Bệnh Alzheimer là một trong những căn nguyên phổ biến gây chứng giảm trí nhớ ở người già. Bệnh có xu hướng nặng dần gây ảnh hưởng xấu tới các hoạt động sinh hoạt hàng ngày, tới trí nhớ, hoạt động ngôn ngữ và tư duy của người bệnh. Bệnh thường xuất hiện ở người trên 65 tuổi, tuy nhiên vẫn có thể đến ở độ tuổi từ 50 đến 65 tuổi.
Theo PGS.TS.BS Nguyễn Văn Liệu, Trưởng khoa Thần kinh - Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết, bệnh Alzheimer không phải là sự lăo hóa thông thường mà là một chứng bệnh khiến nhiều phần năo dần dần bị teo đi, đặc biệt là hồi hải mă thùy thái dương, là nơi lưu giữ và tạo kư ức. Bệnh Alzheimer là nguyên nhân hàng đầu gây nên t́nh trạng sa sút trí tuệ, ảnh hưởng đến suy nghĩ và hành vi của con người. Không có cách nào để đảo ngược quá tŕnh tiến triển bệnh, nhưng việc phát hiện và điều trị sớm có thể giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Những dấu hiệu cảnh báo bệnh Alzheimer. Ảnh minh hoạ
Những người có 1 hoặc nhiều trong 10 dấu hiệu cảnh báo sau đây nên đi khám để t́m nguyên nhân.
Mất trí nhớ làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày
Hầu hết trí nhớ và các khả năng nhận thức khác của mọi người dần trở nên kém đi khi về già. Lúc này, cơ thể không c̣n có thể phản ứng nhanh và linh hoạt với các t́nh huống. Đây là một phần tự nhiên của quá tŕnh lăo hóa. Việc nhận ra và giải quyết các vấn đề phát sinh thường khó khăn hơn nhưng họ vẫn có thể tiếp cận với kiến thức đă tiếp thu được trong nhiều năm, có định hướng, độc lập và đưa ra phán đoán đúng đắn.
Điều này khác với những người bị bệnh Alzheimer. Một trong những dấu hiệu phổ biến nhất, đặc biệt ở giai đoạn đầu là người bệnh không nhớ các thông tin mới tiếp nhận, trí nhớ ngắn hạn bị ảnh hưởng nhiều hơn. Người bệnh quên đi những sự kiện vừa xảy ra, nhưng vẫn có thể nhớ lại những trải nghiệm từ lâu. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển th́ trí nhớ dài hạn cũng sẽ mất dần theo thời gian. Khả năng tập trung cũng bị ảnh hưởng, khiến việc duy tŕ định hướng theo thời gian và không gian ngày càng khó khăn hơn.
Việc liên kết những điều đă học trong quá khứ với các t́nh huống hoặc ấn tượng mới trở nên khó khăn hơn. Lâu dần, người bệnh sẽ không c̣n có thể hiểu bối cảnh hoặc đánh giá thông tin, nhận định và sau đó quyết định phải làm ǵ. Ví dụ, một bệnh nhân ở giai đoạn cuối có thể thấy bên ngoài trời đang mưa và có thể diễn đạt điều này bằng lời. Nhưng họ sẽ không thể đưa ra kết luận cho hành động của chính ḿnh. Sau đó, họ có thể ra ngoài mua sắm bằng một chiếc áo thun thay v́ mua áo mưa hoặc ô.
Khó khăn trong việc giải quyết vấn đề
Người bệnh sẽ gặp khó khăn trong việc thực hiện những công việc thường làm trước kia, ví dụ như lập kế hoạch làm việc, kế hoạch chi tiêu cho đến việc thanh toán hóa đơn hoặc ghi nhớ công thức nấu ăn quen thuộc.
Thậm chí, với những công việc quen thuộc thường hằng ngày, người bệnh cũng khó hoàn thành như: nấu ăn, lái xe, sử dụng điện thoại di động hoặc mua sắm... Đây đều là những triệu chứng đáng ngờ để cảnh báo nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Lẫn lộn thời gian, địa điểm
Bạn không chỉ quên các công việc lặp lại hàng ngày mà c̣n quên cả ngày tháng, không thể nhớ nổi thời điểm hiện tại là thứ mấy, tháng mấy, mùa nào. Bạn thậm chí c̣n không hiểu nổi tại sao một sự việc (quen thuộc) lại diễn ra như vậy, chẳng hạn như tại sao bây giờ cây lại trút lá nhiều trong khi lư do đơn giản là bởi v́ thời tiết đă sang thu...
Bác sĩ Liệu chia sẻ thêm, nhiều trường hợp, người bệnh cũng không nhớ nổi v́ sao ḿnh lại đi đến một nơi nào đó hoặc không nhớ nổi ḿnh đang ở đâu. Các dấu hiệu nghiêm trọng này nhất định là những cảnh báo về bệnh Alzheimer mà bạn không nên chủ quan bỏ qua.
Gặp khó khăn nhận biết không gian, h́nh ảnh
Người mắc bệnh Alzheimer thường gặp khó khăn trong việc cân bằng hoặc đánh giá khoảng cách dẫn đến thường xuyên vấp phải đồ vật trong nhà, làm rơi, vỡ đồ vật. Bạn thậm chí khó xác định được màu sắc hoặc sự tương phản màu sắc và điều này dễ gây ra sự cố khi lái xe.
PGS.TS.BS Nguyễn Văn Liệu khuyến cáo, mặc dù chưa được chẩn đoán ḿnh có mắc bệnh Alzheimer hay không, nhưng nếu thường xuyên có các triệu chứng kể trên th́ bạn nên thận trọng khi lái xe và tốt nhất nên đến bệnh viện thăm khám chuyên khoa để được xác định rơ bệnh t́nh.
Gặp vấn đề về từ ngữ
Người bệnh Alzheimer có thể gặp khó khăn khi theo dơi hay tham gia một cuộc tṛ chuyện. Họ có thể dừng lại khi đang tṛ chuyện và không có ư tưởng để làm sao tiếp tục cuộc tṛ chuyện hoặc có thể lặp lại những câu chuyện trước đó đă nói.
Khi triệu chứng của bệnh tiến triển, việc nhớ đúng các từ trở nên khó khăn hơn và thay vào đó người bệnh sử dụng các từ hoặc cụm từ không phù hợp với ngữ cảnh. Điều này khiến người khác khó hiểu họ. Những người bị sa sút trí tuệ cũng quên nghĩa của từ và sau đó thường không c̣n có thể theo dơi các cuộc tṛ chuyện. Điều này khiến việc giao tiếp bằng lời nói của họ ngày càng khó hơn.
Đặt nhầm đồ vật, mất khả năng t́m kiếm
Các triệu chứng Alzheimer khiến một người trở nên kỳ cục. Các hành vi như tự nhiên cho ch́a khóa nhà vào tủ lạnh và sau đó không thể nhớ ra ai đă làm việc này. Bạn không biết cách nào để t́m ra một món đồ quen thuộc trong nhà và thậm chí c̣n nghi ngờ có người lấy cắp... rất thường xuyên xảy ra.
Suy giảm khả năng phán đoán
Do khả năng phán đoán và quản lư tiền bạc kém nên người bệnh Alzheimer dễ bị lừa gạt. Người bệnh cũng ít chú ư đến việc ăn mặc và vệ sinh cá nhân.
Rút lui khỏi công việc, hoạt động xă hội
Người bệnh có sự thay đổi sở thích hoặc các hoạt động thường làm khác, ví dụ như theo dơi các trận bóng đá hoặc theo dơi những ǵ đang xảy ra hoặc không nhớ được cách thực hiện một sở thích.
Thay đổi tâm trạng và tính cách
Những người bị Alzheimer rất dễ bực bội, tức giận trước các t́nh huống rất b́nh thường kể cả ở nhà hay ở công sở, hoặc tỏ ra sợ hăi và nghi ngờ những người xung quanh.
VietBF@sưu tập