Hanna
03-03-2018, 17:01
VBF-Bao nhiêu chuyện kể ra cũng chẳng hết với Nghệ sĩ Bảo Quốc. Ông có duyên với nghề chớ lúc đầu ông chỉ là người đóng thế. Ông tâm sự nhiều những ǵ ông nhận được từ thời VNCH.
Bài BĂNG HUYỀN
Bước đường nghệ thuật
Khi nhắc đến nghệ sĩ Bảo Quốc, những khán giả của sân khấu kịch sẽ cho rằng ông là một trong những diễn viên gạo cội của hài kịch Việt Nam. Ông chính là một trong những người đầu tiên đă khởi xướng và phát động phong trào tấu hài trong chương tŕnh "Tiếng Cười Sân Khấu" vào thập niên 1980. Ông cũng là lớp diễn viên đầu tiên của chương tŕnh "Trong Nhà Ngoài Phố" trên đài truyền h́nh Sài G̣n những năm thập niên 1990. Chính từ sân khấu này, mọi người đă biết đến sự điêu luyện của nghệ sĩ hài Bảo Quốc.
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183983&stc=1&d=1520096253
Vợ chồng nghệ sĩ Bảo Quốc lúc c̣n trẻ (Facebook)
Thật ra khi nghệ sĩ Bảo Quốc khởi đầu sự nghiệp lại là một nghệ sĩ cải lương ngay từ lúc 9 tuổi. Với tố chất nghệ thuật bẩm sinh và khả năng diễn xuất đa dạng, ngoài việc tham gia nhiều loại h́nh sân khấu khác nhau như cải lương, hài kịch, chính kịch, nghệ sĩ Bảo Quốc c̣n có thể hoá thân vào nhiều loại vai từ chính diện đến vai phản diện, vai hài lẳng.
Ông có tên thật là Lư Bảo Quốc, là con thứ sáu trong một gia đ́nh có mười người con, có cha là Lư Ḥa Nghĩa, tức nghệ sĩ cải lương Năm Nghĩa, nổi danh khắp miền Nam thời bấy giờ, mẹ là Nguyễn Thị Thơ thường được biết đến là bà bầu Thơ, chủ đoàn cải lương Thanh Minh (một trong năm đoàn cải lương có tiếng nhất lục tỉnh Nam kỳ trước đây), và chị ba (cùng mẹ khác cha) của nghệ sĩ Bảo Quốc là nghệ sĩ cải lương “vang bóng một thời,” “nữ hoàng sân khấu” quá cố Thanh Nga.
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183984&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc và vợ Thu Thủy đă gắn bó bên nhau suốt 50 năm qua. (Facebook)
Trong câu chuyện tâm t́nh kể lại hành trang nghệ thuật suốt hơn 50 qua của ḿnh, nghệ sĩ Bảo Quốc bồi hồi, tâm sự với người viết, “Đối với Bảo Quốc, cải lương đă trở thành máu thịt, chưa bao giờ Bảo Quốc quay lưng lại với sân khấu cải lương. Ngày nay, nh́n thấy cải lương đang ngắc ngoải, Bảo Quốc rất đau ḷng. Khi cải lương gặp khó khăn, v́ muốn tiếp tục gắn bó với sân khấu, với nghiệp tổ, Bảo Quốc đă chuyển sang đóng kịch, may mắn là thành công, và được khán giả yêu mến. Nhưng mỗi khi có dịp quay lại với sân khấu cải lương, để tham gia dù là vai nhỏ, Bảo Quốc đều luôn trân trọng nghệ thuật này.
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183985&stc=1&d=1520096253
Vợ chồng nghệ sĩ Bảo Quốc cùng vợ chồng con gái Hồng Loan- Bảo Lộc và cháu ngoại. (Facebook)
“V́ vậy khi con gái là nghệ sĩ Hồng Loan đứng ra thực hiện chương tŕnh live show kỷ niệm 50 năm Bảo Quốc đứng trên sân khấu, 50 năm vui cười cùng sân khấu vào dịp lễ Father Day năm 2009, ngay tại sân khấu Sài G̣n Performing Arts Center ở Quận Cam và live show 52 năm góp với nhân gian một tiếng cười ngay tại Nhà Hát Ḥa B́nh, vào năm 2011 tại Sài G̣n, đều có những trích đoạn cải lương đặc sắc, với sự tham gia cùng những nghệ sĩ tài danh của sân khấu cải lương.”
Từ vai đóng thế đến nghệ sĩ Bảo Quốc tài danh
Nghệ sĩ Bảo Quốc cho biết ba ông rất thương ông, v́ ông nh́n giống cha như tạc. Để từng bước vun đắp trong Bảo Quốc một t́nh yêu nghệ thuật, từ năm 6, 7 tuổi, Bảo Quốc đă được cho theo học với nhạc sĩ Út Trong, hàng ngày nghệ sĩ Năm Nghĩa c̣n dành chút thời gian dạy đờn ca cho con, nhưng hễ “lơ là" một chút là cậu bé Bảo Quốc bản tính hiếu động lại trốn đi chơi, chính v́ thế mà không ít lần Bảo Quốc đă bị cha đánh đ̣n v́ tội lười học, không chịu chú ư để nối nghiệp gia đ́nh.
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183986&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc và nghệ sĩ Ngọc Đáng trong trích đoạn cải lương Nửa Đời Hương Phấn của soạn giả Hà Triều- Hoa Phượng tại rạp Saigon Performing Arts Center. (Băng Huyền/ Viễn Đông)
Mỉm cười hiền lành, nghệ sĩ Bảo Quốc kể, “Hồi nhỏ, tôi không quá mê nghề, mà chỉ lo đi phá làng phá xóm. Khi ba đưa tôi đến gánh hát, trước giờ diễn, sau khi người ta ḥa âm, lên dây đờn hết rồi, các nhạc công đi ra uống cà phê. Tôi bèn xuống hết các dây đờn. Tôi c̣n vào trong cánh gà, cột dây trong góc, khi có cảnh quân sĩ đánh nhau, tôi giựt dây, để nghệ sĩ chạy ra sân khấu bị vấp té, bên dưới khán giả cười ̣a. Tuy nhiên, dù rất nghịch phá, nhưng ngồi nghe hát, tôi thuộc tuồng rất mau.”
Và rồi cơ duyên để Bảo Quốc chính thức bước lên sân khấu khi mới 9 tuổi trong một vai đóng thế. Nhớ lại, nghệ sĩ Bảo Quốc nói, “Lúc bấy giờ, đêm nào tôi cũng ngồi trong cánh gà xem vở Người Vợ Không Bao Giờ Cưới (soạn giả Kiên Giang) do chị Thanh Nga đóng vai Phà Ca. Khi đó có vai Mộng Hùng, do một cậu cùng trang lứa với tôi lúc đó, tên là Hữu Nghĩa, con của nghệ sĩ Vinh San, là nghệ sĩ của đoàn đóng. Vài ngày sau, cậu ấy ngă bệnh, vé đă bán hết rồi, mà vai nhỏ th́ rất khó t́m người thế, v́ nếu vai lớn, th́ c̣n có nghệ sĩ lớn vào thay được. C̣n vai con nít th́ rất khó t́m. Ba của tôi khi đó hỏi tôi có thể diễn vai đó được không? V́ Hữu Nghĩa diễn rất hay, c̣n con là con của ba, vậy con có thể diễn được không? Bấy giờ, tuổi c̣n nhỏ, háo thắng, tôi trả lời là, dư sức con diễn hay hơn. Đêm đó, tôi ra diễn, rất thành công. Không sai ǵ hết.”
Giọng nghệ sĩ Bảo Quốc chợt chùng xuống v́ xúc động, ông nói tiếp, “Căn bệnh lao phổi thời kỳ cuối đă cướp đi sinh mạng ba tôi sau một tuần ba thấy tôi diễn vai Mộng Hùng. Ba luôn kỳ vọng tôi sẽ là một kép chính, được thành danh như chị ba Thanh Nga. Ông mất đi để lại cho tôi nỗi trống trải lạ kỳ. Tôi càng thấm thía những lời ông khuyên nhủ khi c̣n sống, và quyết tâm học nghề, để không phụ ḷng mong mỏi của ông.”
Nghệ sĩ Bảo Quốc nói rằng, ông rất may mắn, khi bước chân vào nghề, lại được diễn cho đoàn của gia đ́nh. Ông không phải đóng vai quần chúng. Dù là vai phụ, nhưng có diễn xuất và có ca, chứ không phải là vai mờ nhạt. Rồi ông chịu khó tự học hỏi thêm từ các nghệ sĩ đi trước ở trong đoàn. Một lần được giao cho làm kép mùi với vai hiệp sĩ mù trong vở cải lương Hiệp Sĩ Mù, nghệ sĩ Bảo Quốc đă đạt ngay huy chương vàng giải Thanh Tâm dành cho diễn viên triển vọng vào năm 1967, khi ông được 18 tuổi.
Nghệ sĩ Bảo Quốc cho biết, “Điều thú vị là giải Thanh Tâm chỉ diễn ra 10 năm th́ chị Thanh Nga là người mở đầu đoạt giải vào năm 1958, c̣n Bảo Quốc lại được trao giải vào năm cuối cùng.”
Con đường chuyển sang nghiệp hài
Nghệ sĩ Bảo Quốc kể, “Khi tôi đạt giải Thanh Tâm, ai cũng nghĩ là tôi sẽ trở thành kép chánh, kép mùi. Khi đi vào nghề, ai cũng mong điều đó, nhưng tôi cảm thấy ḿnh ca không hay lắm, không có điều kiện vượt trội. Bấy giờ tôi rất mê cách ca chân phương của nghệ sĩ Út Trà Ôn, anh Thành Được, và ấm áp của anh Thanh Sang, tôi gắng học nét hay của ba giọng ca đó thành cái riêng của ḿnh, dù tôi thấy bản thân ḿnh ca dở th́ không dở, nhưng hay, th́ không hay lắm. Biết phận ḿnh không thể làm kép chánh, không giỏi như những nghệ sĩ kép chánh bấy giờ như Hữu Phước, Út Trà Ôn, Thành Được, Hùng Cường, nên may mắn Trời Phật tổ nghiệp thương, cho tôi chuyển sang hài.”
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183987&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc thắp nhang tưởng nhớ chị ba của ḿnh- cố nghệ sĩ Thanh Nga trong chương tŕnh tưởng nhớ 36 năm ngày mất của cố nghệ sĩ Thanh Nga, vào ngày 7-12-2014 tại rạp Saigon Performing Arts Center, do Hội Bảo Tồn Nhạc Cổ Truyền Việt Nam, Hội Từ Thiện Hand To Hand và Gia đ́nh Nghệ sĩ Bảo Quốc đồng tổ chức. (Băng Huyền/ Viễn Đông)
Ông kể, “Định mệnh đă khiến tôi bước hẳn sang diễn hài một cách t́nh cờ. Vào năm 1972, đoàn Thanh Minh tạm ngưng một thời gian, chị ba Thanh Nga và tôi sang diễn cho đoàn Dạ Lư Hương. Hôm diễn tuồng Con Ma Nhà Họ Hứa nghệ sĩ hề nổi tiếng thời bấy giờ là nghệ sĩ Thanh Việt bị bệnh, chị Thanh Nga bảo tôi, Em cũng có khiếu hài, em đóng thử coi! Thế là tôi vào thế vai người em cùng bà chị (nghệ sĩ Hồng Nga) đi t́m nhà để thuê, chẳng may gặp phải căn nhà ma. Hôm đó, vai thế của tôi rất thành công. Từ đó, các soạn giả đo ni đóng giày cho tôi hàng loạt tuồng như Người Chồng Triệu Phú, Bóng Chim Tăm Cá... toàn vai lẳng hài duyên dáng.”
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183988&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc (thứ hai từ bên phải) cùng các nghệ sĩ chụp lưu niệm trong hậu trường rạp Saigon Performing Arts Center. (Facebook)
Sau 1975, nghệ sĩ Bảo Quốc lại có những vai diễn để đời như vai Chương Hầu (Tiếng Trống Mê Linh), Y X́ Ke (Bóng Tối và Ánh Sáng), chưa kể các vai hài khác như trong Hoa Mộc Lan, Bên Cầu Dệt Lụa, Tấm Ḷng của Biển.
Tài năng là sự khổ luyện
Rơ ràng những ǵ ông gặt hái được hoàn toàn là do nỗ lực không biết mệt mỏi qua những bài học hàng đêm sau cánh gà. Giữa những ngôi sao rực rỡ nhất của làng sân khấu Việt Nam: Phùng Há, Năm Châu, Ba Vân, Út Trà Ôn, Út Bạch Lan, Thanh Nga, Thành Được, Hữu Phước, tưởng rằng nghệ sĩ Bảo Quốc khó có thể bật sáng, nhưng ông vẫn t́m được cho ḿnh một chỗ đứng riêng.
Nghệ sĩ Bảo Quốc không bon chen trên con đường nghệ thuật. Lúc nào ông cũng nở nụ cười. Luôn cố gắng làm tṛn vai tṛ của ḿnh, và hỗ trợ những đồng nghiệp khác. Ông luôn được khán giả và đồng nghiệp thương mến.
Nghệ sĩ Bảo Quốc tâm sự, “Khi dấn thân vào nghiệp diễn trên sân khấu, tôi luôn tâm niệm phải hoàn thành tốt vai diễn của ḿnh. Chứ chưa bao giờ muốn lấn lướt, hay tranh giành với ai. Khi đă thành danh tôi cũng chưa bao giờ đ̣i hỏi, làm bầu sô phải mệt mỏi hay đồng nghiệp phiền ḷng. Tôi luôn thấy ḿnh rất may mắn khi vào nghề, nhận được nhiều vai diễn hay trong sự nghiệp dù chỉ là vai phụ như Chương Hầu (Tiếng Trống Mê Linh) hay Y X́ Ke (Bóng Tối và Ánh Sáng).”
Sáng tạo qua từng vai diễn để đời
Tuy nhiên, nếu ông không có sự nỗ lực t́m ṭi, đào sâu vai diễn th́ sẽ không có thành công. Như vai Y X́ Ke, nghệ sĩ Bảo Quốc cho biết khi nhận kịch bản, chỉ có một trang giấy thôi, ông đă phải nghiền ngẫm kỹ để t́m điểm nhấn cho nhân vật. Phải quan sát từ thực tế để thể hiện con nghiện dáng vẻ thật giống, lên cơn thế nào. Ông viết thêm cho nhân vật Y X́ Ke câu nói: “Ba yên tâm đi, ba có thằng con hết xảy, thằng nào đụng tới ba là xảy hết” và “Tay có xăm hai ḍng chữ một đi không trở lại, chịu chơi chơi tới cùng.”
Khi đài truyền h́nh thu vở này, phát tối hôm trước, hôm sau, cả Sài G̣n đều thuộc câu nói đó, rồi lan truyền câu đó trong cả nước mỗi khi nhắc đến Y X́ Ke. Sự sáng tạo trong diễn xuất của ông đă giúp nhân vật Y X́ Ke bật sáng dù chỉ là một vai phụ lướt ra trong khoảng 15 phút và cũng đem về cho ông giải Diễn Viên Phụ Xuất Sắc Nhất tại hội diễn sân khấu tại Việt Nam năm 1989.
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183989&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc và con gái Hồng Loan trong trích đoạn vở cải lương Nửa Đời Hương Phấn của soạn giả Hà Triều- Hoa Phượng tại rạp Saigon Performing Arts Center. (Băng Huyền/ Viễn Đông)
C̣n với vai Chương Hầu trước đó, đây chỉ là một vai "hề" nhỏ, nhưng nghệ sĩ Bảo Quốc đă đắp thêm da thịt cho nhân vật, để xây dựng nên h́nh ảnh một kẻ phản bội vừa đáng ghét vừa đáng thương. Bên cạnh Tô Định (nghệ sĩ Văn Ngà), Mă Tắc (nghệ sĩ Hùng Minh), Tào Quyên (nghệ sĩ Hoàng Giang) đối mặt cùng Trưng Trắc (Thanh Nga), khi gặp người hơn ḿnh th́ Chương Hầu (Bảo Quốc) co đầu rút cổ, khúm núm sợ hăi, nhưng khi gặp kẻ yếu hơn th́ lại nghênh ngang, hống hách.
Ông đă tạo nên một Chương Hầu không làm người ta ghét quá độ, mà tội nghiệp nhiều hơn. Hắn chỉ là một tên hèn nhát, tính chuyện cộng tác với giặc để yên thân. Không ngờ, khi đă lọt vào hang ổ đó th́ những con mănh thú kia đâu có để hắn yên, tṛ chơi đâu kết thúc dễ dàng như mong muốn. Một Chương Hầu đáng thương, như một lời cảnh tỉnh nhẹ nhàng hơn là lời kết án gay gắt.
Sau này, ông c̣n vào vai Nhan Tấn, trong vở kịch “Nỏ Thần” diễn trên sân khấu kịch Phú Nhuận. Là vai độc, không đúng với sở trường của ông, nhưng tài hóa thân vào vai diễn của Bảo Quốc đă đem về cho ông Huy chương vàng trong hội diễn sân khấu toàn quốc 2009.
Trong chương tŕnh tôn vinh đạo diễn Huỳnh Nga “Phong Trần Theo Nghiệp Tổ” tháng 4, 2013 tại Sài G̣n, nghệ sĩ Bảo Quốc đă thành công khi vào vai Hội Đồng Thăng trong vở cải lương “Đời Cô Lựu.” Không phải là vai của ḿnh, đây lại là vai rất thành công của nghệ sĩ Diệp Lang, nhưng nghệ sĩ Diệp Lang đă sang Mỹ định cư, nên ông được giao cho vai này, ông lo lắm. Nhưng v́ t́nh cảm với đạo diễn Huỳnh Nga quá thân thiết nên Bảo Quốc nhận lời ngay.
Ông bảo, “Không lo sao được, v́ Hội Đồng Thăng là vai diễn để đời của anh Diệp Lang, trong khi tôi từ trước tới giờ ít được giao vô vai ác. Vậy mà trong đêm diễn, khán giả được nh́n thấy một Hội Đồng Thăng rất mới lạ. Bởi tôi đă t́m được chiếc ch́a khóa cho vai diễn này.”
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183990&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc (thứ nh́ từ trái qua) trong vai Ngọc Hoàng (là vai diễn gắn bó với ông suốt 20 năm vào dịp Tết Nguyên Đán hằng năm trên đài truyền h́nh HTV) cùng các nghệ sĩ tại Việt Nam trong vở kịch Táo Quân. (Facebook)
Nghệ sĩ Bảo Quốc kể, "Ông Hội Đồng Thăng của Bảo Quốc vẫn tính toán chi li từng đồng, từng cắc với vợ, nhưng không phải là khắc nghiệt, tàn nhẫn mà lại có ǵ đó hơi trẻ con, giận dỗi. Rơ ràng, ông rất yêu cô Lựu, bởi ở địa vị một ông Hội Đồng, đâu chỉ có mỗi một bà mà có thể có cả chục bà khác bên ngoài. Vậy mà ông lại có thể chung thủy với một người vợ Tối th́ quay lưng vô vách, sáng th́ im lặng tới lạnh lùng. Và cũng v́ lẽ đó, ông hội đồng giải tỏa nỗi bực dọc, thất vọng vào những lời mắng nhiếc, hoạnh họe và những buổi nhậu thâu đêm suốt sáng. Bởi ông sợ, sợ bước chân về nhà, sợ đối diện với cô Lựu và cũng là đối diện với thất bại của đời ḿnh. Hội Đồng Thăng tưởng rằng đă chiến thắng nhưng chính ông mới là người bại trận trong t́nh trường, và ông đă hét lên, Mười chín hai mươi năm rồi c̣n chờ cái ǵ nữa? Xương cha c̣n mục nói ǵ xương con! Tiếng hét chua xót của một người đàn ông không bao giờ với tay được tới t́nh yêu.”
Ông giải thích, “Một con người dù ác độc tới đâu th́ vẫn có t́nh yêu, đó chính là nhân tính. Cũng nhờ vậy mà khán giả được xem một Hội Đồng Thăng vừa đáng trách nhưng cũng đáng thương. Là ch́a khóa mà tôi thể hiện vai diễn này, để tạo một nét riêng của Bảo Quốc.”
Nghệ sĩ Bảo Quốc tiết lộ, ngoài tài diễn, ông c̣n tự viết kịch bản khi đi tấu hài, “dù không chuyên nhưng xài được,” ông đùa. Năm 2013, nhân ngày Hiền Mẫu, ông cũng đă viết một kịch dài khoảng 45 phút, để nói về t́nh mẫu tử, do chính ông tham gia, cùng các nghệ sĩ, trong đêm nhạc hội “Mẹ” do Trung Tâm Thúy Nga tổ chức tại rạp Saigon Performing Arts Center.
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183991&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc (giữa) trong vở cải lương Bên Cầu Dệt Lụa do Đoàn Cải Lương Tân Dạ Lư của nghệ sĩ Tuấn Châu (phải) thực hiện. (Băng Huyền/ Viễn Đông)
Cuộc sống đời thường của nghệ sĩ Bảo Quốc khá b́nh lặng, dù là nghệ sĩ, nhưng ông không bay bướm trên t́nh trường, mà lại là một người chồng rất thủy chung bên người vợ hiền, vốn từng là nữ sinh Gia Long xinh đẹp, bà Thu Thủy. Vợ chồng ông có bốn người con, chỉ duy nhất cô con gái út là Hồng Loan nối nghiệp gia đ́nh.
Ông nói, “Tôi không ép buộc con theo nghề, theo tôi nghĩ, nghề này nếu ép mà con không thích, lại không có tài năng thật sự, th́ không hay. Khi ép mà con không thích, con sẽ không chịu khó nghiên cứu, th́ sẽ không bao giờ thành công. Tôi có bốn đứa con, nhưng may mắn Hồng Loan mê nghề, đeo theo nghề và cũng thành công phần nào. Tôi luôn dạy dỗ cháu luôn phải tôn trọng khán giả, phải yêu nghề thật sự, chứ không phải mê nghề theo kiểu để được nổi tiếng, mê hào quang của nghề. Mà phải yêu nghề, trân trọng nó, ǵn giữ nghệ thuật của gia đ́nh, th́ mới thành công.”
Ông ước mong, “Nghệ thuật cải lương là truyền thống Việt Nam. Mong nghệ thuật này vẫn c̣n tồn tại măi. Tôi nghĩ với những bạn trẻ, nếu chưa bao giờ biết về cải lương, mà cải lương cũng không hoạt động nữa th́ uổng lắm. Nhất là tại hải ngoại, rất cần duy tŕ nghệ thuật này để những bạn trẻ được nghe, biết đâu các em sẽ yêu thích, sẽ lan truyền ra nhiều bạn bè thân thích biết đến cải lương và yêu thích. Mong là cải lương sẽ sống lại. Mong là điều này sẽ sớm thành hiện thực chứ không chỉ là một ước mong.”
Trước khi tạm biệt, nghệ sĩ Bảo Quốc nhờ chuyển đến khán giả yêu cải lương, “Nay tuổi tôi cao rồi, khó diễn những vai hài trẻ trung nhảy nhót, mà phải t́m cách thể hiện những vai phù hợp với tuổi đời hiện nay, để tiếp tục sống với từng vai diễn, cống hiến cho khán giả đến khi nào không c̣n sức để diễn, để ca nữa mới thôi. Xin khán giả hăy tiếp tục yêu thương cải lương, hăy tiếp tục dưỡng nuôi cải lương, đừng để nó mai một, nhất là khi ở hải ngoại, cải lương vẫn c̣n, th́ quư vô cùng.” (bh)
Bài BĂNG HUYỀN
Bước đường nghệ thuật
Khi nhắc đến nghệ sĩ Bảo Quốc, những khán giả của sân khấu kịch sẽ cho rằng ông là một trong những diễn viên gạo cội của hài kịch Việt Nam. Ông chính là một trong những người đầu tiên đă khởi xướng và phát động phong trào tấu hài trong chương tŕnh "Tiếng Cười Sân Khấu" vào thập niên 1980. Ông cũng là lớp diễn viên đầu tiên của chương tŕnh "Trong Nhà Ngoài Phố" trên đài truyền h́nh Sài G̣n những năm thập niên 1990. Chính từ sân khấu này, mọi người đă biết đến sự điêu luyện của nghệ sĩ hài Bảo Quốc.
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183983&stc=1&d=1520096253
Vợ chồng nghệ sĩ Bảo Quốc lúc c̣n trẻ (Facebook)
Thật ra khi nghệ sĩ Bảo Quốc khởi đầu sự nghiệp lại là một nghệ sĩ cải lương ngay từ lúc 9 tuổi. Với tố chất nghệ thuật bẩm sinh và khả năng diễn xuất đa dạng, ngoài việc tham gia nhiều loại h́nh sân khấu khác nhau như cải lương, hài kịch, chính kịch, nghệ sĩ Bảo Quốc c̣n có thể hoá thân vào nhiều loại vai từ chính diện đến vai phản diện, vai hài lẳng.
Ông có tên thật là Lư Bảo Quốc, là con thứ sáu trong một gia đ́nh có mười người con, có cha là Lư Ḥa Nghĩa, tức nghệ sĩ cải lương Năm Nghĩa, nổi danh khắp miền Nam thời bấy giờ, mẹ là Nguyễn Thị Thơ thường được biết đến là bà bầu Thơ, chủ đoàn cải lương Thanh Minh (một trong năm đoàn cải lương có tiếng nhất lục tỉnh Nam kỳ trước đây), và chị ba (cùng mẹ khác cha) của nghệ sĩ Bảo Quốc là nghệ sĩ cải lương “vang bóng một thời,” “nữ hoàng sân khấu” quá cố Thanh Nga.
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183984&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc và vợ Thu Thủy đă gắn bó bên nhau suốt 50 năm qua. (Facebook)
Trong câu chuyện tâm t́nh kể lại hành trang nghệ thuật suốt hơn 50 qua của ḿnh, nghệ sĩ Bảo Quốc bồi hồi, tâm sự với người viết, “Đối với Bảo Quốc, cải lương đă trở thành máu thịt, chưa bao giờ Bảo Quốc quay lưng lại với sân khấu cải lương. Ngày nay, nh́n thấy cải lương đang ngắc ngoải, Bảo Quốc rất đau ḷng. Khi cải lương gặp khó khăn, v́ muốn tiếp tục gắn bó với sân khấu, với nghiệp tổ, Bảo Quốc đă chuyển sang đóng kịch, may mắn là thành công, và được khán giả yêu mến. Nhưng mỗi khi có dịp quay lại với sân khấu cải lương, để tham gia dù là vai nhỏ, Bảo Quốc đều luôn trân trọng nghệ thuật này.
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183985&stc=1&d=1520096253
Vợ chồng nghệ sĩ Bảo Quốc cùng vợ chồng con gái Hồng Loan- Bảo Lộc và cháu ngoại. (Facebook)
“V́ vậy khi con gái là nghệ sĩ Hồng Loan đứng ra thực hiện chương tŕnh live show kỷ niệm 50 năm Bảo Quốc đứng trên sân khấu, 50 năm vui cười cùng sân khấu vào dịp lễ Father Day năm 2009, ngay tại sân khấu Sài G̣n Performing Arts Center ở Quận Cam và live show 52 năm góp với nhân gian một tiếng cười ngay tại Nhà Hát Ḥa B́nh, vào năm 2011 tại Sài G̣n, đều có những trích đoạn cải lương đặc sắc, với sự tham gia cùng những nghệ sĩ tài danh của sân khấu cải lương.”
Từ vai đóng thế đến nghệ sĩ Bảo Quốc tài danh
Nghệ sĩ Bảo Quốc cho biết ba ông rất thương ông, v́ ông nh́n giống cha như tạc. Để từng bước vun đắp trong Bảo Quốc một t́nh yêu nghệ thuật, từ năm 6, 7 tuổi, Bảo Quốc đă được cho theo học với nhạc sĩ Út Trong, hàng ngày nghệ sĩ Năm Nghĩa c̣n dành chút thời gian dạy đờn ca cho con, nhưng hễ “lơ là" một chút là cậu bé Bảo Quốc bản tính hiếu động lại trốn đi chơi, chính v́ thế mà không ít lần Bảo Quốc đă bị cha đánh đ̣n v́ tội lười học, không chịu chú ư để nối nghiệp gia đ́nh.
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183986&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc và nghệ sĩ Ngọc Đáng trong trích đoạn cải lương Nửa Đời Hương Phấn của soạn giả Hà Triều- Hoa Phượng tại rạp Saigon Performing Arts Center. (Băng Huyền/ Viễn Đông)
Mỉm cười hiền lành, nghệ sĩ Bảo Quốc kể, “Hồi nhỏ, tôi không quá mê nghề, mà chỉ lo đi phá làng phá xóm. Khi ba đưa tôi đến gánh hát, trước giờ diễn, sau khi người ta ḥa âm, lên dây đờn hết rồi, các nhạc công đi ra uống cà phê. Tôi bèn xuống hết các dây đờn. Tôi c̣n vào trong cánh gà, cột dây trong góc, khi có cảnh quân sĩ đánh nhau, tôi giựt dây, để nghệ sĩ chạy ra sân khấu bị vấp té, bên dưới khán giả cười ̣a. Tuy nhiên, dù rất nghịch phá, nhưng ngồi nghe hát, tôi thuộc tuồng rất mau.”
Và rồi cơ duyên để Bảo Quốc chính thức bước lên sân khấu khi mới 9 tuổi trong một vai đóng thế. Nhớ lại, nghệ sĩ Bảo Quốc nói, “Lúc bấy giờ, đêm nào tôi cũng ngồi trong cánh gà xem vở Người Vợ Không Bao Giờ Cưới (soạn giả Kiên Giang) do chị Thanh Nga đóng vai Phà Ca. Khi đó có vai Mộng Hùng, do một cậu cùng trang lứa với tôi lúc đó, tên là Hữu Nghĩa, con của nghệ sĩ Vinh San, là nghệ sĩ của đoàn đóng. Vài ngày sau, cậu ấy ngă bệnh, vé đă bán hết rồi, mà vai nhỏ th́ rất khó t́m người thế, v́ nếu vai lớn, th́ c̣n có nghệ sĩ lớn vào thay được. C̣n vai con nít th́ rất khó t́m. Ba của tôi khi đó hỏi tôi có thể diễn vai đó được không? V́ Hữu Nghĩa diễn rất hay, c̣n con là con của ba, vậy con có thể diễn được không? Bấy giờ, tuổi c̣n nhỏ, háo thắng, tôi trả lời là, dư sức con diễn hay hơn. Đêm đó, tôi ra diễn, rất thành công. Không sai ǵ hết.”
Giọng nghệ sĩ Bảo Quốc chợt chùng xuống v́ xúc động, ông nói tiếp, “Căn bệnh lao phổi thời kỳ cuối đă cướp đi sinh mạng ba tôi sau một tuần ba thấy tôi diễn vai Mộng Hùng. Ba luôn kỳ vọng tôi sẽ là một kép chính, được thành danh như chị ba Thanh Nga. Ông mất đi để lại cho tôi nỗi trống trải lạ kỳ. Tôi càng thấm thía những lời ông khuyên nhủ khi c̣n sống, và quyết tâm học nghề, để không phụ ḷng mong mỏi của ông.”
Nghệ sĩ Bảo Quốc nói rằng, ông rất may mắn, khi bước chân vào nghề, lại được diễn cho đoàn của gia đ́nh. Ông không phải đóng vai quần chúng. Dù là vai phụ, nhưng có diễn xuất và có ca, chứ không phải là vai mờ nhạt. Rồi ông chịu khó tự học hỏi thêm từ các nghệ sĩ đi trước ở trong đoàn. Một lần được giao cho làm kép mùi với vai hiệp sĩ mù trong vở cải lương Hiệp Sĩ Mù, nghệ sĩ Bảo Quốc đă đạt ngay huy chương vàng giải Thanh Tâm dành cho diễn viên triển vọng vào năm 1967, khi ông được 18 tuổi.
Nghệ sĩ Bảo Quốc cho biết, “Điều thú vị là giải Thanh Tâm chỉ diễn ra 10 năm th́ chị Thanh Nga là người mở đầu đoạt giải vào năm 1958, c̣n Bảo Quốc lại được trao giải vào năm cuối cùng.”
Con đường chuyển sang nghiệp hài
Nghệ sĩ Bảo Quốc kể, “Khi tôi đạt giải Thanh Tâm, ai cũng nghĩ là tôi sẽ trở thành kép chánh, kép mùi. Khi đi vào nghề, ai cũng mong điều đó, nhưng tôi cảm thấy ḿnh ca không hay lắm, không có điều kiện vượt trội. Bấy giờ tôi rất mê cách ca chân phương của nghệ sĩ Út Trà Ôn, anh Thành Được, và ấm áp của anh Thanh Sang, tôi gắng học nét hay của ba giọng ca đó thành cái riêng của ḿnh, dù tôi thấy bản thân ḿnh ca dở th́ không dở, nhưng hay, th́ không hay lắm. Biết phận ḿnh không thể làm kép chánh, không giỏi như những nghệ sĩ kép chánh bấy giờ như Hữu Phước, Út Trà Ôn, Thành Được, Hùng Cường, nên may mắn Trời Phật tổ nghiệp thương, cho tôi chuyển sang hài.”
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183987&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc thắp nhang tưởng nhớ chị ba của ḿnh- cố nghệ sĩ Thanh Nga trong chương tŕnh tưởng nhớ 36 năm ngày mất của cố nghệ sĩ Thanh Nga, vào ngày 7-12-2014 tại rạp Saigon Performing Arts Center, do Hội Bảo Tồn Nhạc Cổ Truyền Việt Nam, Hội Từ Thiện Hand To Hand và Gia đ́nh Nghệ sĩ Bảo Quốc đồng tổ chức. (Băng Huyền/ Viễn Đông)
Ông kể, “Định mệnh đă khiến tôi bước hẳn sang diễn hài một cách t́nh cờ. Vào năm 1972, đoàn Thanh Minh tạm ngưng một thời gian, chị ba Thanh Nga và tôi sang diễn cho đoàn Dạ Lư Hương. Hôm diễn tuồng Con Ma Nhà Họ Hứa nghệ sĩ hề nổi tiếng thời bấy giờ là nghệ sĩ Thanh Việt bị bệnh, chị Thanh Nga bảo tôi, Em cũng có khiếu hài, em đóng thử coi! Thế là tôi vào thế vai người em cùng bà chị (nghệ sĩ Hồng Nga) đi t́m nhà để thuê, chẳng may gặp phải căn nhà ma. Hôm đó, vai thế của tôi rất thành công. Từ đó, các soạn giả đo ni đóng giày cho tôi hàng loạt tuồng như Người Chồng Triệu Phú, Bóng Chim Tăm Cá... toàn vai lẳng hài duyên dáng.”
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183988&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc (thứ hai từ bên phải) cùng các nghệ sĩ chụp lưu niệm trong hậu trường rạp Saigon Performing Arts Center. (Facebook)
Sau 1975, nghệ sĩ Bảo Quốc lại có những vai diễn để đời như vai Chương Hầu (Tiếng Trống Mê Linh), Y X́ Ke (Bóng Tối và Ánh Sáng), chưa kể các vai hài khác như trong Hoa Mộc Lan, Bên Cầu Dệt Lụa, Tấm Ḷng của Biển.
Tài năng là sự khổ luyện
Rơ ràng những ǵ ông gặt hái được hoàn toàn là do nỗ lực không biết mệt mỏi qua những bài học hàng đêm sau cánh gà. Giữa những ngôi sao rực rỡ nhất của làng sân khấu Việt Nam: Phùng Há, Năm Châu, Ba Vân, Út Trà Ôn, Út Bạch Lan, Thanh Nga, Thành Được, Hữu Phước, tưởng rằng nghệ sĩ Bảo Quốc khó có thể bật sáng, nhưng ông vẫn t́m được cho ḿnh một chỗ đứng riêng.
Nghệ sĩ Bảo Quốc không bon chen trên con đường nghệ thuật. Lúc nào ông cũng nở nụ cười. Luôn cố gắng làm tṛn vai tṛ của ḿnh, và hỗ trợ những đồng nghiệp khác. Ông luôn được khán giả và đồng nghiệp thương mến.
Nghệ sĩ Bảo Quốc tâm sự, “Khi dấn thân vào nghiệp diễn trên sân khấu, tôi luôn tâm niệm phải hoàn thành tốt vai diễn của ḿnh. Chứ chưa bao giờ muốn lấn lướt, hay tranh giành với ai. Khi đă thành danh tôi cũng chưa bao giờ đ̣i hỏi, làm bầu sô phải mệt mỏi hay đồng nghiệp phiền ḷng. Tôi luôn thấy ḿnh rất may mắn khi vào nghề, nhận được nhiều vai diễn hay trong sự nghiệp dù chỉ là vai phụ như Chương Hầu (Tiếng Trống Mê Linh) hay Y X́ Ke (Bóng Tối và Ánh Sáng).”
Sáng tạo qua từng vai diễn để đời
Tuy nhiên, nếu ông không có sự nỗ lực t́m ṭi, đào sâu vai diễn th́ sẽ không có thành công. Như vai Y X́ Ke, nghệ sĩ Bảo Quốc cho biết khi nhận kịch bản, chỉ có một trang giấy thôi, ông đă phải nghiền ngẫm kỹ để t́m điểm nhấn cho nhân vật. Phải quan sát từ thực tế để thể hiện con nghiện dáng vẻ thật giống, lên cơn thế nào. Ông viết thêm cho nhân vật Y X́ Ke câu nói: “Ba yên tâm đi, ba có thằng con hết xảy, thằng nào đụng tới ba là xảy hết” và “Tay có xăm hai ḍng chữ một đi không trở lại, chịu chơi chơi tới cùng.”
Khi đài truyền h́nh thu vở này, phát tối hôm trước, hôm sau, cả Sài G̣n đều thuộc câu nói đó, rồi lan truyền câu đó trong cả nước mỗi khi nhắc đến Y X́ Ke. Sự sáng tạo trong diễn xuất của ông đă giúp nhân vật Y X́ Ke bật sáng dù chỉ là một vai phụ lướt ra trong khoảng 15 phút và cũng đem về cho ông giải Diễn Viên Phụ Xuất Sắc Nhất tại hội diễn sân khấu tại Việt Nam năm 1989.
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183989&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc và con gái Hồng Loan trong trích đoạn vở cải lương Nửa Đời Hương Phấn của soạn giả Hà Triều- Hoa Phượng tại rạp Saigon Performing Arts Center. (Băng Huyền/ Viễn Đông)
C̣n với vai Chương Hầu trước đó, đây chỉ là một vai "hề" nhỏ, nhưng nghệ sĩ Bảo Quốc đă đắp thêm da thịt cho nhân vật, để xây dựng nên h́nh ảnh một kẻ phản bội vừa đáng ghét vừa đáng thương. Bên cạnh Tô Định (nghệ sĩ Văn Ngà), Mă Tắc (nghệ sĩ Hùng Minh), Tào Quyên (nghệ sĩ Hoàng Giang) đối mặt cùng Trưng Trắc (Thanh Nga), khi gặp người hơn ḿnh th́ Chương Hầu (Bảo Quốc) co đầu rút cổ, khúm núm sợ hăi, nhưng khi gặp kẻ yếu hơn th́ lại nghênh ngang, hống hách.
Ông đă tạo nên một Chương Hầu không làm người ta ghét quá độ, mà tội nghiệp nhiều hơn. Hắn chỉ là một tên hèn nhát, tính chuyện cộng tác với giặc để yên thân. Không ngờ, khi đă lọt vào hang ổ đó th́ những con mănh thú kia đâu có để hắn yên, tṛ chơi đâu kết thúc dễ dàng như mong muốn. Một Chương Hầu đáng thương, như một lời cảnh tỉnh nhẹ nhàng hơn là lời kết án gay gắt.
Sau này, ông c̣n vào vai Nhan Tấn, trong vở kịch “Nỏ Thần” diễn trên sân khấu kịch Phú Nhuận. Là vai độc, không đúng với sở trường của ông, nhưng tài hóa thân vào vai diễn của Bảo Quốc đă đem về cho ông Huy chương vàng trong hội diễn sân khấu toàn quốc 2009.
Trong chương tŕnh tôn vinh đạo diễn Huỳnh Nga “Phong Trần Theo Nghiệp Tổ” tháng 4, 2013 tại Sài G̣n, nghệ sĩ Bảo Quốc đă thành công khi vào vai Hội Đồng Thăng trong vở cải lương “Đời Cô Lựu.” Không phải là vai của ḿnh, đây lại là vai rất thành công của nghệ sĩ Diệp Lang, nhưng nghệ sĩ Diệp Lang đă sang Mỹ định cư, nên ông được giao cho vai này, ông lo lắm. Nhưng v́ t́nh cảm với đạo diễn Huỳnh Nga quá thân thiết nên Bảo Quốc nhận lời ngay.
Ông bảo, “Không lo sao được, v́ Hội Đồng Thăng là vai diễn để đời của anh Diệp Lang, trong khi tôi từ trước tới giờ ít được giao vô vai ác. Vậy mà trong đêm diễn, khán giả được nh́n thấy một Hội Đồng Thăng rất mới lạ. Bởi tôi đă t́m được chiếc ch́a khóa cho vai diễn này.”
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183990&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc (thứ nh́ từ trái qua) trong vai Ngọc Hoàng (là vai diễn gắn bó với ông suốt 20 năm vào dịp Tết Nguyên Đán hằng năm trên đài truyền h́nh HTV) cùng các nghệ sĩ tại Việt Nam trong vở kịch Táo Quân. (Facebook)
Nghệ sĩ Bảo Quốc kể, "Ông Hội Đồng Thăng của Bảo Quốc vẫn tính toán chi li từng đồng, từng cắc với vợ, nhưng không phải là khắc nghiệt, tàn nhẫn mà lại có ǵ đó hơi trẻ con, giận dỗi. Rơ ràng, ông rất yêu cô Lựu, bởi ở địa vị một ông Hội Đồng, đâu chỉ có mỗi một bà mà có thể có cả chục bà khác bên ngoài. Vậy mà ông lại có thể chung thủy với một người vợ Tối th́ quay lưng vô vách, sáng th́ im lặng tới lạnh lùng. Và cũng v́ lẽ đó, ông hội đồng giải tỏa nỗi bực dọc, thất vọng vào những lời mắng nhiếc, hoạnh họe và những buổi nhậu thâu đêm suốt sáng. Bởi ông sợ, sợ bước chân về nhà, sợ đối diện với cô Lựu và cũng là đối diện với thất bại của đời ḿnh. Hội Đồng Thăng tưởng rằng đă chiến thắng nhưng chính ông mới là người bại trận trong t́nh trường, và ông đă hét lên, Mười chín hai mươi năm rồi c̣n chờ cái ǵ nữa? Xương cha c̣n mục nói ǵ xương con! Tiếng hét chua xót của một người đàn ông không bao giờ với tay được tới t́nh yêu.”
Ông giải thích, “Một con người dù ác độc tới đâu th́ vẫn có t́nh yêu, đó chính là nhân tính. Cũng nhờ vậy mà khán giả được xem một Hội Đồng Thăng vừa đáng trách nhưng cũng đáng thương. Là ch́a khóa mà tôi thể hiện vai diễn này, để tạo một nét riêng của Bảo Quốc.”
Nghệ sĩ Bảo Quốc tiết lộ, ngoài tài diễn, ông c̣n tự viết kịch bản khi đi tấu hài, “dù không chuyên nhưng xài được,” ông đùa. Năm 2013, nhân ngày Hiền Mẫu, ông cũng đă viết một kịch dài khoảng 45 phút, để nói về t́nh mẫu tử, do chính ông tham gia, cùng các nghệ sĩ, trong đêm nhạc hội “Mẹ” do Trung Tâm Thúy Nga tổ chức tại rạp Saigon Performing Arts Center.
http://intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1183991&stc=1&d=1520096253
Nghệ sĩ Bảo Quốc (giữa) trong vở cải lương Bên Cầu Dệt Lụa do Đoàn Cải Lương Tân Dạ Lư của nghệ sĩ Tuấn Châu (phải) thực hiện. (Băng Huyền/ Viễn Đông)
Cuộc sống đời thường của nghệ sĩ Bảo Quốc khá b́nh lặng, dù là nghệ sĩ, nhưng ông không bay bướm trên t́nh trường, mà lại là một người chồng rất thủy chung bên người vợ hiền, vốn từng là nữ sinh Gia Long xinh đẹp, bà Thu Thủy. Vợ chồng ông có bốn người con, chỉ duy nhất cô con gái út là Hồng Loan nối nghiệp gia đ́nh.
Ông nói, “Tôi không ép buộc con theo nghề, theo tôi nghĩ, nghề này nếu ép mà con không thích, lại không có tài năng thật sự, th́ không hay. Khi ép mà con không thích, con sẽ không chịu khó nghiên cứu, th́ sẽ không bao giờ thành công. Tôi có bốn đứa con, nhưng may mắn Hồng Loan mê nghề, đeo theo nghề và cũng thành công phần nào. Tôi luôn dạy dỗ cháu luôn phải tôn trọng khán giả, phải yêu nghề thật sự, chứ không phải mê nghề theo kiểu để được nổi tiếng, mê hào quang của nghề. Mà phải yêu nghề, trân trọng nó, ǵn giữ nghệ thuật của gia đ́nh, th́ mới thành công.”
Ông ước mong, “Nghệ thuật cải lương là truyền thống Việt Nam. Mong nghệ thuật này vẫn c̣n tồn tại măi. Tôi nghĩ với những bạn trẻ, nếu chưa bao giờ biết về cải lương, mà cải lương cũng không hoạt động nữa th́ uổng lắm. Nhất là tại hải ngoại, rất cần duy tŕ nghệ thuật này để những bạn trẻ được nghe, biết đâu các em sẽ yêu thích, sẽ lan truyền ra nhiều bạn bè thân thích biết đến cải lương và yêu thích. Mong là cải lương sẽ sống lại. Mong là điều này sẽ sớm thành hiện thực chứ không chỉ là một ước mong.”
Trước khi tạm biệt, nghệ sĩ Bảo Quốc nhờ chuyển đến khán giả yêu cải lương, “Nay tuổi tôi cao rồi, khó diễn những vai hài trẻ trung nhảy nhót, mà phải t́m cách thể hiện những vai phù hợp với tuổi đời hiện nay, để tiếp tục sống với từng vai diễn, cống hiến cho khán giả đến khi nào không c̣n sức để diễn, để ca nữa mới thôi. Xin khán giả hăy tiếp tục yêu thương cải lương, hăy tiếp tục dưỡng nuôi cải lương, đừng để nó mai một, nhất là khi ở hải ngoại, cải lương vẫn c̣n, th́ quư vô cùng.” (bh)