KHÔNG CÓ CÁI GỌI LÀ "ĐẠI CỬ TRI", MÀ CHỈ CÓ: "ELECTORS" !

Đã sát ngày 3/11, GIẢI ẢO gọn về thể thức bầu cử Tổng thống Mỹ:
- LẪN LỘN GIỮA "ELECTORAL VOTES" VỚI "ELECTORAL COLLEGE VOTES" (khác nhau ở chữ "college", nhưng nhiều báo Việt ngữ hải ngoại lẫn trong nước quên béng đi, hoặc không đủ chú ý đến)
- KHÔNG CÓ CÁI GỌI LÀ "ĐẠI CỬ TRI", MÀ CHỈ CÓ: "ELECTORS" !
*&*
Báo Tuổi Trẻ ngày 29/10 đăng bài "Bà Hillary là đại cử tri bang New York, cam kết bỏ phiếu cho ông Biden". Nói ngay, bà Hillary nói bả là "ELECTOR" trong "electoral college" của tiểu bang New York (chớ không phải "đại cử tri" trong cách dịch sang tiếng Việt, hàng nhiều thập niên qua). Người viết bài không hiểu bà Hillary phát biểu "cam kết bỏ phiếu cho Biden" là ngụ ý gì ráo trọi, cuối stt này tôi xin nói cho tỏ tường.
Đây, đề cập ngay 2 SỰ HIỂU LẦM trong bài báo Tuổi Trẻ, mà cũng là cái hiểu lầm phổ biến trên nhiều báo khác nữa:
a) Báo TT viết: "Đại cử tri mới là những người trực tiếp chọn tổng thống Mỹ"; b) Báo TT viết: "Cử tri Mỹ không trực tiếp bầu tổng thống mà sẽ ủy quyền cho các đại cử tri của bang mình đang sinh sống".
A) QUYẾT ĐỊNH CHỌN TỔNG THỐNG VẪN LÀ NGƯỜI DÂN (CỬ TRI) MỸ! / "ELECTORAL VOTES" LÀ KỸ THUẬT QUI ĐỔI "số điểm" THẮNG CỬ (khác nhau) TẠI MỖI TIỂU BANG
A1) Những ai đã đọc loạt bài về thể thức bầu cử TT Mỹ đăng trên fb này của tôi, ắt đã hiểu, vì sao tôi gọi "Tuyển cử viên" (electors), "Phiếu tuyển chọn" (electoral votes) ... bởi - xin nhấn mạnh - rất đơn giản: cử tri Mỹ KHÔNG hề có sự ủy quyền nào cho các electors, mà đã không được ủy quyền, không được đại diện thì lấy gì gọi "electors" là "đại cử tri", lấy gì gọi "electoral votes" là "phiếu đại cử tri"?
Bạn nào mới lần đầu đọc bài này, thôi thì, ở đây chúng ta không dịch sang tiếng Việt khỏi cãi cọ làm gì cho mệt, mà DÙNG ĐÚNG CHỮ NGHĨA CỦA NGƯỜI MỸ: "ELECTORAL VOTES", "ELECTORS", và "ELECRORAL COLLEGE VOTES". Người Mỹ dùng những thuật từ (terms) này, vào những giai đoạn nào trong bầu cử TT Mỹ?
A2) Sau khi có kết quả KIỂM PHIẾU THEO TIỂU BANG (không kiểm phiếu gộp chung 50 tiểu bang), và ứng viên A THẮNG CỬ do được SỐ PHIẾU PHỔ THÔNG (popular votes) NHIỀU HƠN ứng viên B => NGAY LẬP TỨC, ứng viên A nhận trọn số ELECTORAL VOTES được qui định cho tiểu bang đó!
Mỗi tiểu bang có số electoral votes khác nhau, chẳng hạn tiểu bang New York là 29 electoral votes.
Thấy gì?
a) Hoàn toàn KHÔNG có sự xuất hiện "electors" nào ở đây ráo trọi, mà có và chỉ có sự qui đổi ĐƯỢC GỌI LÀ "Electoral votes"!
Cử tri KHÔNG ủy quyền cho ai bầu thay họ, mà - chú ý - chỉ có sự qui đổi: hễ người dân, trong tiểu bang, bầu cho ứng viên nào thì ĐƯƠNG NHIÊN ứng viên đó nhận được số Electoral votes.
b) Muốn có được số electoral votes, chẳng hạn muốn nhận được 29 electoral votes của tiểu bang New York, thì ứng viên trước đó PHẢI GIÀNH ĐƯỢC PHIẾU BẦU CỦA CỬ TRI PHỔ THÔNG.
Nếu người dân không bầu (popular votes) cho ứng viên A thắng cử tại New York thì A làm gì có được 29 electoral votes? Tức là hoàn toàn DỰA TRÊN SỐ PHIẾU BẦU CỦA DÂN TRONG TIỂU BANG!
B) Tổng cộng số phiếu qui đổi được gọi là 'ELECTORAL VOTES", nếu ứng viên nào hội đủ 270 ELECTORAL VOTES trở lên thì ứng viên đó TRỞ THÀNH TỔNG THỐNG MỸ.
Hồi bầu cử năm 2016, ông Donald Trump khi đạt được trên 270 Electoral votes thì, ngay lập tức, nhiều hãng truyền thông quốc tế loan tin ông Trump trở thành tân Tổng thống!
Kết thúc giai đoạn này - giai đoạn kiểm phiếu, loan tin ứng viên đắc cử Tổng thống (nếu đạt được 270 Electoral votes), thấy gì? Hoàn toàn KHÔNG xuất hiện các electors đi bỏ phiếu trong các electoral colleges (sẽ diễn ra một tháng sau đó, giữa tháng 12 lận)!
C/ Các electors chỉ đi bỏ phiếu vào giữa tháng 12, và những lá phiếu này gọi là "Electoral college votes" - chú ý: có thêm chữ "college" (khác với "Electoral votes")!
- ELECTORAL VOTES: cho biết ỨNG VIÊN CHÍNH THỨC trở thành Tổng thống (nhắc lại, "electoral votes", là kỹ thuật qui đổi số phiếu cho từng tiểu bang, KHÔNG do ai bầu thay cho dân hết);
- ELECTORAL COLLEGE VOTES : cho biết SỐ PHIẾU CHÍNH THỨC mà ứng viên Tổng thống có được. Đây là cuộc bỏ phiếu của những cử tri danh dự (electors) và phải cam kết BỎ PHIẾU ĐÚNG VỚI KẾT QUẢ "ELECTORAL VOTES" trước đó trong tháng 11.
Vẫn có những electors không thực hiện đúng cam kết, thành thử giữa con số "Electoral College votes" có sai biệt với "Electoral votes" (chỉ sai biệt rất nhỏ, khoảng vài lá phiếu mà thôi). Vì sao?
Vì Electoral College - tổng thể - HOÀN TOÀN KHÔNG CÓ THẨM QUYỀN "ĐẢO LỘN" KẾT QUẢ ỨNG VIÊN ĐẮC CỬ TỔNG THỐNG.
D) Trở lại với câu của bà Hillary Clinton, "cam kết bỏ phiếu cho Biden". Ở đây, bà Hillary bỏ phiếu là phiếu "Electoral COLLEGE vote"! (chú ý: không phải "Electoral votes" vì - như dẫn giải trên - "Electoral votes" không do ai bỏ phiếu hết mà hoàn toàn là sự qui đổi phiếu mà thôi, cho từng tiểu bang).
Bà Hillary nói "bỏ phiếu cho Biden", nghĩa là sao?
Nghĩa là, bà Hillary cho rằng, ở New York ông Biden thắng cử bởi phiếu phổ thông! Bà Hillary tuyên bố như trên là nhằm lên dây cót, là thủ thuật tuyên truyền cho Biden tại New York.
Chớ nếu ông Trump thắng tại New York thì số phiếu qui đổi "29 Electoral votes" dành cho NY sẽ thuộc về ông Trump. Câu nói của bà Hillary sẽ trở thành trớt hướt, vì lúc đó bà Hillary sẽ không được đi bỏ phiếu Electoral COLLEGE vote!
Chú ý: Bà Hillary đóng vai trò "elector tiềm năng" chớ chưa phải "chính thức". "Elector chính thức" sẽ thuộc về phe đảng của ứng viên nào thắng cử tại tiểu bang NY.