pizza
11-17-2020, 22:33
'Chính sách của Mỹ về Biển Đông định h́nh rơ nét dưới thời ông Trump'. Nhiều chuyên gia đều nhận đinh chính sách của Mỹ ở Biển Đông đă được định h́nh rơ nét dưới thời Tổng thống Trump. V́ vậy chính quyền Mỹ sắp tới ít khả năng điều chỉnh lớn về chiến lược.
Trong hai ngày 16-17/11/2020, hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ 12 với chủ đề “Duy tŕ Hoà b́nh và Hợp tác trong bối cảnh có nhiều biến động” do Học viện Ngoại giao (DAV), Quỹ Hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông (FESS) và Hội Luật gia Việt Nam (VLA) đồng tổ chức đă diễn ra tại Hà Nội.
Thông cáo của ban tổ chức hội thảo cho biết hơn 300 đại biểu đă tham dự trực tiếp và hơn 400 đại biểu đăng kư tham dự trực tuyến. Trong số này, gần 60 diễn giả là các chuyên gia uy tín từ 30 quốc gia trên các châu lục khác nhau, 12 đại sứ và đại diện của trên 20 cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam.
Gần 100 phóng viên đến từ 58 hăng thông tấn, truyền h́nh trong và ngoài nước đă đăng kư tham gia đưa tin về hội thảo.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1690757&stc=1&d=1605652214
Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn. Ảnh: Báo Quốc tế.Không thay đổi nguyên trạng Biển Đông
Trong bài diễn văn chính tại hội thảo, Uỷ viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đánh giá đại dịch Covid-19 đă gây nhiều xáo trộn trong đời sống quốc tế, làm bộc lộ nhiều mâu thuẫn âm ỉ trong ḷng các xă hội, xói ṃn ḷng tin giữa các quốc gia. Nó đă tác động tiêu cực đến môi trường hoà b́nh, ổn định chung giữa các nước.
Trong bối cảnh đó, Biển Đông là phép thử đối với nhiều vấn đề quan trọng trong quan hệ quốc tế như: khả năng duy tŕ đối thoại giữa các nước v́ lợi ích chung; ứng xử của các nước lớn và việc bảo vệ luật pháp và tôn trọng các chuẩn mực ứng xử quốc tế; vai tṛ của các cơ chế đa phương trong việc quản lư căng thẳng, xây dựng ḷng tin, thúc đẩy hợp tác, hướng tới giải quyết xung đột.
Để vượt qua các thách thức trong vấn đề Biển Đông, ông Bùi Thanh Sơn nêu cao tinh thần đối thoại, thúc đẩy hợp tác, cùng phát triển và cùng t́m các giải pháp hoà b́nh cho các khác biệt và tranh chấp Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Các nước liên quan cần tăng cường hợp tác, biến Biển Đông thành vùng biển "Kết nối và Hợp tác" thay v́ "Cạnh tranh và Đối đầu"; tăng cường xây dựng và duy tŕ một môi trường thuận lợi cho việc thúc đẩy hợp tác biển ở Biển Đông.
Các bên cần chủ động pḥng tránh nguy cơ đụng độ ngoài ư muốn trên biển; thúc đẩy hợp tác nhằm phục hồi kinh tế và cùng phát triển; hợp tác bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, tăng cường nghiên cứu khoa học biển và phát triển bền vững ở Biển Đông.
Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh việc không ngừng hướng tới giải quyết hoà b́nh các yêu sách chồng lấn ở Biển Đông theo quy định của luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS 1982.
Ông Bùi Thanh Sơn cũng nhấn mạnh các nước cần tiếp tục thúc đẩy vai tṛ trung tâm của ASEAN trong kiến trúc an ninh khu vực, ủng hộ Tầm nh́n của ASEAN về khu vực Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương, và nhất trí việc ASEAN có một cách tiếp cận chiến lược chung đối với các vấn đề an ninh biển khu vực.
Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn nói cần tạo điều kiện thuận lợi để ASEAN và Trung Quốc sớm hoàn thành đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
Các nước không tiến hành các hoạt động đơn phương, cả quân sự và dân sự nhằm thay đổi nguyên trạng trên Biển Đông; tiếp tục đề cao, tôn trọng sự toàn vẹn và giá trị thống nhất và phổ quát của UNCLOS 1982, coi công ước này là cơ sở pháp lư cho mọi hoạt động trên biển, đồng thời cần tôn trọng quyền lợi hợp pháp căn cứ theo luật quốc tế của các bên liên quan ở Biển Đông.
Hội thảo bao gồm 8 phiên nội dung và 1 phiên đặc biệt với các chủ đề: (i) Vấn đề Biển Đông trong t́nh h́nh thế giới đầy biến động; (ii) Vai tṛ của ASEAN với tầm nh́n sau năm 2025; (iii) Tranh luận pháp lư bằng Công hàm tại Liên hợp quốc.
Vấn đề thứ 4 là sự cạnh tranh định hướng công luận về Biển Đông và vai tṛ của báo chí; (v) Xây dựng các quy tắc ứng xử để tránh va chạm tại Biển Đông; (vi) Nguồn cá, nghề cá và bảo vệ tài nguyên cá; (vii) Nghiên cứu khoa học biển; (viii) Phát triển tài nguyên biển bền vững.
Về t́nh h́nh Biển Đông trong bối cảnh thế giới hiện nay, nhiều ư kiến cho rằng tuy khó t́m được mối liên hệ trực tiếp giữa dịch Covid-19 và diễn biến căng thẳng trên Biển Đông, đại dịch rơ ràng làm cho quan hệ giữa các nước lớn xấu đi ở Biển Đông, nhất là quan hệ cạnh tranh Mỹ-Trung.
Một số đại biểu cho rằng Trung Quốc đă lợi dụng t́nh h́nh Covid-19 để gia tăng nhịp độ hoạt động trên thực địa, mở rộng kiểm soát trên Biển Đông và cố ư va chạm với nhiều nước.
Các mục tiêu cơ bản của Trung Quốc ở Biển Đông không thay đổi, nhưng gần đây Trung Quốc chủ trương thúc đẩy lập trường quan điểm của nước này trên khắp thế giới, gây nên phản ứng mạnh của chính phủ và người dân ở nhiều nước.
Trong khi đó, Mỹ vẫn duy tŕ các hoạt động quân sự và tự do hàng hải, nổi bật hơn cả là cứng rắn hơn trên mặt trận ngoại giao - pháp lư, phản đối trực diện yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông.
Nhiều ư kiến cho rằng lập trường này phản ánh xu hướng chính sách chung của chính quyền Mỹ theo hướng ngày càng cứng rắn hơn với Trung Quốc. Chính sách Biển Đông của Mỹ về cơ bản đă định h́nh rơ nét dưới thời Tổng thống Trump, nên chính quyền sắp tới sẽ ít khả năng có điều chỉnh lớn về chiến lược.
Các diễn giả châu Âu khẳng định việc EU quan tâm và hiện diện nhiều hơn ở châu Á nói chung và Biển Đông nói riêng trong thời gian gần đây, thông qua tăng cường hợp tác an ninh với ASEAN và các nước Đông Nam Á, v́ muốn bảo vệ hệ thống luật pháp quốc tế, tự do thương mại và trật tự dựa trên luật lệ trong khu vực.
Tuy nhiên, ở khía cạnh khác, học giả Trung Quốc lại cho rằng sự “can thiệp” của các nước châu Âu, vốn không phải là nước ven Biển Đông, lại có thể khiến t́nh h́nh phức tạp hơn.
ASEAN đóng vai tṛ trung tâm
Các học giả Đông Nam Á cho rằng các nước ASEAN nh́n chung phản ứng kiềm chế để không làm căng thẳng ở Biển Đông vượt ngoài tầm kiểm soát, đồng thời tập trung ứng phó với đại dịch Covid-19, duy tŕ chuỗi cung ứng và phục hồi kinh tế trong nước.
Tuy nhiên, nhiều nước Đông Nam Á như Indonesia vẫn kiên quyết phản đối yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông.
ASEAN tiếp tục thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, vai tṛ trung tâm của ASEAN để giữ được vị thế trong bối cảnh cạnh tranh giữa các cường quốc ngày càng gay gắt, đồng thời nỗ lực thúc đẩy hợp tác biển trên cơ sở của luật pháp quốc tế; trong đó UNCLOS 1982 là cơ sở pháp lư cho các hoạt động trên các vùng biển và đại dương.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1690758&stc=1&d=1605652214
Thứ trưởng thường trực Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và các đại biểu tham gia Hội thảo. Ảnh: Báo Quốc tế.
Có ư kiến cho rằng ASEAN cần tối ưu hoá nguyên tắc đồng thuận, thúc đẩy các cơ chế tiểu đa phương giữa các nước Đông Nam Á chủ chốt, chung chí hướng để hợp tác khu vực hiệu quả hơn.
ASEAN cũng cần phải xây dựng, tăng cường các thiết chế của ḿnh để có thể thúc đẩy hợp tác biển đa phương trong bối cảnh chủ nghĩa đa phương đang chịu nhiều thách thức trên thế giới.
Bàn về cuộc tranh luận bằng công hàm tại Liên Hợp Quốc trong vấn đề Biển Đông và tác động tới tương lai của tiến tŕnh đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), nhiều học giả khẳng định, UNCLOS có giá trị phổ quát và toàn diện, có phạm vi điều chỉnh tất cả các vấn đề trên biển.
Công hàm của các nước đều trực tiếp và gián tiếp đề cập tới Phán quyết của Toà Trọng tài trong vụ kiện Biển Đông năm 2016, vốn phản đối các yêu sách vùng biển phi lư của Trung Quốc.
Uỷ ban Ranh giới Thềm lục địa của Liên Hợp Quốc đă trở thành nơi lưu giữ chính thức tất cả các công hàm, công thư phản đối các yêu sách vô lư của Trung Quốc ở Biển Đông.
Bên cạnh đó, các học giả cũng đánh giá rằng các công hàm, công thư trao đổi ở Liên Hợp Quốc đă có những đóng góp có giá trị trong việc làm rơ và củng cố lập trường pháp lư của các bên liên quan. Đây là nguồn tài liệu quan trọng thể hiện quan điểm của các bên yêu sách về vấn đề Biển Đông.
Cuộc tranh luận bằng công hàm là cách đấu tranh chính thức, ḥa b́nh và mang lại sự minh bạch v́ các nước yêu sách dần làm rơ các yêu sách lănh thổ và yêu sách biển ở Biển Đông, và công bố công khai với cộng đồng và các nước trên thế giới.
Diễn biến pháp lư này cũng có thể là cơ sở tham khảo cho các bên trong đàm phán COC.
Bên cạnh đó, có học giả c̣n đề xuất như các một số quốc gia cùng ASEAN thể hiện điểm đồng trong nhiều vấn đề pháp lư có thể tiến tới một tuyên bố lập trường chung về Biển Đông.
Về vai tṛ của truyền thông trong việc định h́nh quan điểm của công chúng ở Biển Đông, các đại biểu cho rằng sự cạnh tranh định h́nh dư luận này đă diễn ra ở phạm vi rộng, ở nhiều h́nh thức khác nhau.
Việc cơ quan truyền thông các nước lớn đưa tin từ góc độ chủ nghĩa dân tộc có thể làm sai lệch thông tin, có hại cho việc thúc đẩy hợp tác quản lư và giải quyết hoà b́nh các tranh chấp. Việc cố t́nh che giấu thông tin và cung cấp thông tin sai lệch có thể phản tác dụng với chính chính phủ các nước.
Các học giả cũng khuyến nghị công chúng cần tham khảo thông tin từ các nguồn chính thống và đối chiếu các nguồn thông tin với nhau để có được góc nh́n khoa học, chân thực nhất có thể về một vấn đề chính trị nóng bỏng như Biển Đông.
Các thách thức trước mắt
Về vấn đề pḥng tránh nguy cơ đụng độ trên biển, trong thời gian vừa qua đă xảy ra nhiều vụ đụng độ đáng tiếc giữa các lực lượng chấp pháp của các nước láng giềng, nhất là tại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các nước ven biển.
Một số hoạt động nghiên cứu khoa học biển, khai thác tài nguyên của các nước trên vùng biển nước ḿnh cũng thường bị quấy nhiễu.
Nguy cơ xảy ra đụng độ trên biển thời gian tới ngày càng lớn do cạnh tranh giữa các nước lớn gia tăng.
Do vậy, các học giả đề xuất một số khuyến nghị cho các nước liên quan nhằm pḥng tránh đụng độ, giảm thiểu rủi ro như nghiêm chỉnh tuân thủ Công ước Luật biển UNCLOS 1982, các nước gia nhập các điều ước, thoả thuận quốc tế nhằm giảm thiểu rủi ro trên biển như COLREG, SUA and SOLAS.
Từ năm 2016, Trung Quốc và ASEAN đă ra tuyên bố chung về Quy tắc pḥng tránh đụng độ trên biển (CUES).
Tuy nhiên, đến nay CUES vẫn là bộ quy tắc tự nguyện và chỉ áp dụng cho các lực lượng hải quân. Do vậy, học giả Australia đề xuất mở rộng phạm vi áp dụng CUES cho cả các lực lượng cảnh sát biển, chấp pháp dân sự trên biển.
Một vấn đề nóng bỏng được đề cập đến trong chủ đề pḥng tránh đụng độ trên biển là Dự luật Cảnh sát biển của Trung Quốc, trong đó có thể có quy định cho phép lực lượng chấp pháp biển Trung Quốc sử dụng vũ lực trong vùng biển nước này yêu sách.
Dự luật này đă gây ra lo ngại nghiêm trọng không chỉ đối với các nước khu vực mà c̣n đối với các nước cùng sử dụng Biển Đông, biển Hoa Đông, do việc Trung Quốc thực hiện dự luật sẽ đe doạ tính mạng và tài sản của ngư dân các nước, gây cản trở tự do hàng hải qua khu vực Biển Đông.
Học giả Trung Quốc giải thích rằng đây là vấn đề nội bộ của Trung Quốc và Trung Quốc luôn theo đuổi chính sách hữu nghị truyền thống với các nước láng giềng trong vấn đề Biển Đông.
Tuy nhiên, nhiều học giả Ấn Độ, Nhật Bản và Đông Nam Á tiếp tục bày tỏ sự lo ngại đối với dự luật, do Trung Quốc không làm rơ khu vực biển áp dụng dự luật cũng như những tiêu chí cho phép cảnh sát biển Trung Quốc sử dụng vũ lực.
Tuy một số nước ven biển cũng cho phép lực lượng cảnh sát biển sử dụng vũ khí trong một số t́nh huống nhất định, dự luật của Trung Quốc gây lo ngại chính v́ cách hành xử tuỳ tiện của nước này đối với ngư dân và tàu thuyền các nước thời gian qua.
Trong các vấn đề đánh bắt cá, bảo vệ môi trường biển, nghiên cứu khoa học biển, và phát triển kinh tế biển bền vững, các đại biểu tham dự cũng cho rằng đây là những lĩnh vực cần được các nước quan tâm chú ư do đây là các lĩnh vực hợp tác đầy tiềm năng, có hiệu quả thực tiễn, cho thấy thiện chí hợp tác của các nước nhằm làm giảm căng thẳng, đóng góp vào quá tŕnh xây dựng ḷng tin tại khu vực.
Đồng thời, hợp tác trong các lĩnh vực này cũng góp phần đáp ứng lợi ích chung của người dân các nước khu vực về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững…
Tuy nhiên, khi đi vào thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực nói trên, các đại biểu cho biết họ gặp phải nhiều khó khăn khi đề xuất các dự án trên thực địa, đồng thời xuất hiện nhiều yếu tố nhạy cảm trong tiến tŕnh hợp tác như vị trí địa lư, cơ chế tổ chức, tài chính và nhân sự.
Ngoài ra, gần đây một số nước đối tác của ASEAN cũng đề xuất các ư tưởng, sáng kiến hợp tác “kinh tế biển xanh” với ASEAN, do đó khó tránh khỏi chồng chéo và phức tạp giữa các sáng kiến này.
Các đại biểu đă đề xuất t́m kiếm các biện pháp để đồng bộ hoá các sáng kiến này, kể cả việc xây dựng các cơ chế hợp tác biển đa phương của ASEAN và giữa ASEAN với các nước đối tác để thúc đẩy hợp tác biển.
Nhận lời mời của ban tổ chức hội thảo, Bộ trưởng Quốc pḥng Canada Harjit Sajjan và chuẩn đô đốc Juergen Ehle, Cố vấn cao cấp của Cơ quan Đối ngoại Liên minh Châu ÂU (EEAS) có các bài diễn văn quan trọng tại hội thảo.
Bộ trưởng Harjit Sajjan nhấn mạnh rằng Canada là đối tác đối thoại của ASEAN trong hơn 40 năm qua, hết sức coi trọng vai tṛ của ASEAN trong các cơ chế đa phương ở khu vực.
Canada đoàn kết nhất trí với ASEAN trong việc duy tŕ trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước luật biển của Liên Hợp Quốc. Canada kêu gọi tất cả các nước tuân thủ Công ước Luật biển.
Canada phản đối các hành động đơn phương làm leo thang căng thẳng khu vực và phá hoại sự ổn định ở Biển Đông, phản đối sử dụng vũ lực và đe doạ sử dụng vũ lực, cải tạo đảo trên diện rộng, xây dựng đồn bốt trên các điểm tranh chấp và sử dụng chúng cho các mục đích quân sự.
Canada thúc giục tất cả các bên tuân thủ cam kết phi quân sự hoá các điểm tranh chấp và các cam kết trong Tuyên bố DOC, trông đợi một Bộ Quy tắc ứng xử COC dựa trên luật pháp quốc tế và không ảnh hưởng đến quyền lợi của các nước thứ ba.
Đô đốc Juergen Ehle cho biết an ninh an toàn, tự do hàng hải là quan tâm tối thượng của Châu Âu. EU không muốn các hành động bất hợp pháp ở Biển Đông tạo tiền lệ xấu đối với các vùng biển gần Châu Âu như biển Arctic hay biển Azov.
EU đề cao tính phổ quát và nhất quán của Công ước luật biển, là khuôn khổ pháp lư cho tất cả các hoạt động trên biển và đại dương. EU ủng hộ việc xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) nếu kết quả thương lượng công bằng, hợp lư, trên cơ sở hài hoà lợi ích của tất cả các bên liên quan.
Từ năm 2018, EU đă có chính sách chung về thúc đẩy hợp tác an ninh với các nước Châu Á, nhất là ASEAN, trong đó có hợp tác an ninh biển, và mong muốn sự hợp tác này ngày càng trở nên thực tiễn hơn. Các nước thành viên EU cũng đang tiến tới xây dựng một cách tiếp cận thống nhất về các vấn đề chiến lược đối với khu vực Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương.
Năm nay, Hội thảo Biển Đông lần thứ 12 lần đầu tiên được tổ chức theo h́nh thức kết hợp trực tiếp và trực tuyến và đă mời được số lượng kỷ lục các diễn giả, phản biện và người tham dự Hội thảo.
Các phiên thảo luận tại hội thảo lần này bám sát thực tiễn hơn, thảo luận các chủ đề cấp bách với sự tham gia sâu rộng hơn của giới hoạch định và thực thi chính sách, tiếp tục đóng vai tṛ cầu nối tốt hơn giữa kênh chính thức và bán chính thức nhằm góp phần tạo ra những chuyển biến thực chất, đóng góp cho ḥa b́nh, hợp tác ở Biển Đông.
Lần đầu tiên hội thảo mời được nhiều nhà báo quốc tế tham dự với vai tṛ diễn giả thảo luận về vai tṛ của truyền thông trong định h́nh nhận thức của công chúng đối với t́nh h́nh Biển Đông.
Hội thảo cũng lần đầu tiên dành một phiên đặc biệt cho các lănh đạo trẻ nhằm tạo dựng thế hệ kế tiếp quan tâm thúc đẩy hoà b́nh, ổn định và hợp tác ở Biển Đông.
Các học giả tham dự hội thảo cũng bày tỏ nguyện vọng được gặp mặt trực tiếp tại Việt Nam trong chuỗi Hội thảo Biển Đông sắp tới, khi đại dịch đi qua.
VietBF@ sưu tầm.
Trong hai ngày 16-17/11/2020, hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ 12 với chủ đề “Duy tŕ Hoà b́nh và Hợp tác trong bối cảnh có nhiều biến động” do Học viện Ngoại giao (DAV), Quỹ Hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông (FESS) và Hội Luật gia Việt Nam (VLA) đồng tổ chức đă diễn ra tại Hà Nội.
Thông cáo của ban tổ chức hội thảo cho biết hơn 300 đại biểu đă tham dự trực tiếp và hơn 400 đại biểu đăng kư tham dự trực tuyến. Trong số này, gần 60 diễn giả là các chuyên gia uy tín từ 30 quốc gia trên các châu lục khác nhau, 12 đại sứ và đại diện của trên 20 cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam.
Gần 100 phóng viên đến từ 58 hăng thông tấn, truyền h́nh trong và ngoài nước đă đăng kư tham gia đưa tin về hội thảo.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1690757&stc=1&d=1605652214
Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn. Ảnh: Báo Quốc tế.Không thay đổi nguyên trạng Biển Đông
Trong bài diễn văn chính tại hội thảo, Uỷ viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đánh giá đại dịch Covid-19 đă gây nhiều xáo trộn trong đời sống quốc tế, làm bộc lộ nhiều mâu thuẫn âm ỉ trong ḷng các xă hội, xói ṃn ḷng tin giữa các quốc gia. Nó đă tác động tiêu cực đến môi trường hoà b́nh, ổn định chung giữa các nước.
Trong bối cảnh đó, Biển Đông là phép thử đối với nhiều vấn đề quan trọng trong quan hệ quốc tế như: khả năng duy tŕ đối thoại giữa các nước v́ lợi ích chung; ứng xử của các nước lớn và việc bảo vệ luật pháp và tôn trọng các chuẩn mực ứng xử quốc tế; vai tṛ của các cơ chế đa phương trong việc quản lư căng thẳng, xây dựng ḷng tin, thúc đẩy hợp tác, hướng tới giải quyết xung đột.
Để vượt qua các thách thức trong vấn đề Biển Đông, ông Bùi Thanh Sơn nêu cao tinh thần đối thoại, thúc đẩy hợp tác, cùng phát triển và cùng t́m các giải pháp hoà b́nh cho các khác biệt và tranh chấp Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Các nước liên quan cần tăng cường hợp tác, biến Biển Đông thành vùng biển "Kết nối và Hợp tác" thay v́ "Cạnh tranh và Đối đầu"; tăng cường xây dựng và duy tŕ một môi trường thuận lợi cho việc thúc đẩy hợp tác biển ở Biển Đông.
Các bên cần chủ động pḥng tránh nguy cơ đụng độ ngoài ư muốn trên biển; thúc đẩy hợp tác nhằm phục hồi kinh tế và cùng phát triển; hợp tác bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, tăng cường nghiên cứu khoa học biển và phát triển bền vững ở Biển Đông.
Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh việc không ngừng hướng tới giải quyết hoà b́nh các yêu sách chồng lấn ở Biển Đông theo quy định của luật pháp quốc tế, nhất là UNCLOS 1982.
Ông Bùi Thanh Sơn cũng nhấn mạnh các nước cần tiếp tục thúc đẩy vai tṛ trung tâm của ASEAN trong kiến trúc an ninh khu vực, ủng hộ Tầm nh́n của ASEAN về khu vực Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương, và nhất trí việc ASEAN có một cách tiếp cận chiến lược chung đối với các vấn đề an ninh biển khu vực.
Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn nói cần tạo điều kiện thuận lợi để ASEAN và Trung Quốc sớm hoàn thành đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
Các nước không tiến hành các hoạt động đơn phương, cả quân sự và dân sự nhằm thay đổi nguyên trạng trên Biển Đông; tiếp tục đề cao, tôn trọng sự toàn vẹn và giá trị thống nhất và phổ quát của UNCLOS 1982, coi công ước này là cơ sở pháp lư cho mọi hoạt động trên biển, đồng thời cần tôn trọng quyền lợi hợp pháp căn cứ theo luật quốc tế của các bên liên quan ở Biển Đông.
Hội thảo bao gồm 8 phiên nội dung và 1 phiên đặc biệt với các chủ đề: (i) Vấn đề Biển Đông trong t́nh h́nh thế giới đầy biến động; (ii) Vai tṛ của ASEAN với tầm nh́n sau năm 2025; (iii) Tranh luận pháp lư bằng Công hàm tại Liên hợp quốc.
Vấn đề thứ 4 là sự cạnh tranh định hướng công luận về Biển Đông và vai tṛ của báo chí; (v) Xây dựng các quy tắc ứng xử để tránh va chạm tại Biển Đông; (vi) Nguồn cá, nghề cá và bảo vệ tài nguyên cá; (vii) Nghiên cứu khoa học biển; (viii) Phát triển tài nguyên biển bền vững.
Về t́nh h́nh Biển Đông trong bối cảnh thế giới hiện nay, nhiều ư kiến cho rằng tuy khó t́m được mối liên hệ trực tiếp giữa dịch Covid-19 và diễn biến căng thẳng trên Biển Đông, đại dịch rơ ràng làm cho quan hệ giữa các nước lớn xấu đi ở Biển Đông, nhất là quan hệ cạnh tranh Mỹ-Trung.
Một số đại biểu cho rằng Trung Quốc đă lợi dụng t́nh h́nh Covid-19 để gia tăng nhịp độ hoạt động trên thực địa, mở rộng kiểm soát trên Biển Đông và cố ư va chạm với nhiều nước.
Các mục tiêu cơ bản của Trung Quốc ở Biển Đông không thay đổi, nhưng gần đây Trung Quốc chủ trương thúc đẩy lập trường quan điểm của nước này trên khắp thế giới, gây nên phản ứng mạnh của chính phủ và người dân ở nhiều nước.
Trong khi đó, Mỹ vẫn duy tŕ các hoạt động quân sự và tự do hàng hải, nổi bật hơn cả là cứng rắn hơn trên mặt trận ngoại giao - pháp lư, phản đối trực diện yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông.
Nhiều ư kiến cho rằng lập trường này phản ánh xu hướng chính sách chung của chính quyền Mỹ theo hướng ngày càng cứng rắn hơn với Trung Quốc. Chính sách Biển Đông của Mỹ về cơ bản đă định h́nh rơ nét dưới thời Tổng thống Trump, nên chính quyền sắp tới sẽ ít khả năng có điều chỉnh lớn về chiến lược.
Các diễn giả châu Âu khẳng định việc EU quan tâm và hiện diện nhiều hơn ở châu Á nói chung và Biển Đông nói riêng trong thời gian gần đây, thông qua tăng cường hợp tác an ninh với ASEAN và các nước Đông Nam Á, v́ muốn bảo vệ hệ thống luật pháp quốc tế, tự do thương mại và trật tự dựa trên luật lệ trong khu vực.
Tuy nhiên, ở khía cạnh khác, học giả Trung Quốc lại cho rằng sự “can thiệp” của các nước châu Âu, vốn không phải là nước ven Biển Đông, lại có thể khiến t́nh h́nh phức tạp hơn.
ASEAN đóng vai tṛ trung tâm
Các học giả Đông Nam Á cho rằng các nước ASEAN nh́n chung phản ứng kiềm chế để không làm căng thẳng ở Biển Đông vượt ngoài tầm kiểm soát, đồng thời tập trung ứng phó với đại dịch Covid-19, duy tŕ chuỗi cung ứng và phục hồi kinh tế trong nước.
Tuy nhiên, nhiều nước Đông Nam Á như Indonesia vẫn kiên quyết phản đối yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông.
ASEAN tiếp tục thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, vai tṛ trung tâm của ASEAN để giữ được vị thế trong bối cảnh cạnh tranh giữa các cường quốc ngày càng gay gắt, đồng thời nỗ lực thúc đẩy hợp tác biển trên cơ sở của luật pháp quốc tế; trong đó UNCLOS 1982 là cơ sở pháp lư cho các hoạt động trên các vùng biển và đại dương.
https://www.intermati.com/forum/attachment.php?attac hmentid=1690758&stc=1&d=1605652214
Thứ trưởng thường trực Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và các đại biểu tham gia Hội thảo. Ảnh: Báo Quốc tế.
Có ư kiến cho rằng ASEAN cần tối ưu hoá nguyên tắc đồng thuận, thúc đẩy các cơ chế tiểu đa phương giữa các nước Đông Nam Á chủ chốt, chung chí hướng để hợp tác khu vực hiệu quả hơn.
ASEAN cũng cần phải xây dựng, tăng cường các thiết chế của ḿnh để có thể thúc đẩy hợp tác biển đa phương trong bối cảnh chủ nghĩa đa phương đang chịu nhiều thách thức trên thế giới.
Bàn về cuộc tranh luận bằng công hàm tại Liên Hợp Quốc trong vấn đề Biển Đông và tác động tới tương lai của tiến tŕnh đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), nhiều học giả khẳng định, UNCLOS có giá trị phổ quát và toàn diện, có phạm vi điều chỉnh tất cả các vấn đề trên biển.
Công hàm của các nước đều trực tiếp và gián tiếp đề cập tới Phán quyết của Toà Trọng tài trong vụ kiện Biển Đông năm 2016, vốn phản đối các yêu sách vùng biển phi lư của Trung Quốc.
Uỷ ban Ranh giới Thềm lục địa của Liên Hợp Quốc đă trở thành nơi lưu giữ chính thức tất cả các công hàm, công thư phản đối các yêu sách vô lư của Trung Quốc ở Biển Đông.
Bên cạnh đó, các học giả cũng đánh giá rằng các công hàm, công thư trao đổi ở Liên Hợp Quốc đă có những đóng góp có giá trị trong việc làm rơ và củng cố lập trường pháp lư của các bên liên quan. Đây là nguồn tài liệu quan trọng thể hiện quan điểm của các bên yêu sách về vấn đề Biển Đông.
Cuộc tranh luận bằng công hàm là cách đấu tranh chính thức, ḥa b́nh và mang lại sự minh bạch v́ các nước yêu sách dần làm rơ các yêu sách lănh thổ và yêu sách biển ở Biển Đông, và công bố công khai với cộng đồng và các nước trên thế giới.
Diễn biến pháp lư này cũng có thể là cơ sở tham khảo cho các bên trong đàm phán COC.
Bên cạnh đó, có học giả c̣n đề xuất như các một số quốc gia cùng ASEAN thể hiện điểm đồng trong nhiều vấn đề pháp lư có thể tiến tới một tuyên bố lập trường chung về Biển Đông.
Về vai tṛ của truyền thông trong việc định h́nh quan điểm của công chúng ở Biển Đông, các đại biểu cho rằng sự cạnh tranh định h́nh dư luận này đă diễn ra ở phạm vi rộng, ở nhiều h́nh thức khác nhau.
Việc cơ quan truyền thông các nước lớn đưa tin từ góc độ chủ nghĩa dân tộc có thể làm sai lệch thông tin, có hại cho việc thúc đẩy hợp tác quản lư và giải quyết hoà b́nh các tranh chấp. Việc cố t́nh che giấu thông tin và cung cấp thông tin sai lệch có thể phản tác dụng với chính chính phủ các nước.
Các học giả cũng khuyến nghị công chúng cần tham khảo thông tin từ các nguồn chính thống và đối chiếu các nguồn thông tin với nhau để có được góc nh́n khoa học, chân thực nhất có thể về một vấn đề chính trị nóng bỏng như Biển Đông.
Các thách thức trước mắt
Về vấn đề pḥng tránh nguy cơ đụng độ trên biển, trong thời gian vừa qua đă xảy ra nhiều vụ đụng độ đáng tiếc giữa các lực lượng chấp pháp của các nước láng giềng, nhất là tại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các nước ven biển.
Một số hoạt động nghiên cứu khoa học biển, khai thác tài nguyên của các nước trên vùng biển nước ḿnh cũng thường bị quấy nhiễu.
Nguy cơ xảy ra đụng độ trên biển thời gian tới ngày càng lớn do cạnh tranh giữa các nước lớn gia tăng.
Do vậy, các học giả đề xuất một số khuyến nghị cho các nước liên quan nhằm pḥng tránh đụng độ, giảm thiểu rủi ro như nghiêm chỉnh tuân thủ Công ước Luật biển UNCLOS 1982, các nước gia nhập các điều ước, thoả thuận quốc tế nhằm giảm thiểu rủi ro trên biển như COLREG, SUA and SOLAS.
Từ năm 2016, Trung Quốc và ASEAN đă ra tuyên bố chung về Quy tắc pḥng tránh đụng độ trên biển (CUES).
Tuy nhiên, đến nay CUES vẫn là bộ quy tắc tự nguyện và chỉ áp dụng cho các lực lượng hải quân. Do vậy, học giả Australia đề xuất mở rộng phạm vi áp dụng CUES cho cả các lực lượng cảnh sát biển, chấp pháp dân sự trên biển.
Một vấn đề nóng bỏng được đề cập đến trong chủ đề pḥng tránh đụng độ trên biển là Dự luật Cảnh sát biển của Trung Quốc, trong đó có thể có quy định cho phép lực lượng chấp pháp biển Trung Quốc sử dụng vũ lực trong vùng biển nước này yêu sách.
Dự luật này đă gây ra lo ngại nghiêm trọng không chỉ đối với các nước khu vực mà c̣n đối với các nước cùng sử dụng Biển Đông, biển Hoa Đông, do việc Trung Quốc thực hiện dự luật sẽ đe doạ tính mạng và tài sản của ngư dân các nước, gây cản trở tự do hàng hải qua khu vực Biển Đông.
Học giả Trung Quốc giải thích rằng đây là vấn đề nội bộ của Trung Quốc và Trung Quốc luôn theo đuổi chính sách hữu nghị truyền thống với các nước láng giềng trong vấn đề Biển Đông.
Tuy nhiên, nhiều học giả Ấn Độ, Nhật Bản và Đông Nam Á tiếp tục bày tỏ sự lo ngại đối với dự luật, do Trung Quốc không làm rơ khu vực biển áp dụng dự luật cũng như những tiêu chí cho phép cảnh sát biển Trung Quốc sử dụng vũ lực.
Tuy một số nước ven biển cũng cho phép lực lượng cảnh sát biển sử dụng vũ khí trong một số t́nh huống nhất định, dự luật của Trung Quốc gây lo ngại chính v́ cách hành xử tuỳ tiện của nước này đối với ngư dân và tàu thuyền các nước thời gian qua.
Trong các vấn đề đánh bắt cá, bảo vệ môi trường biển, nghiên cứu khoa học biển, và phát triển kinh tế biển bền vững, các đại biểu tham dự cũng cho rằng đây là những lĩnh vực cần được các nước quan tâm chú ư do đây là các lĩnh vực hợp tác đầy tiềm năng, có hiệu quả thực tiễn, cho thấy thiện chí hợp tác của các nước nhằm làm giảm căng thẳng, đóng góp vào quá tŕnh xây dựng ḷng tin tại khu vực.
Đồng thời, hợp tác trong các lĩnh vực này cũng góp phần đáp ứng lợi ích chung của người dân các nước khu vực về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững…
Tuy nhiên, khi đi vào thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực nói trên, các đại biểu cho biết họ gặp phải nhiều khó khăn khi đề xuất các dự án trên thực địa, đồng thời xuất hiện nhiều yếu tố nhạy cảm trong tiến tŕnh hợp tác như vị trí địa lư, cơ chế tổ chức, tài chính và nhân sự.
Ngoài ra, gần đây một số nước đối tác của ASEAN cũng đề xuất các ư tưởng, sáng kiến hợp tác “kinh tế biển xanh” với ASEAN, do đó khó tránh khỏi chồng chéo và phức tạp giữa các sáng kiến này.
Các đại biểu đă đề xuất t́m kiếm các biện pháp để đồng bộ hoá các sáng kiến này, kể cả việc xây dựng các cơ chế hợp tác biển đa phương của ASEAN và giữa ASEAN với các nước đối tác để thúc đẩy hợp tác biển.
Nhận lời mời của ban tổ chức hội thảo, Bộ trưởng Quốc pḥng Canada Harjit Sajjan và chuẩn đô đốc Juergen Ehle, Cố vấn cao cấp của Cơ quan Đối ngoại Liên minh Châu ÂU (EEAS) có các bài diễn văn quan trọng tại hội thảo.
Bộ trưởng Harjit Sajjan nhấn mạnh rằng Canada là đối tác đối thoại của ASEAN trong hơn 40 năm qua, hết sức coi trọng vai tṛ của ASEAN trong các cơ chế đa phương ở khu vực.
Canada đoàn kết nhất trí với ASEAN trong việc duy tŕ trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước luật biển của Liên Hợp Quốc. Canada kêu gọi tất cả các nước tuân thủ Công ước Luật biển.
Canada phản đối các hành động đơn phương làm leo thang căng thẳng khu vực và phá hoại sự ổn định ở Biển Đông, phản đối sử dụng vũ lực và đe doạ sử dụng vũ lực, cải tạo đảo trên diện rộng, xây dựng đồn bốt trên các điểm tranh chấp và sử dụng chúng cho các mục đích quân sự.
Canada thúc giục tất cả các bên tuân thủ cam kết phi quân sự hoá các điểm tranh chấp và các cam kết trong Tuyên bố DOC, trông đợi một Bộ Quy tắc ứng xử COC dựa trên luật pháp quốc tế và không ảnh hưởng đến quyền lợi của các nước thứ ba.
Đô đốc Juergen Ehle cho biết an ninh an toàn, tự do hàng hải là quan tâm tối thượng của Châu Âu. EU không muốn các hành động bất hợp pháp ở Biển Đông tạo tiền lệ xấu đối với các vùng biển gần Châu Âu như biển Arctic hay biển Azov.
EU đề cao tính phổ quát và nhất quán của Công ước luật biển, là khuôn khổ pháp lư cho tất cả các hoạt động trên biển và đại dương. EU ủng hộ việc xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) nếu kết quả thương lượng công bằng, hợp lư, trên cơ sở hài hoà lợi ích của tất cả các bên liên quan.
Từ năm 2018, EU đă có chính sách chung về thúc đẩy hợp tác an ninh với các nước Châu Á, nhất là ASEAN, trong đó có hợp tác an ninh biển, và mong muốn sự hợp tác này ngày càng trở nên thực tiễn hơn. Các nước thành viên EU cũng đang tiến tới xây dựng một cách tiếp cận thống nhất về các vấn đề chiến lược đối với khu vực Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương.
Năm nay, Hội thảo Biển Đông lần thứ 12 lần đầu tiên được tổ chức theo h́nh thức kết hợp trực tiếp và trực tuyến và đă mời được số lượng kỷ lục các diễn giả, phản biện và người tham dự Hội thảo.
Các phiên thảo luận tại hội thảo lần này bám sát thực tiễn hơn, thảo luận các chủ đề cấp bách với sự tham gia sâu rộng hơn của giới hoạch định và thực thi chính sách, tiếp tục đóng vai tṛ cầu nối tốt hơn giữa kênh chính thức và bán chính thức nhằm góp phần tạo ra những chuyển biến thực chất, đóng góp cho ḥa b́nh, hợp tác ở Biển Đông.
Lần đầu tiên hội thảo mời được nhiều nhà báo quốc tế tham dự với vai tṛ diễn giả thảo luận về vai tṛ của truyền thông trong định h́nh nhận thức của công chúng đối với t́nh h́nh Biển Đông.
Hội thảo cũng lần đầu tiên dành một phiên đặc biệt cho các lănh đạo trẻ nhằm tạo dựng thế hệ kế tiếp quan tâm thúc đẩy hoà b́nh, ổn định và hợp tác ở Biển Đông.
Các học giả tham dự hội thảo cũng bày tỏ nguyện vọng được gặp mặt trực tiếp tại Việt Nam trong chuỗi Hội thảo Biển Đông sắp tới, khi đại dịch đi qua.
VietBF@ sưu tầm.