vuitoichat
06-24-2012, 10:40
Nói đến nhạc sĩ Phạm Duy, h́nh như bất cứ một người Việt Nam nào trên bốn mươi tuổi không ai là không ít nhất đôi lần nghe và yêu nhạc của ông.
http://www.rfa.org/vietnamese/pham-duy-305.jpg
Nhạc sĩ Phạm Duy chụp tại một ruộng lúa ở vùng Lạng Sơn năm 2007.
-Photo courtesy of Phạm Duy 2010.
Trên một ngàn ca khúc của ông sáng tác trong gần 3/4 thế kỷ là minh chứng hùng hồn nhất cho một tài năng âm nhạc Việt Nam. Nếu nói ông là cây cổ thụ trong khu vườn âm nhạc Việt cũng không có ǵ quá đáng, bởi những giá trị của các tác phẩm ông sáng tác đă được xác định từ nhiều chục năm qua.
Phạm Duy tên thật là Phạm Duy Cẩn, sinh năm 1921 tại phố Hàng Cót Hà Nội. Năm 1936 ông theo học trung học tại trường Thăng Long, một ngôi trường thành lập trong thời kỳ kháng chiến. Thầy dạy ông lúc ấy có cả ông Vơ Nguyên Giáp và nhà thơ Quang Dũng là bạn đồng lớp trong thời gian này. Đây cũng là mối tương duyên khiến ông ấp ủ và phổ nhạc bài thơ nổi tiếng “Đôi mắt người Sơn Tây” của nhà thơ Quang Dũng.
http://www.rfa.org/vietnamese/pham-duy-180.jpg/image
Nhạc sĩ Phạm Duy. H́nh chụp năm 1937. Photo courtesy of Phạm Duy 2010.
<IFRAME SRC="http://jumbofiles.com/embedmp3-ykk62yvoykbb/Mac Lam - RFA.mp3.html" FRAMEBORDER=0 MARGINWIDTH=0 MARGINHEIGHT=0 SCROLLING=NO WIDTH=270 HEIGHT=24></IFRAME>
Phạm Duy từng có kinh nghiệm trong lĩnh vực hội họa tuy sau đó ông không theo đuổi bộ môn này. Ông là bạn đồng lớp của họa sĩ Bùi Xuân Phái nhưng sau đó bỏ dở trường Cao Đẳng Mỹ Thuật Đông Dương và gia nhập Việt Minh với cây đàn ghi ta trên tay. Những tác phẩm viết về kháng chiến, cách mạng của Phạm Duy trong thời kỳ này đă làm tên tuổi ông được chú ư nhưng cũng bắt đầu gây rắc rối cho ông khi cách mạng xem loại nhạc do ông sáng tác mang đậm chất ủy mị và Việt Minh không chấp nhận.
Cảm thấy nguy hiểm cho sinh mạng của ḿnh Phạm Duy dinh tê về thành và di cư vào Nam để từ đó hàng loạt nhạc phẩm ra đời mang tên tuổi của ông lên tận đỉnh vinh quang của một nhạc sĩ. Nhạc của ông ảnh hưởng sâu đậm trên mọi tầng lớp từ học sinh, sinh viên cho tới quân đội, công chức ngay cả những người nông dân không biết ǵ về nhạc cũng biết đến ông qua các ca khúc phát thanh trên hệ thống truyền thanh của miền Nam từ năm 1954 cho tới khi Sài G̣n hoàn toàn sụp đổ.
Từ năm 1975 cho tới nhiều năm sau đó nhà nước Việt Nam đă thẳng thắn xem ông là một người phản bội và nhạc của ông bị cấm phổ biến hoàn toàn. Tuy nhiên tới năm 2005 nhà nước chính thức cho phép ông về định cư tại Việt Nam và đồng thời khoảng 50 ca khúc của ông được cấp giấy phép phổ biến trong nước qua nhà xuất bản Phương Nam.
Trong những năm cuối đời ông dành công sức cho tác phẩm “Minh họa Kiều” phổ nhạc từ tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du. Cho tới nay tác phẩm này vẫn chưa hoàn thành và đó là mối lo nghĩ của nhạc sĩ khi quỹ thời gian của ông không c̣n nhiều nữa.
Hôm nay chúng tôi được nhạc sĩ bày tỏ đôi điều về cuộc trở về nơi chôn nhau cắt rốn như một chia sẻ những trăn trở mà nhiều năm qua ông canh cánh…..
Muốn điều hợp lại xă hội
http://www.rfa.org/vietnamese/pham-duy-200.jpg/image
Nhạc sĩ Phạm Duy tại B́nh Trị Thiên năm 1948. Photo courtesy of Phạm Duy 2010.
Nhạc sĩ Phạm Duy: Từ lúc tôi bắt đầu bước chân vào âm nhạc vào năm 1942 cho đến bây giờ là 2012 rồi, tôi không có một chút ǵ thay đổi trong đường lối làm việc. Chỉ có thời đại của ḿnh, của nước Việt Nam ḿnh nó thay đổi nhiều quá. Hiểu theo nghĩa là từ thực dân qua tới thời kỳ cách mạng độc lập, xong rồi tới thời kỳ bị các cường quốc cắt đôi nước Việt ḿnh, nó không đánh được với nhau th́ nó để cho ḿnh đánh nhau.
Nó chia ḿnh làm hai nước, rồi đến khi ḿnh thống nhất được đất nước rồi nhưng ḷng người không thống nhất. Trong tất cả những điều đó th́ tôi gần như là một trong những người bị làm nạn nhân của thời cuộc, thành thử ra tôi không thay đổi ǵ cả. Đường lối của tôi khi bắt đầu làm âm nhạc th́ tôi là người muốn điều hợp lại xă hội và điều hợp lại con người đúng như ông Khổng Tử đă chủ trương như vậy. Đến bây giờ ngồi ngẫm lại th́ gần một ngh́n bài của tôi soạn ra không đi ra khỏi cái ư định thống nhất ḷng người và đồng thời điều hợp xă hội.
Mặc Lâm: Vâng. Thưa nhạc sĩ, ông có thể cho biết rơ một chút về cái khái niệm mà ông vừa nói là “điều hợp xă hội” th́ có thể hiểu như thế nào?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Tôi đưa ra một câu nói thôi: “Khóc cười theo mệnh nước nổi trôi” đất nước bơ vơ, nó rối bù đi th́ tôi phải khóc thôi. Lúc nào mà đoàn kết th́ tôi cười theo. Khóc cười theo mệnh nước. Cái xă hội ḿnh nó rối tung lên như vậy th́ làm sao mà ḿnh …. thành thử tôi nghĩ rằng vấn đề là … Các anh yêu tôi th́ nói là tôi có sự nghiệp hơi đầy đủ, hơi lớn một tí đấy, nhưng mà riêng tôi th́ tôi thấy cho đến giờ phút này th́ tôi hoàn toàn thất bại. Bởi v́ đất nước đă thống nhất rồi mà ḷng người th́ không thống nhất, thành thử đại khái nếu mà tôi có chết đi th́ tôi hăy c̣n gần như là tôi không được thỏa măn.
Mặc Lâm: Vâng. Đó là nỗi buồn và một cái ǵ đó rất là…
Nhạc sĩ Phạm Duy: Một nỗi buồn? Sự thực tôi không buồn đâu. Tôi thản nhiên lắm. Bây giờ tôi 92 tuổi đầu rồi tôi c̣n buồn làm cái ǵ nữa.
Ḷng người chưa thống nhất
http://www.rfa.org/vietnamese/pham-duy-250.jpg/image
Phạm Duy và gia đ́nh thực hiện Minh Họa Truyện Kiều Phần 2. Photo courtesy of Phạm Duy 2010.
Mặc Lâm: Nhạc sĩ Phạm Duy gắn liền cuộc đời của ḿnh với những nổi trôi của đất nước như vậy, th́ xin được hỏi ông nếu lịch sử thiếu vắng những nổi trôi th́ Phạm Duy sẽ ra sao và ḍng nhạc của ông sẽ ra sao ạ?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Không có những cái đó sẽ không có Phạm Duy nữa.
Mặc Lâm: Nhưng tại sao khi đất nước đă ḥa b́nh, đă thống nhất cả hai miền mà cái nổi trôi ấy, cái không thể hiểu nhau ấy vẫn hiện diện cả trong lẫn ngoài đất nước, thưa nhạc sĩ?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Không. Giản dị lắm. Anh muốn biết tại sao th́ anh hỏi thẳng chính quyền ấy. Anh phải hỏi thẳng chính quyền tại sao lại như thế?
Mặc Lâm: Tuy không nói ra nhưng rất nhiều người tại hải ngoại vẫn theo dơi sinh hoạt của nhạc sĩ rất đều đặn. Trong những lần ông ra mắt những CD hay các chương tŕnh nhạc thính pḥng từ Sài G̣n ra Hà Nội, Nhạc sĩ có hạnh phúc lắm hay không khi được đứng trên sân khấu tại quê hương? Nhiều người muốn biết cảm giác của ông có thay đổi ǵ so với trước đây khi ông bắt đầu sự nghiệp âm nhạc của ḿnh.
Nhạc sĩ Phạm Duy: Th́ bây giờ đây anh xem. Tôi ở trong nước, tôi ở ngoài Hà Nội, tôi phải đi vào trong Nam. Rồi tôi lại phải bỏ trong Nam đi ra ngoại quốc. Ra ngoại quốc rồi lại trở về, thành thử tôi không có thay đổi ǵ cả, mà mỗi lần đi như vậy th́ tôi chỉ đi lánh nạn thôi, lánh nạn đấy, thành thử tôi không thay đổi ǵ cả.
Giản dị lắm. Anh muốn biết tại sao th́ anh hỏi thẳng chính quyền ấy. Anh phải hỏi thẳng chính quyền tại sao lại như thế?
Nhạc sĩ Phạm Duy
Mặc Lâm: Bảy mươi năm đă trôi qua và hiện nay nhạc sĩ vẫn tiếp tục công tŕnh cuối cùng của ḿnh đó là tác phẩm “Minh họa Kiều”, xin ông cho biết là đứa con út này hiện giờ ra sao rồi, thưa nhạc sĩ?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Hiện nay th́ những phần xong từ trước khi c̣n ở hải ngoại th́ đă được tŕnh bày khắp thế giới rồi, ở Paris, ở bên Đông Đức, Tây Đức, ở khắp nơi rồi… c̣n những phần về sau này mà tôi mới sáng tác th́ chưa thu thanh được. Con tôi – Duy Cường nó bận quá, nó không đủ th́ giờ để làm ḥa âm, và đồng thời người hát cũng không có ai. Thành thử nếu mà tôi có chết đi th́ nó sẽ trở thành một tác phẩm bị bỏ dở thôi.
Mặc Lâm: Tôi c̣n nhớ có một bản nhạc mà khi xưa đă gây tranh căi là có nên lấy nó làm quốc ca hay không là bản “Việt Nam! Việt Nam!” của ông. Ông có muốn chia sẻ ǵ thêm về bài hát này?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Anh nhớ lại từng chữ từng câu trong bài “Việt Nam! Việt Nam!”. Tại sao đầu đề lại hai chữ “Việt Nam! Việt Nam!”? Bởi v́ nước Việt Nam ḿnh bị chia làm hai, thành hai thứ “Việt Nam – Việt Nam”. Bây giờ chỉ có một Việt Nam thôi th́ tốt hơn. Trong khi đó tôi xưng tụng một nước Việt Nam như vậy, trong đó th́ “t́nh yêu đây là khí giới” mà, hai bên vẫn c̣n nghi kỵ nhau, vẫn chưa bắt tay nhau. Thành thử vấn đề là “ḷng người chưa thống nhất mà đất nước thống nhất rồi”.
Chỉ muốn làm thinh
http://www.rfa.org/vietnamese/pham-duy-2-200.jpg/image
Nữ ca sĩ Thái Hằng và nhạc sĩ Phạm Duy trong ngày cưới tại Thanh Hóa năm 1949. Photo courtesy of Phạm Duy 2010.
Mặc Lâm: Trở về Việt Nam là ước vọng cuối cùng của ông đă được thực hiện, nhạc sĩ có hài ḷng với sự trở về này sau bảy năm sống và đi khắp nơi trên lănh thổ h́nh chữ S hay không ạ?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Tôi về đây nói cho ngay ra th́ tôi phải về đất nước v́ lẽ dĩ nhiên người già cũng như lá rụng về cội, như cá lội về nguồn thôi. Lúc mà tôi về đây th́ tôi cũng không có ư định ǵ khác hơn là về hưu. Người ta hỏi tôi về đây ông có ư định làm ǵ, th́ tôi bảo tôi về đây th́ thích làm thinh thôi, tôi không muốn nói năng ǵ cả nữa. Không may là vấn đề tất cả tác phẩm của tôi bán cho nhà xuất bản th́ mỗi lần nhà xuất bản họ in hay là họ tổ chức đại nhạc hội th́ tôi lại phải ra mắt, hóa ra ḿnh muốn làm thinh mà nhà xuất bản cứ thích tôi lại làm ồn lên thôi.
Tôi về đây nói cho ngay ra th́ tôi phải về đất nước v́ lẽ dĩ nhiên người già cũng như lá rụng về cội, như cá lội về nguồn thôi.
Nhạc sĩ Phạm Duy
Mặc Lâm: Nhưng mà đó là xuất phát từ t́nh yêu thương một nhạc sĩ, một cây nhạc cổ thụ của Việt Nam, như vậy có ǵ đáng trách đâu!
Nhạc sĩ Phạm Duy: Không! Không! Không! Tôi không phê b́nh ai bảo tại sao tôi làm ồn đâu. Nói như vậy nhưng tôi không trách ai cả. Chỉ có vấn đề là tôi là một người đă 92 tuổi đầu rồi th́ tôi nên làm thinh thôi, nhưng mà khổ nhất là tôi vẫn c̣n phải hoạt động, vẫn phải đi quảng cáo, làm dĩa hát, rồi phải bán, thành thử khổ một nỗi là tôi bị mang tiếng làm ồn quá, sợ làm phiền thôi.
Mặc Lâm: Vâng!
Quư vị vừa theo dơi một vài chia sẻ với nhạc sĩ Phạm Duy. Đáng ra bài phỏng vấn này được giữ lại cho tới khi nhạc sĩ qua đời nhưng chúng tôi quyết định cho nó xuất hiện v́ nếu không, chắc ông không c̣n dịp nghe những phản hồi của người yêu nhạc của ông sau khi nghe những tŕnh bày khá thiết tha của nhạc sĩ trong bài phỏng vấn này…
Một lần nữa xin cảm ơn người nhạc sĩ tài hoa và xin chúc ông luôn giữ ḷng thanh thản trong những ngày tháng sắp tới.
Mặc Lâm, biên tập viên RFA
http://www.rfa.org/vietnamese/pham-duy-305.jpg
Nhạc sĩ Phạm Duy chụp tại một ruộng lúa ở vùng Lạng Sơn năm 2007.
-Photo courtesy of Phạm Duy 2010.
Trên một ngàn ca khúc của ông sáng tác trong gần 3/4 thế kỷ là minh chứng hùng hồn nhất cho một tài năng âm nhạc Việt Nam. Nếu nói ông là cây cổ thụ trong khu vườn âm nhạc Việt cũng không có ǵ quá đáng, bởi những giá trị của các tác phẩm ông sáng tác đă được xác định từ nhiều chục năm qua.
Phạm Duy tên thật là Phạm Duy Cẩn, sinh năm 1921 tại phố Hàng Cót Hà Nội. Năm 1936 ông theo học trung học tại trường Thăng Long, một ngôi trường thành lập trong thời kỳ kháng chiến. Thầy dạy ông lúc ấy có cả ông Vơ Nguyên Giáp và nhà thơ Quang Dũng là bạn đồng lớp trong thời gian này. Đây cũng là mối tương duyên khiến ông ấp ủ và phổ nhạc bài thơ nổi tiếng “Đôi mắt người Sơn Tây” của nhà thơ Quang Dũng.
http://www.rfa.org/vietnamese/pham-duy-180.jpg/image
Nhạc sĩ Phạm Duy. H́nh chụp năm 1937. Photo courtesy of Phạm Duy 2010.
<IFRAME SRC="http://jumbofiles.com/embedmp3-ykk62yvoykbb/Mac Lam - RFA.mp3.html" FRAMEBORDER=0 MARGINWIDTH=0 MARGINHEIGHT=0 SCROLLING=NO WIDTH=270 HEIGHT=24></IFRAME>
Phạm Duy từng có kinh nghiệm trong lĩnh vực hội họa tuy sau đó ông không theo đuổi bộ môn này. Ông là bạn đồng lớp của họa sĩ Bùi Xuân Phái nhưng sau đó bỏ dở trường Cao Đẳng Mỹ Thuật Đông Dương và gia nhập Việt Minh với cây đàn ghi ta trên tay. Những tác phẩm viết về kháng chiến, cách mạng của Phạm Duy trong thời kỳ này đă làm tên tuổi ông được chú ư nhưng cũng bắt đầu gây rắc rối cho ông khi cách mạng xem loại nhạc do ông sáng tác mang đậm chất ủy mị và Việt Minh không chấp nhận.
Cảm thấy nguy hiểm cho sinh mạng của ḿnh Phạm Duy dinh tê về thành và di cư vào Nam để từ đó hàng loạt nhạc phẩm ra đời mang tên tuổi của ông lên tận đỉnh vinh quang của một nhạc sĩ. Nhạc của ông ảnh hưởng sâu đậm trên mọi tầng lớp từ học sinh, sinh viên cho tới quân đội, công chức ngay cả những người nông dân không biết ǵ về nhạc cũng biết đến ông qua các ca khúc phát thanh trên hệ thống truyền thanh của miền Nam từ năm 1954 cho tới khi Sài G̣n hoàn toàn sụp đổ.
Từ năm 1975 cho tới nhiều năm sau đó nhà nước Việt Nam đă thẳng thắn xem ông là một người phản bội và nhạc của ông bị cấm phổ biến hoàn toàn. Tuy nhiên tới năm 2005 nhà nước chính thức cho phép ông về định cư tại Việt Nam và đồng thời khoảng 50 ca khúc của ông được cấp giấy phép phổ biến trong nước qua nhà xuất bản Phương Nam.
Trong những năm cuối đời ông dành công sức cho tác phẩm “Minh họa Kiều” phổ nhạc từ tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du. Cho tới nay tác phẩm này vẫn chưa hoàn thành và đó là mối lo nghĩ của nhạc sĩ khi quỹ thời gian của ông không c̣n nhiều nữa.
Hôm nay chúng tôi được nhạc sĩ bày tỏ đôi điều về cuộc trở về nơi chôn nhau cắt rốn như một chia sẻ những trăn trở mà nhiều năm qua ông canh cánh…..
Muốn điều hợp lại xă hội
http://www.rfa.org/vietnamese/pham-duy-200.jpg/image
Nhạc sĩ Phạm Duy tại B́nh Trị Thiên năm 1948. Photo courtesy of Phạm Duy 2010.
Nhạc sĩ Phạm Duy: Từ lúc tôi bắt đầu bước chân vào âm nhạc vào năm 1942 cho đến bây giờ là 2012 rồi, tôi không có một chút ǵ thay đổi trong đường lối làm việc. Chỉ có thời đại của ḿnh, của nước Việt Nam ḿnh nó thay đổi nhiều quá. Hiểu theo nghĩa là từ thực dân qua tới thời kỳ cách mạng độc lập, xong rồi tới thời kỳ bị các cường quốc cắt đôi nước Việt ḿnh, nó không đánh được với nhau th́ nó để cho ḿnh đánh nhau.
Nó chia ḿnh làm hai nước, rồi đến khi ḿnh thống nhất được đất nước rồi nhưng ḷng người không thống nhất. Trong tất cả những điều đó th́ tôi gần như là một trong những người bị làm nạn nhân của thời cuộc, thành thử ra tôi không thay đổi ǵ cả. Đường lối của tôi khi bắt đầu làm âm nhạc th́ tôi là người muốn điều hợp lại xă hội và điều hợp lại con người đúng như ông Khổng Tử đă chủ trương như vậy. Đến bây giờ ngồi ngẫm lại th́ gần một ngh́n bài của tôi soạn ra không đi ra khỏi cái ư định thống nhất ḷng người và đồng thời điều hợp xă hội.
Mặc Lâm: Vâng. Thưa nhạc sĩ, ông có thể cho biết rơ một chút về cái khái niệm mà ông vừa nói là “điều hợp xă hội” th́ có thể hiểu như thế nào?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Tôi đưa ra một câu nói thôi: “Khóc cười theo mệnh nước nổi trôi” đất nước bơ vơ, nó rối bù đi th́ tôi phải khóc thôi. Lúc nào mà đoàn kết th́ tôi cười theo. Khóc cười theo mệnh nước. Cái xă hội ḿnh nó rối tung lên như vậy th́ làm sao mà ḿnh …. thành thử tôi nghĩ rằng vấn đề là … Các anh yêu tôi th́ nói là tôi có sự nghiệp hơi đầy đủ, hơi lớn một tí đấy, nhưng mà riêng tôi th́ tôi thấy cho đến giờ phút này th́ tôi hoàn toàn thất bại. Bởi v́ đất nước đă thống nhất rồi mà ḷng người th́ không thống nhất, thành thử đại khái nếu mà tôi có chết đi th́ tôi hăy c̣n gần như là tôi không được thỏa măn.
Mặc Lâm: Vâng. Đó là nỗi buồn và một cái ǵ đó rất là…
Nhạc sĩ Phạm Duy: Một nỗi buồn? Sự thực tôi không buồn đâu. Tôi thản nhiên lắm. Bây giờ tôi 92 tuổi đầu rồi tôi c̣n buồn làm cái ǵ nữa.
Ḷng người chưa thống nhất
http://www.rfa.org/vietnamese/pham-duy-250.jpg/image
Phạm Duy và gia đ́nh thực hiện Minh Họa Truyện Kiều Phần 2. Photo courtesy of Phạm Duy 2010.
Mặc Lâm: Nhạc sĩ Phạm Duy gắn liền cuộc đời của ḿnh với những nổi trôi của đất nước như vậy, th́ xin được hỏi ông nếu lịch sử thiếu vắng những nổi trôi th́ Phạm Duy sẽ ra sao và ḍng nhạc của ông sẽ ra sao ạ?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Không có những cái đó sẽ không có Phạm Duy nữa.
Mặc Lâm: Nhưng tại sao khi đất nước đă ḥa b́nh, đă thống nhất cả hai miền mà cái nổi trôi ấy, cái không thể hiểu nhau ấy vẫn hiện diện cả trong lẫn ngoài đất nước, thưa nhạc sĩ?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Không. Giản dị lắm. Anh muốn biết tại sao th́ anh hỏi thẳng chính quyền ấy. Anh phải hỏi thẳng chính quyền tại sao lại như thế?
Mặc Lâm: Tuy không nói ra nhưng rất nhiều người tại hải ngoại vẫn theo dơi sinh hoạt của nhạc sĩ rất đều đặn. Trong những lần ông ra mắt những CD hay các chương tŕnh nhạc thính pḥng từ Sài G̣n ra Hà Nội, Nhạc sĩ có hạnh phúc lắm hay không khi được đứng trên sân khấu tại quê hương? Nhiều người muốn biết cảm giác của ông có thay đổi ǵ so với trước đây khi ông bắt đầu sự nghiệp âm nhạc của ḿnh.
Nhạc sĩ Phạm Duy: Th́ bây giờ đây anh xem. Tôi ở trong nước, tôi ở ngoài Hà Nội, tôi phải đi vào trong Nam. Rồi tôi lại phải bỏ trong Nam đi ra ngoại quốc. Ra ngoại quốc rồi lại trở về, thành thử tôi không có thay đổi ǵ cả, mà mỗi lần đi như vậy th́ tôi chỉ đi lánh nạn thôi, lánh nạn đấy, thành thử tôi không thay đổi ǵ cả.
Giản dị lắm. Anh muốn biết tại sao th́ anh hỏi thẳng chính quyền ấy. Anh phải hỏi thẳng chính quyền tại sao lại như thế?
Nhạc sĩ Phạm Duy
Mặc Lâm: Bảy mươi năm đă trôi qua và hiện nay nhạc sĩ vẫn tiếp tục công tŕnh cuối cùng của ḿnh đó là tác phẩm “Minh họa Kiều”, xin ông cho biết là đứa con út này hiện giờ ra sao rồi, thưa nhạc sĩ?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Hiện nay th́ những phần xong từ trước khi c̣n ở hải ngoại th́ đă được tŕnh bày khắp thế giới rồi, ở Paris, ở bên Đông Đức, Tây Đức, ở khắp nơi rồi… c̣n những phần về sau này mà tôi mới sáng tác th́ chưa thu thanh được. Con tôi – Duy Cường nó bận quá, nó không đủ th́ giờ để làm ḥa âm, và đồng thời người hát cũng không có ai. Thành thử nếu mà tôi có chết đi th́ nó sẽ trở thành một tác phẩm bị bỏ dở thôi.
Mặc Lâm: Tôi c̣n nhớ có một bản nhạc mà khi xưa đă gây tranh căi là có nên lấy nó làm quốc ca hay không là bản “Việt Nam! Việt Nam!” của ông. Ông có muốn chia sẻ ǵ thêm về bài hát này?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Anh nhớ lại từng chữ từng câu trong bài “Việt Nam! Việt Nam!”. Tại sao đầu đề lại hai chữ “Việt Nam! Việt Nam!”? Bởi v́ nước Việt Nam ḿnh bị chia làm hai, thành hai thứ “Việt Nam – Việt Nam”. Bây giờ chỉ có một Việt Nam thôi th́ tốt hơn. Trong khi đó tôi xưng tụng một nước Việt Nam như vậy, trong đó th́ “t́nh yêu đây là khí giới” mà, hai bên vẫn c̣n nghi kỵ nhau, vẫn chưa bắt tay nhau. Thành thử vấn đề là “ḷng người chưa thống nhất mà đất nước thống nhất rồi”.
Chỉ muốn làm thinh
http://www.rfa.org/vietnamese/pham-duy-2-200.jpg/image
Nữ ca sĩ Thái Hằng và nhạc sĩ Phạm Duy trong ngày cưới tại Thanh Hóa năm 1949. Photo courtesy of Phạm Duy 2010.
Mặc Lâm: Trở về Việt Nam là ước vọng cuối cùng của ông đă được thực hiện, nhạc sĩ có hài ḷng với sự trở về này sau bảy năm sống và đi khắp nơi trên lănh thổ h́nh chữ S hay không ạ?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Tôi về đây nói cho ngay ra th́ tôi phải về đất nước v́ lẽ dĩ nhiên người già cũng như lá rụng về cội, như cá lội về nguồn thôi. Lúc mà tôi về đây th́ tôi cũng không có ư định ǵ khác hơn là về hưu. Người ta hỏi tôi về đây ông có ư định làm ǵ, th́ tôi bảo tôi về đây th́ thích làm thinh thôi, tôi không muốn nói năng ǵ cả nữa. Không may là vấn đề tất cả tác phẩm của tôi bán cho nhà xuất bản th́ mỗi lần nhà xuất bản họ in hay là họ tổ chức đại nhạc hội th́ tôi lại phải ra mắt, hóa ra ḿnh muốn làm thinh mà nhà xuất bản cứ thích tôi lại làm ồn lên thôi.
Tôi về đây nói cho ngay ra th́ tôi phải về đất nước v́ lẽ dĩ nhiên người già cũng như lá rụng về cội, như cá lội về nguồn thôi.
Nhạc sĩ Phạm Duy
Mặc Lâm: Nhưng mà đó là xuất phát từ t́nh yêu thương một nhạc sĩ, một cây nhạc cổ thụ của Việt Nam, như vậy có ǵ đáng trách đâu!
Nhạc sĩ Phạm Duy: Không! Không! Không! Tôi không phê b́nh ai bảo tại sao tôi làm ồn đâu. Nói như vậy nhưng tôi không trách ai cả. Chỉ có vấn đề là tôi là một người đă 92 tuổi đầu rồi th́ tôi nên làm thinh thôi, nhưng mà khổ nhất là tôi vẫn c̣n phải hoạt động, vẫn phải đi quảng cáo, làm dĩa hát, rồi phải bán, thành thử khổ một nỗi là tôi bị mang tiếng làm ồn quá, sợ làm phiền thôi.
Mặc Lâm: Vâng!
Quư vị vừa theo dơi một vài chia sẻ với nhạc sĩ Phạm Duy. Đáng ra bài phỏng vấn này được giữ lại cho tới khi nhạc sĩ qua đời nhưng chúng tôi quyết định cho nó xuất hiện v́ nếu không, chắc ông không c̣n dịp nghe những phản hồi của người yêu nhạc của ông sau khi nghe những tŕnh bày khá thiết tha của nhạc sĩ trong bài phỏng vấn này…
Một lần nữa xin cảm ơn người nhạc sĩ tài hoa và xin chúc ông luôn giữ ḷng thanh thản trong những ngày tháng sắp tới.
Mặc Lâm, biên tập viên RFA