Hanna
10-31-2017, 17:05
VBF-Từ lâu Halloween đă có bắt nguồn từ nước Anh. Khi họ di cư sang Mỹ th́ họ đă đem theo tục lệ này. Lễ hội Halloween bây giờ người người thích cải trang ma quỷ, rùng rợn.
http://vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1125382&stc=1&d=1509469398
Bài HOÀI MỸ
Hàng năm cứ đến ngày 31 tháng 10, buổi tối trước Lễ Các Thánh (tiếng Anh: All Saints' Day; c̣n gọi là All Hallows' Day, Hallowmas, Feast of All Saints hay Solemnity of All Saints; tiếng Pháp: La Toussaint) trong Thiên Chúa Giáo, tại một số quốc gia trên thế giới, người ta lại tổ chức lễ hội dân gian Halloween. Ngay cả ở quê hương Việt Nam ḿnh, phần đông giới trẻ cũng “vui như tết” từ chiều cho đến quá nửa đêm với “tục lệ” mới được nhập cảng này. Cũng có nhiều người vẫn gọi đúng “tên cúng cơm” của lễ hội là Halloween, nhưng dân gian “thấy mặt đặt tên” nên đă gọi bằng tên mới là "Hóa lộ quỷ" hay "Ma lộ h́nh,” nghe na ná âm tiếng Anh.
Ôn lại chút síu tục lệ Halloween
Halloween là tên rút gọn của cụm từ "All Hallows' Evening.” Có nhiều giả thuyết về nguồn gốc lễ hội Halloween, tuy nhiên tựu trung có từ khoảng thập niên 1700, xuất phát từ nghi thức truyền thống tín hữu Thiên Chúa Giáo tham dự lễ ở nhà thờ vào buổi chiều - gọi là lễ Các Đẳng - nhằm tưởng nhớ và cầu nguyện cho linh hồn các thân nhân đă qua đời, sau đó ra viếng các ngôi mộ với nến (đèn cầy), hoa. Lúc này thời tiết đă vào thu lại trong bầu trời âm u ở nghĩa địa nên cảnh tượng dễ gây cảm giác... nổi da gà, lạnh xương sống.
Cộng thêm với một tục lệ của trẻ con thuở rất xa xưa cũng diễn ra vào chiều tối 31 tháng 10. Theo đó, các bé trai gái thi nhau “biến h́nh” trong những bộ y phục ghê rợn rồi đến gơ cửa từng nhà, hỏi “trick-or-treat” để đ̣i kẹo bánh, sau đó dự tiệc hóa trang, đốt lửa, nhảy múa với các tṛ đùa cợt... giữa những quả bí ngô khoét ruột, thắp nến bên trong thành những “lồng đèn” gọi là “jack-o'-lantern.”
Dưới đây thêm một lối giải thích nữa, tương đối mới nhưng tựu trung cũng vẫn “nghe quen quen” so với các giả thuyết cũ. Mạn phép được kể ra đây với hy vọng quí độc giả đỡ phải than “khổ quá, biết rồi, nói măi!”
- Di sản của di dân Anh và của thổ dân da đỏ
Theo nữ sử gia Marlen Ferrer đồng thời cũng là tiếng nói quen thuộc của chương tŕnh “Big Bang” ăn khách của đài TV-NRK, lễ hội Halloween bắt đầu từ một tục lệ của tà giáo - cùng thời với một nghi thức tương tự được cử hành ở Nam Phi. Bà Ferrer kể, “Từ khởi thủy, đây là một tục lệ ăn mừng người ta bước từ mùa Thu sang Đông. Sự kiện này liên hệ đến công việc gặt hái vừa hoàn tất.”
Người Celt (tên Latin là "Celtus" (số nhiều là "Celt" hoặc "Celtae"), một nhóm đa dạng gồm nhiều bộ lạc vào thời kỳ đồ sắt và thời kỳ La Mă ở châu Âu; họ cũng có nghi thức tương tự thờ thần chết của họ vào giai đoạn c̣n man rợ.
Sử gia Marlen Ferrer nói, “Thế rồi người Ái Nhĩ Lan và người Anh đă mang theo tục này khi họ di cư sang Hoa Kỳ.” Những nhóm di dân mới này dừng chân ở miền Nam của “tân thế giới,” nơi mà ngày nay ta gọi là Mexico.
Bà Ferrer kể tiếp rằng các thổ dân da đỏ ở miền Nam này cũng rất ràng buộc với những người quá cố và họ vẫn thường thực hành các nghi lễ để mong được tiếp xúc với người chết, “Ở Mexico, họ làm việc này rất nghiêm chỉnh; họ mừng lễ với thức ăn, sọ người đồng thời kính viếng những linh địa. Tục lệ mà di dân Anh mang theo đă ḥa nhập với phong tục vừa kể của người da đỏ... để rồi trở thành h́nh thức mà dân chúng ngày nay vẫn cử hành.”
- Giáo hội tiếp quản
Thế nhưng, cuộc gặp gỡ mang tính văn hóa giữa di dân Anh và người da đỏ ở Hoa Kỳ không phải là căn nguyên duy nhất dẫn đến tục lệ mà chúng ta biết ngày nay. Sử gia Ferrer cho rằng c̣n nhiều nguyên do khác nữa của mùa đại lễ. Bà nhấn mạnh, “Giáo Hội La Mă đă biến đổi tục quán liên hoan công việc gặt hái vốn mang tính tà giáo thành ngày lễ kính Các Thánh. Sự kiện này diễn ra vào thời Trung Cổ, giai đoạn mà đa số tục lệ Kitô Giáo đă khởi xuất.”
Bà kể thí dụ lễ Giáng Sinh và lễ Phục Sinh vốn đều liên hệ tới mùa màng và những sự chuyển hoán.
- Những tục lệ mới
Theo sử gia Marlen Ferrer, người ta có thể miêu tả h́nh thức ngày nay là “Halloween hiện đại” vốn đă thành h́nh khoảng trước đệ nhị thế chiến. Từ khi đó trẻ con đă ḥa nhập vào mùa đại lễ này. Tuy vậy thêm nhiều tục lệ mới đă được tiến dẫn, chẳng hạn y phục và cuộc săn kẹo bánh.
Nữ sử gia này tái nhấn mạnh bổ túc rằng những thứ vừa kế vốn liên hệ đến mùa đại lễ tôn giáo, “Tôi cho rằng tṛ “trick-or-treat” phát xuất từ Ái Nhĩ Lan (Ireland), từ tục lệ cúng hiến thức ăn cho người chết. Thật sự đây cũng c̣n là một tục lệ phổ biến ở hầu hết quốc gia trên thế giới, tuy nhiên trước hơn cả là bởi người dân Ái Nhĩ Lan đeo mặt nạ khi họ cướp thức ăn.”
(Người Việt chúng ta cũng có tục lệ cúng cô hồn các đẳng không chỉ diễn ra trong các miếu đền ở làng xă mà c̣n tại tư gia. Sau phần cúng bái cũng diễn ra vụ “cướp thức ăn” nhưng thường dành cho các hành khất hay những người nghèo khố rách áo ôm).
Được hỏi “thế c̣n y phục hóa trang phát xuất từ đâu,” sử gia Ferrer trả lời rằng “Đó cũng là một tục lệ phổ biến trên thế giới. Ở Mexico người ta thường hóa trang giống sọ người, và trong Công Giáo thuở xa xưa cũng đă có tục lệ hóa trang. Ở các quốc gia Bắc Âu như Đan Mạch, Na Uy, Thụy Điển, Phần Lan... (thời Vikings vốn đă hoàn toàn thuộc giáo hội La Mă... tuy nhiên tới khoảng cuối thế kỷ 18 th́ dần dần chuyển sang Tin Lành Giáo, phái Lutheran) trẻ con mang mặt nạ, mặc y phục giống trẻ chăn dê, chăn cừu rồi đi từng nhà, nói câu “knask eller knep” (đồng nghĩa với trick–or-trea) và xin quà vào đêm giao thừa (dương lịch) mà nay có nhiều điểm tương đồng với y phục hóa trang Halloween.”
Theo bà Ferrer, văn hóa trang phục mà người ta nh́n thấy hiện nay đă là kết quả của việc thương mại hóa của các phong tục khác nhau. Bà nói, “Chúng ta thấy trên các TV-show Hoa Kỳ, chẳng hạn trong chương tŕnh nhiều tập Modern Family, có rất nhiều dẫn chứng từ Halloween. Tóm lại, chúng ta đă trở thành một phần của một thế giới được toàn cầu hóa, và đó chính là một thứ big business vậy!”
Nghệ thuật hóa trang Halloween!
Có thể nói, cái đinh của lễ hội Halloween là hóa trang. Tuy nhiên những kiểu công chúa, hoàng tử hay bà tiên, ăn mày... đều đă bị xem là lỗi thời cả rồi. Ngay cả con nít con nôi nay cũng biết chê h́nh ảnh các cựu thần tượng “ngầu” như cao bồi, tướng cướp, “oai” như Batman, Superman, Speider... hay các nhân vật của Stars War. Cả người nhớn lẫn nhi đồng hầu hết chủ trương phải ghê rợn, khủng khiếp, quái đản.
Riêng về phương diện hóa trang, câu “trước mua vui, sau làm việc nghĩa,” thiết tưởng đem áp dụng rất “chỉnh” trong dịp lễ hội “Modern Halloween” ngày nay. Chẳng thế mà các nhân vật tự hóa trang sau khi đă đem “tŕnh làng” diện mạo và h́nh thể của ḿnh để phần khoe, phần dọa nạt bạn bè, bà con lối xóm... bèn phổ biến “tác phẩm” của ḿnh trên các trang mạng cá nhân như Facebook, Instagram, Twitter hay (và) các trang mạng xă hội như Youtube, Google. Kết quả được tính theo số lượng người vào xem. Halloween 2017 dĩ nhiên chưa có nhưng năm 2016, blogger Karolina Maria Grieiute (21 xuân xanh) - người đẹp Na Uy, ở thành phố hải đảo Alesund - đă phải thi đua với biết bao đối thủ từ khắp tứ phương trên hành tinh này để rồi sau cùng cô đă chiếm ”huy chương vàng” với tổng số “khán giả” gồm hơn 12 triệu người với lời khen tặng “Like” (thích). Thành tích này đă được “ban giám khảo quốc tế” gồm có nhật báo Anh Daily Mail, Pháp France Soir, Ḥa Lan Metro, Hoa Kỳ Meek Voices và nhật báo địa phương Hennes, chính thức công nhận. Cho tới nay, sau một năm, “tác phẩm Halloween” này vẫn tiếp tục không ngừng thu hút khán thính giả.
Bản thân người viết vốn “dốt đặc cán mai” về nghệ thuật hóa trang lại kém khả năng miêu tả nên không thể t́nh bày tạm gọi là đầy đủ ở đây. Vậy quí bạn đọc nào muốn biết rơ, xin cứ “vô tư” mở Youtube, bấm tên Karolina Maria Grieiute để xem video với tiêu đề “The Pressure to be Perfect.” Bảo đảm không... sợ, khỏi trả tiền! C̣n chỉ “phục” hay “nể” thôi ư? Chuyện nhỏ! Miễn phí luôn!
Chính Karolina đă có lời bộc bạch tâm t́nh trong một buổi phỏng vấn ngày 21 tháng 10, 2017 vừa qua dành cho một tạp chí địa phương, “Rất thông thường vào phút chót tôi mới quyết đinh dứt khoát những ǵ ḿnh sẽ làm (hóa trang). Tôi không được huấn luyện về lănh vực này, tuy nhiên tôi luôn luôn có đầu óc sáng tạo. Quả thật th́ cũng chẳng khó khăn lắm để biến ḿnh thành h́nh ảnh ḿnh muốn. Chẳng hạn, làm cách nào để tạo một vết thẹo lớn trên mặt; hay một cây viết ch́ xuyên qua mũi, hoặc một vết thương mới được khâu lại nhưng vẫn tiếp tục rỉ máu.”
Karolina cho biết, “Tôi sống ở một ḥn đảo nhỏ, nơi chỉ có một tiệm bán thực phẩm, nên ai cũng biết ai, nhưng nếu tôi lên Oslo (thủ đô) th́ thường bị bà con chận lại xin ảnh hay chữ kư; kể ra cũng hơi bất thường nhưng rất vui.”
Từ tháng 9 và suốt cả tháng 10, theo Korolina là thời gian bận rộn nhất trong cuộc sống nếu như ḿnh muốn tiếp tục “ham vui” bởi lỡ đă... nổi tiếng trên các trang mạng. Áp lực rất mạnh từ nhu cầu thực hiện video với niềm hy vọng sẽ được hàng triệu khán giả chiếu cố.
Lời của “giải đệ nhất hóa trang Halloween 2016”: Vâng, áp lực phải tạo được “tác phẩm” nếu không hơn th́ cũng không được tệ hơn năm ngoái. Tôi đă phải bận tâm rối trí nghĩ ḿnh sẽ phải làm ǵ để được sự chú ư như 2016 dù vẫn biết rằng trước hết bao giờ cũng cần phải có sự sáng tạo và kiên nhẫn, tuy nhiên tôi vẫn hơi... bán tín bán nghi. Tôi hy vọng những người đặt hàng và những người vẫn theo dơi Instagram sẽ hài ḷng.”
Lời nhắn nhủ của các chuyên gia
Vào mỗi dịp lễ hội Halloween, năm nào mà chả có những lời đề nghị và nhắc nhở của các chuyên gia, giới hữu trách dành cách riêng cho các phụ huynh. Đại để vẫn là không nên để trẻ em đi chơi/đến nhà hàng xóm một ḿnh - cần kiểm soát cẩn thận những kẹo, bánh mà trẻ em “xin” được - chớ coi thường các “đối tượng” hóa trang thành những “h́nh ảnh bạn hữu thân thương” của trẻ con như chú hề (clown) chẳng hạn - không nên “cộng tác đắc lực” vào việc hóa trang cho các “đấng con nít” thành... ma quỉ hay các nhân vật quái đản, v.v...
Lại nữa, ở các xă hội ngày nay vốn đă “loạn xị ngầu” th́ khỏi cần nói thêm thắt ǵ nữa, nay chỉ mạn phép nêu môt thí dụ điển h́nh duy nhất là Na Uy, một đất nước từng nổi tiếng yên ổn, dân t́nh hiền ḥa. Vậy mà mỗi dịp Halloween, cảnh sát cũng vẫn lại lên tiếng cảnh giác dân chúng mà xét ra cũng rất cụ thể và hữu ích khả dĩ ở bất cứ đâu vẫn có thế áp dụng. Này nhé, “Halloween là một tục lệ phát xuất từ Hoa Kỳ, và thiết nghĩ đây là một việc, một chuyện rất thú vị mà cha mẹ có thể cùng với con ḿnh đi ra bên ngoài và có thể điện thoại cho bà con lối xóm cho biết trước con ḿnh muốn được kẹo. Người lớn và trẻ em cùng liên hoan chung với nhau th́ quả là tốt đẹp.”
Thế nhưng để buổi tối này kết thúc như ư muốn, có nhiều thứ cảnh sát muốn nhắc nhở, trong số đó liên quan đến trang phục rùng rợn; và có thể truy báo nếu có ai thật sự bị quá sợ. Nói cách khác: Làm khiếp sợ là hành động bất hợp pháp!
Riêng các chuyên gia về kính đeo mắt th́ lưu ư đến “contact-lenses” (mắt kính nhỏ đeo sát vào con ngươi) đeo vào dịp Halloween nhằm để nhát thiên hạ; thế nhưng hệ quả có thể làm suy giảm thị giác, và trong trường hợp tệ hại nhất th́ có thể làm “chủ nhân” mù luôn. Nói như vậy không phải để hù chơi, nhưng đă có nhân chứng và cũng là nạn nhân của “Halloween contact-lenses.” Đó là siêu “mô đồ” Heidi Khun (43 tuổi).
Những “lenses” gọi là “lenses for fun” hay “lenses of cosmetic” trong mấy năm gần đây đă có sức “ăn khách” đến “can không nổi” và trở thành thứ “phụ tùng” được ưa chuộng “vượt chỉ tiêu” để thể hiện lễ hội Halloween, bởi v́ nó “cung cấp” cho người dùng một cặp mắt quỉ dữ hay cặp mắt mèo hoặc mắt đẫm máu.
Mặc dù tác dụng gây được sự chú ư nhưng việc dùng “lenses for fun” vẫn có thể gây hệ lụy tệ hại hơn là người ta tưởng - trong tất cả trường hợp đối với tất cả con mắt.
Hội Chuyên Gia Làm Kính Đeo Mắt Hoa Kỳ - The College of Optometrists - đă lên tiếng đả cảnh báo đối với đồ trang bị Halloween này, bởi đáng nói hơn cả là nó có thế làm tổn thương nghiêm trọng cho mắt và thị giác.
Trên trang nhà, The College of Optometrists thông báo là “lenses for fun” không thích hợp với mắt; bởi thế có thể làm làm trầy giác mô và gây nhiễm trùng. Trong trường hợp sử dụng không đúng cách hoặc thiếu vệ sinh... nó c̣n có thể làm gia tăng mối nguy cơ cho thị giác.
Mà thôi, nói quá e làm giảm bầu khí vui tươi, phấn khởi của lễ hội Halloween phổ thông này. Vả lại “nghề chơi cũng lắm công phu” th́ việc “trả giá” nếu có cao th́ cũng phần nào... hợp lư thôi. Quan trọng hơn cả là người tham dự biết sử dụng hữu hiệu lư trí và sự khôn ngoan của ḿnh.
Riêng người viết với tuổi đời chồng chất của lứa trên “thất thập cổ lai hy,” mặc dù chưa được hạnh phúc lên chức “ông” nhưng con cái thảy đều đă lớn tồng ngồng cả rồi... bởi thế thực tế th́ chỉ cảm thấy rất gần ma, gần quỉ... nhưng lại không c̣n sức để "Hóa lộ quỷ" nữa; thành thử đêm 31 tháng 10 trong mấy năm gần đây - y chang phần đông nhà người Việt lớn tuổi - ăn “qua loa rờ măng” cơm chiều, vội tắt đèn rồi ngồi im lặng trong bóng tối đến độ không dám ho lớn tiếng - làm như nhà... vắng người - để không phải ra mở cửa nh́n các bộ mặt “Ma lộ h́nh" đến gơ cửa, rên rỉ “trick-or-treat!” (hm)
http://vietbf.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1125382&stc=1&d=1509469398
Bài HOÀI MỸ
Hàng năm cứ đến ngày 31 tháng 10, buổi tối trước Lễ Các Thánh (tiếng Anh: All Saints' Day; c̣n gọi là All Hallows' Day, Hallowmas, Feast of All Saints hay Solemnity of All Saints; tiếng Pháp: La Toussaint) trong Thiên Chúa Giáo, tại một số quốc gia trên thế giới, người ta lại tổ chức lễ hội dân gian Halloween. Ngay cả ở quê hương Việt Nam ḿnh, phần đông giới trẻ cũng “vui như tết” từ chiều cho đến quá nửa đêm với “tục lệ” mới được nhập cảng này. Cũng có nhiều người vẫn gọi đúng “tên cúng cơm” của lễ hội là Halloween, nhưng dân gian “thấy mặt đặt tên” nên đă gọi bằng tên mới là "Hóa lộ quỷ" hay "Ma lộ h́nh,” nghe na ná âm tiếng Anh.
Ôn lại chút síu tục lệ Halloween
Halloween là tên rút gọn của cụm từ "All Hallows' Evening.” Có nhiều giả thuyết về nguồn gốc lễ hội Halloween, tuy nhiên tựu trung có từ khoảng thập niên 1700, xuất phát từ nghi thức truyền thống tín hữu Thiên Chúa Giáo tham dự lễ ở nhà thờ vào buổi chiều - gọi là lễ Các Đẳng - nhằm tưởng nhớ và cầu nguyện cho linh hồn các thân nhân đă qua đời, sau đó ra viếng các ngôi mộ với nến (đèn cầy), hoa. Lúc này thời tiết đă vào thu lại trong bầu trời âm u ở nghĩa địa nên cảnh tượng dễ gây cảm giác... nổi da gà, lạnh xương sống.
Cộng thêm với một tục lệ của trẻ con thuở rất xa xưa cũng diễn ra vào chiều tối 31 tháng 10. Theo đó, các bé trai gái thi nhau “biến h́nh” trong những bộ y phục ghê rợn rồi đến gơ cửa từng nhà, hỏi “trick-or-treat” để đ̣i kẹo bánh, sau đó dự tiệc hóa trang, đốt lửa, nhảy múa với các tṛ đùa cợt... giữa những quả bí ngô khoét ruột, thắp nến bên trong thành những “lồng đèn” gọi là “jack-o'-lantern.”
Dưới đây thêm một lối giải thích nữa, tương đối mới nhưng tựu trung cũng vẫn “nghe quen quen” so với các giả thuyết cũ. Mạn phép được kể ra đây với hy vọng quí độc giả đỡ phải than “khổ quá, biết rồi, nói măi!”
- Di sản của di dân Anh và của thổ dân da đỏ
Theo nữ sử gia Marlen Ferrer đồng thời cũng là tiếng nói quen thuộc của chương tŕnh “Big Bang” ăn khách của đài TV-NRK, lễ hội Halloween bắt đầu từ một tục lệ của tà giáo - cùng thời với một nghi thức tương tự được cử hành ở Nam Phi. Bà Ferrer kể, “Từ khởi thủy, đây là một tục lệ ăn mừng người ta bước từ mùa Thu sang Đông. Sự kiện này liên hệ đến công việc gặt hái vừa hoàn tất.”
Người Celt (tên Latin là "Celtus" (số nhiều là "Celt" hoặc "Celtae"), một nhóm đa dạng gồm nhiều bộ lạc vào thời kỳ đồ sắt và thời kỳ La Mă ở châu Âu; họ cũng có nghi thức tương tự thờ thần chết của họ vào giai đoạn c̣n man rợ.
Sử gia Marlen Ferrer nói, “Thế rồi người Ái Nhĩ Lan và người Anh đă mang theo tục này khi họ di cư sang Hoa Kỳ.” Những nhóm di dân mới này dừng chân ở miền Nam của “tân thế giới,” nơi mà ngày nay ta gọi là Mexico.
Bà Ferrer kể tiếp rằng các thổ dân da đỏ ở miền Nam này cũng rất ràng buộc với những người quá cố và họ vẫn thường thực hành các nghi lễ để mong được tiếp xúc với người chết, “Ở Mexico, họ làm việc này rất nghiêm chỉnh; họ mừng lễ với thức ăn, sọ người đồng thời kính viếng những linh địa. Tục lệ mà di dân Anh mang theo đă ḥa nhập với phong tục vừa kể của người da đỏ... để rồi trở thành h́nh thức mà dân chúng ngày nay vẫn cử hành.”
- Giáo hội tiếp quản
Thế nhưng, cuộc gặp gỡ mang tính văn hóa giữa di dân Anh và người da đỏ ở Hoa Kỳ không phải là căn nguyên duy nhất dẫn đến tục lệ mà chúng ta biết ngày nay. Sử gia Ferrer cho rằng c̣n nhiều nguyên do khác nữa của mùa đại lễ. Bà nhấn mạnh, “Giáo Hội La Mă đă biến đổi tục quán liên hoan công việc gặt hái vốn mang tính tà giáo thành ngày lễ kính Các Thánh. Sự kiện này diễn ra vào thời Trung Cổ, giai đoạn mà đa số tục lệ Kitô Giáo đă khởi xuất.”
Bà kể thí dụ lễ Giáng Sinh và lễ Phục Sinh vốn đều liên hệ tới mùa màng và những sự chuyển hoán.
- Những tục lệ mới
Theo sử gia Marlen Ferrer, người ta có thể miêu tả h́nh thức ngày nay là “Halloween hiện đại” vốn đă thành h́nh khoảng trước đệ nhị thế chiến. Từ khi đó trẻ con đă ḥa nhập vào mùa đại lễ này. Tuy vậy thêm nhiều tục lệ mới đă được tiến dẫn, chẳng hạn y phục và cuộc săn kẹo bánh.
Nữ sử gia này tái nhấn mạnh bổ túc rằng những thứ vừa kế vốn liên hệ đến mùa đại lễ tôn giáo, “Tôi cho rằng tṛ “trick-or-treat” phát xuất từ Ái Nhĩ Lan (Ireland), từ tục lệ cúng hiến thức ăn cho người chết. Thật sự đây cũng c̣n là một tục lệ phổ biến ở hầu hết quốc gia trên thế giới, tuy nhiên trước hơn cả là bởi người dân Ái Nhĩ Lan đeo mặt nạ khi họ cướp thức ăn.”
(Người Việt chúng ta cũng có tục lệ cúng cô hồn các đẳng không chỉ diễn ra trong các miếu đền ở làng xă mà c̣n tại tư gia. Sau phần cúng bái cũng diễn ra vụ “cướp thức ăn” nhưng thường dành cho các hành khất hay những người nghèo khố rách áo ôm).
Được hỏi “thế c̣n y phục hóa trang phát xuất từ đâu,” sử gia Ferrer trả lời rằng “Đó cũng là một tục lệ phổ biến trên thế giới. Ở Mexico người ta thường hóa trang giống sọ người, và trong Công Giáo thuở xa xưa cũng đă có tục lệ hóa trang. Ở các quốc gia Bắc Âu như Đan Mạch, Na Uy, Thụy Điển, Phần Lan... (thời Vikings vốn đă hoàn toàn thuộc giáo hội La Mă... tuy nhiên tới khoảng cuối thế kỷ 18 th́ dần dần chuyển sang Tin Lành Giáo, phái Lutheran) trẻ con mang mặt nạ, mặc y phục giống trẻ chăn dê, chăn cừu rồi đi từng nhà, nói câu “knask eller knep” (đồng nghĩa với trick–or-trea) và xin quà vào đêm giao thừa (dương lịch) mà nay có nhiều điểm tương đồng với y phục hóa trang Halloween.”
Theo bà Ferrer, văn hóa trang phục mà người ta nh́n thấy hiện nay đă là kết quả của việc thương mại hóa của các phong tục khác nhau. Bà nói, “Chúng ta thấy trên các TV-show Hoa Kỳ, chẳng hạn trong chương tŕnh nhiều tập Modern Family, có rất nhiều dẫn chứng từ Halloween. Tóm lại, chúng ta đă trở thành một phần của một thế giới được toàn cầu hóa, và đó chính là một thứ big business vậy!”
Nghệ thuật hóa trang Halloween!
Có thể nói, cái đinh của lễ hội Halloween là hóa trang. Tuy nhiên những kiểu công chúa, hoàng tử hay bà tiên, ăn mày... đều đă bị xem là lỗi thời cả rồi. Ngay cả con nít con nôi nay cũng biết chê h́nh ảnh các cựu thần tượng “ngầu” như cao bồi, tướng cướp, “oai” như Batman, Superman, Speider... hay các nhân vật của Stars War. Cả người nhớn lẫn nhi đồng hầu hết chủ trương phải ghê rợn, khủng khiếp, quái đản.
Riêng về phương diện hóa trang, câu “trước mua vui, sau làm việc nghĩa,” thiết tưởng đem áp dụng rất “chỉnh” trong dịp lễ hội “Modern Halloween” ngày nay. Chẳng thế mà các nhân vật tự hóa trang sau khi đă đem “tŕnh làng” diện mạo và h́nh thể của ḿnh để phần khoe, phần dọa nạt bạn bè, bà con lối xóm... bèn phổ biến “tác phẩm” của ḿnh trên các trang mạng cá nhân như Facebook, Instagram, Twitter hay (và) các trang mạng xă hội như Youtube, Google. Kết quả được tính theo số lượng người vào xem. Halloween 2017 dĩ nhiên chưa có nhưng năm 2016, blogger Karolina Maria Grieiute (21 xuân xanh) - người đẹp Na Uy, ở thành phố hải đảo Alesund - đă phải thi đua với biết bao đối thủ từ khắp tứ phương trên hành tinh này để rồi sau cùng cô đă chiếm ”huy chương vàng” với tổng số “khán giả” gồm hơn 12 triệu người với lời khen tặng “Like” (thích). Thành tích này đă được “ban giám khảo quốc tế” gồm có nhật báo Anh Daily Mail, Pháp France Soir, Ḥa Lan Metro, Hoa Kỳ Meek Voices và nhật báo địa phương Hennes, chính thức công nhận. Cho tới nay, sau một năm, “tác phẩm Halloween” này vẫn tiếp tục không ngừng thu hút khán thính giả.
Bản thân người viết vốn “dốt đặc cán mai” về nghệ thuật hóa trang lại kém khả năng miêu tả nên không thể t́nh bày tạm gọi là đầy đủ ở đây. Vậy quí bạn đọc nào muốn biết rơ, xin cứ “vô tư” mở Youtube, bấm tên Karolina Maria Grieiute để xem video với tiêu đề “The Pressure to be Perfect.” Bảo đảm không... sợ, khỏi trả tiền! C̣n chỉ “phục” hay “nể” thôi ư? Chuyện nhỏ! Miễn phí luôn!
Chính Karolina đă có lời bộc bạch tâm t́nh trong một buổi phỏng vấn ngày 21 tháng 10, 2017 vừa qua dành cho một tạp chí địa phương, “Rất thông thường vào phút chót tôi mới quyết đinh dứt khoát những ǵ ḿnh sẽ làm (hóa trang). Tôi không được huấn luyện về lănh vực này, tuy nhiên tôi luôn luôn có đầu óc sáng tạo. Quả thật th́ cũng chẳng khó khăn lắm để biến ḿnh thành h́nh ảnh ḿnh muốn. Chẳng hạn, làm cách nào để tạo một vết thẹo lớn trên mặt; hay một cây viết ch́ xuyên qua mũi, hoặc một vết thương mới được khâu lại nhưng vẫn tiếp tục rỉ máu.”
Karolina cho biết, “Tôi sống ở một ḥn đảo nhỏ, nơi chỉ có một tiệm bán thực phẩm, nên ai cũng biết ai, nhưng nếu tôi lên Oslo (thủ đô) th́ thường bị bà con chận lại xin ảnh hay chữ kư; kể ra cũng hơi bất thường nhưng rất vui.”
Từ tháng 9 và suốt cả tháng 10, theo Korolina là thời gian bận rộn nhất trong cuộc sống nếu như ḿnh muốn tiếp tục “ham vui” bởi lỡ đă... nổi tiếng trên các trang mạng. Áp lực rất mạnh từ nhu cầu thực hiện video với niềm hy vọng sẽ được hàng triệu khán giả chiếu cố.
Lời của “giải đệ nhất hóa trang Halloween 2016”: Vâng, áp lực phải tạo được “tác phẩm” nếu không hơn th́ cũng không được tệ hơn năm ngoái. Tôi đă phải bận tâm rối trí nghĩ ḿnh sẽ phải làm ǵ để được sự chú ư như 2016 dù vẫn biết rằng trước hết bao giờ cũng cần phải có sự sáng tạo và kiên nhẫn, tuy nhiên tôi vẫn hơi... bán tín bán nghi. Tôi hy vọng những người đặt hàng và những người vẫn theo dơi Instagram sẽ hài ḷng.”
Lời nhắn nhủ của các chuyên gia
Vào mỗi dịp lễ hội Halloween, năm nào mà chả có những lời đề nghị và nhắc nhở của các chuyên gia, giới hữu trách dành cách riêng cho các phụ huynh. Đại để vẫn là không nên để trẻ em đi chơi/đến nhà hàng xóm một ḿnh - cần kiểm soát cẩn thận những kẹo, bánh mà trẻ em “xin” được - chớ coi thường các “đối tượng” hóa trang thành những “h́nh ảnh bạn hữu thân thương” của trẻ con như chú hề (clown) chẳng hạn - không nên “cộng tác đắc lực” vào việc hóa trang cho các “đấng con nít” thành... ma quỉ hay các nhân vật quái đản, v.v...
Lại nữa, ở các xă hội ngày nay vốn đă “loạn xị ngầu” th́ khỏi cần nói thêm thắt ǵ nữa, nay chỉ mạn phép nêu môt thí dụ điển h́nh duy nhất là Na Uy, một đất nước từng nổi tiếng yên ổn, dân t́nh hiền ḥa. Vậy mà mỗi dịp Halloween, cảnh sát cũng vẫn lại lên tiếng cảnh giác dân chúng mà xét ra cũng rất cụ thể và hữu ích khả dĩ ở bất cứ đâu vẫn có thế áp dụng. Này nhé, “Halloween là một tục lệ phát xuất từ Hoa Kỳ, và thiết nghĩ đây là một việc, một chuyện rất thú vị mà cha mẹ có thể cùng với con ḿnh đi ra bên ngoài và có thể điện thoại cho bà con lối xóm cho biết trước con ḿnh muốn được kẹo. Người lớn và trẻ em cùng liên hoan chung với nhau th́ quả là tốt đẹp.”
Thế nhưng để buổi tối này kết thúc như ư muốn, có nhiều thứ cảnh sát muốn nhắc nhở, trong số đó liên quan đến trang phục rùng rợn; và có thể truy báo nếu có ai thật sự bị quá sợ. Nói cách khác: Làm khiếp sợ là hành động bất hợp pháp!
Riêng các chuyên gia về kính đeo mắt th́ lưu ư đến “contact-lenses” (mắt kính nhỏ đeo sát vào con ngươi) đeo vào dịp Halloween nhằm để nhát thiên hạ; thế nhưng hệ quả có thể làm suy giảm thị giác, và trong trường hợp tệ hại nhất th́ có thể làm “chủ nhân” mù luôn. Nói như vậy không phải để hù chơi, nhưng đă có nhân chứng và cũng là nạn nhân của “Halloween contact-lenses.” Đó là siêu “mô đồ” Heidi Khun (43 tuổi).
Những “lenses” gọi là “lenses for fun” hay “lenses of cosmetic” trong mấy năm gần đây đă có sức “ăn khách” đến “can không nổi” và trở thành thứ “phụ tùng” được ưa chuộng “vượt chỉ tiêu” để thể hiện lễ hội Halloween, bởi v́ nó “cung cấp” cho người dùng một cặp mắt quỉ dữ hay cặp mắt mèo hoặc mắt đẫm máu.
Mặc dù tác dụng gây được sự chú ư nhưng việc dùng “lenses for fun” vẫn có thể gây hệ lụy tệ hại hơn là người ta tưởng - trong tất cả trường hợp đối với tất cả con mắt.
Hội Chuyên Gia Làm Kính Đeo Mắt Hoa Kỳ - The College of Optometrists - đă lên tiếng đả cảnh báo đối với đồ trang bị Halloween này, bởi đáng nói hơn cả là nó có thế làm tổn thương nghiêm trọng cho mắt và thị giác.
Trên trang nhà, The College of Optometrists thông báo là “lenses for fun” không thích hợp với mắt; bởi thế có thể làm làm trầy giác mô và gây nhiễm trùng. Trong trường hợp sử dụng không đúng cách hoặc thiếu vệ sinh... nó c̣n có thể làm gia tăng mối nguy cơ cho thị giác.
Mà thôi, nói quá e làm giảm bầu khí vui tươi, phấn khởi của lễ hội Halloween phổ thông này. Vả lại “nghề chơi cũng lắm công phu” th́ việc “trả giá” nếu có cao th́ cũng phần nào... hợp lư thôi. Quan trọng hơn cả là người tham dự biết sử dụng hữu hiệu lư trí và sự khôn ngoan của ḿnh.
Riêng người viết với tuổi đời chồng chất của lứa trên “thất thập cổ lai hy,” mặc dù chưa được hạnh phúc lên chức “ông” nhưng con cái thảy đều đă lớn tồng ngồng cả rồi... bởi thế thực tế th́ chỉ cảm thấy rất gần ma, gần quỉ... nhưng lại không c̣n sức để "Hóa lộ quỷ" nữa; thành thử đêm 31 tháng 10 trong mấy năm gần đây - y chang phần đông nhà người Việt lớn tuổi - ăn “qua loa rờ măng” cơm chiều, vội tắt đèn rồi ngồi im lặng trong bóng tối đến độ không dám ho lớn tiếng - làm như nhà... vắng người - để không phải ra mở cửa nh́n các bộ mặt “Ma lộ h́nh" đến gơ cửa, rên rỉ “trick-or-treat!” (hm)