trungthuc
12-26-2022, 03:16
"When grace is joined with wrinkles, it is adorable;
There is an unspeakable dawn in happy old age".(Victor Hugo).
Tuổi Vàng là thời gian mà chúng ta sẽ trải qua khi đã đóng góp nhiều công sức, tâm não cho xã hội cũng như cho gia đình con cháu. Tại nhiều quốc gia, tuổi đó được coi như từ 65 trở lên. Tuổi mà xã hội cho mình cái quyền vui thú điền viên với những khoản trợ cấp theo luật định hoặc tiền hưu, tiền để dành sau nhiều năm lao động.
Với tuổi này, sức khỏe con người còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Có những yếu tố ngoài mức kiểm soát của mỗi cá nhân như chủng tộc, đặc tính di truyền, phái tính.
Ngược lại, cũng có một số yếu tố mà khi muốn duy trì một sức khỏe tốt, chúng ta có nhiều khả năng tạo ra. Đó là thói quen tốt xấu trong nếp sống hàng ngày, mức độ quan tâm tới việc chăm lo sức khỏe, sự lượng định chính xác các điều kiện y tế trong môi trường chung quanh, thái độ thích ứng với tiến trình lão hóa, dinh dưỡng trong ẩm thực và phương pháp vận động cơ thể.
Xin hãy cùng phân tích một số yếu tố vừa đan cử, rút tỉa ra những đường hướng, những quy luật cần theo để có một tuổi vàng an lạc.
MỐI QUAN TÂM VỀ Y TẾ
Sự quan tâm, chăm sóc này là điều mà chúng ta cần thực hiện liên tục trong suốt cuộc đời. Đến tuổi vàng, nó sẽ trở thành ưu tiên số một.
Ở tuổi này, cơ thể con người sẽ trải qua nhiều đổi thay về thể xác lẫn tâm hồn. Các sự đổi thay đều làm suy yếu một số chức năng cũng như hệ thống phòng chống bệnh tật của cơ thể. Người cao tuổi cần biết chủ động, tích cực trong việc chăm sóc sức khỏe của mình, cần hiểu rõ những vấn đề mình phải đối phó, vì các nhu cầu về y tế bây giờ không giống như mấy chục năm về trước.
Hiểu biết những thay đổi đó rất cần thiết để có thể ứng phó, thích nghi kịp thời.
1/ Theo thời gian, tế bào thần kinh bị hủy diệt dần dần mà không còn được thay thế; trọng lượng óc não cũng giảm, suy nghĩ bắt đầu chậm chạp, rối loạn, nhầm lẫn.
2/ Thủy tinh thể của mắt trở nên cứng đục, võng mạc kém nhạy cảm với ánh sáng, thị giác giảm khi sự vật ở gần hay trong bóng tối.
3/ Tai nghe nghễnh ngãng, khó bắt được các âm thanh có tần số cao và tiếng nói bình thường.
4/ Ăn uống mất ngon. Thức ăn như đắng chát vì tế bào vị giác trên lưỡi ngày một ít đi; miệng khô vì hiệu năng sản xuất của hạch nước miếng giảm tới mức đáng ngại.
5/ Khứu giác kém, mũi không phân biệt và tiếp nhận được mùi của hóa chất, thực phẩm.
6/ Nhịp tim chậm, lượng máu xuất tim giảm, cơ tim xơ cứng, dễ bị suy tim, gây ngất xỉu, khiến cho chúng ta không cáng đáng được những công việc thường làm khi còn trẻ.
7/ Hơi thở ngắn, nhanh, lượng dưỡng khí trong máu giảm. Tất cả đưa đến bị khó thở, dễ thấm mệt khi làm việc chân tay.
8/ Gan bị teo nhỏ. Lượng máu lưu thông qua gan giảm; chức năng thanh lọc độc chất kém hữu hiệu. Thuốc uống vào được giữ trong cơ thể lâu hơn và ở mức độ cao hơn.
9/ Thận cũng teo nhỏ đi. Máu đi qua thận bị giảm, nước tiểu loãng. Khả năng tống xuất chất muối kém, dễ gây sự thiếu nước trong người và kéo dài tác dụng phụ của nhiều loại dược phẩm. Bàng quang co bóp yếu, gây chứng khó tiểu và chứng không nín đái được. Nhiếp hộ tuyến bị sưng, gây bí tiểu, đôi khi phải thông cho dễ chịu.
10/ Lớp mỡ dưới da teo, tuyến mồ hôi và tuyến nhờn kém hoạt động. Hậu quả là da khô, nhăn nheo, dễ bị tổn thương, ít chịu đựng được nhiệt độ lạnh giá.
11/ Hệ thống miễn nhiễm yếu, sản xuất kháng thể bị trì trệ, cơ thể dễ bị nhiễm trùng, bệnh tật sẽ trầm trọng hơn.
12/ Đời sống tình dục cũng có nhiều thay đổi, nhưng nói chung thì khả năng tình dục nam nữ giới có thể tồn tại đến tuổi 80,90.
13/ Về tâm trí, khả năng thâu nhận kiến thức bằng suy luận, trực giác hay giác quan có nhiều rối loạn.
Trí nhớ ngắn hạn kém dần.
- Tri thức lỏng lẻo, gồm khả năng thích nghi với hoàn cảnh mới và giải quyết cấp bách các vấn đề, đều giảm đi với tuổi già.
- Tri thức kết tính lại tăng lên. Tri thức này bao gồm khả năng thu nhập, tích lũy những hiểu biết về vũ trụ, ngôn ngữ, sự việc, ngày tháng, tên tuổi, nghề nghiệp. Thành ra khi ngồi hầu chuyện với một trưởng lão, chúng ta cứ được nghe các vị kể vanh vách những sự việc xảy ra xưa rất xưa.
Cũng trong phạm vi tâm thần, nhiều người già có một số phản ứng tâm lý tiêu cực.
Họ thường có trầm mặc bi quan, hạ giá trị, khả năng bản thân, thích cô đơn, giảm sự giao tiếp qua lại, hay than thân trách phận hoặc oán trách người khác. Có người đang rất năng động, đột nhiên thu mình lại: bạn bè mời sinh hoạt, ăn uống đều từ chối, lại còn dẹp bỏ những sinh hoạt mà trước đây họ say mê. Lý lẽ chính được nêu ra là: "Tôi già rồi, đâu còn khỏe mạnh như trước". Con cái nhiều khi thắc mắc là, "ba tôi không còn là ba tôi của mấy năm về trước hoặc tôi không thể nào hiểu được mẹ tôi nữa".
Biết được những thay đổi trong cơ thể và những bệnh thường có của mình chưa đủ, chúng ta còn cần hợp tác chân thành với người bác sĩ gia đình. Cũng phải lựa chọn một bác sĩ có lương tâm nghề nghiệp, sẵn sàng dành thì giờ cho bệnh nhân, chăm sóc, giải thích kỹ càng bệnh tật và nhu cầu trị liệu. Không có được "Lương Y như từ mẫu" thì cũng thể hiện ra tinh thần phục vụ nhiều hơn là thương mại.
Ngoài ra, cũng nên xây dựng ra mối giao hảo tốt với cô y tá của ông bác sĩ, vì "quan xa, nha gần". Cô ta sẽ là người mà chúng ta sẽ tiếp xúc nhiều hơn như lấy hẹn, hỏi thuốc, hỏi kết quả xét nghiệm hoặc xin mua thêm thuốc.
Hãy tích cực trong việc tự săn sóc sức khỏe.
- Đề phòng bệnh bằng sự chích ngừa như cúm, viêm phổi, viêm gan...
- Tham dự chương trình sớm phát hiện bệnh như chụp hình vúa tìm kiếm ung thư vú, khám tìm ung thư nhiếp hộ tuyến, làm Pap Smear cho ung thư cổ tử cung...
- Khám sức khỏe tổng quát hàng năm dù không có bệnh. Khám tổng quát này nhằm mục đích là tìm ra những dấu hiệu của bệnh trước khi bệnh lan rộng. Trong dịp này, bác sĩ sẽ có cơ hội giải đáp những thắc mắc chúng ta nêu ra, kiểm soát toàn bộ sức khỏe của mình. Đây cũng là dịp để bác sĩ thực hiện một số xétnghiệm về máu để coi mức độ đường huyết, cholesterol, hồng cầu, bạch cầu; xét nghiệm nước tiểu để xem xét tình trạng chức năng của thận, bàng quang. Khám ngực, khám hậu môn, nhiếp hộ tuyến, làm Pap Smear cho quý bà cũng nằm trong chương trình khám sức khỏe tổng quát hàng năm.
- Sau cùng là chúng ta cần sử dụng thuốc men đúng theo sự chỉ dẫn, giữ hẹn tái khám, kiêng khem trong việc ẩm thực, ngủ nghỉ đầy đủ để gìn giữ tuổi vàng.
THÁI ĐỘ TÍCH CỰC TRƯỚC VIỆC LẢO HÓA
Đã sống đến tuổi 65 thì sẽ có nhiều triển vọng là chúng ta sẽ sống đến ngoài 80-90 tuổi. Thành ra giai đoạn tuổi già có thể là khoảng thời gian lâu hơn tuổi trung niên hay thiếu niên. Để được an hưởng tuổi vàng, chúng ta cần nên có một thái độ ứng xử tích cực.
Triết gia hùng biện Ciceron đã nói: "Ai cũng mong sống lâu, nhưng khi đến tuổi đó thì lại than phiền. Người khôn ngoan sẽ đối diện với tuổi già một cách nhẫn nhục, vì chống cự lại với thiên nhiên thì cũng vô ích, khác chi cuộc chiến của những người khổng lồ chống lại các thần linh".
Đối diện với tiến trình lão suy, con người có thể hoặc phớt lờ không để ý đến nó; bực bội với nó; sợ hãi khi thấy nó từ từ tiến đến hoặc là bình tĩnh chờ đón vì nghĩ rằng không thể tránh được chuyện này. Một thái độ ứng xử tích cực, xây dựng, là cần thiết. Vạn sự khởi đầu nan. Cuộc hành trình đi vào tuổi vàng không phải bắt đầu bằng bước chân đầu tiên, mà bằng cái ý định là sẽ tích cực và lạc quan để nhập cuộc.
Rồi từ đó, tùy theo chương trình, kế hoạch, tuổi vàng của chúng ta, sẽ hoặc hào hứng, đầy sinh động, nhiều sáng tạo, ích lợi cho gia đình cũng như cho bản thân. Hoặc sẽ buồn tẻ, vô vị. Kinh nghiệm cho thấy, quan niệm của chúng ta về tuổi già có nhiều ảnh hưởng đến tiến trình của sự lão hóa, chẳng khác chi cái liên kết chặt chẽ giữa tâm hồn và thể xác, cảm xúc và sức khỏe, bệnh tật.
Quan niệm "tâm bất lão, trường thọ", lòng có trẻ mới sống lâu, hay "Lạc giả trường thọ, ưu giả dị yếu", vui vẻ lạc quan sống lâu, ưu tư phiền não chết sớm, chắc vẫn còn giá trị muôn đời. Hãy luôn luôn sống lạc quan và tích cực. Albert Eistein đã có nhận xét: "Người lạc quan suốt ngày thấy ánh sáng màu xanh, người bi quan chỉ thấy màu đỏ". Còn nhận xét của Abraham Lincoln thì cũng đúng cho cả trẻ lẫn già: "Nhiều người sống sung sướng, hạnh phúc theo đúng như quyết định là họ muốn sung sướng".
1/ Hãy trở thành sự cần thiết cho mọi người. Sẵn sàng làm những việc lớn, nhỏ, cho tha nhân. Làm cho người khác cảm thấy sung sướng là họ được chăm sóc, ưu ái.
2/ Giữ phần chủ động cuộc đời mình. Tỏ ra mình còn hữu dụng, còn khả năng, không cần phụ thuộc vào ai. Chủ động giúp chúng ta khắc phục được những chông gai trên đoạn đường còn lại của cuộc đời.
3/Tiếp tục học hỏi. Các cụ mình thường nói ông bẩy mươi học ông bẩy mốt. Đừng để khả năng học hỏi bị mai một dần với thời gian. Có người đã ví bộ óc như một trương mục đầu tư. Càng sử dụng nhiều thì sẽ càng sinh lợi cho chúng ta, càng làm giàu thêm kiến thức hiểu biết mới.
4/ Luôn luôn giữ bề ngoài cho tươm tất, chải chuốt. Nữ giới thọ hơn nam giới, một phần có lẽ vì lúc nào cũng mặc đẹp đẽ, trang điểm như sắp đi dự dạ hội. Chả bù với nhiều vị nam giới thì mặc sao cũng được, luộm thuộm, lơ là chăm sóc cả đến cái răng cái tóc, vốn là góc con người. Nom trông GIÀ con người đi.
5/ Đừng để mình bị cô đơn, lẻ loi. Trong sinh hoạt hàng ngày, hãy ráng gần gũi với người này người khác. Bớt sinh hoạt tình dục, kiềm chế phẫn nộ, gạt bỏ tâm tư xấu, ngăn ngừa căng thẳng thần kinh, tránh tranh chấp mà nên luôn nhượng bộ. Hãy cố gắng suy nghĩ như Ciceron: "Tuổi già chỉ được kính nể khi biết tự tranh đấu, duy trì cái tư cách của mình, tránh bị lệ thuộc, và quyết tâm nắm quyền kiểm soát cái vị trí mình trong xã hội cho đến phút chót của cuộc đời. Bởi vì cũng như tôi thích ở người trẻ có phảng phất một vài nét già dặn, thì tôi đồng ý ở người già cũng nên mang một chút sự trẻ trung".
ĐIỀU HÒA CHUYỆN ĂN UỐNG
Nói về điều hòa ăn uống thì chúng ta thấy có ở cả trăm ngàn pho sách trong thư viện đề cập đến vấn đề này. Vì phép ăn uống với thực phẩm dinh dưỡng là mối bận tâm lớn của con người. Nhất là ở các quốc gia có nền kinh tế kỹ thuật cao. Hỏi rằng có một công thức nấu ăn nào toàn hảo cho tuổi thọ trường sinh, thì câu trả lời dứt khoát là không có. Nhưng những lời khuyên thực tế sẽ là: thực phẩm phải đa dạng, phẩm chất dinh dưỡng cao và duy trì sự cân bằng. Con người, nói chung, không giống các sinh vật khác ở chỗ là chúng ta không phải di chuyển để lùng kiếm thức ăn hay lo không kiếm đủ thức ăn. Mà chúng ta lại có mối lo là làm sao không chỉ ngồi đó mà ăn hoặc ăn quá nhiều. Tại nhiều quốc gia, thực phẩm quá dư thừa, chỉ cần muốn ăn gì và có tiền là xong ngay. Nhưng ăn nhiều mà không chịu vận động, thì thật là nguy hiểm.
1/ Biết lựa chọn thức ăn thích hợp.
Tại Hoa Kỳ, năm 1990 một đạo luật liên kết với việc liệt kê đầy đủ phẩm chất, thành phần của thức ăn đã được ban hành, mục đích là để giới tiêu thụ dễ chọn lựa thức ăn phù hợp với nhu cầu cá nhân. Các quốc gia khác cũng đã thực hiện theo. Những nhãn hiệu (Food Label) đó tuy không hoàn toàn đáng tin cậy, nhưng ít nhất cũng có giá trị hướng dẫn trong phương cách ăn uống hợp lý, khoa học. Chúng ta nên coi kỹ nhãn hiệu được phân tích này để lựa chọn ra thức ăn thích hợp với cơ thể mình.
2/ Khi nào thì nên ăn?
Tất nhiên sẽ có câu trả lời: Thấy đói là tôi ăn. Vậy khi nào thì đói, đói bụng hay "đói con mắt"? Lại nữa: ăn để sống hay sống để ăn? Á Đông quan niệm để sống lâu chỉ nên ăn "ba phần đói, bảy phần no", để còn hơi thòm thèm, sau này muốn ăn nữa. Nhiều người phương Tây có thói quen: bữa sáng bữa trưa nhẹ, bữa tối thịnh soạn. Cũng tiện đấy, vì sáng dậy vội vã đi làm, chỉ đủ thì giờ để chiêu đải một ly cà phê. Trưa ngồi ở sở vừa làm việc vừa nhai miếng bánh mì kẹp chả. Tối về rảnh rang, làm một bữa cơm rượu no nê, rồi lên giường ngủ. Thế là cholesterol trong máu tăng cao, những tảng mỡ không mời mà ngang nhiên xâm lấn vùng bụng, vùng hông. Từ hơn ba chục năm trước, tại trường Đại học ở Chicago, bà Clarence Cohln đã chứng minh rằng, những người ăn một bữa no mỗi ngày thì cholesterol sẽ cao hơn ở những người nhâm nhi nhiều lần trong ngày. Và đây cũng là lý do mà cholesterol ở nữ giới, lúc thiếu thời, thấp hơn ở nam giới, vì quý bà hay ăn quà vặt. Còn quý ông thì nhồi nhét một bữa cho xong. Ăn một bữa no cũng bắt buộc sự biến hóa thực phẩm phải làm việc quá sức, vị tố tiêu hóa, nhất là insulin, phải tiết ra nhiều trong một thời gian quá ngắn, đôi khi xảy ra khuyết điểm. Tốt hơn hết là tuổi già chúng ta nên cứ nhâm nhi, ăn lai rai chút một, nhiều lần trong ngày.
3/ Tránh thực phẩm có nhiều chất mỡ, nhất là mỡ động vật có vú. Mỡ bão hòa làm gia tăng cholesterol. Mỡ thực vật, không bão hòa, làm giảm cholesterol. Giản dị nhất là ăn thịt nạc, thịt gà, vịt bỏ lớp da đầy mỡ; hấp hay nướng nhiều hơn là chiên; thay thịt bằng cá, rau trái cây, uống sữa có ít chất béo.
4/ Ăn thực phẩm có nhiều chất carbohydrates như rau, trái cây, hạt ngũ cốc, vừa rẻ lại tốt lành và cũng có nhiều năng lượng.
Cơ quan Natural Research Council khuyên nên dùng 5 khẩu phần (servings) trái cây và rau mỗi ngày, 6 đến 11 khẩu phần (servings) hạt ngũ cốc. Mỗi khẩu phần là một đơn vị thức ăn mà chúng ta thường dùng như là một chén cơm, một quả táo cỡ trung. Nên nhớ là trên thế giới có cả hàng trăm triệu người ăn chay mà họ vẫn sống lâu. Như vậy ăn chay chắc phải có một giá trị dinh dưỡng nào đó. Lại nữa: khẩu phần ăn của các lực sĩ vô địch trước khi tranh giải đều có nhiều carbohydrates, là một lý do để chúng ta nên tăng cường số lượng rau và trái cây trong bếp và trên bàn ăn của chúng ta.
5/ Một vài ý kiến về chất đạm (protein). Con người được hình thành ra bằng chất đạm. Chất này có nhiều nhất trong thịt động vật nhưng cũng có trong thảo mộc, nhất là các cây thuộc họ đậu (legumes): đậu Hòa Lan, đậu cô ve, đậu nành. Khoa học đã chứng minh là một khẩu phần có nhiều chất thịt súc vật sẽ làm gia tăng mối hiểm họa về bệnh tim mạch. Với tuổi cao, chúng ta nên theo chế độ thực phẩm với thịt nạc, sữa ít chất béo, nhiều rau, trái cây.
6/ Nước và muối cũng cần được lưu ý. Trong cơ thể, tỷ lệ nước lên đến 60%, mỗi ngày 2 quả thận lọc gần 200 lít máu và thải ra 1% dung dịch nước. Như vậy, cơ thể luôn đỏi hỏi một số lượng nước tối thiểu để sinh tồn. Trung bình chúng ta cần uống 1 lít rưỡi nước mỗi ngày, và uống thêm khi nào thấy cần để tránh tình trạng bị thiếu nước hay bị loãng nước tiểu (do uống quá nhiều nước). Nước không có calorie, không có khoáng chất, đôi khi không mất tiền mua lại còn là chất bôi trơn (lubricant) tốt cho cơ thể. Còn muối thì chỉ cần một phần tư muỗng cà phê mỗi ngày là đủ. Dân Việt chúng ta dùng nhiều muối, như người Nhật, thường gây ra nhiều nguy cơ bị huyết áp cao.
7/ Gần đây, chất xơ (fiber) trong rau và trái cây được nhắc nhở nhiều vì có công dụng trong việc hạ thấp lượng cholesterol trong máu, tăng tốc độ di chuyển của thức ăn trong ruột, tránh được chứng táo bón và viêm ruột. Chất xơ không có giá trị dinh dưỡng mà chỉ giúp làm đầy bao tử, nên có tác dụng giúp chúng ta giảm béo mập.
8/ Sinh tố và khoáng chất có tác dụng xúc tác trong việc chuyển hóa thức ăn và có nhiều trong các loại thực phẩm. Tuy nhiên, ở người cao tuổi, khẩu phần nhiều khi không được cân bằng và có thể thiếu một vài loại sinh tố nào đó. Vì vậy, cũng nên dùng thêm một phân lượng sinh tố phụ trội. Tiện đây, xin nói qua về các chất chống oxy-hóa (anti-oxidant) và về gốc tự do (free radicals).
Ai cũng biết là dưỡng khí là một nhu yếu phẩm cho toàn bộ cơ thể. Thiếu dưỡng khí trong ít phút, não bộ bị tê liệt. Chẳng hạn chỉ nín thở dăm phút là mặt trở nên xanh dờn. Vậy mà cũng chính cái oxygen này lại gây ra một hiện tượng làm rỉ sét trong cơ thể, như là một chiếc xe hơi bỏ trong mưa gió, không sử dụng đến.
Số là, để có đủ năng lượng hoạt động, tế bào dùng dưỡng khí để đốt hóa chất, như chất đường trong máu. Trong khi làm công việc này, một vài đơn vị oxygen sẽ mất đi một số điện tử, và trở thành những gốc tự do. Để bổ túc số điện tử bị mất này, gốc-tự-do bèn cướp điện tử của các phân tử khác, gây ra sự thiệt hại cho cơ thể về hóa tính cũng như chức năng. Đây có thể là một trong những nguyên nhân đưa đến việc lảo hóa với da nhăn, thịt teo, xương mềm và một số bệnh như ung thư, xơ cứng động mạch. Để chống lại phản ứng tai hại này, người ta dùng những antioxidant, mà 3 chất chính là sinh tố C, sinh tố E và beta-caroten.
VẬN ĐỘNG CƠ THỂ
Triết gia Ciceron có phát biểu: "Sự tập luyện và sự tự chủ giúp con người duy trì được một phần lớn sức bền bĩ đã có dù rằng người ta đã vào tuổi lão suy".
Ngày nay, có nhiều người, nhất là các vị cao tuổi, cứ cho là mình phải giữ gìn và duy trì tiềm năng của cơ thể bằng cách thư thả về thể xác. Chúng ta quá nhấn mạnh vào sự nghỉ ngơi, dưỡng sức. Tập luyện làm gì cho phí sức lực, mất calories, hao mòn cơ thể. Thực tế ra thì, cơ thể chúng ta bị rỉ sét vì đã không được dùng đến, nhiều hơn là bị hao mòn vì được dùng. Một đời sống tĩnh tại, có hại cho cả sức khỏe cũng như sự trường thọ và đưa đến sự sớm hủy hoại về tâm thần, lẫn thể xác.
Các cơ bắp thịt và khối xương bị teo lại, sẽ yếu đi. Tế bào mỡ to lên, chiếm chỗ của bắp thịt, con người bị mập phệ ra. Tim cũng đập yếu. Khả năng sử dụng dưỡng khí giảm, nuôi dưỡng kém, làm cho chúng ta dễ bị mỏi mệt, uể oải, chán nản. Con người trở nên kém linh động, di chuyển chậm chập, buông xuôi mọi việc, NOM TRÔNG GIÀ ĐI, một sự già trước tuổi.
Ngành sinh học đã chứng minh sự ngưng trệ sẽ dẩn đến sự thoái hóa. Nước nếu chẳng lưu thông, nước sẽ biến thành thối, bẩn. Ao tù thì nước đọng. Mà cơ thể chúng ta lại bao gồm đến 60% là chất lỏng. Cho nên vào tuổi già mà tự cho phép mình sống một đời sống tĩnh tại, không vận động, thì chắc là bệnh hoạn cũng như tử vong sẽ đến rất mau.
Sự sung sức của người còn trẻ là một tự do lựa chọn, nhưng đối với người cao niên, nó là một cái gì thật thiết yếu. Hãy nghĩ đến cái đồng hồ chạy bằng giây thiều xưa kia. Nó ngưng chạy không phải vì hư mòn hay bể vỡ, mà nó cần phải được lên dây thiều. Chúng ta cũng vậy: Cũng cần phải tự lên dây thiều.
Ích lợi của sự vận động cơ thể thì thật vô biên. Chỉ xin tóm lược là làm gia tăng sự nhịp nhàng của toàn thân; tim phổi tăng hiệu năng; giảm cao huyết áp và cao cholesterol; khớp xương co duỗi trơn tru, thịt xương cứng cáp; trí óc sáng suốt, nhạy cảm hơn, tinh thần thoải mái, yêu đời và làm tình cũng tốt hơn. Tuổi thọ sẽ cao hơn, để chiêm ngưỡng những thành quả mà con cháu đạt được với sự đóng góp công sức của mình.
Hãy sắp đặt một chương trình tập luyện thích hợp với tuổi, sức khỏe, hoàn cảnh, điều kiện của mình. Dành cho sự vận động một thì giờ ưu tiên và cố định trong ngày, coi sự vận động như một nhu cầu chứ không phải để giải trí. Hãy tự lấy hẹn để vận động, rồi giữ hẹn đó như hẹn đi bác sĩ, đi vay tiền ngân hàng và kiên nhẫn tiếp tục chương trình. Đừng sợ hãi khi tập dượt. Hãy làm sao để sự tập dượt trở thành người bạn đồng hành của các chức năng trong người mình. Sự bỏ đi không được dùng đến, sự xao lãng không chăm sóc, sự biếng nhác không vận động là những nguyên nhân đưa đến sự hao mòn, bệnh tật của cơ thể. Câu nói "Use it or lose it" rất đáng để cho chúng ta phải ghi nhớ.
NHỮNG THÓI QUEN TỐT
Đã leo lến đến tuổi sáu lăm một cách bình an thì chúng ta đã có nhiều đóng góp tốt cho cơ thể trong lúc thiếu niên,trung niên. Chúng ta đã có nhiều thói quen tốt hơn là những tật xấu. Giờ đây hãy cứ tiếp tục như vậy mà đi, giữ vững lập trường.
Tứ đổ tường thì cũng nên tránh, để tâm thân an lạc, gia đạo bình an, tài chính ổn định. Tứ khoái thì giữ cho hài hòa, hợp luật trời và luật sinh hóa, chẳng nên thái quá mà hao tổn tâm can, sức khỏe, nhất là với đệ tam khoái. Có phải dùng đến Viagra, Levita thì cũng nên lựa phân lượng nhỏ thôi mà tăng sự mơn trớn, nỉ non...
Kết Luận
Trên đây là một số ý kiến đóng góp vào việc bảo trì và vận hành bộ máy tuy đã cũ, nhưng còn nhiều công dụng cho gia đình và xã hội. Xin hãy đồng ý với bà Maria W. Chapman là "Đừng kéo lê cái đầu máy xe lửa như một tên khờ khạo mà hãy tiếp tế củi, nước và lửa như một tay lành nghề". Hãy để cho xe chạy tự động một cách phấn khởi, hào hứng giống như cơ thể người vậy!
There is an unspeakable dawn in happy old age".(Victor Hugo).
Tuổi Vàng là thời gian mà chúng ta sẽ trải qua khi đã đóng góp nhiều công sức, tâm não cho xã hội cũng như cho gia đình con cháu. Tại nhiều quốc gia, tuổi đó được coi như từ 65 trở lên. Tuổi mà xã hội cho mình cái quyền vui thú điền viên với những khoản trợ cấp theo luật định hoặc tiền hưu, tiền để dành sau nhiều năm lao động.
Với tuổi này, sức khỏe con người còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Có những yếu tố ngoài mức kiểm soát của mỗi cá nhân như chủng tộc, đặc tính di truyền, phái tính.
Ngược lại, cũng có một số yếu tố mà khi muốn duy trì một sức khỏe tốt, chúng ta có nhiều khả năng tạo ra. Đó là thói quen tốt xấu trong nếp sống hàng ngày, mức độ quan tâm tới việc chăm lo sức khỏe, sự lượng định chính xác các điều kiện y tế trong môi trường chung quanh, thái độ thích ứng với tiến trình lão hóa, dinh dưỡng trong ẩm thực và phương pháp vận động cơ thể.
Xin hãy cùng phân tích một số yếu tố vừa đan cử, rút tỉa ra những đường hướng, những quy luật cần theo để có một tuổi vàng an lạc.
MỐI QUAN TÂM VỀ Y TẾ
Sự quan tâm, chăm sóc này là điều mà chúng ta cần thực hiện liên tục trong suốt cuộc đời. Đến tuổi vàng, nó sẽ trở thành ưu tiên số một.
Ở tuổi này, cơ thể con người sẽ trải qua nhiều đổi thay về thể xác lẫn tâm hồn. Các sự đổi thay đều làm suy yếu một số chức năng cũng như hệ thống phòng chống bệnh tật của cơ thể. Người cao tuổi cần biết chủ động, tích cực trong việc chăm sóc sức khỏe của mình, cần hiểu rõ những vấn đề mình phải đối phó, vì các nhu cầu về y tế bây giờ không giống như mấy chục năm về trước.
Hiểu biết những thay đổi đó rất cần thiết để có thể ứng phó, thích nghi kịp thời.
1/ Theo thời gian, tế bào thần kinh bị hủy diệt dần dần mà không còn được thay thế; trọng lượng óc não cũng giảm, suy nghĩ bắt đầu chậm chạp, rối loạn, nhầm lẫn.
2/ Thủy tinh thể của mắt trở nên cứng đục, võng mạc kém nhạy cảm với ánh sáng, thị giác giảm khi sự vật ở gần hay trong bóng tối.
3/ Tai nghe nghễnh ngãng, khó bắt được các âm thanh có tần số cao và tiếng nói bình thường.
4/ Ăn uống mất ngon. Thức ăn như đắng chát vì tế bào vị giác trên lưỡi ngày một ít đi; miệng khô vì hiệu năng sản xuất của hạch nước miếng giảm tới mức đáng ngại.
5/ Khứu giác kém, mũi không phân biệt và tiếp nhận được mùi của hóa chất, thực phẩm.
6/ Nhịp tim chậm, lượng máu xuất tim giảm, cơ tim xơ cứng, dễ bị suy tim, gây ngất xỉu, khiến cho chúng ta không cáng đáng được những công việc thường làm khi còn trẻ.
7/ Hơi thở ngắn, nhanh, lượng dưỡng khí trong máu giảm. Tất cả đưa đến bị khó thở, dễ thấm mệt khi làm việc chân tay.
8/ Gan bị teo nhỏ. Lượng máu lưu thông qua gan giảm; chức năng thanh lọc độc chất kém hữu hiệu. Thuốc uống vào được giữ trong cơ thể lâu hơn và ở mức độ cao hơn.
9/ Thận cũng teo nhỏ đi. Máu đi qua thận bị giảm, nước tiểu loãng. Khả năng tống xuất chất muối kém, dễ gây sự thiếu nước trong người và kéo dài tác dụng phụ của nhiều loại dược phẩm. Bàng quang co bóp yếu, gây chứng khó tiểu và chứng không nín đái được. Nhiếp hộ tuyến bị sưng, gây bí tiểu, đôi khi phải thông cho dễ chịu.
10/ Lớp mỡ dưới da teo, tuyến mồ hôi và tuyến nhờn kém hoạt động. Hậu quả là da khô, nhăn nheo, dễ bị tổn thương, ít chịu đựng được nhiệt độ lạnh giá.
11/ Hệ thống miễn nhiễm yếu, sản xuất kháng thể bị trì trệ, cơ thể dễ bị nhiễm trùng, bệnh tật sẽ trầm trọng hơn.
12/ Đời sống tình dục cũng có nhiều thay đổi, nhưng nói chung thì khả năng tình dục nam nữ giới có thể tồn tại đến tuổi 80,90.
13/ Về tâm trí, khả năng thâu nhận kiến thức bằng suy luận, trực giác hay giác quan có nhiều rối loạn.
Trí nhớ ngắn hạn kém dần.
- Tri thức lỏng lẻo, gồm khả năng thích nghi với hoàn cảnh mới và giải quyết cấp bách các vấn đề, đều giảm đi với tuổi già.
- Tri thức kết tính lại tăng lên. Tri thức này bao gồm khả năng thu nhập, tích lũy những hiểu biết về vũ trụ, ngôn ngữ, sự việc, ngày tháng, tên tuổi, nghề nghiệp. Thành ra khi ngồi hầu chuyện với một trưởng lão, chúng ta cứ được nghe các vị kể vanh vách những sự việc xảy ra xưa rất xưa.
Cũng trong phạm vi tâm thần, nhiều người già có một số phản ứng tâm lý tiêu cực.
Họ thường có trầm mặc bi quan, hạ giá trị, khả năng bản thân, thích cô đơn, giảm sự giao tiếp qua lại, hay than thân trách phận hoặc oán trách người khác. Có người đang rất năng động, đột nhiên thu mình lại: bạn bè mời sinh hoạt, ăn uống đều từ chối, lại còn dẹp bỏ những sinh hoạt mà trước đây họ say mê. Lý lẽ chính được nêu ra là: "Tôi già rồi, đâu còn khỏe mạnh như trước". Con cái nhiều khi thắc mắc là, "ba tôi không còn là ba tôi của mấy năm về trước hoặc tôi không thể nào hiểu được mẹ tôi nữa".
Biết được những thay đổi trong cơ thể và những bệnh thường có của mình chưa đủ, chúng ta còn cần hợp tác chân thành với người bác sĩ gia đình. Cũng phải lựa chọn một bác sĩ có lương tâm nghề nghiệp, sẵn sàng dành thì giờ cho bệnh nhân, chăm sóc, giải thích kỹ càng bệnh tật và nhu cầu trị liệu. Không có được "Lương Y như từ mẫu" thì cũng thể hiện ra tinh thần phục vụ nhiều hơn là thương mại.
Ngoài ra, cũng nên xây dựng ra mối giao hảo tốt với cô y tá của ông bác sĩ, vì "quan xa, nha gần". Cô ta sẽ là người mà chúng ta sẽ tiếp xúc nhiều hơn như lấy hẹn, hỏi thuốc, hỏi kết quả xét nghiệm hoặc xin mua thêm thuốc.
Hãy tích cực trong việc tự săn sóc sức khỏe.
- Đề phòng bệnh bằng sự chích ngừa như cúm, viêm phổi, viêm gan...
- Tham dự chương trình sớm phát hiện bệnh như chụp hình vúa tìm kiếm ung thư vú, khám tìm ung thư nhiếp hộ tuyến, làm Pap Smear cho ung thư cổ tử cung...
- Khám sức khỏe tổng quát hàng năm dù không có bệnh. Khám tổng quát này nhằm mục đích là tìm ra những dấu hiệu của bệnh trước khi bệnh lan rộng. Trong dịp này, bác sĩ sẽ có cơ hội giải đáp những thắc mắc chúng ta nêu ra, kiểm soát toàn bộ sức khỏe của mình. Đây cũng là dịp để bác sĩ thực hiện một số xétnghiệm về máu để coi mức độ đường huyết, cholesterol, hồng cầu, bạch cầu; xét nghiệm nước tiểu để xem xét tình trạng chức năng của thận, bàng quang. Khám ngực, khám hậu môn, nhiếp hộ tuyến, làm Pap Smear cho quý bà cũng nằm trong chương trình khám sức khỏe tổng quát hàng năm.
- Sau cùng là chúng ta cần sử dụng thuốc men đúng theo sự chỉ dẫn, giữ hẹn tái khám, kiêng khem trong việc ẩm thực, ngủ nghỉ đầy đủ để gìn giữ tuổi vàng.
THÁI ĐỘ TÍCH CỰC TRƯỚC VIỆC LẢO HÓA
Đã sống đến tuổi 65 thì sẽ có nhiều triển vọng là chúng ta sẽ sống đến ngoài 80-90 tuổi. Thành ra giai đoạn tuổi già có thể là khoảng thời gian lâu hơn tuổi trung niên hay thiếu niên. Để được an hưởng tuổi vàng, chúng ta cần nên có một thái độ ứng xử tích cực.
Triết gia hùng biện Ciceron đã nói: "Ai cũng mong sống lâu, nhưng khi đến tuổi đó thì lại than phiền. Người khôn ngoan sẽ đối diện với tuổi già một cách nhẫn nhục, vì chống cự lại với thiên nhiên thì cũng vô ích, khác chi cuộc chiến của những người khổng lồ chống lại các thần linh".
Đối diện với tiến trình lão suy, con người có thể hoặc phớt lờ không để ý đến nó; bực bội với nó; sợ hãi khi thấy nó từ từ tiến đến hoặc là bình tĩnh chờ đón vì nghĩ rằng không thể tránh được chuyện này. Một thái độ ứng xử tích cực, xây dựng, là cần thiết. Vạn sự khởi đầu nan. Cuộc hành trình đi vào tuổi vàng không phải bắt đầu bằng bước chân đầu tiên, mà bằng cái ý định là sẽ tích cực và lạc quan để nhập cuộc.
Rồi từ đó, tùy theo chương trình, kế hoạch, tuổi vàng của chúng ta, sẽ hoặc hào hứng, đầy sinh động, nhiều sáng tạo, ích lợi cho gia đình cũng như cho bản thân. Hoặc sẽ buồn tẻ, vô vị. Kinh nghiệm cho thấy, quan niệm của chúng ta về tuổi già có nhiều ảnh hưởng đến tiến trình của sự lão hóa, chẳng khác chi cái liên kết chặt chẽ giữa tâm hồn và thể xác, cảm xúc và sức khỏe, bệnh tật.
Quan niệm "tâm bất lão, trường thọ", lòng có trẻ mới sống lâu, hay "Lạc giả trường thọ, ưu giả dị yếu", vui vẻ lạc quan sống lâu, ưu tư phiền não chết sớm, chắc vẫn còn giá trị muôn đời. Hãy luôn luôn sống lạc quan và tích cực. Albert Eistein đã có nhận xét: "Người lạc quan suốt ngày thấy ánh sáng màu xanh, người bi quan chỉ thấy màu đỏ". Còn nhận xét của Abraham Lincoln thì cũng đúng cho cả trẻ lẫn già: "Nhiều người sống sung sướng, hạnh phúc theo đúng như quyết định là họ muốn sung sướng".
1/ Hãy trở thành sự cần thiết cho mọi người. Sẵn sàng làm những việc lớn, nhỏ, cho tha nhân. Làm cho người khác cảm thấy sung sướng là họ được chăm sóc, ưu ái.
2/ Giữ phần chủ động cuộc đời mình. Tỏ ra mình còn hữu dụng, còn khả năng, không cần phụ thuộc vào ai. Chủ động giúp chúng ta khắc phục được những chông gai trên đoạn đường còn lại của cuộc đời.
3/Tiếp tục học hỏi. Các cụ mình thường nói ông bẩy mươi học ông bẩy mốt. Đừng để khả năng học hỏi bị mai một dần với thời gian. Có người đã ví bộ óc như một trương mục đầu tư. Càng sử dụng nhiều thì sẽ càng sinh lợi cho chúng ta, càng làm giàu thêm kiến thức hiểu biết mới.
4/ Luôn luôn giữ bề ngoài cho tươm tất, chải chuốt. Nữ giới thọ hơn nam giới, một phần có lẽ vì lúc nào cũng mặc đẹp đẽ, trang điểm như sắp đi dự dạ hội. Chả bù với nhiều vị nam giới thì mặc sao cũng được, luộm thuộm, lơ là chăm sóc cả đến cái răng cái tóc, vốn là góc con người. Nom trông GIÀ con người đi.
5/ Đừng để mình bị cô đơn, lẻ loi. Trong sinh hoạt hàng ngày, hãy ráng gần gũi với người này người khác. Bớt sinh hoạt tình dục, kiềm chế phẫn nộ, gạt bỏ tâm tư xấu, ngăn ngừa căng thẳng thần kinh, tránh tranh chấp mà nên luôn nhượng bộ. Hãy cố gắng suy nghĩ như Ciceron: "Tuổi già chỉ được kính nể khi biết tự tranh đấu, duy trì cái tư cách của mình, tránh bị lệ thuộc, và quyết tâm nắm quyền kiểm soát cái vị trí mình trong xã hội cho đến phút chót của cuộc đời. Bởi vì cũng như tôi thích ở người trẻ có phảng phất một vài nét già dặn, thì tôi đồng ý ở người già cũng nên mang một chút sự trẻ trung".
ĐIỀU HÒA CHUYỆN ĂN UỐNG
Nói về điều hòa ăn uống thì chúng ta thấy có ở cả trăm ngàn pho sách trong thư viện đề cập đến vấn đề này. Vì phép ăn uống với thực phẩm dinh dưỡng là mối bận tâm lớn của con người. Nhất là ở các quốc gia có nền kinh tế kỹ thuật cao. Hỏi rằng có một công thức nấu ăn nào toàn hảo cho tuổi thọ trường sinh, thì câu trả lời dứt khoát là không có. Nhưng những lời khuyên thực tế sẽ là: thực phẩm phải đa dạng, phẩm chất dinh dưỡng cao và duy trì sự cân bằng. Con người, nói chung, không giống các sinh vật khác ở chỗ là chúng ta không phải di chuyển để lùng kiếm thức ăn hay lo không kiếm đủ thức ăn. Mà chúng ta lại có mối lo là làm sao không chỉ ngồi đó mà ăn hoặc ăn quá nhiều. Tại nhiều quốc gia, thực phẩm quá dư thừa, chỉ cần muốn ăn gì và có tiền là xong ngay. Nhưng ăn nhiều mà không chịu vận động, thì thật là nguy hiểm.
1/ Biết lựa chọn thức ăn thích hợp.
Tại Hoa Kỳ, năm 1990 một đạo luật liên kết với việc liệt kê đầy đủ phẩm chất, thành phần của thức ăn đã được ban hành, mục đích là để giới tiêu thụ dễ chọn lựa thức ăn phù hợp với nhu cầu cá nhân. Các quốc gia khác cũng đã thực hiện theo. Những nhãn hiệu (Food Label) đó tuy không hoàn toàn đáng tin cậy, nhưng ít nhất cũng có giá trị hướng dẫn trong phương cách ăn uống hợp lý, khoa học. Chúng ta nên coi kỹ nhãn hiệu được phân tích này để lựa chọn ra thức ăn thích hợp với cơ thể mình.
2/ Khi nào thì nên ăn?
Tất nhiên sẽ có câu trả lời: Thấy đói là tôi ăn. Vậy khi nào thì đói, đói bụng hay "đói con mắt"? Lại nữa: ăn để sống hay sống để ăn? Á Đông quan niệm để sống lâu chỉ nên ăn "ba phần đói, bảy phần no", để còn hơi thòm thèm, sau này muốn ăn nữa. Nhiều người phương Tây có thói quen: bữa sáng bữa trưa nhẹ, bữa tối thịnh soạn. Cũng tiện đấy, vì sáng dậy vội vã đi làm, chỉ đủ thì giờ để chiêu đải một ly cà phê. Trưa ngồi ở sở vừa làm việc vừa nhai miếng bánh mì kẹp chả. Tối về rảnh rang, làm một bữa cơm rượu no nê, rồi lên giường ngủ. Thế là cholesterol trong máu tăng cao, những tảng mỡ không mời mà ngang nhiên xâm lấn vùng bụng, vùng hông. Từ hơn ba chục năm trước, tại trường Đại học ở Chicago, bà Clarence Cohln đã chứng minh rằng, những người ăn một bữa no mỗi ngày thì cholesterol sẽ cao hơn ở những người nhâm nhi nhiều lần trong ngày. Và đây cũng là lý do mà cholesterol ở nữ giới, lúc thiếu thời, thấp hơn ở nam giới, vì quý bà hay ăn quà vặt. Còn quý ông thì nhồi nhét một bữa cho xong. Ăn một bữa no cũng bắt buộc sự biến hóa thực phẩm phải làm việc quá sức, vị tố tiêu hóa, nhất là insulin, phải tiết ra nhiều trong một thời gian quá ngắn, đôi khi xảy ra khuyết điểm. Tốt hơn hết là tuổi già chúng ta nên cứ nhâm nhi, ăn lai rai chút một, nhiều lần trong ngày.
3/ Tránh thực phẩm có nhiều chất mỡ, nhất là mỡ động vật có vú. Mỡ bão hòa làm gia tăng cholesterol. Mỡ thực vật, không bão hòa, làm giảm cholesterol. Giản dị nhất là ăn thịt nạc, thịt gà, vịt bỏ lớp da đầy mỡ; hấp hay nướng nhiều hơn là chiên; thay thịt bằng cá, rau trái cây, uống sữa có ít chất béo.
4/ Ăn thực phẩm có nhiều chất carbohydrates như rau, trái cây, hạt ngũ cốc, vừa rẻ lại tốt lành và cũng có nhiều năng lượng.
Cơ quan Natural Research Council khuyên nên dùng 5 khẩu phần (servings) trái cây và rau mỗi ngày, 6 đến 11 khẩu phần (servings) hạt ngũ cốc. Mỗi khẩu phần là một đơn vị thức ăn mà chúng ta thường dùng như là một chén cơm, một quả táo cỡ trung. Nên nhớ là trên thế giới có cả hàng trăm triệu người ăn chay mà họ vẫn sống lâu. Như vậy ăn chay chắc phải có một giá trị dinh dưỡng nào đó. Lại nữa: khẩu phần ăn của các lực sĩ vô địch trước khi tranh giải đều có nhiều carbohydrates, là một lý do để chúng ta nên tăng cường số lượng rau và trái cây trong bếp và trên bàn ăn của chúng ta.
5/ Một vài ý kiến về chất đạm (protein). Con người được hình thành ra bằng chất đạm. Chất này có nhiều nhất trong thịt động vật nhưng cũng có trong thảo mộc, nhất là các cây thuộc họ đậu (legumes): đậu Hòa Lan, đậu cô ve, đậu nành. Khoa học đã chứng minh là một khẩu phần có nhiều chất thịt súc vật sẽ làm gia tăng mối hiểm họa về bệnh tim mạch. Với tuổi cao, chúng ta nên theo chế độ thực phẩm với thịt nạc, sữa ít chất béo, nhiều rau, trái cây.
6/ Nước và muối cũng cần được lưu ý. Trong cơ thể, tỷ lệ nước lên đến 60%, mỗi ngày 2 quả thận lọc gần 200 lít máu và thải ra 1% dung dịch nước. Như vậy, cơ thể luôn đỏi hỏi một số lượng nước tối thiểu để sinh tồn. Trung bình chúng ta cần uống 1 lít rưỡi nước mỗi ngày, và uống thêm khi nào thấy cần để tránh tình trạng bị thiếu nước hay bị loãng nước tiểu (do uống quá nhiều nước). Nước không có calorie, không có khoáng chất, đôi khi không mất tiền mua lại còn là chất bôi trơn (lubricant) tốt cho cơ thể. Còn muối thì chỉ cần một phần tư muỗng cà phê mỗi ngày là đủ. Dân Việt chúng ta dùng nhiều muối, như người Nhật, thường gây ra nhiều nguy cơ bị huyết áp cao.
7/ Gần đây, chất xơ (fiber) trong rau và trái cây được nhắc nhở nhiều vì có công dụng trong việc hạ thấp lượng cholesterol trong máu, tăng tốc độ di chuyển của thức ăn trong ruột, tránh được chứng táo bón và viêm ruột. Chất xơ không có giá trị dinh dưỡng mà chỉ giúp làm đầy bao tử, nên có tác dụng giúp chúng ta giảm béo mập.
8/ Sinh tố và khoáng chất có tác dụng xúc tác trong việc chuyển hóa thức ăn và có nhiều trong các loại thực phẩm. Tuy nhiên, ở người cao tuổi, khẩu phần nhiều khi không được cân bằng và có thể thiếu một vài loại sinh tố nào đó. Vì vậy, cũng nên dùng thêm một phân lượng sinh tố phụ trội. Tiện đây, xin nói qua về các chất chống oxy-hóa (anti-oxidant) và về gốc tự do (free radicals).
Ai cũng biết là dưỡng khí là một nhu yếu phẩm cho toàn bộ cơ thể. Thiếu dưỡng khí trong ít phút, não bộ bị tê liệt. Chẳng hạn chỉ nín thở dăm phút là mặt trở nên xanh dờn. Vậy mà cũng chính cái oxygen này lại gây ra một hiện tượng làm rỉ sét trong cơ thể, như là một chiếc xe hơi bỏ trong mưa gió, không sử dụng đến.
Số là, để có đủ năng lượng hoạt động, tế bào dùng dưỡng khí để đốt hóa chất, như chất đường trong máu. Trong khi làm công việc này, một vài đơn vị oxygen sẽ mất đi một số điện tử, và trở thành những gốc tự do. Để bổ túc số điện tử bị mất này, gốc-tự-do bèn cướp điện tử của các phân tử khác, gây ra sự thiệt hại cho cơ thể về hóa tính cũng như chức năng. Đây có thể là một trong những nguyên nhân đưa đến việc lảo hóa với da nhăn, thịt teo, xương mềm và một số bệnh như ung thư, xơ cứng động mạch. Để chống lại phản ứng tai hại này, người ta dùng những antioxidant, mà 3 chất chính là sinh tố C, sinh tố E và beta-caroten.
VẬN ĐỘNG CƠ THỂ
Triết gia Ciceron có phát biểu: "Sự tập luyện và sự tự chủ giúp con người duy trì được một phần lớn sức bền bĩ đã có dù rằng người ta đã vào tuổi lão suy".
Ngày nay, có nhiều người, nhất là các vị cao tuổi, cứ cho là mình phải giữ gìn và duy trì tiềm năng của cơ thể bằng cách thư thả về thể xác. Chúng ta quá nhấn mạnh vào sự nghỉ ngơi, dưỡng sức. Tập luyện làm gì cho phí sức lực, mất calories, hao mòn cơ thể. Thực tế ra thì, cơ thể chúng ta bị rỉ sét vì đã không được dùng đến, nhiều hơn là bị hao mòn vì được dùng. Một đời sống tĩnh tại, có hại cho cả sức khỏe cũng như sự trường thọ và đưa đến sự sớm hủy hoại về tâm thần, lẫn thể xác.
Các cơ bắp thịt và khối xương bị teo lại, sẽ yếu đi. Tế bào mỡ to lên, chiếm chỗ của bắp thịt, con người bị mập phệ ra. Tim cũng đập yếu. Khả năng sử dụng dưỡng khí giảm, nuôi dưỡng kém, làm cho chúng ta dễ bị mỏi mệt, uể oải, chán nản. Con người trở nên kém linh động, di chuyển chậm chập, buông xuôi mọi việc, NOM TRÔNG GIÀ ĐI, một sự già trước tuổi.
Ngành sinh học đã chứng minh sự ngưng trệ sẽ dẩn đến sự thoái hóa. Nước nếu chẳng lưu thông, nước sẽ biến thành thối, bẩn. Ao tù thì nước đọng. Mà cơ thể chúng ta lại bao gồm đến 60% là chất lỏng. Cho nên vào tuổi già mà tự cho phép mình sống một đời sống tĩnh tại, không vận động, thì chắc là bệnh hoạn cũng như tử vong sẽ đến rất mau.
Sự sung sức của người còn trẻ là một tự do lựa chọn, nhưng đối với người cao niên, nó là một cái gì thật thiết yếu. Hãy nghĩ đến cái đồng hồ chạy bằng giây thiều xưa kia. Nó ngưng chạy không phải vì hư mòn hay bể vỡ, mà nó cần phải được lên dây thiều. Chúng ta cũng vậy: Cũng cần phải tự lên dây thiều.
Ích lợi của sự vận động cơ thể thì thật vô biên. Chỉ xin tóm lược là làm gia tăng sự nhịp nhàng của toàn thân; tim phổi tăng hiệu năng; giảm cao huyết áp và cao cholesterol; khớp xương co duỗi trơn tru, thịt xương cứng cáp; trí óc sáng suốt, nhạy cảm hơn, tinh thần thoải mái, yêu đời và làm tình cũng tốt hơn. Tuổi thọ sẽ cao hơn, để chiêm ngưỡng những thành quả mà con cháu đạt được với sự đóng góp công sức của mình.
Hãy sắp đặt một chương trình tập luyện thích hợp với tuổi, sức khỏe, hoàn cảnh, điều kiện của mình. Dành cho sự vận động một thì giờ ưu tiên và cố định trong ngày, coi sự vận động như một nhu cầu chứ không phải để giải trí. Hãy tự lấy hẹn để vận động, rồi giữ hẹn đó như hẹn đi bác sĩ, đi vay tiền ngân hàng và kiên nhẫn tiếp tục chương trình. Đừng sợ hãi khi tập dượt. Hãy làm sao để sự tập dượt trở thành người bạn đồng hành của các chức năng trong người mình. Sự bỏ đi không được dùng đến, sự xao lãng không chăm sóc, sự biếng nhác không vận động là những nguyên nhân đưa đến sự hao mòn, bệnh tật của cơ thể. Câu nói "Use it or lose it" rất đáng để cho chúng ta phải ghi nhớ.
NHỮNG THÓI QUEN TỐT
Đã leo lến đến tuổi sáu lăm một cách bình an thì chúng ta đã có nhiều đóng góp tốt cho cơ thể trong lúc thiếu niên,trung niên. Chúng ta đã có nhiều thói quen tốt hơn là những tật xấu. Giờ đây hãy cứ tiếp tục như vậy mà đi, giữ vững lập trường.
Tứ đổ tường thì cũng nên tránh, để tâm thân an lạc, gia đạo bình an, tài chính ổn định. Tứ khoái thì giữ cho hài hòa, hợp luật trời và luật sinh hóa, chẳng nên thái quá mà hao tổn tâm can, sức khỏe, nhất là với đệ tam khoái. Có phải dùng đến Viagra, Levita thì cũng nên lựa phân lượng nhỏ thôi mà tăng sự mơn trớn, nỉ non...
Kết Luận
Trên đây là một số ý kiến đóng góp vào việc bảo trì và vận hành bộ máy tuy đã cũ, nhưng còn nhiều công dụng cho gia đình và xã hội. Xin hãy đồng ý với bà Maria W. Chapman là "Đừng kéo lê cái đầu máy xe lửa như một tên khờ khạo mà hãy tiếp tế củi, nước và lửa như một tay lành nghề". Hãy để cho xe chạy tự động một cách phấn khởi, hào hứng giống như cơ thể người vậy!