Ghi chú lai rai (tôi từng lưu ý rồi, mà nhiều người vẫn hiểu sai):

NHẦM LẪN GIỮA "BILL" (DỰ LUẬT) VỚI "ACT" (ĐẠO LUẬT)

1) Không ít người, dù rất quen bàn luận chánh trị Mỹ, vẫn hạ bút viết như ri: "Hạ viện (hoặc Thượng viện) vừa thông qua một Đạo luật". Viết vậy, là SAI! Ngành Lập pháp (Quốc hội lưỡng viện) có chức năng soạn luật, và đều gọi là "Dự luật" (Bill) - mà dự luật thì chưa có hiệu lực thi hành gì ráo!
Muốn có hiệu lực thi hành thì:
a/ Dự luật phải được cả Thượng lẫn Hạ viện bỏ phiếu (theo "đa số +1", tức phe "Yes" chỉ cần nhiều hơn 1 phiếu so với phe bỏ phiếu "No" là thông qua);
b/ Sau đó, dự luật phải được Tổng thống đồng thuận, ký ban hành: lúc này Dự luật trở thành Đạo luật (Act). Đạo luật có hiệu lực thi hành.

Nếu Tổng thống không đồng ý, phủ quyết (veto) => Muốn "đè lên quyền phủ quyết" (override), Quốc hội lưỡng viện phải bỏ phiếu lại & đạt đa số 2/3 ở mỗi viện (Hạ viện: đa số 2/3 tức phải đạt 290 phiếu Yes; Thượng viện: đa số 2/3 tức phải đạt 67 phiếu Yes).
=> Khi đạt đa số 2/3, Dự luật (Bill) đương nhiên trở thành Đạo luật (Act).

2) Nói ngay chuyện mới nhứt: Hạ viện vừa thông qua dự luật (Bill) "chuyển Đặc khu thủ đô (Distric of Columbia) trở thành tiểu bang thứ 51" (232 phiếu Yes / 180 phiếu No, có 23 người không bỏ phiếu). Người ủng hộ phe Pelosi thì reo mừng làm như thắng lợi nắm trong tay; còn người không ưa Pelosi thì rầu rĩ làm như thất bại hết thuốc chữa.

Cả hai thái độ, nói nào ngay, là... dư hơi lắm đa, trớt hướt. Bởi đây mới chỉ là thông qua dự luật (Bill) mà thôi.
Liệu có qua cửa ải Thượng viện nổi không? Thượng viện mà không thông qua thì dự luật đó đem ngâm dấm.

Rồi, còn tới khâu cuối cùng (nếu Thượng viện bỗng dưng thông qua) là: phải trình dự luật lên Tổng thống Trump. Ông Trump phủ quyết (veto) là cái chắc, và chắc ăn như bắp!

Bởi vì Hạ viện muốn "override" thì không tài nào đạt được 290 phiếu Yes (2/3): khi đối đầu với 180 Dân biểu CH bỏ phiếu No (như vừa rồi), phe DC của Pelosi giỏi lắm chỉ còn lấy tối đa được 255 phiếu Yes, không đủ túc số 2/3. Dự luật ngủm củ tỏi.

Vậy, tại sao phe Dân chủ ở Hạ viện làm rùm beng việc thông qua dự luật (dù thừa hiểu dự luật sẽ... ngủm)? Đây là chiêu thức chánh trị không hơn không kém nhằm lôi kéo công luận, hoặc làm rối trí ngành Hành pháp của Donald Trump trong khi thời hạn bầu Tổng thống ngày càng đến gần (tháng 11/2020).

3) Chẳng riêng dự luật này (nêu trên), mà có rất nhiều dự luật đều trở thành đòn phép chánh trị, thiên hình vạn trạng lắm.

Thành thử quí bạn CHÚ Ý: hãy thủng thẳng đọc báo chơi cho biết về các dự luật, đừng hốt hoảng hoặc reo mừng như tế sao - bởi vì, nhắc lại, dự luật thì... cũng mới chỉ là dự luật chớ sao, chưa có hiệu lực, chưa trở thành "hiện thực" gì ráo trọi!

4) Đạo luật (Act), tức luật có hiệu lực thi hành. Mà việc thực hiện/áp dụng, quí bạn chú ý, hoàn toàn thuộc thẩm quyền của Tổng thống, của bên ngành Hành pháp!
Ngành lập pháp (Quốc hội) soạn luật, rồi giám sát, chớ không có chức năng thực hiện luật trong đời sống quốc gia.

Đây, kể chuyện Đạo luật "công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel" nghe chơi. Gọi là Đạo luật, nghĩa là trước đó Quốc hội lưỡng viện đã thông qua dưới hình thức dự luật, rồi được Tổng thống ký okay. Nhưng... nhiều đời Tổng thống như Bush, Clinton, Obama đều "ầu ơ ví dầu", đâu buộc phải thực hiện - miễn là phải nêu ra được những lý do "hoãn" (chớ không phải / không được "hủy bỏ") nghe bùi tai khiến cho Quốc hội cũng ậm ừ cho qua.

Đó, Tổng thống có quyền thực hiện hoặc ... hoãn thực hiện một cách khôn khéo!

Đến ông Trump, ổng bèn thực hiện cái rụp: tuyên bố dời đại sứ quán Mỹ về Jerusalem, theo đúng Đạo luật đã thông qua từ hồi nẳm.

Báo chí tỉ như tờ New York Times biết hết ráo, nhưng qua mặt nhiều người đọc báo - bởi vì, nói nào ngay, nhiều người dân đâu có thời gian tìm hiểu đạo luật này kia. Báo chí đăng đàn chỉ trích ông Trump "làm càn".

Lối làm báo lươn lẹo như vậy, gọi là "báo chí thổ tả" quả không sai chút nà

CHỬI BÒ VÀNG DÙ BIẾT RẰNG ĐANG KHẢY ĐÀN BÊN TAI TỤI NÓ