Tác động gì từ vụ tàu container "The Dali" ủi sập chiếc cầu ở Baltimore?

[trungthuc]

Một tàu chở container khổng lồ đã đâm vào cầu Francis Scott Key ở Baltimore vào khoảng 1h30 sáng hôm thứ Ba, ngày 26/3/2024. Phần lớn cây cầu đã bị sập và rơi xuống sông Patapsco. Thống đốc Maryland, ông Wes Moore, đã cho ban bố tình trạng khẩn cấp ngay sau khi con tàu này đâm vào cây cầu vốn là một phần của Xa lộ Liên tiểu bang 695 (Interstate 695) và là tuyến đường giao thông quan trọng trên Bờ Đông dẫn đến một trong những hải cảng lớn nhất nước Mỹ.

Chuyện gì đã thật sự xảy ra?

Các giới chức đã cho đình chỉ các nỗ lực tìm kiếm và cứu nạn vào tối hôm thứ Ba. Có 6 công nhân xây dựng được ghi nhận đã tử vong có liên quan đến biến cố này khi họ đang làm nhiệm vụ vá các ổ gà trên cầu. Vụ này xảy ra khi con tàu chở hàng dài 985 feet, có tên The Dali, đang rời cảng Baltimore thì bị mất điện và đưa ra tín hiệu khẩn cấp ngay trước khi đâm vào một trụ cầu.

Theo đoạn ghi âm do Broadcastify mới cho công bố, tín hiệu vô tuyến từ các nhân viên cấp cứu cho biết thủy thủ đoàn gặp trở ngại kỹ thuật trong việc điều khiển con tàu này. Hầu hết đèn trên tàu đột ngột bị tối sầm, chỉ hơn hai phút trước khi chiếc tàu đâm vào cầu.

Theo MarineTraffic, chiếc tàu Dali treo cờ Singapore rời cảng Baltimore khoảng 1 giờ sáng, đang chuẩn bị chuyến hải hành đến Colombo (Sri Lanka), dự kiến đến nơi vào ngày 22 tháng Tư. Clay Diamond, giám đốc điều hành American Pilots’ Association, cho biết con tàu đã bị "mất điện hoàn toàn" ("full blackout") vào khoảng 1h20 sáng, nghĩa là nó bị mất điện ở cả động cơ điện dành cho hệ thống điều khiển và liên lạc. Khi tàu Dali bị mất điện, hoa tiêu dẫn tàu ra khỏi cảng Baltimore đã ra lệnh cho tàu quay bánh lái sang phía trái, yêu cầu hạ mỏ neo bên trái nhằm làm chậm con tàu và ngăn nó lắc sang bên phải.

Khi tàu Dali gần như hoàn toàn bị "chết máy", người ta bật một máy phát điện dự phòng chạy diesel nhằm khôi phục lại hệ thống điện. Và lúc bắt đầu nhận thấy không có bất cứ cách gì để làm chậm con tàu lại, viên hoa tiêu, với kinh nghiệm hơn một thập niên, bắt đầu phát ra các tin hiệu báo động khẩn yêu cầu đóng cửa cây cầu này.

Khoảng 1:24 sáng, camera an ninh cho thấy đèn trên Dali bị tắt ngúm. Một phút sau, đèn có sáng lại. Vài giây sau, người ta thấy khói đen dày đặc bốc ra từ một ống khói, và sau đó chiếc Dali bắt đầu rẽ sang phải. Lúc 1:27 sáng, đèn trên Dali lại tắt, trước khi sáng trở lại vài giây sau. Ngay sau đó, người ta dùng thiết bị vô tuyến yêu cầu sơ tán khẩn cấp ra khỏi cầu. Tàu Dali đâm vào cầu lúc 1h28 hoặc 1h30 sáng.

Lý lịch của chiếc tàu container The Dali

Synergy Marine Group, công ty nắm quyền sở hữu và điều hành con tàu, cho biết rằng, The Dali đã tuân theo đúng luật của Maryland khi được vận hành và điều khiển bởi hai viên "hoa tiêu cảng" (harbor pilots) vào thời điểm va chạm. Tất cả 22 thủy thủ đều mang quốc tịch Ấn Độ. Không ai trong số họ bị thương.

Theo hồ sơ điều tra từ các cơ quan an toàn giao thông vận tải, công ty Synergy có dính líu ít nhất là 3 vụ thảm kịch hàng hải kể từ năm 2018, dẫn đến một số trường hợp thủy thủ bị tử vong; trong đó có một vụ trục trặc thang máy khiến cho một kỹ thuật viên bị thiệt mạng vào năm 2018; một nhân viên bị ngã xuống biển tử vong hồi năm 2019 và một tàu chở dầu do Synergy vận hành đã va chạm với một tàu nạo vét, khiến cho hai thủy thủ bị thiệt mạng. Theo trang web công ty Synergy, có trụ sở tại Singapore, hiện đang kiểm soát một đội tàu gần 400 chiếc với hơn 14,000 thủy thủ.

Theo số liệu hàng hải của MarineTraffic, tàu The Dali được đăng ký tại Singapore. Lúc xảy ra vụ đụng sập cầu này, tàu Dali đang chở 4,700 container. Cuộc kiểm tra tàu vào năm 2023 tại một cảng ở Chile cho biết tàu có vấn đề kỹ thuật, có liên quan đến "đồng hồ đo" (gauges) và "nhiệt kế" (thermometers). Cơ sở số liệu của Equasis, trang web chuyên về an toàn hàng hải, cho biết thêm, tàu The Dali đã trải qua 27 cuộc kiểm tra kể từ năm 2015. Năm 2016, một cuộc kiểm tra tại cảng Antwerp cho thấy thân tàu bị hỏng, "làm giảm khả năng đi biển" sau khi nó đâm vào một bức tường đá ở cảng này.

Lịch sử cây cầu Francis Scott Key

Cây cầu Francis Scott Key được xây lên vào năm 1972 và hoàn thành vào tháng Ba 1977, với chi phí ước tính 110 triệu USD(có tài liệu ghi chỉ có 60 triệu USD). Cầu dài 2,6 dặm (khoảng 4,1 km) bắc qua sông Patapsco, nhưng cấu trúc tổng quát của cầu, bao gồm các kết nối, dài gần 11 dặm (khoảng 17,7 km). Thời điểm đó, cầu Francis Scott Key được ca ngợi là một tuyệt tác về kỹ thuật. Theo Preservation Maryland, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên bảo vệ các di tích lịch sử, việc xây dựng cây cầu được coi là "một cột mốc quan trọng trong quy hoạch hệ thống giao thông của Maryland".

Tại gần nơi sau này trở thành địa điểm đặt cây cầu, vào tháng Chín 1814, các tàu Anh đã bắn phá dữ dội vào Pháo đài McHenry, trong "Trận chiến Baltimore" (Battle of Baltimore). Chính sự kiện này đã truyền cảm hứng cho tác giả Francis Scott Key viết ra "Defense of Fort McHenry", bài thơ sau này được đổi tên thành "The Star-Spangled Banner", theo Trung tâm Lịch sử và Văn hóa Maryland. Bài thơ chính thức trở thành quốc ca Hoa Kỳ vào năm 1931.

Bắc qua sông Patapsco, chạy từ Nội Cảng (Inner Harbor) của Baltimore đến Vịnh Chesapeake, cây cầu đóng vai trò là một phần quan trọng của Xa lộ Liên tiểu bang 695, là trục giao thông Bắc-Nam quanh thành phố Baltimore. Cấu trúc cầu có bốn làn xe, hai làn mỗi hướng, được ngăn cách bằng dải phân cách bê tông, theo Cơ quan Giao thông Vận tải Maryland.

Theo Hiệp hội Kỹ sư Xây dựng Hoa Kỳ, đây là cây cầu giàn liên tục (continuous-truss bridge) dài đứng thứ hai ở Mỹ và dài đứng thứ ba trên thế giới. Cầu Francis Scott Key là một trong hai cây cầu ở khu vực Washington D.C. được đặt theo tên của Francis Scott Key, tác giả quốc ca Hoa Kỳ "The Star-Spangled Banner" (vốn là cây cầu thứ hai bắc qua sông Potomac và nối Georgetown của Washington với Rosslyn thuộc Arlington, Virginia).

Ảnh hưởng về kinh tế như thế nào?

Vụ sập cầu Francis Scott Key ở Baltimore đã cắt đứt khả năng tiếp cận phần lớn khu vực cảng của thành phố, gây ra tình trạng đình trệ giao thông tàu thuyền, làm gián đoạn tuyến hàng hải thương mại quan trọng và đe dọa làm rối thêm chuỗi cung ứng vốn đã căng thẳng. Hải cảng Baltimore là bến cảng lớn đứng thứ 17 trên toàn quốc Hoa Kỳ tính theo tổng số tấn hàng hóa vào năm 2021 và là huyết mạch quan trọng của việc phân phối nhiều mặt hàng trọng yếu, đặc biệt xe hơi, máy móc xây dựng và than. Theo số liệu của Maryland, cầu Francis Scott Key đã xử lý 52,3 triệu tấn hàng hóa nước ngoài trị giá gần 81 tỷ USD vào năm 2023 và tạo ra hơn 15,000 việc làm. Lệ phí cầu đường thu được từ cầu Francis Scott Key là 56 triệu USD vào năm 2023.

Theo Alliance for Automotive Innovation (AAI), Baltimore là bến cảng hàng đầu trên toàn quốc về vận chuyển xe hơi, nơi nhập và xuất cảng hơn 750,000 xe trong năm 2022. Khoảng 3/4 các xe hơi qua cảng này là hàng nhập, chủ yếu là các thương hiệu tên tuổi, trong đó có Mazda và Mercedes-Benz. Ambrose Conroy, giám đốc điều hành công ty tư vấn Seraph, cho biết hầu hết công ty hàng đầu đều có đủ hàng tồn kho tại các đại lý ở Mỹ nên khó có thể có tác động ngay lập tức đến nguồn cung ứng.

"Hãy còn quá sớm để nói đến tác động của biến cố hàng hải này đối với ngành kinh doanh xe hơi nhưng chắc chắn sẽ có sự gián đoạn ít nhiều", theo ông John Bozzella, chủ tịch AAI, cho biết.

Hải cảng Baltimore cũng đứng thứ hai cả nước về xuất khẩu than vào năm 2023. Và theo Mike Steenhoek, giám đốc điều hành Liên minh Vận tải Đậu nành, Baltimore là một bến cảng náo nhiệt với các hoạt động buôn bán đậu nành. Hầu hết số lượng xuất khẩu đậu nành từ bến cảng này là dành cho thị trường ở châu Á.

Tinglong Dai, giáo sư tại Đại học Johns Hopkins, chuyên gia về chuỗi cung ứng toàn cầu, có cho biết thêm, tất cả các hải cảng ở Bờ Đông ngày càng trở nên quan trọng những năm gần đây, đặc biệt khi Mỹ cố tăng cường sự giao dịch thương mại với các quốc gia thân thiện và giảm thiểu rủi ro về địa lý chính trị có liên quan đến thương mại với TQ, vốn thường thông qua các cảng ở Bờ Tây. Nói chung, việc hải cảng Baltimore tạm ngưng hoạt động là một sự gián đoạn khá quan trọng trong một hệ thống chuỗi cung ứng toàn cầu vốn đã căng thẳng. Hàng hóa bây giờ phải được định tuyến lại hướng đến các bến cảng khác. Trong khi đó, việc sửa cây cầu Francis Scott Key có thể sẽ mất đến vài năm.