Vơ Tắc Thiên hay Vũ Tắc Thiên, thường gọi Vơ hậu hoặc Thiên hậu, là một phi tần ở hậu cung của Đường Thái Tông Lư Thế Dân, sau trở thành Hoàng hậu thứ hai của Đường Cao Tông Lư Trị, về sau trở thành Hoàng đế triều đại Vơ Chu làm gián đoạn nhà Đường.
Trong lịch sử, Trung Quốc có 231 vị hoàng đế và một nữ hoàng, 79 người trong số này được chôn ở tỉnh Thiểm Tây. Một trong những khu lăng mộ thu hút nhiều du khách nhất là Càn Lăng, nơi chôn cất nữ hoàng Vơ Tắc Thiên và chồng, hoàng đế Lư Trị tức Đường Cao Tông (618-907).
Vơ Tắc Thiên (624-705) trở thành t́ thiếp của cha Lư Trị (hoàng đế Đường Thái Tông) từ năm 14 tuổi. Trước khi Đường Thái Tông qua đời, Vơ Tắc Thiên (tên thật là Vơ Chiếu) đă có “qua lại” với thái tử Lư Trị, sau này trở thành phi tần số một của Đường Cao Tông. Điều này bị thiên hạ chê trách, bởi về danh nghĩa, Vơ Tắc Thiên là vợ của vua cha. Sau này, sủng ái Vơ Tắc Thiên, Đường Cao Tông đưa bà lên làm hoàng hậu.
Sau khi Lư Trị qua đời, Vơ Tắc Thiên (c̣n được gọi là Vơ Mị Nương, có nghĩa là người đẹp họ Vơ) đă t́m cách nắm lấy quyền bính. Bà nổi tiếng là người không chỉ rất đẹp mà c̣n thông minh nhưng cũng vô cùng tàn độc. Tuy sẵn sàng lấy mạng thiên hạ nhưng Vơ Mị Nương lại rất giỏi trong việc tuyển chọn và sử dụng nhân tài. Trong 16 năm cầm quyền của Vơ Tắc Thiên, Trung Hoa thanh b́nh và thịnh vượng.
![](https://intermati.com/forum/attachment.php?attachmentid=2244363&stc=1&d=1689466818)
Đường dẫn vào Càn Lăng.
Nằm ở núi Lương Sơn, hạt Càn Huyện (Thiểm Tây), toàn cảnh khu lăng mộ Vơ Tắc Thiên và cảnh quan xung quanh trông giống như một người đàn bà đang nằm ngủ.
Việc xây dựng Càn Lăng bắt đầu vào năm 683 và kéo dài trong gần 30 năm. Một trong những điều kỳ lạ của Càn Lăng là 103 tượng đá xếp hàng dẫn đến khu lăng mộ. Trong số này, có tấm bia không chữ và 61 tượng đá tượng trưng cho các bộ tộc thiểu số, vua của các chư hầu, các hoàng tử và sứ giả. Nhưng tất cả đều bị ai đó làm mất đầu.
Tấm bia không khắc chữ được nói là dành cho Vơ Tắc Thiên. Đây là khối đá nặng tới 98, 8 tấn, cao 7,5m, để trống. Theo lệ thường, các hoàng đế thường cho dựng bia ca ngợi công đức của ḿnh. Có hai lư giải cho việc tấm bia của Vơ Mị Nương được để trống. Một là bà ta cho rằng những thành tựu của ḿnh vượt quá mọi ngôn từ ca ngợi nên không thể ghi chữ lên bia. Hai là họ Vơ muốn đời sau tự đánh giá công, tội của bà.
Bia vô tự ở Càn Lăng.
Tất cả tượng đá ở Càn Lăng đều bị mất đầu.
Với các trang phục, tư thế và vũ khí khác nhau, 61 tượng người bằng đá được dùng để biểu thị sức mạnh của nhà Đường trước các chư hầu. Tuy nhiên không sách sử nào ghi lại v́ sao những bức tượng này mất đầu. Giai thoại kể rằng con trai của một nhân vật được tạc tượng rất khó chịu khi thấy tượng cha ḿnh phải đứng cung kính trước mộ nữ hoàng Vơ Tắc Thiên. Một đêm, anh ta phá hoại cây trồng ở những mảnh ruộng xung quanh khu lăng mộ và phao tin mùa màng bị những bức tượng, đă biến thành ma quỷ, phá hoại. Dân địa phương tin lời và phá cụt đầu tất cả các tượng đá.
Sau khi nhà Đường sụp đổ, hầu hết lăng mộ vua chúa nhà Đường bị cướp phá. Nhưng bọn cướp không thể xâm phạm Càn Lăng. Người ta đồn rằng mỗi khi bọn cướp bắt đầu xâm nhập, trời bỗng đổ mưa rất lớn, gió dữ dội, đất lở, đá bay.
Càn Lăng.
Sử sách cũng ghi lại những lần cướp phá Càn Lăng, trong đó đáng kể nhất là lần do thủ lĩnh quân phiến loạn Hoàng Sào thực hiện. Tuy nhiên, không phải do đất lở cát bay mà v́ bị tập kích nên Hoàng Sào phải rút lui. Trong thời kỳ đầu thế kỷ 20, một tướng của Quốc dân đảng cũng định quật Càn Lăng t́m vàng bạc nhưng không rơ lư do ǵ đă phải bỏ dở việc này.
Đầu năm 2012, có tin chính phủ Trung Quốc tiến hành khai quật Càn Lăng ở quy mô lớn. Nhưng sau đó, Văn pḥng quản lư Càn Lăng tuyên bố việc khai quật sẽ không được đặt ra cho đến ít nhất 50 năm nữa. Tuy nhiên, người ta đang lo ngại rằng những cổ vật bên trong đă hư hại nghiêm trọng và cần được trùng tu. Cũng có ư kiến cho rằng nếu khai quật, chính phủ Trung Quốc có cơ hội thúc đẩy sự phát triển du lịch của vùng đất phía tây qua việc thu hút ít nhất 5 triệu du khách/năm.
VietBS@ sưu tập