Theo như có nhiều khán giả mê mẩn về ba nữ danh ca hiếm hoi đă tạo nên trường phái riêng trong nhạc Việt, đó là ba nữ danh ca Thái Thanh, Ngọc Lan và Thanh Lam phải dùng giọng hát để tạo một khuynh hướng, chất nhạc riêng, gắn với cả một giai đoạn, thời ḱ lịch sử và ảnh hưởng tới một số ca sĩ nhất định, khiến họ đi theo phong cách của ḿnh.
Trường phái được định nghĩa là ḍng nghệ thuật có khuynh hướng riêng. Rất nhiều ca sĩ nổi tiếng và có cá tính, phong cách, nhưng không phải ai cũng tạo được trường phái nhạc mang tên ḿnh.
Để làm nên trường phái, ca sĩ phải dùng giọng hát để tạo một khuynh hướng, chất nhạc riêng, gắn với cả một giai đoạn, thời ḱ lịch sử và ảnh hưởng tới một số ca sĩ nhất định, khiến họ đi theo phong cách của ḿnh. Trong lịch sử nhạc Việt, có ba nữ danh ca đă tạo nên được trường phái nhạc cho riêng ḿnh.
Thái Thanh
Nhắc tới Thái Thanh là nhắc tới một huyền thoại âm nhạc. Hơn nửa thế kỉ cầm ca, Thái Thanh đă để lại một di sản âm nhạc đồ sộ, mà ít có ca sĩ nào dám kiêu hănh vượt qua bà. Di sản đó trải dài từ dân ca tới tân ca, từ tiểu ca tới trường ca, từ t́nh ca, hoan ca, hùng ca tới tâm ca, bi ca, rồi cả đạo ca.... Nó bao quát, gắn chặt và thấu trọn cả một thời ḱ của nền tân nhạc dân tộc.
Thái Thanh
Có thể nói, Thái Thanh là một trong những ca sĩ đầu tiên và hiếm hoi đă góp phần công sức lớn lao vào công cuộc h́nh thành nền tân nhạc Việt Nam, được những đại nhạc sĩ huyền thoại như Văn Cao, Phạm Duy, Phạm Đ́nh Chương yêu mến, xem là "con cưng" để "chọn mặt gửi vàng" thể hiện các tác phẩm nhạc thi bất hủ của họ.
Nói Thái Thanh là danh ca đầu tiên đă tạo nên trường phái nhạc của riêng ḿnh quả không hề lộng ngôn v́ bà là người tiên phong và thành công xuất sắc trong việc kết hợp giữa lối hát mở phương Tây với lối hát truyền thống của dân nhạc (tạm gọi là lối hát đóng) - cái mà đến ngày nay vẫn đang được giới chuyên môn nghiên cứu, giảng dạy, và được nhiều thế hệ ca sĩ áp dụng.
Rơ ràng, xét trong tiến tŕnh âm nhạc Việt Nam, đây là một trường phái lớn được rất nhiều ca sĩ theo đuổi một cách tự giác hoặc không tự giác, mà Thái Thanh là người mở màn.
Chưa dừng lại ở đó, Thái Thanh c̣n biến trường phái của ḿnh trở nên đặc trưng hơn, với lối hát "cường cảm" xưa nay hiếm, tức là cường độ biểu cảm rất lớn, nhất là bi cảm. Đi cùng với lối hát đó là sự ưa chuộng thể hiện ca khúc ở các quăng âm cao, với những kĩ thuật tinh tế của phương Tây như trillo (rung láy), messa voce (hát nửa giọng), kết hợp với các cách hát, nhả chữ, luyến láy đậm màu sắc dân ca phương Đông như bỏ nhỏ, hát bạch thanh, đổ hột...
Tất cả ḥa quyện với nhau tạo nên trường phái riêng của Thái Thanh, khiến người nghe có thể nhận ra bà ở bất cứ ca khúc nào. Trường phái này khá kén tai nghe, làm nhiều người không thích. Nhưng một khi đă nghe quen và thấm được cái "cường cảm" trong đó, th́ khó mà dứt ra được.
Trường phái Thái Thanh là một trường phái độc đáo, mang theo nhiều vết tích lịch sử, nên luôn tạo ra "khí" khác lạ mỗi khi nghe nó, dù ở bất cứ không gian, thời gian nào.
Thực sự mà nói, trường phái Thái Thanh là một trường phái khó hát, khó cảm, nó đ̣i hỏi ca sĩ phải có kĩ thuật thanh nhạc vững chắc, chất giọng phù hợp, và trên hết là trải nghiệm, thẩm mỹ âm nhạc sâu sắc. Nhưng điều đó không có nghĩa là không ai dám theo đuổi nó. Sự thành công của những ca sĩ nổi tiếng chịu ảnh hưởng và đi theo trường phái Thái Thanh như Mai Hương, Quỳnh Giao, Ánh Tuyết, Ư Lan... đă chứng minh vị trí không phai mờ của nó trong trái tim khán giả cũng như ca sĩ.
Ngọc Lan
Ngọc Lan là trường hợp đặc biệt nhất, khi cô được đích thân nhạc sĩ Trần Thiện Thanh định danh cho trường phái của ḿnh: "Ngọc Lan đă tạo ra một trường phái mang tên Ngọc Lan!".
Khác với các trường phái c̣n lại, trường phái Ngọc Lan không chỉ đến từ giọng hát, mà c̣n đến từ cả ngoại h́nh của cô, để mỗi khi nhắc đến trường phái này, người nghe lại liên tưởng tới một bóng hồng xinh đẹp, mềm mại, nữ tính. Và cũng thật lạ, khi ở Ngọc Lan, giọng hát lại có sự tương đồng hài ḥa với ngoại h́nh, đều toát lên chút ǵ đó rụt rè, trong sáng, thánh thiện và ngọt ngào.
Ngọc Lan
Từ ngoại h́nh đă kéo theo chất riêng trong phong cách tŕnh diễn, biểu cảm của Ngọc Lan trên sân khấu.
Trường phái Ngọc Lan gắn liền với thời ḱ đổi mới tân nhạc, đến như một cô gái tân thời, sẵn sàng rũ bỏ lối hát nảy chữ, khép tiếng, lối luyến láy truyền thống của dân tộc, từ bỏ luôn cả lối hát ỉ ôi của nhạc vàng để khoác lên ḿnh những lối hát mới đầy hiện đại và hấp dẫn. Lối hát đặc trưng này được Ngọc Lan học hỏi từ nhạc Pháp, nhạc Anh, kết hợp với nhạc trữ t́nh, nên Đông - Tây kết hợp, vừa có chút cổ, lại không kém phần hiện đại, trẻ trung.
Được định h́nh để hát những bản t́nh ca mềm mại, trường phái Ngọc Lan tập trung vào lối hát hướng nội, quăng âm nhỏ nhẹ, ém kĩ thuật vào trong, dùng kĩ thuật để làm cho giọng hát tự nhiên nhất có thể, chứ không phải khoe toàn bộ kĩ thuật như các ca sĩ ngày nay vẫn làm. Bởi vậy khi nghe Ngọc Lan, chúng ta không bao giờ cảm thấy một kĩ thuật nào hết, chỉ c̣n cảm xúc và tâm hồn chạm đến trái tim. Đó mới là cái đích của âm nhạc.
Đặc trưng của trường phái Ngọc Lan là phẩm chất nữ tính. Ngọc Lan là một trong số ít nghệ sĩ nữ biết phát huy phẩm chất giới tính của ḿnh vào nghệ thuật, dùng nó để phát triển lối hát mới - lối "hát điệu", rất phù hợp với những giọng light lirico soprano nhẹ nhàng, ngọt ngào.
Quả thực mà nói, hiếm có ca sĩ nào hát điệu đà như Ngọc Lan, ngọt như rót mật vào tai, mềm đến tận xương tủy. Để phát huy hết chất nữ tính, Ngọc Lan đă sử dụng "lối hát nhẹ" , tức là phát âm, nhả chữ ở mức nhẹ nhất có thể, tựa như gió thổi qua. Đây có lẽ là lối hát đặc biệt nhất của trường phái Ngọc Lan do chính cô tạo ra, chưa từng có ở các ca sĩ trước đây.
Nhờ lối hát này mà Ngọc Lan đă đốn gục biết bao trái tim si t́nh, biến nó trở thành vũ khí tối mật cho các giọng nữ, mà sau này đă được Như Quỳnh, Minh Tuyết, Y Phương... kế thừa thành công. Lối "hát điệu" này không phải cái điệu quá lố, mà là cái điệu được kiểm soát kĩ trong giọng hát và dồn nhiều kĩ thuật, giúp cho giọng hát của cô tự nhiên hơn, ngọt ngào hơn, cảm xúc hơn, như đang tự sự một câu chuyện t́nh vậy.
Chất "buồn" cũng là một trong những khuynh hướng riêng mà Ngọc Lan tạo nên cho trường phái của ḿnh, đúng với phong cách cô mang. Ngọc Lan hát rất buồn, cái buồn trở thành bản chất cố hữu trong giọng hát, cách hát của cô, nên dù có hát những giai điệu uptempo vui tươi, nhanh mạnh thế nào th́ vẫn cứ man mác buồn. Và, để cái buồn không bị sến, mà vẫn sang, Ngọc Lan đă khéo léo nhả chữ nhẹ nhàng, ấm áp, luyến vô cùng nhẹ, tạo nên sự mong manh, yếu đuối, cần được chở che.
Cũng như trường phái Thái Thanh, trường phái Ngọc Lan mang theo một "khí" rất riêng, mà dù có hát bất cứ ca khúc, của bất ḱ nhạc sĩ, ḍng nhạc nào, cũng vẫn nổi lên cái "khí" đó, khiến khán giả cảm nhận được một cách rơ ràng.
Thanh Lam
Mỗi trường phái ca sĩ đều gắn với một giai đoạn, thời ḱ của âm nhạc. Qua Thái Thanh (trước 1975), Ngọc Lan (sau 1975), đến Thanh Lam (sau 1990), nhạc Việt đă trải qua ba thời ḱ với sự thay h́nh đổi dạng để được định h́nh một cách rơ nét hơn.
Được mệnh danh là "Nữ hoàng nhạc nhẹ", "Người đàn bà hát", Thanh Lam chính là nữ ca sĩ có công lớn nhất trong việc định h́nh nhẹ nhẹ Việt Nam giai đầu thập niên 90 đến sau này.
Sở hữu chất giọng nữ trung dày dặn, trầm ấm và nội lực, cùng trường hơi dài, khỏe khoắn, Thanh Lam có lẽ chính là người tiên phong cho việc sử dụng và sáng tạo lối hát cộng minh vào nhạc nhẹ Việt Nam, mở màn một lối hát mới - lối hát phô diễn giọng hát trên giọng ngực (thông qua cộng minh quăng trung), ở những khoảng âm to, dày, lớn cả về trường độ và cường độ, tràn đầy năng lượng.
Không những vậy, trường phái Thanh Lam c̣n đặc trưng bởi lối hát khắc khoải, ưu sầu, hát mà như thủ thỉ, tâm t́nh, đăi chữ dài hơn, hơi "rên rỉ" để bộc lộ nội tâm bùng cháy, bản năng của người phụ nữ, và kèm theo chất liêu trai, ma mị ở những quăng trầm bổng, luyến láy, nhưng vô cùng chắc chữ, rơ lời.
Chất "bản năng" và "cháy bỏng" là điều người ta thấy rơ nhất ở trường phái Thanh Lam, mà theo lời nhạc sĩ Dương Thụ là: "Một giọng hát mê hồn, cá tính táo bạo, bản năng nghệ sĩ thật sự... ".
Chính cái chất đặc trưng này khiến Thanh Lam nhiều khi "gào thét", nhưng cái "gào thét" đó lại quyến rũ được cả khán giả lẫn giới chuyên môn. Đi cùng với chất "bản năng", đặc trưng của trường phái Thanh Lam trong thập niên 90 (quăng thời gian cô tiên phong nhạc nhẹ) là những kĩ thuật rất "da màu", đậm tính Soul/R&B như vocal runs, riff...lần đầu tiên được đưa vào nhạc Việt, hát bằng tiếng Việt.
Khác với trường phái Thái Thanh hay Ngọc Lan vốn lợi thế cho nữ cao trữ t́nh, trường phái Thanh Lam chủ yếu "dung nạp" các giọng nữ trung, nữ trầm và giọng nam, để thể hiện chiều sâu qua các quăng trầm và quăng trung dày dặn.
Lối hát của Thanh Lam ảnh hưởng nhiều đến các thế hệ ca sĩ sau này như Ngọc Anh, Thu Phương, Mỹ Linh, Hà Trần, Hoàng Quyên, Đàm Vĩnh Hưng, Uyên Linh, Hà Linh... Trong đó, Uyên Linh, Hoàng Quyên là những ca sĩ đang đi theo trường phái của cô. Ngày nay, hễ có ca sĩ nào hát theo kiểu phiêu giọng khắc khoải, chất chứa tâm sự trên quăng trung, ta đều thấy bóng dáng của Thanh Lam ở đó. Số lượng những ca sĩ kiểu này rất nhiều, dễ chiếm đến 30% nền nhạc nhẹ Việt Nam, nên có thể thấy được tầm ảnh hưởng rất lớn của cô.
Ngày nay, cũng có khá nhiều ca sĩ trẻ có phong cách ấn tượng, chuyên môn vững vàng như Hà Trần, Tùng Dương, Thu Minh, Uyên Linh... Rất hi vọng những ca sĩ này có thể tạo nên trường phái nhạc của riêng ḿnh trong tương lai.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
