vuitoichat
02-01-2011, 18:12
-Sao giờ này c̣n lọ mọ ở đây? Một đồng hương chung sở, có việc đi ngang qua, thấy tôi bước ra từ pḥng làm việc, bèn hỏi toáng.
Ngỡ anh hỏi về chuyện giảm biên chế trong hăng, tôi vội đáp.
- Giờ này mà tôi và ông c̣n nh́n thấy nhau ở đây là mừng lắm rồi.
- Dĩ nhiên rồi! Người đồng hương đáp. – Nhưng tôi hỏi ông tại sao không về ăn Tết mà c̣n lọ mọ ở đây làm ǵ?
- Ăn Tết à? – Tôi nói nhỏ, rồi chợt ngẩn người. Một luồng điện vụt nhanh qua tim, buốt nhói. Mấy chục năm ăn Tết nơi đất khách, mặc dù đă tự nhủ: Sống đâu th́ âu đấy. Nghĩa là ăn Tết tây là đủ, c̣n Tết ta, thôi th́ làm theo đúng “thủ tục hành chính”, vào siêu thị Châu Á, mua một cặp bánh chưng gói, luộc kiểu “tàu nhanh”, cùng một ít bánh, mứt, hoa quả… Rồi giây phút giao thừa cả nhà thắp hương tổ tiên, cùng phóng tâm hướng về cố quốc… Rồi lại cùng nhau tống tiễn một năm cũ. Hết.
Nói th́ giản đơn là thế, nhưng chẳng hiểu sao, khi những ngày âm lịch một kề cận, trong ḷng càng không tránh khỏi những chộn rộn, nôn nao, khắc khoải…
Gọi điện về nhà, tôi hào hứng hỏi thăm mọi người về chuyện sắm sửa, chuẩn bị đón Tết. Người nhà đều cười xoà, bảo: Ôi dào! Ở nhà bây giờ chẳng ai gọi là đón Tết nữa. Dân t́nh ở nhà bây giờ thích Tết lúc nào, có Tết lúc đó. Chỉ sợ ḿnh không có tiền thôi. Vả lại Tết bây giờ th́ có ǵ đâu mà đón? Cuộc sống ngày nào cũng như ngày nào. Người lao động th́ từ thời “bao cấp” đến nay vẫn thế. Làm quần quật từ 5-6 giờ sáng tới 11-12 giờ đêm, cuối tháng mới được vài ba triệu bạc. Trong khi đó giá cả leo thang c̣n dă man hơn cả thời Mỹ-Nguỵ “leo thang” đánh phá ra miền Bắc. Vậy nhưng có chỗ để tận dụng khả năng cơ bắp, để cuối tháng “gặt” về dăm ba triệu, nuôi sống vợ con, nuôi sống gia đ́nh, có cơ hội thoi thóp sống để tiếp tục những giấc mơ phi hiện thực… là vẫn phải tự hoành tráng thôi. Khung cảnh của người lao động ở nhà nói một câu cho vuông: Vẫn là cảnh vuốt sạch mồ hôi mặt th́ lại “móm” toàn diện. Ở nhà có một sự thay đổi rất hoành tráng và rất nhanh: Đó là khoảng cách người giàu và kẻ nghèo th́ không c̣n ngôn từ nào để ví von, và không c̣n nấc thang nào để leo-tụt nữa. Ngày xưa c̣n đói kém, cả năm phải trông chờ vào 3 cọng tem phiếu của nhà nước, nên tâm lư mong Tết, đợi Tết, rồi hồi hộp đón Tết đến nó hơi bị thiêng liêng. Đơn giản là nhờ có 3 ngày Tết, những cái dạ dày quanh năm vốn luôn trong t́nh trạng chảy máu tươi v́ không có ǵ để nhào nặn, nay Tết đến sẽ có cơ hội để được đồng loạt được bôi trơn, cải thiện. C̣n bây giờ bánh chưng, bánh tét, bánh dày… từ nửa đêm tới khi mở mắt ra nó đă rao eo éo trước cửa. Thỉnh thoảng buồn miệng, nhớ của nếp, mua một hai cái, về bóc ra, rồi cả nhà “đánh vơng” tới mấy ngày chưa hết.
Tôi bảo: Vậy là cuộc sống oai phong lên nhiều c̣n ǵ?
Người nhà cười khẩy, bảo: Oai quá đi chứ! Thời ngày xưa quanh đi quẩn lại cũng chỉ thấy bo bo, ngô, khoai, sắn. Ăn mấy thứ của nợ đó vào nó hơi xủng xoảng trong bụng, hơi khó tiêu, nhưng nó không có khả năng giết người. C̣n bây giờ thượng vàng, hạ cám, có tiền là có. Nhưng khốn nạn một điều là không biết, không dám ăn cái ǵ nữa.
Tôi bảo: Đa dạng quá, nên không biết chọn ǵ, ăn ǵ nữa chắc?
Người nhà đáp: Không phải. Đa dạng mà an toàn th́ phước đức quá. Khổ nỗi ở nhà bây giờ cái ǵ cũng là đồ giả cả. Đồ trung ương cũng giả. Đồ địa phương cũng giả. Đồ ngoại nườm nượp tuồn vào các ngả biên giới cũng giả. Đồ nội tuồn ra thị trường cũng giả. Đồ ăn, thức uống, tiền bạc… tất tật mọi thứ trôi nổi trong cuộc sống thường nhật cũng đều giả thật, lẫn lộn. Nói chung là xă hội giả, con người giả. Giả một cách toàn diện. Giả một cách hoàn thiện. Chả biết đàng nào mà lần nữa…
Thấy tôi không trả lời, người đồng hương chung sở lại hỏi toáng.
- Tôi hỏi ông sao không về quê ăn Tết, mà ông lại lạc phạc nghĩ chuyện đâu đâu thế?
- Nghĩ ǵ đâu! Tôi vội chối rồi nh́n người người đồng hương, hỏi lại. – C̣n ông? Ông cũng lọ mọ ở đây làm ǵ?
Anh bạn đồng hương khẽ phảy tay, tặc lưỡi, đáp.
- Về mấy tuần rồi. Vừa sang được vài ngày.
- Sao dở dang thế? Tôi hỏi. – C̣n ít ngày nữa là Tết, sao không ở lại ăn Tết luôn?
- Ăn mấy “quả” rồi. Chán chả buồn chết. Lần đầu về ăn Tết c̣n hoành tráng được một chút. C̣n được tụi nó tay bắt, mặt mừng. Về lần hai, tụi nó nh́n thấy, bảo: Ơ lại về à? Tới lần thứ ba, thứ tư th́ tụi nó chẳng thèm hỏi nữa, mà chỉ nói đổng: Lại về chơi hả? Đám bạn bè cũ, vợ chồng chúng nó đứa nào đứa nấy cũng vục mặt từ sáng tới tối để kiếm ăn. Nể lắm nó cũng chỉ đi chơi, hay tiếp ḿnh một vài buổi. Rủ tụi nó đi chơi nhiều, th́ ḿnh thấy ái ngại. Mà bảo tụi nó đến nhà ḿnh chơi, th́ tụi nó sợ thiên hạ đàm tiếu. Vậy là giữa ḷng quê cha đất tổ nhưng ḿnh như một thằng tị nạn biết nói tiếng Việt. Ḿnh nói chuyện Tây th́ tụi nó chun mũi, bảo xa vời, chỉ ngồi gà gật nghe, rồi ngáp vặt. Mà ḿnh ngồi nghe tụi nó phán chuyện Ta th́ ḿnh cũng như vịt nghe sấm.
Tết Việt Nam bây giờ có cũng như không. Pháo th́ tụi nó cấm tiệt từ bao năm nay, không cho đốt. Đêm giao thừa th́ tụi nó đốt pháo hoa, rồi phát lên cầu truyền h́nh cho toàn dân xem… pháo ngửng. Bánh chưng thời nay th́ chẳng đứa nào thèm gói nữa. Hỏi người nhà, tụi nó bảo: Điên à mà gói? Gạo gạo, nước nước, thịt thịt, lá lá, rồi tùm lum, tà la cả một đống rổ, rá, rồi lọ mọ thâu đêm, suốt sáng chầu chực tới toét mắt để lo trông nồi bánh. Khổ nỗi, bánh trái bây giờ, luộc xong, ngoài việc cho lên bàn thờ để thắp hương cho đúng thủ tục. Xong, lại bỏ xuống. Có bóc ra, mời nhau thật nhiệt t́nh, nể nang lắm người nọ, người kia cũng chỉ chọc chọc, xắn xắn, rồi uể oải nhai cho phải phép. C̣n nếu để tự do, cũng chả ai buồn động đũa tới. Ông tính, Tết, có quả bánh chưng và pháo, là hai hương vị mà những kẻ xa quê như ḿnh thèm khát nhất, nhưng bây giờ tụi nó rửng rưng như người bị hội chứng bội thực. Mà ở nhà bây giờ tụi nó quả đang mắc chứng bội thực thật. Thằng có chức, có quyền th́ tiền của, nhà cửa, đất đai, bổng lộc văi đông, văi tây, văi Nam, văi Bắc, văi Xuôi, văi Ngược, văi Nội, văi Ngoại… văi tứ tung măi không hết. Dân ở nhà gọi đó là: Hiện tượng bội thực của đám quan chức, nhà giàu – Bội thực kiểu Kinh tế thị trường theo định hướng XHCN. Ngược lại đám dân nghèo, có tí đất đai, ruộng vườn, nhà cửa th́ nay bị thằng này đến khoanh, mai thằng kia doạ dẫm để cắt, xắn. Vậy là đổi đời th́ vẫn đổi từng ngày, từng giờ nhưng càng đổi th́ những thằng nghèo lại càng thấy ḿnh tênh hênh giữa trời. Tiền của không có, nên gặp ǵ, có ǵ cũng vội nhét vào miệng. Nhiều thứ biết là ăn vào sẽ làm bạn với… đất, vậy nhưng mọi người vẫn vô tư nhét hết vào miệng. Hỏi, họ đáp gọn lỏn: Ở cái xứ này đến cứt c̣n bị làm giả, hỏi c̣n thứ ǵ không bị giả nữa? Giàu th́ nó hốc vào đồ giả kiểu giàu. Ḿnh nghèo th́ hốc vào đồ giả kiểu nghèo. Xét cho cùng th́ giàu, nghèo ở cái xứ này cũng chung một số phận là đều phải chết v́ sự giả dối cả. Tụi nó “vui vẻ chết như cày xong thửa ruộng” như vậy, ông bảo ḿnh c̣n chuyện ǵ mà nói? Vậy nên Tết nhất cũng chẳng c̣n ư nghĩa mẹ ǵ nữa. Mấy lần đầu về, gần Tết, háo hức lắm. Cứ luôn miệng hỏi bánh chưng. Nghe nhiều, chắc rác tai, nên tụi nó nói như vả vào miệng ḿnh: Rơ quê quá đi. Mấy thứ của nợ đó th́ ăn được bao nhiêu mà lo hoáng lên? Phôn một phát, 5-10 phút sau tụi nó mang tới, có mà vừa ăn, vừa văi ra quần không hết…
Người đồng hương nói, giọng vẻ c̣n ấm ức.
– Mẹ cha nó chứ! Thực ra ḿnh là thằng đi xa, lâu ngày mới được về, lại vào đúng dịp Tết, nên mới thèm khát cái không khí chuẩn bị đón xuân thôi, chứ mấy thứ đó ḿnh ăn được là bao nhiêu…
Người đồng hương khẽ lắc đầu, thở hắt ra, rồi phảy tay, kết thúc buổi “toạ đàm” Tết.
- Cuộc sống ở nhà bây giờ nó bát nháo, lai căng, Tây chẳng ra Tây, Ta chẳng ra Ta, Tầu cũng chẳng ra Tầu. Nói cho nó vuông: Nó là nồi lẩu thập cẩm, trong đó từ sơn hào, hải vị, đến tôm cua, sâu rầy, gịi bọ… đều đủ cả. “đũa” của ông dài, ông tỉnh táo, nhanh tay th́ ông gắp được miếng ngon, ngược lại th́ ông măi măi là thứ sâu bọ. Ḿnh nhập gia lần nào cũng cố thủ vai để tuỳ tục, nhưng dù xuất sắc đến đâu, giữa họ, ḿnh vẫn chỉ là thằng tị nạn ngay trên quê hương ḿnh.
Đau!
Giáp xuân Tân Măo 2011
© Đàn Chim Việt
Ngỡ anh hỏi về chuyện giảm biên chế trong hăng, tôi vội đáp.
- Giờ này mà tôi và ông c̣n nh́n thấy nhau ở đây là mừng lắm rồi.
- Dĩ nhiên rồi! Người đồng hương đáp. – Nhưng tôi hỏi ông tại sao không về ăn Tết mà c̣n lọ mọ ở đây làm ǵ?
- Ăn Tết à? – Tôi nói nhỏ, rồi chợt ngẩn người. Một luồng điện vụt nhanh qua tim, buốt nhói. Mấy chục năm ăn Tết nơi đất khách, mặc dù đă tự nhủ: Sống đâu th́ âu đấy. Nghĩa là ăn Tết tây là đủ, c̣n Tết ta, thôi th́ làm theo đúng “thủ tục hành chính”, vào siêu thị Châu Á, mua một cặp bánh chưng gói, luộc kiểu “tàu nhanh”, cùng một ít bánh, mứt, hoa quả… Rồi giây phút giao thừa cả nhà thắp hương tổ tiên, cùng phóng tâm hướng về cố quốc… Rồi lại cùng nhau tống tiễn một năm cũ. Hết.
Nói th́ giản đơn là thế, nhưng chẳng hiểu sao, khi những ngày âm lịch một kề cận, trong ḷng càng không tránh khỏi những chộn rộn, nôn nao, khắc khoải…
Gọi điện về nhà, tôi hào hứng hỏi thăm mọi người về chuyện sắm sửa, chuẩn bị đón Tết. Người nhà đều cười xoà, bảo: Ôi dào! Ở nhà bây giờ chẳng ai gọi là đón Tết nữa. Dân t́nh ở nhà bây giờ thích Tết lúc nào, có Tết lúc đó. Chỉ sợ ḿnh không có tiền thôi. Vả lại Tết bây giờ th́ có ǵ đâu mà đón? Cuộc sống ngày nào cũng như ngày nào. Người lao động th́ từ thời “bao cấp” đến nay vẫn thế. Làm quần quật từ 5-6 giờ sáng tới 11-12 giờ đêm, cuối tháng mới được vài ba triệu bạc. Trong khi đó giá cả leo thang c̣n dă man hơn cả thời Mỹ-Nguỵ “leo thang” đánh phá ra miền Bắc. Vậy nhưng có chỗ để tận dụng khả năng cơ bắp, để cuối tháng “gặt” về dăm ba triệu, nuôi sống vợ con, nuôi sống gia đ́nh, có cơ hội thoi thóp sống để tiếp tục những giấc mơ phi hiện thực… là vẫn phải tự hoành tráng thôi. Khung cảnh của người lao động ở nhà nói một câu cho vuông: Vẫn là cảnh vuốt sạch mồ hôi mặt th́ lại “móm” toàn diện. Ở nhà có một sự thay đổi rất hoành tráng và rất nhanh: Đó là khoảng cách người giàu và kẻ nghèo th́ không c̣n ngôn từ nào để ví von, và không c̣n nấc thang nào để leo-tụt nữa. Ngày xưa c̣n đói kém, cả năm phải trông chờ vào 3 cọng tem phiếu của nhà nước, nên tâm lư mong Tết, đợi Tết, rồi hồi hộp đón Tết đến nó hơi bị thiêng liêng. Đơn giản là nhờ có 3 ngày Tết, những cái dạ dày quanh năm vốn luôn trong t́nh trạng chảy máu tươi v́ không có ǵ để nhào nặn, nay Tết đến sẽ có cơ hội để được đồng loạt được bôi trơn, cải thiện. C̣n bây giờ bánh chưng, bánh tét, bánh dày… từ nửa đêm tới khi mở mắt ra nó đă rao eo éo trước cửa. Thỉnh thoảng buồn miệng, nhớ của nếp, mua một hai cái, về bóc ra, rồi cả nhà “đánh vơng” tới mấy ngày chưa hết.
Tôi bảo: Vậy là cuộc sống oai phong lên nhiều c̣n ǵ?
Người nhà cười khẩy, bảo: Oai quá đi chứ! Thời ngày xưa quanh đi quẩn lại cũng chỉ thấy bo bo, ngô, khoai, sắn. Ăn mấy thứ của nợ đó vào nó hơi xủng xoảng trong bụng, hơi khó tiêu, nhưng nó không có khả năng giết người. C̣n bây giờ thượng vàng, hạ cám, có tiền là có. Nhưng khốn nạn một điều là không biết, không dám ăn cái ǵ nữa.
Tôi bảo: Đa dạng quá, nên không biết chọn ǵ, ăn ǵ nữa chắc?
Người nhà đáp: Không phải. Đa dạng mà an toàn th́ phước đức quá. Khổ nỗi ở nhà bây giờ cái ǵ cũng là đồ giả cả. Đồ trung ương cũng giả. Đồ địa phương cũng giả. Đồ ngoại nườm nượp tuồn vào các ngả biên giới cũng giả. Đồ nội tuồn ra thị trường cũng giả. Đồ ăn, thức uống, tiền bạc… tất tật mọi thứ trôi nổi trong cuộc sống thường nhật cũng đều giả thật, lẫn lộn. Nói chung là xă hội giả, con người giả. Giả một cách toàn diện. Giả một cách hoàn thiện. Chả biết đàng nào mà lần nữa…
Thấy tôi không trả lời, người đồng hương chung sở lại hỏi toáng.
- Tôi hỏi ông sao không về quê ăn Tết, mà ông lại lạc phạc nghĩ chuyện đâu đâu thế?
- Nghĩ ǵ đâu! Tôi vội chối rồi nh́n người người đồng hương, hỏi lại. – C̣n ông? Ông cũng lọ mọ ở đây làm ǵ?
Anh bạn đồng hương khẽ phảy tay, tặc lưỡi, đáp.
- Về mấy tuần rồi. Vừa sang được vài ngày.
- Sao dở dang thế? Tôi hỏi. – C̣n ít ngày nữa là Tết, sao không ở lại ăn Tết luôn?
- Ăn mấy “quả” rồi. Chán chả buồn chết. Lần đầu về ăn Tết c̣n hoành tráng được một chút. C̣n được tụi nó tay bắt, mặt mừng. Về lần hai, tụi nó nh́n thấy, bảo: Ơ lại về à? Tới lần thứ ba, thứ tư th́ tụi nó chẳng thèm hỏi nữa, mà chỉ nói đổng: Lại về chơi hả? Đám bạn bè cũ, vợ chồng chúng nó đứa nào đứa nấy cũng vục mặt từ sáng tới tối để kiếm ăn. Nể lắm nó cũng chỉ đi chơi, hay tiếp ḿnh một vài buổi. Rủ tụi nó đi chơi nhiều, th́ ḿnh thấy ái ngại. Mà bảo tụi nó đến nhà ḿnh chơi, th́ tụi nó sợ thiên hạ đàm tiếu. Vậy là giữa ḷng quê cha đất tổ nhưng ḿnh như một thằng tị nạn biết nói tiếng Việt. Ḿnh nói chuyện Tây th́ tụi nó chun mũi, bảo xa vời, chỉ ngồi gà gật nghe, rồi ngáp vặt. Mà ḿnh ngồi nghe tụi nó phán chuyện Ta th́ ḿnh cũng như vịt nghe sấm.
Tết Việt Nam bây giờ có cũng như không. Pháo th́ tụi nó cấm tiệt từ bao năm nay, không cho đốt. Đêm giao thừa th́ tụi nó đốt pháo hoa, rồi phát lên cầu truyền h́nh cho toàn dân xem… pháo ngửng. Bánh chưng thời nay th́ chẳng đứa nào thèm gói nữa. Hỏi người nhà, tụi nó bảo: Điên à mà gói? Gạo gạo, nước nước, thịt thịt, lá lá, rồi tùm lum, tà la cả một đống rổ, rá, rồi lọ mọ thâu đêm, suốt sáng chầu chực tới toét mắt để lo trông nồi bánh. Khổ nỗi, bánh trái bây giờ, luộc xong, ngoài việc cho lên bàn thờ để thắp hương cho đúng thủ tục. Xong, lại bỏ xuống. Có bóc ra, mời nhau thật nhiệt t́nh, nể nang lắm người nọ, người kia cũng chỉ chọc chọc, xắn xắn, rồi uể oải nhai cho phải phép. C̣n nếu để tự do, cũng chả ai buồn động đũa tới. Ông tính, Tết, có quả bánh chưng và pháo, là hai hương vị mà những kẻ xa quê như ḿnh thèm khát nhất, nhưng bây giờ tụi nó rửng rưng như người bị hội chứng bội thực. Mà ở nhà bây giờ tụi nó quả đang mắc chứng bội thực thật. Thằng có chức, có quyền th́ tiền của, nhà cửa, đất đai, bổng lộc văi đông, văi tây, văi Nam, văi Bắc, văi Xuôi, văi Ngược, văi Nội, văi Ngoại… văi tứ tung măi không hết. Dân ở nhà gọi đó là: Hiện tượng bội thực của đám quan chức, nhà giàu – Bội thực kiểu Kinh tế thị trường theo định hướng XHCN. Ngược lại đám dân nghèo, có tí đất đai, ruộng vườn, nhà cửa th́ nay bị thằng này đến khoanh, mai thằng kia doạ dẫm để cắt, xắn. Vậy là đổi đời th́ vẫn đổi từng ngày, từng giờ nhưng càng đổi th́ những thằng nghèo lại càng thấy ḿnh tênh hênh giữa trời. Tiền của không có, nên gặp ǵ, có ǵ cũng vội nhét vào miệng. Nhiều thứ biết là ăn vào sẽ làm bạn với… đất, vậy nhưng mọi người vẫn vô tư nhét hết vào miệng. Hỏi, họ đáp gọn lỏn: Ở cái xứ này đến cứt c̣n bị làm giả, hỏi c̣n thứ ǵ không bị giả nữa? Giàu th́ nó hốc vào đồ giả kiểu giàu. Ḿnh nghèo th́ hốc vào đồ giả kiểu nghèo. Xét cho cùng th́ giàu, nghèo ở cái xứ này cũng chung một số phận là đều phải chết v́ sự giả dối cả. Tụi nó “vui vẻ chết như cày xong thửa ruộng” như vậy, ông bảo ḿnh c̣n chuyện ǵ mà nói? Vậy nên Tết nhất cũng chẳng c̣n ư nghĩa mẹ ǵ nữa. Mấy lần đầu về, gần Tết, háo hức lắm. Cứ luôn miệng hỏi bánh chưng. Nghe nhiều, chắc rác tai, nên tụi nó nói như vả vào miệng ḿnh: Rơ quê quá đi. Mấy thứ của nợ đó th́ ăn được bao nhiêu mà lo hoáng lên? Phôn một phát, 5-10 phút sau tụi nó mang tới, có mà vừa ăn, vừa văi ra quần không hết…
Người đồng hương nói, giọng vẻ c̣n ấm ức.
– Mẹ cha nó chứ! Thực ra ḿnh là thằng đi xa, lâu ngày mới được về, lại vào đúng dịp Tết, nên mới thèm khát cái không khí chuẩn bị đón xuân thôi, chứ mấy thứ đó ḿnh ăn được là bao nhiêu…
Người đồng hương khẽ lắc đầu, thở hắt ra, rồi phảy tay, kết thúc buổi “toạ đàm” Tết.
- Cuộc sống ở nhà bây giờ nó bát nháo, lai căng, Tây chẳng ra Tây, Ta chẳng ra Ta, Tầu cũng chẳng ra Tầu. Nói cho nó vuông: Nó là nồi lẩu thập cẩm, trong đó từ sơn hào, hải vị, đến tôm cua, sâu rầy, gịi bọ… đều đủ cả. “đũa” của ông dài, ông tỉnh táo, nhanh tay th́ ông gắp được miếng ngon, ngược lại th́ ông măi măi là thứ sâu bọ. Ḿnh nhập gia lần nào cũng cố thủ vai để tuỳ tục, nhưng dù xuất sắc đến đâu, giữa họ, ḿnh vẫn chỉ là thằng tị nạn ngay trên quê hương ḿnh.
Đau!
Giáp xuân Tân Măo 2011
© Đàn Chim Việt