Nga sẽ tấn công Ukraine từ hướng Belarus?

[trungthuc]

Ukraine đang lo ngại Nga đang chuẩn bị một cuộc tấn công mới vào lãnh thổ Ukraine từ nước láng giềng phía Bắc là Belarus sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin có chuyến thăm bất ngờ đến thủ đô Minsk và hội đàm với Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko, người được coi là tay chân thân cận nhất, thậm chí là một tay sai đắc lực của Nga.

Chuyến thăm hiếm hoi đến Belarus của Putin hôm thứ Hai 19/12/ 2022 được giới quan sát đồn đoán rằng, ông ta đang thúc đẩy sự đồng thuận của Belarus cho một cuộc tấn công thứ hai vào miền Bắc Ukraine sau các thất bại thảm hại liên tiếp trong nỗ lực ban đầu nhằm chiếm đóng thủ đô Kyiv vào mùa đông đầu năm 2022.

Đây là chuyến thăm Belarus đầu tiên của ông Putin sau ba năm. Mặc dù các thông tin từ Kremlin và Minsk đều nói rằng, hai ông Putin và Lukashenko tập trung bàn các vấn đề hợp tác kinh tế nhưng việc ông Putin dẫn theo Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu và Bộ trưởng Ngoại giao Sergei Lavrov đã làm cho giới phân tích nghĩ rằng, trọng tâm của cuộc hội đàm này là cuộc chiến xâm lược của Nga tại Ukraine, nước láng giềng phía Nam của Belarus.

Người dân ở thủ đô Kyiv trang trí cây thông Noel trước nhà thờ nổi tiếng Sofiyska giữa cảnh bị mất điện do các cuộc tấn công bằng hỏa tiển tầm xa của Nga. Ukraine lo ngại Nga có thể sắp tổ chức tấn công Kyiv từ phía Bắc như hồi đầu cuộc xâm lược, lần này có thể có sự trợ giúp của quân Belarus. (Ảnh: Maxym Marusenko/NurPhoto via Getty Images)

Hai người chóp bu lãnh đạo này "sẽ thảo luận những khía cạnh chính của sự phát triển hơn nữa mối đối tác và đồng minh chiến lược Nga-Belarus, cũng như những vấn đề hiện hành trong nghị trình quốc tế và khu vực", điện Kremlin ra thông cáo báo chí cho biết. Về phần mình, Lukashenko tỏ ra cứng cựa khi nhấn mạnh đến chủ quyền của nước ông giữa lúc có mối lo ngại rằng Belarus có thể bị lôi kéo vào cuộc xâm lược của Nga ở Ukraine.

Sau cuộc gặp, xuất hiện cùng ông Lukashenko, ông Putin nói hai bên đã "thảo luận chi tiết về việc hình thành một không gian phòng thủ chung và thực hiện một học thuyết quân sự chung".

Yuriy Saks, cố vấn của Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine, có nhận xét: "Chúng tôi không biết họ đã nói gì sau cánh cửa đóng kín, nhưng có khả năng cao là Putin đang thúc đẩy quân đội Belarus tham gia vào một cuộc tấn công mới ở phía Bắc Ukraine".

Trước chuyến thăm viếng của ông Putin, các giới chức Ukraine đã cảnh cáo rằng, Nga đang có kế hoạch mở một đợt tấn công lớn vào mùa đông để giành lại thế chủ động sau nhiều tháng gặp thất bại liên tiếp, buộc quân Nga phải rút khỏi hơn một nửa diện tích lãnh thổ mà họ đã tạm chiếm được trong những tuần đầu tiên của cuộc xâm lược.

Các giới chức Ukraine nói rằng, họ đặc biệt lo ngại Nga sẽ cố mở lại mặt trận phía Bắc, có lẽ lần này được hỗ trợ bởi quân đội Belarus.

Ngay ngày đầu cuộc chiến vào tháng Hai 2022, Nga đã mở cuộc tấn công với khoảng 40,000 quân vào miền Bắc Ukraine từ hướng Belarus, nhắm chiếm thủ đô Kyiv. Nhưng quân Nga nhanh chóng bị thất bại trước quân Ukraine được trang bị với các vũ khí tương đối nhẹ. Bây giờ, quân đội Ukraine hiện đã tỏ ra thiện chiến hơn rất nhiều; họ cũng được trang bị tốt hơn với các loại vũ khí tối tân của phương Tây, và họ đã củng cố đường biên giới bằng mìn, dây thép gai và hàng rào ở một số nơi.

Hôm qua ngày Chủ nhật 18/12, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã tổ chức một cuộc họp an ninh cấp cao, tập trung vào mối đe dọa ngày càng tăng của một cuộc tấn công mới từ Belarus. Các giới chức Ukraine cũng cho biết họ nghi ngờ Nga đang cố gắng "dương Đông kích Tây", tạo ấn tượng rằng Nga sắp xâm lược từ phía Bắc để kéo quân đội Ukraine ra khỏi các trận chiến thực sự đang diễn ra ác liệt ở miền Đông Ukraine.

Các giới chức Hoa Kỳ và phương Tây cho biết họ không thấy một hoạt động quân sự như vậy sắp sửa xảy ra. "Chúng tôi không thấy có bất cứ hoạt động xuyên biên giới nào của Belarus sắp xảy ra vào thời điểm này", Thiếu tướng Pat Ryder, phát ngôn viên của Ngũ Giác Đài, nói với các phóng viên vào tuần trước. Mặc dù không có dấu hiệu của một cuộc tấn công sắp xảy ra, nhưng "Các chỉ huy Nga có thể chuẩn bị cho một cuộc tấn công tiềm tàng nhằm vào Ukraine từ Belarus vào mùa đông năm 2023", Viện Nghiên cứu Chiến tranh ISW, một cơ quan nghiên cứu có trụ sở tại Washington D.C., đưa ra một dự báo vào tuần trước.

Nga hiện có từ 10,000 đến 15,000 quân đang đồn trú tại Belarus, không đủ cho một cuộc tấn công lớn, còn quân số Belarus không quá 50,000 người và không hề có kinh nghiệm chiến đấu thực tế nào cả. Tàn quân Nga sống sót sau cuộc tấn công thất bại vào Kyiv hồi đầu cuộc chiến đã được rút về Belarus và sau đó chuyển đến miền Đông Ukraine. Nhưng vào tháng Mười, Moscow thông báo quân Nga sẽ trở lại Belarus và ít nhất 10,000 người đã được điều đến nước này, bề ngoài nói là để huấn luyện và tập trận với quân Belarus.

***

Trong nhiều tháng, Belarus đã gửi xe tăng và đạn dược hỗ trợ cuộc tấn công của Nga ở miền Đông Ukraine. Còn trong vài tuần gần đây, vũ khí mới của Nga đã được đưa đến Belarus, bao gồm hệ thống phòng không, hệ thống hỏa tiễn và hàng trăm xe tải, theo các giới chức phương Tây và các nhân vật đối lập ở Belarus.

Quân đội Belarus hiện đang được huấn luyện chuyên sâu, và tuần trước đã thực hiện một cuộc kiểm tra sẵn sàng chiến đấu ở biên giới với Ukraine. Quân đội Belarus cũng đã lập danh sách những người đàn ông trong độ tuổi quân sự, rõ ràng chuẩn bị cho một cuộc huy động quân số lớn.

Các cựu sĩ quan trong quân đội hỗ trợ cho phe đối lập của Belarus lưu vong nói họ tin một kế hoạch xâm lược Ukraine từ hướng Belarus sẽ diễn ra vào mùa xuân tới đây. Alexander Azarov, cựu trung tá trong cơ quan tình báo của Belarus, cho biết các mối giao lưu của ông trong quân đội Belarus nói rằng, đợt huấn luyện hiện nay có liên quan đến các thao tác cần thiết cho một cuộc xâm lược, bao gồm cả việc vượt sông. "Chúng tôi nghĩ rằng vào mùa xuân, Lukashenko sẽ gửi quân đội Belarus vào Ukraine cùng với quân Nga sau khi đã ngụy tạo ra các chứng cớ cần thiết", ông Azarov nói.

Valery Sakhashchyk, một cựu chỉ huy lữ đoàn hiện đang theo phe đối lập ở Belarus, nói về một cuộc tấn công mới có thể không đến từ cùng một hướng như hồi tháng Hai. Ông Sakhashchyk cho biết, việc cải tiến, sửa chửa các tuyến đường bộ và đường sắt chung quanh thành phố Brest phía Tây Nam Belarus giáp với Ba Lan, cho thấy khả năng có một cuộc xâm nhập vào miền Tây Ukraine nhằm cắt đứt các tuyến đường tiếp tế đang được sử dụng để vận chuyển vũ khí của phương Tây vào Ukraine.

Nhằm đề phòng quân Belarus xâm nhập Ba Lan để mượn đường tấn công Ukraine từ phía Tây, chính phủ Ba Lan đã cho xây dựng bức tường thép cao 5.5 mét, dài 186 km, bằng một nửa đường biên giới chung 418 km giữa hai nước, gắn nhiều camera và cảm biến. Nhưng các tổ chức nhân quyền than phiền hàng rào này sẽ ngăn cản dòng người tỵ nạn từ Nga và Belarus tìm đến Ba Lan và EU để tránh chiến tranh. Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki (áo trắng) đi thị sát hàng rào biên giới hôm 30/6/2022. (Ảnh: Omar Marques/Getty Images)

Franak Viacorka, cố vấn trưởng của bà Svetlana Tsikhanouskaya, thủ lãnh phe đối lập ở Belarus, nhận định việc Lukashenko đưa quân Belarus xâm lược Ukraine sẽ mang đến cho ông ta nhiều rủi ro về mặt chính trị.

Tính chính danh của Lukashenko đã bị nghi ngờ kể từ khi ông ta tuyên bố chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2020 mà phe đối lập tuyên bố là gian lận, làm bùng phát các cuộc biểu tình lớn. Bà Viacorka cho biết, giờ đây Lukashenko phải dựa vào sự hỗ trợ của ông Putin, nhưng có thể phải đối mặt với một cuộc nổi dậy mới nếu ông dám đưa quân đội Belarus vượt qua biên giới.

Cố vấn Bộ Quốc phòng Ukraine Yuriy Saks cho biết, Ukraine chưa kết luận rằng sẽ có một cuộc tấn công từ Belarus, nhưng họ đang theo dõi chặt chẻ các diễn biến mới nhất và chuẩn bị sẳn sàng để đối phó mọi nguy cơ. "Giới tình báo quân sự của chúng tôi không thấy bất cứ dấu hiệu nào của một cuộc tấn công sắp xảy ra. Nhưng mọi người đều biết rằng họ vẫn chưa từ bỏ ý định và có thể tấn công lại từ Belarus", ông Saks nói. "Chúng tôi tự tin rằng, chúng tôi có thể nghiền nát, đánh bại chúng vì chúng tôi đã củng cố phòng thủ đầy đủ biên giới. Chúng tôi có đủ quân số và chúng tôi có nhiều vũ khí hỗ trợ thật quý báu từ những người bạn phương Tây của chúng tôi", ông nói thêm.