johnnydan9
02-15-2012, 15:16
Không chỉ nổi tiếng với sắc đẹp mê hồn khiến bao đấng mày râu thầm thương trộm nhớ, bà c̣n khiến nhiều nhà kinh doanh thán phục bởi tài nghệ buôn voi xuyên quốc gia và sự giàu có bậc nhất một thời ở bản Đôn.
Người con gái hồng nhan
Chúng tôi t́nh cờ biết bà Sao Thoong Chăn qua chuyến công tác về bản Đôn để t́m hiểu về nghề săn bắt voi rừng. Thật t́nh cờ và thú vị khi biết, bà là một trong những người cùng thời với “vua” săn voi A Ma Kông (thời hoàng kim của nghề săn bắt và thuần dưỡng voi rừng ở bản Đôn) rồi trở thành thương nhân giàu có, chuyên mua bán voi. Ở cái tuổi 90, bà vẫn c̣n rất minh mẫn hồi tưởng lại quá khứ vàng son, một thời buôn bán voi rừng của ḿnh.
http://media.nguoiduatin.vn/public/data/images/huebt/2012/thang2/tuan4/nhanvat/nguoiduatin-A3.jpg
Một trong số ít ỏi voi rừng thuần được c̣n sót lại ở bản Đôn
Nhờ một người quen dẫn đường, chúng tôi t́m đến nhà bà ở buôn Trí, xă Krongna, bà đang loay hoay dọn dẹp sau nhà. Người con nuôi của bà cho biết, bà không khi nào ngồi yên một chỗ, vui cũng làm, buồn bà cũng làm, bà bảo đó là niềm vui của bà. Thấy khách đến, bà ngừng tay nheo nheo đôi mắt h́nh dung, rồi như nhận ra, Sao Thoong Chăn nở nụ cười tươi mời khách lên nhà. Cái tuổi ngấp nghé 90 cũng chỉ làm mái đầu bà điểm sương, khuôn mặt hiền từ phúc hậu, da dẻ hồng hào, trừ đôi tai hơi nặng, mọi cử chỉ lời nói nơi bà c̣n rất hoạt bát.
Trong lúc tṛ chuyện, bà hay cười, có lẽ đă rất lâu rồi mới có dịp hồi tưởng lại quá khứ, nên bà kể lại chuyện như giữ chân khách. Chả trách người già trong bản thường nói Sao Thoong Chăn là người mến khách.
Bà là người gốc Lào, gần như là thế hệ đầu tiên đến bản Đôn, nên chưa biết hết tiếng Kinh. Ai gặp bà, phải nói chậm răi bà mới hiểu được cái bụng để trả lời. Chúng tôi phải nhờ người phiên dịch rồi tỉ mẩn ghi lại từng câu chữ, mới xâu chuỗi lại cuộc đời không kém phần dữ dội của người con gái hồng nhan.
Nhà Sao Thoong Chăn nghèo, thuở bé đă phải chấp nhận cảnh bôn ba cùng mẹ xuôi ngược theo ḍng Sêrepôk kiếm sống. Rồi hoàn cảnh mưu sinh đưa bước chân mẹ con Sao Thoong Chăn đến vùng bản Đôn. Bà kể rằng, lúc đến bản Đôn bà khoảng 12 - 13 tuổi, đất khách quê người, mẹ con phận gái, lại phải t́m cách mưu sinh bằng đủ nghề.
Thời gian qua đi, thấy nơi đây đất rộng, người đông, có thể sống lâu dài, mẹ con quyết định dựng lều để "an cư lạc nghiệp". Thế nhưng, cuộc sống ở đây lại khắc nghiệt hơn những ǵ mẹ con bà nghĩ. Không nghề nghiệp, hai mẹ con phải gơ cửa từng nhà xin làm thuê, lên rẫy đào củ ḿ, lội suối bắt cá t́m kế sinh nhai, bám trụ với cuộc sống.
Năm tháng qua đi, Sao Thoong Chăn càng lớn càng xinh đẹp, khiến cho bao trai bản ḍm ngó, ngỏ lời nhưng bà vẫn lắc đầu từ chối. Bước ngoặt cuộc đời của bà là khi t́nh cờ nghe được câu chuyện của “vua” săn voi A Ma Kông, với những chiến tích lừng lẫy, thuần phục hàng trăm con voi, tiếng danh vang vọng vượt khỏi núi rừng bản Đôn.
Nữ lái buôn xuyên quốc gia
Chuyện A Ma Kông là một huyền thoại sống về săn bắt và thuần dưỡng voi rừng nổi tiếng trong bản th́ khỏi cần nói. Thế nhưng, chuyện Sao Thoong Chăn có nảy sinh ư định sẽ sống chết bằng nghề với voi th́ lúc đó dường như là câu chuyện quá lạ lẫm. Bởi, ngày đó ở bản Đôn phụ nữ chỉ biết ở nhà dệt vải, hầu hạ chồng, c̣n đàn ông chỉ biết đóng khố, vác cuộn dây da trâu rong ruổi trong rừng sâu York Đôn đi bắt voi. Vậy nên phận gái như bà nghĩ ra cái nghề buôn voi là quá táo bạo và ngoài sức tưởng tượng của mọi người. Ngay cả chính người mẹ của bà khi biết chuyện cũng nhảy cẫng lên như giẫm phải gai rừng.
http://media.nguoiduatin.vn/public/data/images/huebt/2012/thang2/tuan4/nhanvat/nguoiduatin-A2.jpg
Bà Sao Thoong Chăn kể lại quá khứ một thời buôn voi
Con gái bằng này tuổi ở trong bản đă có con bồng, cháu bế th́ đứa con gái xinh đẹp, nết na của ḿnh lại vẫn lẻ bóng đi về, giờ thêm nghề lạ lùng nữa th́ thật không thể chấp nhận được. Vậy nhưng, bất chấp ư kiến phản đối, bà vẫn kiên quyết đi theo nghề đă chọn.
Bản Đôn thời đó ra ngơ là gặp voi, voi nhiều như cây cà chít trong rừng. Chiều đến, từng đàn voi tập trung ra bến nước sông Sêrepôk, hồ Đắk Min giong ṿi hút, phun nước trắng trời, đùa giỡn làm náo nhiệt cả một vùng sông nước giữa rừng già. Đàn voi ở bản có lúc c̣n nhiều hơn cả dân số của buôn làng. Tất cả các trai làng lớn lên cũng không làm cái nghề ǵ khác ngoài luyện tập sức khỏe để vào rừng bắt voi.
Tuy nhiên, nghề buôn voi th́ ít người dân nào trong bản nghĩ tới. Hay nói cách khác, hai từ kinh doanh là một điều ǵ đó quá xa xỉ, vượt ra khỏi tư duy mông muội của người dân bản Đôn thời bấy giờ, mà chỉ riêng Sao Thoong Chăn mới dám nghĩ và làm được. Thậm chí là phất lên trở thành một thương nhân nức tiếng vang danh vượt khỏi núi rừng Tây Nguyên.
Có thể nói, Sao Thoong Chăn là người rất thức thời khi nắm bắt ngay cơ hội và nhận thấy tiềm năng của bản Đôn. Đây là một trong những điểm giao thương quan trọng của 3 nước Đông Dương ngày xưa trên tuyến đường sông Sêrepôk. Đặc biệt, qua tiếp xúc với nhiều lính thực dân sang đô hộ, bà đă biết được nhu cầu mua voi của nhiều thương lái nước ngoài nên nắm bắt ngay cơ hội làm ăn.
Lúc đầu, bà chỉ buôn bán voi nhỏ lẻ, buôn bán qua tay với nhiều người dân trong bản Đôn kiếm chút lời. Dần dà, khi đă có nghề trong tay, bà mở rộng mạng lưới buôn bán voi ra các nước Lào, Thái Lan, Campuchia rồi sang cả châu Phi, châu Âu. Chuyến đi nhớ nhất của bà là đưa voi vượt đại trùng dương ṛng ră hơn 3 tháng trời mới đến được nước Pháp.
Bà kể, lần ấy, có một vị tướng Pháp đang cai trị ở buôn Đôn thích voi và qua mối lái rất thích tính cách làm ăn ṣng phẳng, giữ chữ tín của bà, nên cứ nhất quyết yêu cầu bằng mọi giá, tốn kém đến mấy bà cũng phải đưa bằng được voi từ bản Đôn qua Pháp. Đây là chuyến đi khó nhất của bà v́ suốt 3 tháng trời, đi theo hộ tống voi, mang thức ăn, chăm sóc, lênh đênh trên biển mới đưa được voi sang Pháp, Sao Thoong Chăn hồi tưởng lại.
Sau lần đó, bà càng được tiếng thơm, nhiều thương lái khắp nơi đổ về hợp tác làm ăn và bà được nhiều người biết đến thêm một tên gọi nữa là người phụ nữ tài sắc, giàu có bậc nhất ở bản Đôn, sánh ngang cùng “vua” săn voi A Ma Kông. Những người già ở bản Đôn c̣n kể với chúng tôi rằng, thuở đó, ở bản Đôn chỉ có hai người giàu nhất, một người đàn ông, một người đàn bà. Nếu A Ma Kông là người giàu v́ bắt voi trên rừng th́ dưới bản là Sao Thoong Chăn giàu v́ nghề buôn voi xuyên quốc gia.
Cuối đời lẻ bóng
Trên bức tường nhà người con nuôi hiện treo rất nhiều ảnh của Sao Thoong Chăn thời con gái. Chậm răi lấy tấm h́nh mà thấy ưng cái bụng nhất, bà kể: Đây là ảnh do ông Thiệu (Tổng thống chế độ Sài G̣n cũ Nguyễn Văn Thiệu) chụp cho đấy. Chẳng là, thời đó mỗi khi lên bản Đôn thưởng ngoạn, v́ mến mộ tài sắc của bà, nên viên Tổng thống này thường ghé chơi, rồi cho người chụp ảnh lưu niệm cùng bà.
Là người giàu có bậc nhất ở bản Đôn nhưng tính t́nh bà rất ḥa đồng, tốt bụng, hay giúp đỡ người khác. Ai thiếu muối, thiếu gạo đến vay mượn bà cho luôn không toan tính, rồi bà lại nhận những trẻ bị bỏ rơi trong bản làm con, nuôi nấng thành người. Hiện tại trong ngôi nhà ở buôn Trí, bà vẫn ở với người con nuôi người Mnông. Số phận nghiệt ngă lớn nhất của đời bà lại chính v́ bà quá giỏi và sắc nước hương trời. Tuổi trẻ miệt mài rong ruổi lập danh, cuối đời bà vẫn một ḿnh đơn bóng. Trải qua quá nhiều biến động, số phận cuộc đời không b́nh lặng của người phụ nữ tài ba bậc nhất bản Đôn giờ lại trở về với nếp đời thường cùng con cháu.
Qua bao thăng trầm gần trọn một thế kỷ, trên nếp mặt nhăn nheo, hằn vết chân chim, ánh mắt của bà vẫn đau đáu khi nghĩ về một thời quá văng hoàng kim. Giờ cuối đời, dù sống trong cảnh con cháu đông đủ nhưng bà vẫn thiếu hơi ấm của một người đàn ông bên cạnh. Nhưng niềm vui tuổi xế chiều lớn nhất của bà lúc này, chính là đứa con nuôi mà năm tháng bà đă nhận làm mẹ đỡ đầu.
Kỳ Anh
Người con gái hồng nhan
Chúng tôi t́nh cờ biết bà Sao Thoong Chăn qua chuyến công tác về bản Đôn để t́m hiểu về nghề săn bắt voi rừng. Thật t́nh cờ và thú vị khi biết, bà là một trong những người cùng thời với “vua” săn voi A Ma Kông (thời hoàng kim của nghề săn bắt và thuần dưỡng voi rừng ở bản Đôn) rồi trở thành thương nhân giàu có, chuyên mua bán voi. Ở cái tuổi 90, bà vẫn c̣n rất minh mẫn hồi tưởng lại quá khứ vàng son, một thời buôn bán voi rừng của ḿnh.
http://media.nguoiduatin.vn/public/data/images/huebt/2012/thang2/tuan4/nhanvat/nguoiduatin-A3.jpg
Một trong số ít ỏi voi rừng thuần được c̣n sót lại ở bản Đôn
Nhờ một người quen dẫn đường, chúng tôi t́m đến nhà bà ở buôn Trí, xă Krongna, bà đang loay hoay dọn dẹp sau nhà. Người con nuôi của bà cho biết, bà không khi nào ngồi yên một chỗ, vui cũng làm, buồn bà cũng làm, bà bảo đó là niềm vui của bà. Thấy khách đến, bà ngừng tay nheo nheo đôi mắt h́nh dung, rồi như nhận ra, Sao Thoong Chăn nở nụ cười tươi mời khách lên nhà. Cái tuổi ngấp nghé 90 cũng chỉ làm mái đầu bà điểm sương, khuôn mặt hiền từ phúc hậu, da dẻ hồng hào, trừ đôi tai hơi nặng, mọi cử chỉ lời nói nơi bà c̣n rất hoạt bát.
Trong lúc tṛ chuyện, bà hay cười, có lẽ đă rất lâu rồi mới có dịp hồi tưởng lại quá khứ, nên bà kể lại chuyện như giữ chân khách. Chả trách người già trong bản thường nói Sao Thoong Chăn là người mến khách.
Bà là người gốc Lào, gần như là thế hệ đầu tiên đến bản Đôn, nên chưa biết hết tiếng Kinh. Ai gặp bà, phải nói chậm răi bà mới hiểu được cái bụng để trả lời. Chúng tôi phải nhờ người phiên dịch rồi tỉ mẩn ghi lại từng câu chữ, mới xâu chuỗi lại cuộc đời không kém phần dữ dội của người con gái hồng nhan.
Nhà Sao Thoong Chăn nghèo, thuở bé đă phải chấp nhận cảnh bôn ba cùng mẹ xuôi ngược theo ḍng Sêrepôk kiếm sống. Rồi hoàn cảnh mưu sinh đưa bước chân mẹ con Sao Thoong Chăn đến vùng bản Đôn. Bà kể rằng, lúc đến bản Đôn bà khoảng 12 - 13 tuổi, đất khách quê người, mẹ con phận gái, lại phải t́m cách mưu sinh bằng đủ nghề.
Thời gian qua đi, thấy nơi đây đất rộng, người đông, có thể sống lâu dài, mẹ con quyết định dựng lều để "an cư lạc nghiệp". Thế nhưng, cuộc sống ở đây lại khắc nghiệt hơn những ǵ mẹ con bà nghĩ. Không nghề nghiệp, hai mẹ con phải gơ cửa từng nhà xin làm thuê, lên rẫy đào củ ḿ, lội suối bắt cá t́m kế sinh nhai, bám trụ với cuộc sống.
Năm tháng qua đi, Sao Thoong Chăn càng lớn càng xinh đẹp, khiến cho bao trai bản ḍm ngó, ngỏ lời nhưng bà vẫn lắc đầu từ chối. Bước ngoặt cuộc đời của bà là khi t́nh cờ nghe được câu chuyện của “vua” săn voi A Ma Kông, với những chiến tích lừng lẫy, thuần phục hàng trăm con voi, tiếng danh vang vọng vượt khỏi núi rừng bản Đôn.
Nữ lái buôn xuyên quốc gia
Chuyện A Ma Kông là một huyền thoại sống về săn bắt và thuần dưỡng voi rừng nổi tiếng trong bản th́ khỏi cần nói. Thế nhưng, chuyện Sao Thoong Chăn có nảy sinh ư định sẽ sống chết bằng nghề với voi th́ lúc đó dường như là câu chuyện quá lạ lẫm. Bởi, ngày đó ở bản Đôn phụ nữ chỉ biết ở nhà dệt vải, hầu hạ chồng, c̣n đàn ông chỉ biết đóng khố, vác cuộn dây da trâu rong ruổi trong rừng sâu York Đôn đi bắt voi. Vậy nên phận gái như bà nghĩ ra cái nghề buôn voi là quá táo bạo và ngoài sức tưởng tượng của mọi người. Ngay cả chính người mẹ của bà khi biết chuyện cũng nhảy cẫng lên như giẫm phải gai rừng.
http://media.nguoiduatin.vn/public/data/images/huebt/2012/thang2/tuan4/nhanvat/nguoiduatin-A2.jpg
Bà Sao Thoong Chăn kể lại quá khứ một thời buôn voi
Con gái bằng này tuổi ở trong bản đă có con bồng, cháu bế th́ đứa con gái xinh đẹp, nết na của ḿnh lại vẫn lẻ bóng đi về, giờ thêm nghề lạ lùng nữa th́ thật không thể chấp nhận được. Vậy nhưng, bất chấp ư kiến phản đối, bà vẫn kiên quyết đi theo nghề đă chọn.
Bản Đôn thời đó ra ngơ là gặp voi, voi nhiều như cây cà chít trong rừng. Chiều đến, từng đàn voi tập trung ra bến nước sông Sêrepôk, hồ Đắk Min giong ṿi hút, phun nước trắng trời, đùa giỡn làm náo nhiệt cả một vùng sông nước giữa rừng già. Đàn voi ở bản có lúc c̣n nhiều hơn cả dân số của buôn làng. Tất cả các trai làng lớn lên cũng không làm cái nghề ǵ khác ngoài luyện tập sức khỏe để vào rừng bắt voi.
Tuy nhiên, nghề buôn voi th́ ít người dân nào trong bản nghĩ tới. Hay nói cách khác, hai từ kinh doanh là một điều ǵ đó quá xa xỉ, vượt ra khỏi tư duy mông muội của người dân bản Đôn thời bấy giờ, mà chỉ riêng Sao Thoong Chăn mới dám nghĩ và làm được. Thậm chí là phất lên trở thành một thương nhân nức tiếng vang danh vượt khỏi núi rừng Tây Nguyên.
Có thể nói, Sao Thoong Chăn là người rất thức thời khi nắm bắt ngay cơ hội và nhận thấy tiềm năng của bản Đôn. Đây là một trong những điểm giao thương quan trọng của 3 nước Đông Dương ngày xưa trên tuyến đường sông Sêrepôk. Đặc biệt, qua tiếp xúc với nhiều lính thực dân sang đô hộ, bà đă biết được nhu cầu mua voi của nhiều thương lái nước ngoài nên nắm bắt ngay cơ hội làm ăn.
Lúc đầu, bà chỉ buôn bán voi nhỏ lẻ, buôn bán qua tay với nhiều người dân trong bản Đôn kiếm chút lời. Dần dà, khi đă có nghề trong tay, bà mở rộng mạng lưới buôn bán voi ra các nước Lào, Thái Lan, Campuchia rồi sang cả châu Phi, châu Âu. Chuyến đi nhớ nhất của bà là đưa voi vượt đại trùng dương ṛng ră hơn 3 tháng trời mới đến được nước Pháp.
Bà kể, lần ấy, có một vị tướng Pháp đang cai trị ở buôn Đôn thích voi và qua mối lái rất thích tính cách làm ăn ṣng phẳng, giữ chữ tín của bà, nên cứ nhất quyết yêu cầu bằng mọi giá, tốn kém đến mấy bà cũng phải đưa bằng được voi từ bản Đôn qua Pháp. Đây là chuyến đi khó nhất của bà v́ suốt 3 tháng trời, đi theo hộ tống voi, mang thức ăn, chăm sóc, lênh đênh trên biển mới đưa được voi sang Pháp, Sao Thoong Chăn hồi tưởng lại.
Sau lần đó, bà càng được tiếng thơm, nhiều thương lái khắp nơi đổ về hợp tác làm ăn và bà được nhiều người biết đến thêm một tên gọi nữa là người phụ nữ tài sắc, giàu có bậc nhất ở bản Đôn, sánh ngang cùng “vua” săn voi A Ma Kông. Những người già ở bản Đôn c̣n kể với chúng tôi rằng, thuở đó, ở bản Đôn chỉ có hai người giàu nhất, một người đàn ông, một người đàn bà. Nếu A Ma Kông là người giàu v́ bắt voi trên rừng th́ dưới bản là Sao Thoong Chăn giàu v́ nghề buôn voi xuyên quốc gia.
Cuối đời lẻ bóng
Trên bức tường nhà người con nuôi hiện treo rất nhiều ảnh của Sao Thoong Chăn thời con gái. Chậm răi lấy tấm h́nh mà thấy ưng cái bụng nhất, bà kể: Đây là ảnh do ông Thiệu (Tổng thống chế độ Sài G̣n cũ Nguyễn Văn Thiệu) chụp cho đấy. Chẳng là, thời đó mỗi khi lên bản Đôn thưởng ngoạn, v́ mến mộ tài sắc của bà, nên viên Tổng thống này thường ghé chơi, rồi cho người chụp ảnh lưu niệm cùng bà.
Là người giàu có bậc nhất ở bản Đôn nhưng tính t́nh bà rất ḥa đồng, tốt bụng, hay giúp đỡ người khác. Ai thiếu muối, thiếu gạo đến vay mượn bà cho luôn không toan tính, rồi bà lại nhận những trẻ bị bỏ rơi trong bản làm con, nuôi nấng thành người. Hiện tại trong ngôi nhà ở buôn Trí, bà vẫn ở với người con nuôi người Mnông. Số phận nghiệt ngă lớn nhất của đời bà lại chính v́ bà quá giỏi và sắc nước hương trời. Tuổi trẻ miệt mài rong ruổi lập danh, cuối đời bà vẫn một ḿnh đơn bóng. Trải qua quá nhiều biến động, số phận cuộc đời không b́nh lặng của người phụ nữ tài ba bậc nhất bản Đôn giờ lại trở về với nếp đời thường cùng con cháu.
Qua bao thăng trầm gần trọn một thế kỷ, trên nếp mặt nhăn nheo, hằn vết chân chim, ánh mắt của bà vẫn đau đáu khi nghĩ về một thời quá văng hoàng kim. Giờ cuối đời, dù sống trong cảnh con cháu đông đủ nhưng bà vẫn thiếu hơi ấm của một người đàn ông bên cạnh. Nhưng niềm vui tuổi xế chiều lớn nhất của bà lúc này, chính là đứa con nuôi mà năm tháng bà đă nhận làm mẹ đỡ đầu.
Kỳ Anh