẽ xảy ra về tim mạch.
Thành thử nếu chúng ta ăn mắm, ăn nước mắm quá nhiều th́ đă là không tốt rồi. Nhưng hiện bây giờ người ta bỏ thêm vào mắm nhiều chất phụ gia khác nữa, mà các chất phụ gia đó th́ chúng ta không kiểm soát được. Nó do sáng kiến từ nơi sản xuất: người ta muốn làm thế nào th́ làm miễn là trông tươi, trông ngon, trông đẹp th́ người ta ăn.
Tôi được biết khô cá, như khô cá thiều, theo một phóng sự mà tôi đọc được từ báo trong nước, th́ người ta dùng một loại cá biển không ngon đem về xay ra, xong rồi trộn chất phụ gia nào đó rất là nhiều. Xong người ta ép lại cho giống như miếng khô cá thiều rồi đem phơi nắng. Theo phóng viên tờ báo, khi đem phơi như vậy chính ruồi nhặng cũng không dám bám vào miếng khô đó nữa. Điều đó cho chúng ta thấy là đáng ngại lắm.
Tôi được biết tôm khô được người ta xịt thuốc trừ kiến vào trong đó để không bị kiến và bị mốc, màu được tươi. Tôi không biết thuốc trừ kiến đó là chất ǵ, mà con kiến đă sợ chất đó th́ dĩ nhiên là con người cũng phải sợ.
Khô mực và các loại cá khô
Trà Mi: Thế c̣n khô mực, cá loại cá khô khác có nên quan ngại không, thưa ông?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Khô mực tới bây giờ tôi không được biết người ta đă bỏ chất ǵ vào trong đó, nhưng chính con khô mực có thành phần cholesterol rất cao. Khô mực là một trong những thực phẩm có cholesterol cao nhất. Kế đó là óc heo, óc ḅ.
Trà Mi: Mặc dù là không có chất phụ gia thực phẩm?
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Mặc dù không có, nhưng khô mực ăn nhiều không tốt đâu, tại v́ cholesterol trong đó cao lắm. Nó cao hơn cả tṛng đỏ trứng gà nữa.
Trà Mi: Dạ. Cholesterol ngày nay cũng là một cái đáng sợ.
Ông Huỳnh Chiếu Đẳng: Đó là một cái mà người ta khuyến khích không nên đem vào cơ thể nhiều. Số lượng mà cơ quan USDA của Mỹ khuyên người dân là một người lớn trung b́nh mỗi ngày chỉ nên đem vào cơ thể chừng 300 miligam trở lại. Một trong đỏ hột gà chứa từ 250 tới 300 milgam. C̣n nếu trứng vịt th́ hàm lượng cholesterol c̣n cao hơn nhiều./.
Khi nói đến an lạc, trước phải nói đến đau khổ. Nếu nói an lạc suông, quí vị lại tưởng là ḿnh thảnh thơi lắm, rồi không cố gắng tu hành.
V́ vậy khi chúc quí Phật tử một năm mới hoàn toàn an lạc, chúng tôi sẽ nói rơ nguồn gốc đau khổ của con người hiện tại và vị lai. Nếu biết được nguồn gốc đau khổ, ḿnh nhổ phăng bứt gốc bứt rễ nó lên th́ an lạc sẽ đến, an lạc thật sự.
Tất cả Phật tử chúng ta là con Phật phải nh́n thấy đúng như cái nh́n cái thấy của đức Phật. Sau khi giác ngộ rồi, đức Phật thấy rơ được bản chất của con người như thế nào, Ngài đem ra chỉ dạy để chúng ta thức tỉnh biết rơ được con người ḿnh. Khi biết rơ được con người ḿnh th́ chúng ta mới biết làm sao để hết khổ và làm sao để đến an lạc thật sự, đó là gốc của sự tu. Nếu chúng ta không biết bản chất của ḿnh là vui hay khổ cứ sống lây lất qua ngày, đua đ̣i theo những h́nh thức vật chất, chúng ta phải tạo nghiệp thọ khổ, chẳng những đời này mà c̣n kéo dài không biết bao nhiêu kiếp nữa. V́ ḷng từ bi, đức Phật muốn cho mọi người hết khổ, nên trước tiên Ngài chỉ rơ nguồn gốc đau khổ. Thấy được nó, chúng ta mới có thể đào bới nó lên được. Nếu không thấy nó, chúng ta muốn cầu vui mà cái vui không bao giờ đến, v́ chúng ta có biết cái khổ đâu mà bới lên. Thành ra muốn vui mà con người cứ khổ, cái khổ cứ tràn tới măi măi. Chính con người ở thế gian đang là như vậy, lúc nào cũng chúc mừng nhau năm mới được an vui hạnh phúc, nhưng đến cuối năm quí vị thấy có an vui hạnh phúc không? Luôn luôn chúc nhau an vui hạnh phúc mà kết quả lại không có an vui hạnh phúc chi hết, mà trái lại nhiều khổ đau, nhiều bực bội. Chúc như vậy chỉ là chúc suông thôi. Ở đây chúng tôi muốn quí Phật tử thật sự sang năm này là một năm quí Phật tử tạo nên một cội nguồn của sự an lạc. Muốn tạo nên cội nguồn an lạc đó trước tiên quí Phật tử phải biết nguồn gốc đau khổ là cái ǵ? Biết được nó rồi chúng ta mới có thể bứng gốc bứng rễ nó để thành an lạc.
Nguồn gốc đau khổ là cái ǵ? Trong đạo Phật, lúc nào đức Phật cũng muốn chỉ cho mọi người thấy được lẽ thật của kiếp sống con người. Chúng ta cứ t́m những điều quanh quẩn bên ngoài mà những điều đó dù chúng ta thấy được lẽ thật của chúng, cũng là lẽ thật bên ngoài thôi; c̣n bản thân chúng ta chưa biết chưa thấy đó là một khuyết điểm lớn lao. V́ vậy đức Phật nói rơ bản chất của con người là khổ hay vui? - Khổ! Vừa nghe thoáng qua chúng ta cảm thấy bi quan, nhưng đó là sự thật.
V́ sao bản chất con người là đau khổ? Đức Phật dạy đau khổ chia ra hai phần:
1. Đau khổ do sự cảm thọ.
2. Đau khổ do ḷng tham ái. Như vậy chúng ta cần xác định lại kiếp sống con người là đau khổ, chớ không phải là an vui. Đức Phật dạy những đau khổ của con người là do:
Chúng ta ở trên thế gian này thật là khổ. Trong cuộc sống quí vị muốn một trăm điều, kết quả được bao nhiêu? Nhiều lắm là hai chục điều thôi tức là có hai chục phần trăm được như ư. Đó là tôi nói ưu đó, có khi c̣n chưa được như vậy nữa! C̣n tám chục phần trăm là bất như ư, tức là không toại nguyện, mà không toại nguyện là đau khổ. Nh́n tổng quát, đức Phật nói cuộc đời con người là đau khổ, sanh là khổ. Đó là cái khổ thứ nhất. Già có khổ không? Có ai nói già mà vui đâu! Già th́ thân thể yếu gầy bệnh hoạn, rồi răng rụng da nhăn, chân mỏi gối dùn, đi đứng lụm cụm, đủ chuyện phiền hà, nên nói già là khổ. Bệnh có vui không? Bệnh là khổ rồi, không ai chối được.
C̣n chết th́ sao? Là đại khổ! Như vậy thử kiểm lại ở trần gian này, có người nào thoát khỏi sanh lăo bệnh tử hay không? Ai cũng sanh ra rồi già đi, ai cũng phải bệnh hoạn rồi cuối cùng là chết. Không một ai thoát khỏi bốn điều này, cho nên nói kiếp người đau khổ là như vậy.
Đến ái biệt ly: thương mà xa ĺa. Những người ḿnh thương rất là thương mà xa ĺa, có ǵ khổ cho bằng! Có người nào khỏi xa ĺa thân nhân ḿnh đâu, thân nhất là cha mẹ, vợ chồng, anh em, bạn bè, có lúc cũng phải xa ĺa. Như vậy gọi là ái biệt ly khổ. Oán tắng hội khổ: ghét mà gặp mặt nhau cũng khổ. Những người ḿnh không thích, không muốn thấy mặt mà cứ ở ngay trước mắt ḿnh hoài th́ làm sao vui được! Cầu bất đắc khổ: mong cầu mà không được như ư cho nên khổ. Cái khổ thứ tám là ngũ ấm xí thạnh khổ. Năm ấm sắc, thọ, tưởng, hành, thức cấu hợp thành thân này, luôn luôn chống đối, bất an cho nên đau khổ. Tám điều khổ vừa kể trên, chúng ta đều phải đa mang suốt cuộc đời, không thiếu sót một điều nào. Có ai khỏi sanh già bệnh chết? Có ai không xa ĺa người thương, không gặp gỡ người ḿnh ghét? Có ai cầu điều ǵ được điều nấy đâu? Tám điều khổ của con người là sự thật, không chối căi được. Đau khổ là một lẽ thật không làm sao tránh được, nó luôn luôn theo dơi ép ngặt khiến chúng ta bất an. Nếu có gượng cười gượng vui, chỉ trong giây lát rồi cũng khổ. Ví dụ như khi gặp bạn bè vui tươi chốc lát, đến lúc về nhà đau chân, mỏi lưng… cảm thấy khổ thân. Như gặp người thân th́ mừng rỡ, nhắc lại người xa cách th́ than khóc. Gặp người ḿnh thích th́ tươi cười, gặp người ḿnh ghét th́ bực bội. Cả ngày vui buồn thay đổi luôn luôn, điều vui th́ ít, đau khổ th́ nhiều. Bản chất con người là đau khổ. Đức Phật gọi đó là Khổ đế: Khổ là một lẽ thật không chối căi được. Tám điều khổ do đâu mà ra? Gốc từ cảm thọ mà ra. Cảm thọ chia ra làm hai phần:
1. Cảm thọ sai biệt của sáu căn rồi chấp nê sanh đau khổ.
2. Cảm thọ do đuổi theo thú vui rồi giành giật sanh đau khổ.
V́ sao cảm thọ sai biệt của sáu căn gây nên đau khổ? Chúng ta ai cũng có sáu căn: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ư. Sáu căn này có những cảm thọ ngoại cảnh không giống nhau.
Thí dụ như mắt chúng ta nh́n thấy sự vật, nếu vị nào có con mắt nghệ thuật, khi nh́n b́nh hoa đặt trên bàn th́ trầm trồ khen hoa trưng đẹp mắt. Nhưng một người khác không có mắt nghệ thuật nh́n mấy nhánh hoa lưa thưa ngả nghiêng không có ǵ đẹp cả. Người bảo đẹp, người cho là xấu, hai người không đồng ư nhau rồi sanh bực tức tranh căi. Con mắt xúc chạm với sắc trần, người thấy đẹp, người thấy xấu là do cảm thọ sai biệt mà ra. Như vậy ai đúng? Nếu không ai đúng th́ sao lại tranh căi? Thật là vô lư. Mỗi người có cái thấy không giống nhau. Do cái thấy khác nhau, rồi không đồng ư với nhau nên sanh căi rầy. Nguyên do là v́ chúng ta không có nhận xét đúng đắn.
Đến cảm thọ sai biệt của lỗ tai. Thí dụ hai ba người bạn ngồi chơi, một người kể chuyện phải quấy trong xóm, rồi nói: Những người nghèo thật đáng thương. Người bạn khá giả nghe nói như vậy th́ vẫn b́nh tĩnh, trong khi người bạn nghèo cho rằng ḿnh bị khinh khi. Cùng nghe một câu chuyện, mà một người th́ không bị xúc phạm, c̣n một người th́ bị tự ái, bị mặc cảm. Lời nói có giá trị bằng nhau, nhưng khi nghe rồi sự cảm thọ khác nhau, nên sanh vui buồn khác nhau. Một người cho rằng không có chỉ trích người nghèo, một người cho rằng ḿnh nghèo nên bị khinh khi, hai người không đồng ư nhau nên sanh căi vă. Đó là do sự cảm thọ sai biệt của lỗ tai.
Sự cảm thọ của mũi có giống nhau không? Như người miền Nam nghe mùi sầu riêng nói: thơm quá! Nhưng người miền Trung bảo: hôi quá! Cùng một mùi sầu riêng người nói thơm, người nói hôi. Như vậy ai đúng? Người nói mùi sầu riêng là thơm sẽ căi với người kia. Người nói mùi sầu riêng là hôi sẽ căi lại. Hai người sẽ đi đến ẩu đả nhau. Ai đúng? Ai sai? Người bàng quan ngoại cuộc nếu ở miền Nam th́ cho rằng người ngửi thơm là đúng, nếu ở miền Trung th́ cho người ngửi hôi là đúng. Do sự huân tập khác nhau nên sự cảm thọ có sai biệt. Sự tranh căi đúng sai thật là vô ích, không khôn chút nào hết, lại làm buồn ḷng nhau, chẳng phải nguồn gốc của đau khổ sao? Buồn giận nhau, không ngó mặt nhau, gọi là oán tắng hội, đau khổ từ đó mà sanh.
Sự cảm thọ của lưỡi cũng khác nhau! Thí dụ cô đầu bếp làm thức ăn. Cô nấu canh nêm nếm đàng hoàng rất là vừa ư. Nhưng v́ cô quen ăn mặn nên những người quen ăn lạt chê là nêm canh quá mặn. Cô đầu bếp tức giận nghĩ ḿnh nấu nướng kỹ lưỡng, nêm nếm vừa ăn lắm mà c̣n bị chê trách! Chung qui chỉ v́ thói quen của cái lưỡi người quen ăn mặn, người quen ăn lạt mà thôi. Người quen ăn mặn cảm thấy vừa miệng th́ người quen ăn lạt cho là mặn và ngược lại, người quen ăn lạt cảm thấy vừa ăn th́ người quen ăn mặn cho là lạt. Như vậy lấy đâu làm tiêu chuẩn? V́ sao lại căi nhau cho sự cảm thọ của ḿnh là đúng? Mỗi người có khẩu vị khác nhau. Cùng một thức ăn, người khen ngon, người chê dở. Người thích món ăn này, người thích món ăn kia, v́ mỗi người có cảm thọ riêng biệt theo thói quen của ḿnh. Chẳng những chúng ta có thói quen đời này mà c̣n cả thói quen của đời trước nữa.
Thí dụ có người khi cha mẹ sanh ra chỉ ăn chay lạt, không ăn thịt cá được. V́ lư do ǵ? Có phải là cảm thọ quá khứ c̣n lại, nên không thích mùi thịt cá. Lại có người cha mẹ bảo ăn chay, th́ thích dùng thức ăn mặn. Như vậy là do thói quen của mọi người, hoặc ở hiện tại, hoặc đă huân tập trong quá khứ. Chúng ta không nên chủ quan bắt buộc người khác phải giống ḿnh. Nhưng ở trên thế gian này phần đông chúng ta đều chủ quan muốn ai cũng giống ḿnh, nhất là con cái trong nhà. Nếu con trong nhà làm khác ư cha mẹ, cha mẹ sẽ bực tức giận trách rầy la, tạo bao điều đau khổ trong gia đ́nh. Tất cả cũng do sự cảm thọ sai biệt mà ra. Cảm thọ của thân như thế nào? Cũng riêng biệt tùy theo mỗi người.
Thí dụ hai người ở chung một căn pḥng, một người mập béo, một người gầy ốm. Căn pḥng có một cửa sổ, khi trời vừa mát người gầy ốm cảm thấy lạnh vội đi đóng cửa sổ… Người mập béo nghĩ thế nào? Cảm thấy bực bội, khí trời nóng bức vừa dịu mát lại đóng cửa sổ, không giận sao được! Rồi hai người căi vă nhau, có khi đi đến ẩu đả. Như vậy lẽ thật ở đâu? Đó là do cảm thọ sai biệt của thân nên người ta bất đồng ư với nhau rồi sanh bất ḥa, đó là nguồn gốc đau khổ.
Thứ sáu là cảm thọ của ư. Điều này là quan trọng hơn hết. Cảm thọ của ư là gồm nghiệp của quá khứ và thói quen của hiện tại. Mỗi người chúng ta sống trong hoàn cảnh gia đ́nh và xă hội khác nhau nên được sự giáo dục và hiểu biết khác nhau. Người thấy thế này là phải, người thấy thế kia là phải.
Thí dụ: Một người sanh trong gia đ́nh theo đạo Phật từ thuở bé, một người sanh trong gia đ́nh theo đạo Chúa từ thuở bé. Hai người ngồi nói chuyện với nhau, do sự huân tập khác nhau nên có những cảm nghĩ khác nhau. Người tin Chúa cho đạo Chúa là đúng, không chấp nhận đạo Phật. Người tin Phật cho đạo Phật là hay, không chấp nhận đạo Chúa. Hai người tranh luận với nhau, có những quan điểm bất đồng, bực bội căi vă lẫn nhau. Đó là nguồn gốc của đau khổ.
Đến đời sống của vợ chồng trong gia đ́nh cũng vậy. Người chồng có sự huân tập của người nam, lo việc rộng lớn ngoài xă hội, người vợ có sự huân tập của người nữ, lo việc tỉ mỉ trong nhà. Hai vợ chồng có hai huân tập khác nhau, nên thường không đồng ư kiến với nhau. Ai cũng thấy ḿnh là đúng, người kia là sai, nên không ai chịu thua ai, cuối cùng đi đến ly dị, hậu quả là con phải chịu đau khổ! Nguyên do từ đâu? Chỉ do sự cảm thọ sai biệt, rồi chấp chặt cho quan niệm của ḿnh là đúng, bắt người khác phải nghe phải thấy như ḿnh, phải có những cảm nghĩ những hiểu biết như ḿnh. Nếu không đồng ư nhau th́ lắc đầu than thở: Sao không có ai là bạn tri kỷ với ḿnh! Thử hỏi trên thế gian này có mấy người tri kỷ giống ḿnh như một? Chắc là không rồi, vậy mà buộc ḷng phải sống chung nhau thật là quá đau khổ! Thế th́ phải làm sao cho hết đau khổ! Chỉ đừng chấp nê là hết đau khổ! Cùng một mùi trái cây tôi ngửi cho là thơm cũng đúng, chị cho là hôi cũng đúng theo thói quen của mỗi người, như vậy ḥa nhau, tránh được sự tranh căi.
Cùng một thức ăn chị nếm nghe mặn, tôi nghe lạt, cả hai đều đúng theo thói quen của cả hai, tất nhiên ḥa nhau không có tranh căi v.v… Nếu c̣n chủ trương sai biệt cho ḿnh là đúng, người là sai, là c̣n tranh căi, c̣n đau khổ. Nhận chịu sự đau khổ là khôn hay không khôn? Quả thật không khôn. Nhưng nếu ai bảo là ḿnh ngu th́ ḿnh lại nổi giận lên, có phải là mâu thuẫn không? Nếu c̣n chấp nê là c̣n đau khổ. Hiểu như vậy rồi, chúng ta phải thông cảm với nhau, bỏ qua tất cả những sự sai biệt để sống ḥa thuận với nhau từ trong gia đ́nh đến ngoài xă hội. Nếu biết chấp nê là sai quấy th́ phải mạnh dạn dẹp tự ái đến xin lỗi người, làm ḥa với nhau th́ cuộc đời sẽ bớt được nhiều đau khổ. Những người đến tôi để thưa kiện, đều than không ai thông cảm với ḿnh hết. V́ chấp sự cảm thọ của ḿnh là đúng th́ làm sao có người thông cảm với ḿnh được! Nếu buông tất cả chấp nê th́ mọi người đều thông cảm với ḿnh. Chúng ta tu phải biết rơ lẽ thật đó, bỏ tất cả sự chấp nê do cảm thọ sai biệt, th́ đau khổ tự dứt. Không phải cầu Phật ban cho điều ǵ, không phải cầu xin nơi miếu này lăng kia, mà phải biết rơ nguồn gốc của đau khổ là do sự cảm thọ sai biệt của sáu căn, rồi chấp chặt vào đó, rồi tranh đấu, giành giật, hơn thua với nhau, cuối cùng là đau khổ. Biết như vậy chúng ta buông xả tất cả sự chấp nê là chúng ta hết đau khổ.
Nguyên nhân thứ hai của đau khổ là đuổi theo thọ lạc. Hiện giờ chúng ta đang sống, ai cũng muốn cuộc đời được hạnh phúc. Thử hỏi quí vị cái ǵ là hạnh phúc? Chúng ta chỉ nói đến hạnh phúc mà không biết cái ǵ là hạnh phúc? Được ăn ngon, mặc đẹp là hạnh phúc chăng? Được nhiều tiền của, ở nhà to rộng là hạnh phúc chăng? Được những ǵ ḿnh mong muốn là hạnh phúc chăng? Quí vị thử kiểm lại những điều đó có phải là hạnh phúc thật hay không? Con người ai cũng mơ ước hạnh phúc, mơ ước măi mà không bao giờ toại nguyện. V́ sao?
Thí dụ: Khi đang đói chúng ta nghĩ có một bữa cơm ngon, hạnh phúc biết mấy! Nhưng khi được bữa cơm ngon, ăn đầy đủ rồi, hạnh phúc c̣n không? Hạnh phúc qua mất rồi! Như vậy hạnh phúc chỉ có trong chốc lát thôi, rồi qua mất không c̣n. Đang đi bộ, chúng ta nghĩ được một chiếc xe đạp đi, chắc là hạnh phúc lắm. Nhưng khi được chiếc xe đạp đi lọc cọc ba bốn hôm rồi nó hư, lúc đó có hạnh phúc không? Như vậy hạnh phúc không bền, không thật, mà thế gian cứ đuổi theo cho nó là bền là thật! Hạnh phúc qua rồi mất, đuổi theo cái qua rồi mất th́ hạnh phúc ấy quả là không thật. Biết hạnh phúc không thật mà chúng ta mơ ước nó hoài, th́ mơ ước đó trở thành hăo huyền.
Khi chúng ta mơ ước một điều ǵ, nghĩ rằng khi được nó hạnh phúc biết bao! Nhưng khi được rồi, c̣n hạnh phúc nữa không? Có ǵ hạnh phúc hơn, khi làm mệt nhọc được nằm nghỉ một chốc lát, hạnh phúc biết mấy? Nhưng nếu bị bắt buộc nằm một ngày, c̣n hạnh phúc hay không? Nếu nằm một ngày không được đi đâu, lúc ấy cũng bực bội. Thành thử hạnh phúc không có thật, nó chỉ có trong một giai đoạn nào thôi. Thí dụ chúng ta đang gánh gồng hết sức là nặng, nếu có ai đỡ gánh giùm ḿnh, lúc ấy chúng ta cảm thấy nhẹ bổng lên, hạnh phúc biết mấy! Nhưng nếu hết gánh rồi đi một lúc, chúng ta không c̣n thấy hạnh phúc nữa. Như vậy hạnh phúc chỉ có trong chốc lát. Trong lúc khổ đau, qua được cơn khổ đau tạm gọi là hạnh phúc. Hạnh phúc là do qua cơn khổ đau, chớ nó không có thật. Cái không thật mà chúng ta tưởng chừng cả đời hưởng hoài th́ làm sao có được.
Chúng ta hiện giờ mong mỏi ước mơ là mong mỏi ước mơ cái ǵ? Ước mơ hạnh phúc. Ước mơ hạnh phúc là ước mơ được: một là ăn ngon, hai là mặc đẹp, ba là được những nhu cầu sung túc, bốn là được tiền bạc dồi dào, năm là được gia đ́nh sung sướng vui vẻ v.v… Những điều ước mơ đó được rồi mất, không c̣n nguyên vẹn măi. Như vậy hạnh phúc có hay không? Chúng ta mong muốn những điều đó phải lâu bền măi măi, nhưng trên thế gian này đâu có điều ǵ lâu bền măi măi. Như vậy suốt cuộc đời ḿnh bị chúng chỉ huy sai sử. Như mỗi sáng thức dậy, chúng ta chuẩn bị lo cho bữa ăn sáng, rồi đến bữa trưa và bữa chiều. Chúng ta chạy loanh quanh t́m kiếm những thức ăn cho vừa miệng, tức là suốt ngày chạy theo cái thọ lạc của lưỡi. Những thức ăn vừa miệng khi để vào lưỡi có cảm giác ngon, nhưng khi nuốt qua rồi cảm giác ấy không c̣n nữa. Như vậy mà chúng ta cứ chạy theo cái thọ lạc, chạy măi không có ngày cùng, cho đến ngày nhắm mắt cũng chưa vừa ư.
Đến cảm thọ của lỗ mũi, lỗ tai, con mắt cũng vậy. Cái nhà nh́n thấy phải đẹp, chậu hoa, chậu kiểng phải vừa mắt v.v… Như vậy con người chạy t́m cái thọ lạc suốt cuộc đời không có ngày cùng. Thọ lạc là tạm bợ giả dối không thật. Đuổi theo thọ lạc tức là gởi gắm, hiến dâng đời ḿnh cho cái giả dối. Vậy mà chúng ta thấy hài ḷng chạy theo nó từ năm này sang năm khác, rồi cả một cuộc đời bị thọ lạc của sáu căn sai sử. Cả một cuộc đời chạy theo thọ lạc, nếu có ai ngăn chận th́ nổi giận ngay.
Thí dụ: Đi chợ thấy bó rau ngon, chúng ta vừa ngồi xuống lựa, chợt có người đến mua trước, th́ căi vă nhau liền. Có chậu kiểng đẹp chưa kịp hỏi giá, chợt có người khuân đi, chúng ta bực bội ngay. Chỉ v́ thọ lạc của sáu căn mà chúng ta giành giật, hơn thua, tranh đấu với nhau cả đời không dứt. Có phải thọ lạc đă chỉ huy lôi cuốn cả cuộc đời ḿnh không? Cũng v́ thọ lạc mà chúng ta phải hận thù oán ghét lẫn nhau. Cảm thọ lạc nguyên là vô thường. V́ cái vô thường đó chúng ta lại gây chuyện hơn thua, phải quấy, tranh giành với nhau, có phải là việc làm đúng chân lư hay không? Vậy mà chúng ta bị nó chi phối hoàn toàn không c̣n giây phút nào rảnh rỗi. Quí vị thường nói: cả ngày tôi không rảnh, là tại sao? Chỉ v́ đuổi theo thọ lạc: muốn ăn mặc vừa ư, muốn thấy nghe vừa ư v.v… rồi chúng ta xoay quanh hết ngày này đến tháng kia không rảnh phút nào. Cảm thọ đă chỉ huy cả một cuộc đời chúng ta, lại gây ra bao nhiêu hận thù đau khổ! Ái cũng là nguồn gốc của khổ đau. Trong nhà Phật, ái chia làm ba thứ:
Ái ngă là khổ. Có ai không tự thương ḿnh đâu, dù ḿnh có xấu đi nữa, con mắt lệch một bên hay lỗ mũi xẹp một chút, ḿnh cũng thương ḿnh. Nếu biết ḿnh đẹp, th́ ḿnh càng thương ḿnh hơn nữa, ái ngă chặt hơn nữa. V́ thương ḿnh nên những ǵ ḿnh muốn mà không được th́ khổ. Như ḿnh muốn trẻ nghe nói già là rầu, ḿnh muốn khỏe mạnh mà bị bệnh hoạn là khổ, ḿnh muốn sống lâu nghe nói sắp chết lại càng đau đớn. V́ quá thương ḿnh cho nên bị bốn cái sanh già bệnh chết làm khổ. Ái ngă là gốc của bốn khổ vậy. Ái thân thuộc có hai cái khổ. Một là ái biệt ly khổ. V́ quá thương người thân thuộc mà phải chia ĺa nên chúng ta đau khổ. Có ái th́ có tắng, tức là có yêu th́ có ghét theo sau. Nên người nào yêu nhiều th́ ghét cũng nhiều. V́ yêu nhiều nên người ḿnh yêu ḿnh thương tha thiết, người ḿnh ghét ḿnh cũng ghét đắng cay không muốn nh́n mặt.
V́ vậy ḿnh khổ với người ḿnh thương bao nhiêu, ḿnh cũng khổ với người ḿnh ghét bấy nhiêu. Cho nên ái biệt ly khổ đi đôi với oán tắng hội khổ. Đó là hai cái khổ do ái thân thuộc. Ái tài sản sự nghiệp cũng là nguồn gốc của đau khổ. Có ai muốn gia sản của ḿnh càng ngày càng kiệt quệ đâu! Ai cũng muốn gia sản của ḿnh càng ngày càng to lớn. Muốn mà không được như ư th́ đau khổ, tức là cầu bất đắc khổ. Như vậy quí vị thử kiểm điểm lại có phải tám cái khổ của chúng ta đều nằm trong ái mà ra: ái ngă, ái thân thuộc và ái sự nghiệp tiền của. Ái của ḿnh cạn th́ tám cái khổ theo đó mà chết.
Thấy rơ gốc của đau khổ, chúng ta phải làm cách nào nhổ cái gốc đó lên. Trong nhà Phật dạy muốn nhổ gốc của đau khổ, nghĩa là muốn dứt khổ, chúng ta phải thấy rơ bản chất của thọ và ái cho tường tận. Thử hỏi quí vị cảm thọ khổ và cảm thọ vui có thật hay không? Cảm thọ của sáu căn qua rồi mất, đâu có thật! Thí dụ một bài hát thật là hay, khi nghe qua lỗ tai rất là thích thú, nhưng nghe hát qua rồi mất, đâu c̣n măi bên tai. Một thức ăn ngon ăn rất vừa miệng, nhưng khi qua lưỡi rồi cũng mất, có c̣n măi đâu v.v… Bản chất của tất cả cảm thọ là vô thường, tức là tạm bợ giả dối. Biết rơ cảm thọ là vô thường giả dối, chúng ta ưng làm tớ đuổi theo nó, hay muốn làm chủ không lệ thuộc vào cảm thọ? Nếu giành được quyền làm chủ cảm thọ th́ vui, nếu bị cảm thọ làm chủ th́ khổ.
Quí vị nên can đảm chọn quyền làm chủ cảm thọ th́ trọn một năm nay nhất định quí vị hết khổ, hoàn toàn an lạc. Bản chất của ái có thật hay không? Ái là thương, thương yêu là nghĩ tới thân này nó lâu dài bền bỉ, nhưng bản chất của thân là vô thường. Thương yêu nó chỉ là thương yêu cái tạm bợ mà thôi. Thương yêu sự nghiệp cũng vậy, sự nghiệp là vô thường, thương yêu thân thuộc, thân thuộc cũng là vô thường. Những điều ḿnh thương yêu đó đều vô thường, không có bền lâu. Chúng ta lại thương yêu những cái vô thường hay sao? Hay là chúng ta thương yêu cái ǵ lâu dài vĩnh cửu? Thí dụ khi đi chợ mua những vật cần dùng quí vị chọn những thứ bền tốt hay những thứ tạm tạm xài vài ba hôm rồi lại hư? Dĩ nhiên chúng ta lựa những vật dùng bền tốt, những ǵ tạm tạm chúng ta không mua.
Cũng như vậy, biết thân là vô thường, sự nghiệp là vô thường, những người thân thuộc là vô thường, chúng ta ôm ấp thương yêu chúng nó để làm ǵ? Khi những giọt mưa từ mái nhà rơi xuống nổi lên những bong bóng lóng lánh, quí vị thương chúng nó hay không? Nếu thương, chúng nó bể th́ sao? Bong bóng nước cũng lóng lánh, hạt kim cương cũng lóng lánh, cả hai đều lóng lánh, quí vị thương cái nào hơn? - Thương hạt kim cương hơn, tại sao? V́ nó lâu bền. Chúng ta thương cái ǵ lâu bền. Như vậy thân này vô thường, sự nghiệp vô thường, những người thân thuộc của ḿnh cũng vô thường th́ ḿnh phải thương hay không? Ḿnh thương cái nào không vô thường, cái giải thoát không sanh tử, đó mới là cái ḿnh thương. Những cái vô thường chúng ta thương hoài cũng không được ǵ, v́ chúng nó sẽ hoại và sẽ mất. Chúng ta đeo đuổi cưu mang cái vô thường, hay đeo đuổi cưu mang cái thoát khỏi vô thường? Có một cái thoát khỏi vô thường chúng ta không thương, lại thương cái vô thường làm ǵ?
Chúng ta học đạo phải dùng trí nhận xét thấy cái ǵ bản chất là vô thường là tạm bợ th́ cái đó không có giá trị, qua rồi mất mà có giá trị ǵ! Đă không giá trị, chúng ta đeo đuổi, cưu mang nó làm ǵ? Cái làm cho ḿnh được măi măi an vui tự tại giải thoát, cái đó mới là chân thật. Biết cái vô thường rồi, chúng ta phải xoay lại cái chân thật vĩnh cửu.
Khi trước, chúng tôi hay kể câu chuyện “Cô Công chúa nũng nịu”. Thuở xưa có cô Công chúa rất được vua cha yêu quí. Một hôm nhân buổi trời mưa, Công chúa ngồi nh́n những giọt nước từ mái nhà rơi xuống, làm nổi lên những bong bóng rất đẹp, Công chúa thích quá nhưng không nói, v́ bản chất hay làm nũng Công chúa vào pḥng nằm, mặt mày ủ dột. Nhà vua có Công chúa là con duy nhất, thương con vô cùng. Đến giờ cơm, thấy con không ra dùng bữa, nhà vua nóng ruột vào pḥng thăm hỏi: Con ốm hay sao, không ra dùng cơm? Công chúa không trả lời. Đến lượt Hoàng hậu vào năn nỉ, Công chúa cũng không đáp lại. Hỏi han nài nỉ măi, sau cùng Công chúa nũng nịu thưa: “Con muốn có xâu chuỗi bong bóng nước đeo vào cổ, con mới hết bệnh.” Vua cha chiều con rất mực. Nghĩ ḿnh là vua muốn ǵ lại chẳng được, nhà vua bèn ra lệnh cho tất cả quần thần: “Ai kết được xâu chuỗi bằng bong bóng nước cho Công chúa đeo th́ sẽ được phong quan tước, chia đất đai cho.”
Đăng bảng lâu ngày mà không ai dám lănh. Sau cùng có một ông lăo đến gỡ bảng, nhận xâu một chuỗi bong bóng nước cho Công chúa đeo. Ông lăo được giới thiệu với Công chúa. Nàng rất đỗi vui mừng nói: “Nếu lăo xâu cho tôi chuỗi bong bóng nước để đeo, tôi sẽ hết bệnh ngay.” Ông lăo nói: “Thưa thật với Công chúa, tôi già, con mắt lờ, nên lựa không được những hạt bong bóng đẹp. Vậy ngày mai, khi trời mưa, tôi mời Công chúa ra mái hiên chọn những hạt bong bóng nào đẹp nhất, Công chúa lượm đưa tôi xâu cho.”
Sáng hôm sau, trời mưa, ông lăo và nàng Công chúa ra mái nhà, những giọt mưa từ trên rơi xuống nổi bong bóng, Công chúa đưa tay vớt lấy…, vớt măi đến trưa mà không được hạt nào! Ông lăo đứng chờ, chờ măi không có hạt bong bóng nào để xâu! Cuối cùng, quá mệt mỏi Công chúa nói: “Thôi, tôi không thích bong bóng này nữa.” Nhà vua mừng quá bảo: “Để ta cho con xâu chuỗi bằng kim cương con đeo.”
Ư nghĩa câu chuyện vừa kể như thế nào? Tất cả chúng ta có phải là Công chúa đó không? Chúng ta cứ nắm bắt những ảo ảnh vô thường, nắm bắt măi cả đời mệt nhoài mà chẳng được ǵ. Rồi chúng ta vào chùa cầu xin Phật cứu con. Đức Phật sẵn ḷng từ bi cứu độ, cho chuỗi kim cương thứ thật. Chúng ta chỉ chịu nhận thứ thật khi nào chúng ta đă mệt nhoài với những thứ tạm bợ hư dối. Đức Phật tuy lấy ví dụ một câu chuyện rất trẻ nhỏ nhưng đúng với bệnh của chúng sanh. Chúng ta giống y nàng Công chúa đó. Khi chúng ta thức tỉnh biết trở về với Phật, Phật sẽ chỉ cho chúng ta cái chân thật.
Nếu chúng ta sống được với nó, cái chân thật ấy c̣n măi, không bao giờ mất. Người Phật tử muốn hết khổ phải thấy rơ bản chất của đau khổ không có thật. Bản chất của đau khổ là ái và thọ, cả hai đều không thật. Càng đuổi theo chúng càng đau khổ thôi. Nếu biết dừng lại, đau khổ sẽ bớt từ từ cho đến một ngày nào chúng ta ĺa hẳn nó, không c̣n đau khổ nữa. Nhân nghe câu nào trong kinh Kim Cang mà Lục Tổ ngộ đạo? Trong kinh Kim Cang, Phật dạy phương pháp an trụ tâm: “Bất ưng trụ sắc sanh tâm, bất ưng trụ thanh, hương, vị, xúc, pháp sanh tâm, ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm.” Ngay đây Lục Tổ ngộ, rồi từ đó về sau Ngài hết khổ luôn.
Muốn sanh tâm cầu Vô thượng Bồ-đề th́ đừng dính với sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp. Sáu trần không dính là an trụ tâm. Đó là hạnh phúc tuyệt vời. Nếu c̣n dính với sáu trần là c̣n bất an, c̣n đau khổ. Nếu chúng ta không kẹt không chấp vào cảm thọ của sáu căn, tức là chúng ta được giải thoát. Cũng chính trong kinh Kim Cang đức Phật có dạy: “Phàm sở hữu tướng giai thị hư vọng, nhược kiến chư tướng phi tướng tức kiến Như Lai.” Những ǵ có tướng đều là vô thường, vô thường là tạm bợ, hư dối. Nếu thấy các tướng không phải tướng là thấy Phật. Tại sao? Tỉ dụ hiện giờ thấy một món vật đẹp, chúng ta biết rơ nó là duyên hợp hư dối; một vật ǵ quí, nó là duyên hợp hư dối, một thức ăn ngon, nó là duyên hợp hư dối. Biết rơ được như vậy, đó là có trí tuệ giác ngộ.
Trí tuệ giác ngộ tức là Phật. Thấy tất cả tướng không phải tướng tức là thấy tất cả vật đều không thật, tất cả đều là duyên hợp hư dối. Thấy rơ như thế là thấy Phật, không phải t́m Phật ở đâu xa. Nếu thấy Phật th́ hết khổ. Nếu muốn hết khổ chúng ta phải biết rơ bản chất của thọ và ái là vô thường, hư dối. Chúng ta phải diệt hết, nhổ sạch gốc của thọ và ái, th́ ngang đó chúng ta được an lạc.
Niềm vui không phải từ bên ngoài đem đến, không phải do sự giàu sang sung sướng lắm tiền nhiều của, mà vui v́ biết phá bỏ những mê chấp sai lầm. Buông bỏ những sai lầm, đó là trí tuệ tỉnh giác, đó tức là Phật. Tu theo Phật cốt để giác ngộ. Giác ngộ cho nên không lầm không mê, tức nhiên không khổ. Hết ngu mê là sáng suốt, sáng suốt tức là hết khổ.
"…Khốn khổ nước tôi
Mê tín th́ vô hạn
Tôn giáo th́ nông cạn…"
Tác giả mấy câu thơ vừa dẫn ở trên là Khalil Gibran, thi sĩ xứ Liban (Lebanon)- ông cũng là người viết câu thơ bất hủ:
"Cảm ơn đời mỗi sớm mai thức dậy
Ta được thêm ngày nữa để yêu thương…"
(Wake at dawn with winged heart
and give thanks for another day of loving…)
Chưa hết, câu nói trứ danh của Tổng thống Mỹ, J.F. Kennedy:
“Đừng hỏi nước Mỹ đă làm ǵ cho bạn mà hăy hỏi bạn đă làm ǵ cho nước Mỹ” cũng xuất phát từ ư một bài thơ của Khalil Gibran, nhưng có lẻ bài thơ Pity the Nation dưới đây mới kinh khủng về sức tiên tri của nó, không chỉ ở đất nước ông mà nhiều xứ sở khác.
Pity the Nation -
(Khalil Gibran)
“Pity the nation that is full of beliefs and empty of religion.
Pity the nation that wears a cloth it does not weave
and eats a bread it does not harvest.
Pity the nation that acclaims the bully as hero,
and that deems the glittering conqueror bountiful.
Pity a nation that despises a passion in its dream,
yet submits in its awakening.
Pity the nation that raises not its voice
save when it walks in a funeral,
boasts not except among its ruins,
and will rebel not save when its neck is laid
between the sword and the block.
Pity the nation whose statesman is a fox,
whose philosopher is a juggler,
and whose art is the art of patching and mimicking
Pity the nation that welcomes its new ruler with trumpeting,
and farewells him with hooting,
only to welcome another with trumpeting again.
Pity the nation whose sages are dumb with years
and whose strongmen are yet in the cradle.
Pity the nation divided into fragments,
each fragment deeming itself a nation.”
(The Garden of the Prophet – 1934)
***
Bản dịch:
Khốn khổ nước tôi
Mê tín th́ vô hạn
Tôn giáo th́ nông cạn
Khốn khổ nước tôi
Mặc áo ḿnh không dệt
Ăn gạo ḿnh không trồng
Uống rượu ḿnh không làm
Khốn khổ nước tôi
Ca ngợi côn đồ là anh hùng
Gọi kẻ xâm lăng là bạn vàng
Khốn khổ nước tôi
Trong mơ th́ ghét cay ghét đắng
Tỉnh dậy lại đầu hàng
Khốn khổ nước tôi
Chỉ dám nói năng khi đưa tang
Chỉ dám khoe khoang di sản hoang tàn
Chỉ dám phản kháng khi đầu sắp ĺa khỏi cổ
Khốn khổ nước tôi
Chính khách xảo quyệt như chó sói
Triết gia tung hứng chữ làm xiếc
Nghệ thuật bắt chước chắp và vá
Khốn khổ nước tôi
Kèn loa tưng bừng rước kẻ cai trị mới
Rồi tống cổ chúng bằng la hét phản đối
Rồi lại tưng bừng kèn loa đón kẻ cai trị khác
Khốn khổ nước tôi
Vĩ nhân càng nhiều tuổi càng lú
Thánh nhân chờ măi chưa ra đời
Khốn khổ nước tôi
Cứ chia năm xẻ bảy chơi
Phe nào cũng xưng ḿnh là nước
Tôi sinh ra trong thời Cộng Sản, thời đại độc tài phi nhân giam hăm các giá trị tự do của con người. Tại nơi này, các quyền tự do căn bản của người dân đă bị đảng Cộng Sản cướp đi một cách không thương tiếc dưới chiêu bài đấu tranh giai cấp. Chưa khi nào và ở đâu, cái hố sâu ngăn cách tôn giáo và ư thức hệ lại mạnh mẽ và điên cuồng như vậy. Sự cuồng tín đó được nuôi dưỡng và xuất phát từ một học thuyết hoang tưởng khiến cả loài người phải rùng ḿnh kinh sợ: “Chủ nghĩa Marx”. V́ vậy mà khát vọng cháy bỏng của cả dân tộc là thoát khỏi sự ḱm kẹp phi lư của cái chủ nghĩa quái đản đó. Mục tiêu cao nhất của thời đại chúng tôi là phá vỡ cái ngục tù vô h́nh đă giam hăm các giá trị tự do của con người, hướng tới một chế độ tự do dân chủ cho đất nước thân yêu.
Một xă hội mà người ta coi tinh thần quốc tế vô sản là trên hết mọi lư tưởng sống trên đời, mà quên mất đi nguồn cội của ḿnh. Họ tự đặt ḿnh lơ lửng trên không trung, chân th́ không chạm đất, đầu th́ ướt sũng giữa tầng mây. Họ thoát ly khỏi dân tộc, chiến đấu cho một tinh thần vô sản quốc tế, tiêu diệt mọi ư thức hệ đối kháng một cách dă man tàn bạo. Người ta giết người v́ khác ḿnh giai cấp, bỏ tù họ v́ khác ḿnh về tư tưởng, đày đoạ những kẻ không chịu luồn cúi và phục tùng chế độ.
Người ta đập phá đ́nh chùa miếu mạo vốn là di sản văn hoá của cha ông, v́ cho rằng đó là mê tín dị đoan. Xoá bỏ tập tục ngàn năm v́ sợ rằng lịch sử hiện hữu sẽ làm mất đi vẻ uy phong của những kẻ cướp thời đại. Họ nhân danh chủ nghĩa, nhân danh tinh thần quốc tế vô sản mà đào bới tận gốc rễ văn hoá của tổ tiên, cái nôi sản sinh ra chính họ. Có lẽ trên đời này, đến loài vật ngu si cũng không hành động như vậy.
Người ta tự hào, người ta tụng ca những việc làm độc ác và ngu dốt nhất đời đó. Những tội ác được đi vào nhạc, vào thơ để rồi cho các thế hệ trẻ em học tập. Họ ca ngợi những lănh tụ khát máu thành những bậc anh hùng dân tộc, là thánh nhân xuất chúng. Cả dân tộc phải gạt nước mắt bi thương, không ai dám chống lại, v́ nhà tù và sự đoạ đày đang chờ đợi những ai không chịu phục tùng và ngợi ca chế độ. Mọi thành phần dân tộc phải sống trong nhục nhă cúi đầu, chủ nghĩa hư vô th́ được đề cao, trong khi những giá trị đích thực của con người lại bị chôn vào quên lăng.
Những kẻ nhân danh cách mạng giải phóng con người trước đây nay lại kết thành một tầng lớp thống trị và bóc lột mới. Họ cướp bóc của người dân tất cả những ǵ có thể, kể cả tự do tư tưởng con người. Tầng lớp thống trị mới này hưởng hết mọi đặc quyền đặc lợi, ăn trên ngồi trốc hơn 80 triệu đồng bào ḿnh. Một bộ máy độc tài toàn trị được thiết lập để cai trị nhân dân, giám sát mọi động tĩnh của họ. Trong con mắt người dân, kẻ cầm quyền đă trở thành những con thú đội lốt người, những kẻ phản phúc và dối lừa dân tộc, sống trên mồ hôi xương máu của nhân dân.
Bất công và tham nhũng hoành hành, dân đành cúi mặt làm ngơ, ngược lại c̣n phải ngợi ca và tôn thờ đảng Cộng Sản. Sự thể này quả chưa từng thấy trong một kiểu xă hội nào khác? Thảo nào mà họ điên cuồng bảo vệ chế độ ngược đời này đến cùng như vậy, v́ đó là mô h́nh lư tưởng nhất cho những kẻ cầm quyền, nhưng là tột cùng đau khổ của người dân.
Ḍng chữ này hiện hữu ở góc trên cùng bên phải mọi văn bản của chế độ:
Cộng hoà xă hội chủ nghĩa Việt Nam
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
Một đứa trẻ v́ chưa được dạy dỗ nên hồn nhiên đọc là:
Cộng hoà xă hội chủ nghĩa Việt Nam
Độc lập (trừ) Tự do (trừ) Hạnh phúc.
Hoan hô đứa trẻ muôn năm, dù sao chân lư cuối cùng cũng đă chiến thắng cái giả dối điêu ngoa. Người dân th́ vừa cười vừa tặc lưỡi tiếc rẻ: “Giá như nó thay những dấu trừ đó thành dấu cộng nhỉ?”
Tự do một khi đă mất đi th́ làm sao hạnh phúc có thể hiện hữu?
Các giá trị tự do của cá nhân và dân tộc đă bị giam hăm bởi một chế độ độc tài phi nhân. Quyền lợi căn cốt đó bị vùi sâu dưới lớp bùn đen để nhường chỗ cho những giá trị sai trái và dối lừa ngự trị. Đau đớn thay cho dân tộc Việt Nam, ḍng giống tiên rồng mấy ngàn năm dựng nước. Khổ sở thay cho con cháu Lạc Hồng nay trở thành nô lệ cho chủ nghĩa hư vô.
Khát vọng tự do là tâm nguyện của toàn thể dân tộc Việt, nó như ngọn lửa bừng cháy măi không thôi, cho đến khi nào thiêu đốt bè lũ độc tài phản nước hại dân. Thời đại chúng tôi, thời đại của dựng xây nền móng tự do và phá vỡ ngục tù. Đó cũng chính là thông điệp của đời tôi: Các giá trị Tự Do không thể bị cầm tù.
Tôi đă từng biết rằng, quan tâm đến người khác là điều tưởng chừng như dễ nhưng lại khó thể hiện nhất.
- Tôi đă từng học rằng, mỗi lần được chia sẻ nỗi đau của người đang trong cơn tuyệt vọng, cũng là lúc tôi cảm nhận được ḿnh là người có ư nghĩa trong cuộc sống này.Tôi đă từng hiểu rằng, khi biết yêu thương và gieo hy vọng cho người khác, bản thân tôi cũng sẽ cảm thấy yêu cuộc sống này hơn.
- Tôi đă từng nhận ra rằng, chữa lành những nỗi đau về tâm hồn cũng quan trọng chẳng kém ǵ chữa trị bệnh tật của cơ thể.
- Tôi đă từng nghiệm ra rằng, nếu không biết cách quan tâm đến bản thân ḿnh, tôi cũng sẽ không biết cách quan tâm đến người khác.
- Tôi đă từng nhận ra rằng, những khi phải nằm một ḿnh trong bệnh viện yên tĩnh, chúng ta mới có cơ hội suy ngẫm và nh́n nhận lại về những điều đă qua để sống tốt hơn cho ngày mai.
- Tôi đă từng học được rằng, ngay cả cơ thể cũng biết lắng nghe những ǵ bạn nói. Nếu bạn luôn suy nghĩ đúng đắn, có thái độ lạc quan trước mọi hoàn cảnh, th́ cơ thể bạn cũng sẽ luôn được khoẻ mạnh.
- Tôi đă từng hiểu rằng, khi thật ḷng yêu thương một ai đó, chúng ta sẽ tận tuỵ chăm lo cho người đó mà chẳng bao giờ tính toán so đo.
- Tôi đă từng thấy rằng, thời gian vẫn cứ lặng lẽ trôi qua dù cho tôi sống vui vẻ lạc quan hay ch́m đắm trong thất vọng bi quan.
- Tôi đă từng học được rằng, có thể chúng ta không thay đổi được thực tế trong cuộc sống nhưng điều quan trọng là chúng ra phải biết xác định và t́m hướng đi của ḿnh chứ không cam chịu chờ đợi thụ động trong sự bất măn, chán chường.
- Tôi đă từng học được rằng, thành công lớn nhất của con người là giúp những người xung quanh khám phá tiềm năng của họ.
- Tôi đă từng nhận ra rằng, điều quan trọng nhất không phải là luôn để tâm đến những phức tạp của cuộc sống, mà hăy xác định cụ thể từng bước những việc ḿnh phải làm.
- Tôi đă từng hiểu đươc rằng, sự tha thứ không bao giờ là đủ, nhưng sự chỉ trách thù hằn, vạch lá t́m sâu, dù chỉ một chút , cũng đă quá thừa.
- Tôi đă từng hiểu được rằng, sự thật ḷng của người nói, quan trọng hơn lời nói.
- Tôi đă từng hiểu được rằng mỗi ngày trôi qua, chúng ta vừa phải đương đầu với những thử thách, nhưng cũng đừng để vuột mất những điều tốt đẹp có thể sẽ không bao giờ trở lại.
- Tôi đă từng thấm thía rằng, mỗi người đều có khả năng chuyển đổi những đau khổ và ưu phiền trong cuộc sống của ḿnh thành niềm vui và hạnh phúc thực sự.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
