05/11/20
No Income. Major Medical Bills. What Life Is Like for Millions of Americans Facing Financial Ruin Because of the Pandemic
https://time.com/5833008/us-unemployment-coronavirus/
BY ALANA SEMUELS
Biên dịch: T.Vấn
Không c̣n thu nhập, cộng thêm chi phí nặng nề cho sức khỏe, cuộc sống của hàng triệu người dân Mỹ hiện đang như thế nào khi phải trực diện với những hệ quả tất yếu của trận đại dịch thế kỷ?
Alexis Marchioni, 21 tuổi, nhân viên pha rượu, ở State College, tiểu bang Pennsylvania. Khi lệnh ban hành buộc mọi người ở nhà để tránh dịch lây lan, Lion’Den, nơi cô sinh viên làm việc từ hai năm nay, đă phải đóng cửa. Alexis thật sự bị choáng váng. Cô sinh viên năm thứ 3 của trường Penn State University đang theo học ngành kinesiology (một ngành học về sự vận động cơ thể con người) và hy vọng sẽ làm việc trong lĩnh vực vật lư trị liệu hoặc là phụ tá bác sĩ. Cô nói: “Tiền học phí của tôi đă có các món vay nợ lo liệu, đó là việc của tương lai. Nhưng tôi cần có thu nhập để trả tiền thuê pḥng”. Nguồn: Eva O’Leary/ TIME
Vào cái hôm mà anh chàng CEO nổi tiếng lập dị của công ty chế tạo xe điện lừng danh Tesla hớn hở tuyên bố tài sản của anh ta đă nở ph́nh tới 36.6 tỉ đô la, th́ một trong những nhân viên của Tesla ở chi nhánh Fremont, California, Maricela Betancourt, đang phải nhức đầu v́ những tờ hóa đơn cần thanh toán cho mọi chi phí trong gia đ́nh.
Là một công nhân tạp dịch của nhà máy sản xuất, bà cùng với 129 đồng sự từ ngày 7 tháng 4 đă được công ty cho nghỉ việc ở nhà với lời dặn đừng quay lại cho đến khi nào các biện pháp giăn cách xă hội đối phó với Covid-19 được lệnh hủy bỏ. Bà nhận tờ ngân phiếu lương cuối cùng ngày hôm sau và không biết đến bao giờ sẽ được nhận tờ kế tiếp. Hiện Betancourt c̣n nợ bệnh viện $1,325 khoản chi phí cấp cứu hồi tháng 3 năm nay, và không biết làm sao để thanh toán khoản tiền thuê nhà, tiền internet, tiền thực phẩm tháng này.
Chồng bà, một công nhân xây dựng, cũng đang bị thất nghiệp v́ kinh tế đóng cửa do Covid-19. Số phận đứa con trai, Daniel 20 tuổi, cũng chẳng khác ǵ hơn. Cậu ta là người đầu tiên trong gia đ́nh bước chân vào đại học và đang cũng vừa đi làm, vừa đi học để tự lo cho ḿnh. Số tiền trợ cấp gia đ́nh nhận được từ chính phủ đă được dồn hết để trả học phí cho Daniel với nguyện ước thầm, mọi việc sẽ thông suốt trước khi tới hạn trả tiền thuê nhà cho tháng 6.
Trong khi đó, ông chủ lớn của Betancourt có vẻ như đang sống cách biệt trên một tầng trời cao vời vợi. Trong khi cô phải trông vào các nguồn trợ cấp thực phẩm để nuôi gia đ́nh, đứa con trai phải đi làm mọi công việc tự do hầu có thêm thu nhập; riêng ông chủ Musk lại công khai ngẫm ngợi, đăm chiêu liệu xem ḿnh có nên bán hết tài sản kếch xù hiện có hay không, v́ chúng nặng quá “sẽ làm oằn người xuống”.
Trong năm nay, chứng khóan Tesla nhanh chóng tăng vọt (28%) đến độ vào ngày 1 tháng 5 vừa qua, Musk túyt (tweet) rằng tăng như vậy th́ cao nhiều quá. Kết quả của những ḍng tuưt trị giá bạc tỉ là giá trong ngày của Tesla tụt mất 10%. Nhưng như vậy vẫn c̣n cao gấp 3 lần so với giá trị của nó một năm trước đây.
Ở Mỹ, hố phân cách ngày càng gia tăng giữa những người giàu nứt đố đổ vách và các thành phần xă hội c̣n lại không phải là vấn đề mới mẻ ǵ. Nhưng sự suy sụp kinh tế diễn ra một cách bất thường với thủ phạm là con virus Covid-19 đă khiến cho hố phân cách ấy sâu hơn, rộng hơn, trầm trọng hơn, đặc biệt đối với những thành phần nằm ngay trên lằn ranh ngăn chia miệng hố.
Kể từ giữa tháng 3, đă có hơn 30 triệu người nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp ở Mỹ. Con số này lớn gấp 3 lần số người mất việc trong suốt 2 năm của thời kỳ Đại Suy Thoái (Great Recession 2007-2009). Trong khi đó, sau khi bị xuống dốc không phanh trong tháng 3, thị trường chứng khoán đă hồi phục. Nhờ vậy, những người giàu và những người có quan hệ rộng răi, như một phép lạ, đă nhanh chóng tái tích lũy được tài sản, c̣n thành phần trung lưu và lao động th́ vẫn cứ lún sâu hơn trong nợ nần khi mỗi tuần lễ qua đi.
Từ San Jose, California, Betancourt nói với phóng viên: “Tất nhiên, một công ty lớn bạc triệu luôn có đủ tiềm lực để phát triển. Nhưng với người làm công chúng tôi, sống qua ngày nhờ vào từng tờ ngân phiếu lương mỗi tuần, nay đồng lương ấy không c̣n nữa, chúng tôi không biết ḿnh sẽ phải làm ǵ mà sinh sống”. (Khi được hỏi về việc này, công ty Tesla đă không trả lời).
***
Sự tương phản không chỉ thể hiện qua sự so sánh những công nhân có mức lương thấp với những ông bà chủ giàu có của họ.
Các thành phần doanh nghiệp nhỏ, chủ nhà hàng, chủ cửa hàng bán lẻ cũng đang đánh vật với nợ nần khi những lá đơn xin được trợ cấp gởi đến Chương tŕnh bảo vệ thu nhập (Paycheck Protection Program) của chính phủ liên bang vẫn bặt vô âm tín. Ngược lại, những công ty lớn như Hallador Energy, một công ty hầm mỏ ở Indiana, nhờ có trong danh sách trả lương một người như Scott Pruitt – cựu Giám đốc Cơ quan Bảo vệ Môi trường của chính phủ Trump – làm tai mắt ở hành lang quốc hội (lobbyist) nên mau chóng nhận được hàng triệu đồng từ chương tŕnh.
Hoặc trong lúc giá nhà trung b́nh trên thị trường mua bán nhà cửa tăng lên đến 8% trong tháng 3, khắp cả nước các gia đ́nh không có nhà, đi ở mướn – do chậm trễ trong việc trả tiền thuê cho chủ – đă nhận được thông báo sẽ bị tống xuất ra khỏi nhà, kể cả ở những tiểu bang trước đó có lệnh ngăn cấm mọi hoạt động trục xuất người ở thuê.
Hoặc trong khi các cửa hàng buôn bán lẻ với quy mô nhỏ phải đóng cửa để thi hành lệnh giăn cách xă hội nhằm tránh dịch bệnh lây lan, th́ những công ty mua bán lớn với mạng lưới on-line rộng khắp lại phát triển mạnh. Công ty Amazon báo cáo con số doanh thu nhảy vọt 26% trong quư 1 của năm.
Những công ty nào có khả năng thuê mướn luật sư và lobbyists, thường dễ dàng nhận được sự trợ cấp từ chính phủ. Chẳng hạn như Carnival và Boeing đă được vay cả tỉ đô la nhờ sự can thiệp của Quỹ Dự Trữ Liên Bang (Federal Reserve). Hồi giữa tháng Tư, viên TGĐ/ điều hành (CEO) của công ty Carnival cho hăng truyền h́nh CNBC biết, công ty của ông ta có thể ăn ngon ngủ yên cho đến hết năm 2020 mà không phải lo lắng đến có thu nhập hay không.
Trong khi đó, ở thành phố Columbus, tiểu bang Ohio, một nhân viên thủ quỹ tên Cindy Kimbler, đă phải khai phá sản sau khi bị một công ty đ̣i nợ t́m cách xiết món nợ – cô vay nóng nặng lăi để trả tiền sửa xe lấy phương tiện đi làm – bằng cách trừ thẳng vào kỳ trả lương mỗi tuần.
Sự bất b́nh đẳng này sẽ c̣n trở nên tồi tệ hơn trong nhiều năm sắp tới. Nền kinh tế Mỹ vốn được coi là lớn nhất thế giới, thế nên, bao lâu mà đa số người dân Mỹ vẫn c̣n phải ṃ mẫm trong con đường hầm đen như hũ nút, th́ tất nhiên số phận những đối tác thương mại của nó chẳng thể khá hơn. Không quá cường điệu khi cho rằng, sự bất b́nh đẳng có tiềm năng hủy hoại một xă hội dân chủ và đe dọa sự ổn định toàn cầu.
Việc phải vội vă đóng cửa những hoạt động kinh doanh trực tiếp phục vụ khách hàng có tầm ảnh hưởng rất đặc thù. Khi lao động rẻ mạt bên ngoài đă thu hút công việc sản xuất trong nước, th́ nước Mỹ mau chóng trở thành một nền kinh tế dịch vụ. Trong suốt tháng 3 và đầu tháng 4, đại dịch Covid-19 hoành hành, gây tử vong nặng nề cho người Mỹ, khiến các cửa hàng và cơ sở kinh doanh phải đóng cửa ngay lập tức. Hàng triệu công nhân viên – những người hầu bàn, những cô giữ trẻ, các nhân viên khách sạn, các đầu bếp nhà hàng – bỗng một sớm một chiều trở thành người mất việc.
Những công nhân viên có tŕnh độ đại học, những người có thể làm việc của hăng từ nhà riêng, hiện nay chưa bị ảnh hưởng ǵ nhiều. Họ vẫn nhận lương đều đặn, được thấy tài khoản tiết kiệm ph́nh hơn một chút nhờ đă hủy bỏ các kỳ nghỉ, những bữa ăn ngoài cuối tuần. Họ chỉ than phiền về việc buồn chán khi phải bị bó chân trong nhà suốt ngày. Một bản phân tích về t́nh trạng thất nghiệp ở tiểu bang California cho biết, gần 37% số nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp từ giữa tháng 3 là những người chỉ có bằng trung học, so với khoảng 6% thuộc về những người có bằng tốt nghiệp đại học.
Tất nhiên, những con số nói trên sẽ thay đổi. Với quy mô suy thoái kinh tế như hiện nay, không ai có thể nói ḿnh sẽ được an toàn. Các công ty Yelp, Gap và Lyft đă cắt giảm hàng ngàn nhân viên làm việc ở bộ phận đầu năo và cho nghỉ dài hạn không lương hoặc người c̣n làm việc th́ sẽ bị giảm mức lương.
Tuy nhiên, những công nhân viên có tŕnh độ đại học cũng có một chút lợi thế hơn từ năm 2000, do mức lương của giới này được tăng nhiều hơn. Theo một thăm ḍ của PEW hồi tháng 4, chỉ 25% số người với thu nhập thấp có thể dành dụm đủ sống cho 3 tháng trong trường hợp cần đến, so sánh với 75% của những người hưởng thu nhập cao.
***
Đă từ lâu, những xáo trộn lên xuống của nền kinh tế Hoa Kỳ luôn có những tác động tồi tệ đến t́nh cảnh của thành phần nghèo và trung lưu trong xă hội. Nhưng đặc biệt lần này, ảnh hưởng mang tính hủy diệt của đại dịch đến kinh tế đă nhắm vào những thành phần ít có khả năng đối phó với nó nhất.
Trong thời kỳ đại suy thoái, tuy các lănh vực sản xuất có bị tŕ trệ nặng nề, nhưng ở mảng dịch vụ, giới công nhân vẫn c̣n giữ được công ăn việc làm v́ người tiêu thụ lâu lâu cũng muốn đi ăn ngoài hay vào tiệm hớt tóc chăm chút mái đầu, coi đó là chút xa xỉ cuối cùng của thời phồn vinh c̣n sót lại. Lần này, đa số những người mất việc thuộc thành phần lao động chân tay, phụ nữ và dân da màu, những người sống bằng từng tấm ngân phiếu lương mang về nhà mỗi tuần, những người bất lực nh́n vật giá cứ tăng vọt trong khi đồng lương th́ dậm chân tại chỗ. Chỉ cần một lần bị mất việc hay trễ nải trả tiền thuê nhà là họ có thể bị lâm vào ngơ cụt.
Sau lưng họ, hầu như cả đất nước cũng đang cố gượng giữ cân bằng. Con số người nhiễm Covid-19 chưa thấy có dấu hiệu giảm sút, nên giới tiêu thụ và các hoạt động kinh doanh vẫn c̣n lo lắng, chưa dám quay trở lại mức sinh hoạt b́nh thường. Trong thế giới tài chánh và thương mại, sự không ổn định là vị khách không mời đáng ghét nhất. Khủng hoảng càng kéo dài, giới tiêu thụ càng e dè trong việc mua sắm, hậu quả là các giới kinh doanh sẽ đóng cửa, làm t́nh trạng thất nghiệp càng nặng nề hơn, từ đó, vế cầu của định luật cung – cầu càng trở nên giảm sút.
Lưới bảo hộ (safety net) – vốn đă như miếng vải chấp vá không c̣n được tin cậy – lại càng giống như miếng giẻ rách. Ngay trong thời buổi b́nh thường, cũng chỉ có khoảng một phần ba người mất việc đủ tiêu chuẩn xin trợ cấp thất nghiệp. Trong tháng 4 và 5 năm nay, hàng ngàn người chầu chực ở các văn pḥng xă hội từ tuần này sang tuần khác để nộp đơn xin trợ cấp, để chỉ nhận được câu trả lời là họ không đủ tiêu chuẩn được hưởng trợ cấp.
Kế đến c̣n có gánh nặng về chi phí y tế sức khỏe. Theo điều tra của viện Chính sách kinh tế, đă có khoảng 12.7 triệu người bị mất bảo hiểm y tế trong sở làm từ khi đại dịch bắt đầu, cộng thêm với 27.5 triệu người không có bảo hiểm y tế từ trước khi khủng hoảng.
Theo viện nghiên cứu Pew Research Center, sau khi điều chỉnh với chỉ số lạm phát, mức lương tăng của 10% công nhân ở đáy cùng của nền kinh tế Hoa Kỳ chỉ tăng khoảng 3%, so với 15.7% của 10% ở trên chót đỉnh. Sự tŕ trệ này, vốn đă trầm trọng bởi sự thoái trào của các công đoàn lao động, càng tồi tệ hơn bởi ngày càng có nhiều công việc không được đảm bảo số giờ làm việc trong tuần, không có quyền lợi đi kèm, thậm chí có khi không bảo đảm sẽ được trả lương. Công nhân cửa hàng bán lẻ, các tiệm ăn, nhà hàng chỉ được gọi đến làm nếu cửa hàng có khách (mua, ăn). Trận đại dịch hiện nay đă giảm số giờ làm việc của họ xuống tới số không.
Nh́n suốt nền kinh tế, từ anh tài xế xe tải chở hàng, đến nhà nghiên cứu ở Google – là những công nhân làm việc qua hợp đồng, thiếu hẳn sự ổn định và an toàn việc làm của một công nhân làm việc toàn thời gian cho một hăng xưởng. Điều đó cũng áp dụng chính xác cho nền kinh tế dịch vụ. Các tài xế lái Instacart, Uber, Lyft và Amazon Flex không biết liệu họ có hưởng được mức lương tối thiểu trong ngày sau khi trừ đi các chi phí. Mặc dù vậy, sự kiệt quệ kinh tế thúc đẩy người ta phải đi làm “gig work” (việc làm theo hợp đồng) để nuôi gia đ́nh. Cuối cùng, chính v́ vậy mà những cơ hội tốt đẹp khó có cơ hội quay trở lại.
Không có lư do nào để có thể tin rằng, những nguyên nhân dẫn đến t́nh h́nh như hiện nay sẽ có mầm mống của thay đổi trong chính tự thân chúng.
Thật sự th́, rất nhiều công ty đang bàn đến việc dùng máy móc để thay thế cho sức người.
T́nh trạng suy thoái kinh tế lại không ở về phía người công nhân. Hàng triệu người thất nghiệp sẵn sàng làm việc với bất cứ mức lương nào, càng thúc đẩy các ông chủ chỉ trả lương thấp mà đ̣i hỏi cao.
T.Vân
TD
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
