vuitoichat
03-12-2013, 22:10
Cái chết của một tổng thống:
Như vậy, dù là một tổng thống đầy quyền lực đến mức có thể sửa hiến pháp để băi bỏ qui định giới hạn thời gian cầm quyền nhưng ông đă không thoát khỏi qui luật của tạo hóa. Ông đă qua đời ở tuổi 58 vào hôm 5.3, sau thời gian dài chống chọi với căn bệnh ung thư, giai đoạn cuối bị liệt nửa người. Ông đă trải qua 4 lần phẫu thuật v́ ung thư kể từ tháng 6.2011 đến nay. Đau yếu đến vậy nhưng ông nhất quyết không trao chức tổng thống cho người khác lănh đạo đất nước. Ông là Hugo Chavez- tổng thống Venezuela trong suốt 14 năm, kể từ năm 1998, có lẽ là trọn đời nếu ông không bị căn bệnh quái ác này.
http://iyouphim.com/forum/attachment.php?attac hmentid=212453&stc=1&d=1363125981
Hugo Chavez. Ảnh www.thedailysheeple. com
Cái chết của ông làm nhiều Venezuela đổ ra đường thương khóc tương tự như dân Triều Tiên đă khóc khi lănh tụ Kim Jong Il chết. Lănh đạo nhiều nước gửi điện chia buồn và cử người đến dự lễ tang ông. Trong khi đó, một số người đấu tranh cho dân chủ lại vui mừng trước tin này, xem đó như một cơ hội cho quá tŕnh dân chủ hóa, tôn trọng nhân quyền ở Venezuela.
Tổng thống Hugo Chavez-nhân vật tự phong là cách mạng và theo xă hội chủ nghĩa đă giành được ủng hộ của người nghèo trong nước. Nhưng các nhà chỉ trích nói ông không biết quản lư kinh tế và độc tài.
Thông tin về Venezuela và tổng thống Hugo Chavez:
Để có cái nh́n toàn cảnh về Venezuela và tổng thống Hugo Chavez, mời các bạn xem các bài viết tại đây:
http://vnexpress.net/gl/the-gioi/phan-tich/2013/03/vi-sao-nguoi-venezuela-yeu-men-chavez-1/
http://ttxva.org/giai-ma-hugo-chavez/
http://vi.wikipedia.org/wiki/Venezuela
http://vi.wikipedia.org/wiki/Hugo_Ch%C3%A1vez
http://www.tin247.com/nguoi_giau_venezuela _khong_khoc_cho_chav ez-35-20130310121942366.ht ml
Chúng ta có thể tóm tắt thông tin như sau:
Venezuela là một quốc gia ở Nam Mỹ diện tích gần 1 triệu Km2 (gấp 3 lần nước ta) với dân số 28 triệu người (thua ta 3 lần), là nước có sinh hoạt chính trị dân chủ từ năm 1958. Đất nước này rất giàu tài nguyên thiên nhiên, có một nguồn dự trữ dầu mỏ và khí đốt to lớn. Hiện nay, Venezuela là một trong 10 nước xuất khẩu dầu thô lớn nhất thế giới (thứ 4). Dầu mỏ được phát hiện tại Venezuela đă mang lại sự thịnh vượng cho nền kinh tế đất nước, thu nhập quốc dân được nâng cao. Từ thập niên 1950 đến thập niên 1980, Venezuela là một trong những cường quốc kinh tế tại Mỹ Latinh. Thu nhập b́nh quân của nước này gia tăng nhanh chóng đă thu hút rất nhiều lao động từ khắp nơi trên thế giới.
Tuy nhiên khi giá dầu thế giới giảm mạnh trong thập niên 1980, nền kinh tế Venezuela đă bị một phen điêu đứng, đói nghèo gia tăng đến mức 49% năm 1998, bất ổn xă hội và nạn tham nhũng trầm trọng
Hugo Chavez xuất thân từ địa vị thấp kém, chịu cảnh bần cùng, sự đau khổ, đôi khi không có bất kỳ thứ ǵ để ăn. Lớn lên ông là một quân nhân có tinh thần dân tộc và hướng đến người nghèo. Ông được truyền cảm hứng từ ư tưởng của tướng Velasco (Tổng thống cánh tả Peru) rằng quân đội phải hành động v́ lợi ích của các tầng lớp lao động khi giai cấp thống trị tham nhũng. Khi đất nước lâm vào nghèo đói do khủng hoảng kinh tế và tham nhũng, ông đă thực hiện đảo chính năm 1992 nhưng thất bại phải đi tù. Hành động này gây tiếng vang rất lớn trong tầng lớp dân nghèo, điều này giúp ông đắc cử tổng thống qua bầu cử năm 1998.
Nắm quyền tổng thống, ông đă lănh đạo đất nước Venezuela theo đường lối cánh tả với học thuyết của chủ nghĩa Bolivar và chủ nghĩa xă hội thế kỷ 21 cho châu Mỹ. Ông quốc hữu hóa một loạt ngành kinh tế then chốt, đứng đầu là ngành công nghiệp dầu mỏ, ngành kinh tế đóng góp nhiều nhất cho kinh tế Venezuela, tới 1/3 GDP, 80% giá trị xuất khẩu và hơn một nửa ngân sách nhà nước. Ngoài ra ông c̣n quốc hữu hóa tài sản của các tập đoàn Cargill Inc., Gruma SAB và hăng bán lẻ của Pháp là Casino Guichard Perrachon nhằm kiểm soát các chuỗi sản xuất và phân phối thực phẩm. Từng bước ông quốc hữu hóa các ngành truyền h́nh, báo chí, điện thoại, năng lượng,….Ông trao các chức vụ lănh đạo công ty nhà nước cho các thành viên đảng cầm quyền của ḿnh nắm giữ.
Ông thực hiện trợ cấp xă hội trên qui mô lớn, duy tŕ giá xăng ở mức dưới 0,1 USD/gallon (tương đương hơn 500 VND/lít), trợ cấp miễn phí giáo dục, y tế, nhà ở. Các chương tŕnh kinh tế xă hội này đă làm giảm đáng kể tỷ lệ đói nghèo, theo số liệu của chính phủ từ mức 49% năm 1998 xuống c̣n 12,3% năm 2007. Bí quyết để thành công là do giá dầu đă tăng cao khi ông nắm quyền, từ 10 USD/thùng lên 100 USD/thùng (10 lần) nên ông có nguồn tài chính dồi dào để tài trợ cho các chương tŕnh trên.
Ông mạnh mẽ lên tiếng chống Mỹ và bọn nhà giàu, thiết lập liên minh với các chính phủ cộng sản của Fidel Castro và sau đó là Raúl Castro tại Cuba và các chính phủ xă hội của Evo Morales tại Bolivia, Rafael Correa tại Ecuador và Daniel Ortega tại Nicaragua, ông cũng xúc tiến quan hệ ngoại giao với những quốc gia chống Mỹ như Belarus hay Iran thậm chí là Bắc Hàn, kết thân với các nước Trung Quốc, Libi, Syria, Việt Nam. Ông cung cấp dầu giá rẻ và viện trợ cho một loạt nước đồng minh, nổi nhất trong đó là Cuba. V́ điều này ông đă tạo ra được một đồng minh chống Mỹ xung quanh ḿnh.
Mặc dù các chính sách của Chavez làm phật ḷng nhiều người, số người vẫn ủng hộ ông cũng không phải ít. Ông chinh phục được trái tim của người nghèo trong nước.
Các chương tŕnh kinh tế XHCN của ông gây ra nhiều hệ quả nghiêm trọng cho đất nước: tỷ lệ lạm phát đă tăng 30,9% năm 2008 và tăng 25,1% trong năm 2009, cao nhất trên toàn khu vực châu Mỹ. Kinh tế tŕ trệ, tăng trưởng âm 2,9% trong năm 2009. Đầu tư tư nhân và nước ngoài sụt giảm nghiêm trọng do lo ngại các vụ quốc hữu hóa.
Đi đôi với t́nh trạng lạm phát cao nhất nh́ thế giới, đất nước này c̣n mất kiểm soát đối với tội phạm khiến cho Venezuela đang có tỷ lệ tội phạm cao nhất thế giới.
Đô thị hóa nhanh và mất cân bằng nghiêm trọng trong phân bố dân cư. Khoảng 85% dân số Venezuela sống tập trung tại các đô thị miền bắc, nhất là thủ đô Caracas. Venezuela là một trong những nước có tỉ lệ dân cư sống tại thành thị cao nhất Nam Mỹ.
Hugo Chavez cũng không diệt trừ được tham nhũng. Bằng cách cho giới quân sự quản lư bộ máy ngân sách cồng kềnh, ông Chavez đă tạo điều kiện cho tham nhũng lan rộng ngay trong giới quân sự. Điển h́nh như công ty nhà nước Fonden được thành lập năm 2005, đến nay nó đă ngốn hết 100 tỷ USD tiền bán dầu của Venezuela, rất nhiều tiền trong số trên bị lăng phí và tham nhũng. Các thể chế mới không đem lại điều ǵ ngoài việc đẻ ra một loạt chức sắc bất tài do ông chỉ định. Ngoài ra Venezuela là nước bị thâm thụt trong chi tiêu công rất cao, lên đến 12% GDP/năm tài khóa. Đồng tiền liên tục phải phá giá làm cho cuộc sống người dân ngày càng khó khăn.
Tuy có bầu cử tự do, có nhiều đảng phái tham gia nhưng với truyền thông khổng lồ do nhà nước nắm và các chương tŕnh xă hội có lợi cho dân nghèo, ông luôn đắc cử tổng thống trong các cuộc bầu cử. Nhiều lănh tụ đối lập bị ông tống giam với cáo buộc tham nhũng. Dù có nhiều cuộc biểu t́nh phản đối, thậm chí đảo chính nhưng vẫn không làm lung lay chiếc ghế quyền lực của ông. Ông đă tiếp tục vượt qua cuộc bầu cử Tổng thống năm 2012 để đắc cử nhiệm kỳ thứ 3 liên tiếp và sẽ nắm quyền tới năm 2019, mặc dù ông phát hiện bị bệnh ung thư phải điều trị trước đó và sức khỏe ngày càng tồi tệ. Ông chết mà chưa kịp tuyên thệ nhận chức nhiệm kỳ mới v́ sức khỏe quá yếu, có lúc bị tê liệt nửa người. Khi ông chết, phó tổng thổng là người cùng đảng đă lên tổng thống và đảng ông đă quyết định 7 ngày quốc tang và ướp xác ông như những lănh tụ: Lenin, Mao Trạch Đông, Kim Nhật Thành,…
Trong khi các thành viên trong đảng và chính phủ (đảng ông nắm phần lớn) bận rộn quốc tang, lên kế hoạch ướp xác, đám đông người nghèo khóc thương và rầm rộ đi viếng th́ những người trí thức của đất nước có cái nh́n khác. “Chúng tôi không cực đoan tới mức nói rằng ông ấy không làm được bất cứ điều ǵ, nhưng khi xem xét tất cả những vấn đề trên tầm vĩ mô, anh sẽ thấy chúng tôi đang phải sống trong một t́nh trạng tồi tệ”, Eduardo Perez, một luật sư 44 tuổi nói. Hay Oscar-nhà kinh tế 23 tuổi nói rằng, anh coi Chavez, vị lănh tụ của phần đông người dân Venezuela, về mặt chính trị, chính là người đă phân tách đất nước ra làm nhiều mảnh.
Những bài học được rút ra:
Tổng thống Chavez chết, một số tiếc thương, một số vui mừng nhưng ít người suy nghĩ, phân tích để rút ra bài học từ cuộc đời, từ hành động của ông dù cuộc đời ông gây ra nhiều tranh căi tốt-xấu. Nếu chúng ta chịu khó rút ra các bài học từ thành công và thất bại của các chính trị gia, chúng ta sẽ tránh được rất nhiều sai lầm, v́ như Henry Hazlitt, tác giả cuốn sách kinh tế kinh điển “hiểu kinh tế qua một bài học” đă nói “rất nhiều sáng kiến hiện nay được mang ra thực hiện, thực chất là lặp lại sai lầm của quá khứ”. Chúng ta thử rút ra một số bài học từ cuộc đời ông:
Bài học về người hùng của dân nghèo: Hugo Chavez đă thu phục được trái tim tầng lớp dân nghèo. Với tầng lớp dân chúng thấp cổ bé họng này, bất cứ ai đứng ra cải thiện cuộc sống của họ dù bằng cách nào (hợp lí hoặc ko hợp lí) đều là người hùng. Lịch sử thời đại phong kiến cho ta nhiều người hùng như vậy, không ít quân vương xây dựng đế chế quyền lực cho ḿnh bằng những cuộc khởi nghĩa với khẩu hiệu cướp của người giàu chia cho dân nghèo, thậm chí nếu một tên cướp nhưng hành động với khẩu hiệu đó cũng được dân nghèo xem như người hùng. Họ đâu biết rằng con đường thoát nghèo đó của họ sớm đi đến đường cụt như vinh quang của những anh hùng cướp của vậy. Số phận của người nghèo chỉ được giải phóng đúng qui luật kinh tế chứ không bao giờ qua người hùng như vậy được. Người hùng dân tộc phải là người hiểu biết, mang lại nền chính trị dân chủ để phát triển kinh tế chứ không chỉ dùng quyền lực để chia.
Điều này cũng cho thấy tại sao tư tưởng XHCN có sức hấp dẫn ở các quốc gia nghèo, nơi có tŕnh độ dân trí thấp. Đáng buồn là nước ta nằm trong số đó. Qua đây lư giải phần nào lư do v́ sao nhiều người c̣n say mê lư tưởng của Đảng, cho nó là tốt đẹp, chỉ người thực hiện là sai. Họ cố đi t́m người có đạo đức để thực hiện, đâu biết rằng CNXH đă sai về nguyên lư.
Chủ nghĩa xă hội tại sao hấp dẫn dân nghèo và là tai họa cho dân nghèo đến thế. Bí mật nào ở đây? Bí mật là do cơ chế vận hành đă thỏa măn ḷng tham của tất cả các bên, hậu quả th́ cả xă hội chịu và người chịu nhiều nhất là người nghèo và vấn đề là ai cũng nghĩ ḿnh ko chịu, ḿnh được lợi. Ta thấy người lănh đạo làm cho cái bánh to hơn, dù không công bằng nhưng mọi người được miếng lớn hơn th́ khó, c̣n dùng sức mạnh để cố chia đều cái bánh ngày càng nhỏ th́ dễ hơn. Thật ra trong quá tŕnh chia đó người nghèo tưởng công bằng nhưng không, người cầm dao để cắt chia luôn được miếng to hơn. Chỉ có điều người dân không thấy điều này. Sự thiếu hiểu biết của con người rất nguy hiểm, có thể lôi nhau cùng xuống địa ngục mà không biết.
Hugo cho ta thấy bí mật của những tranh căi quanh công tội của các chính trị gia theo chủ thuyết XHCN hoặc độc tài:
Tất cả những chính trị gia theo chủ thuyết CNXH đều để lại di sản tranh căi v́ sự mâu thuẫn giữa lư tưởng, chủ trương tốt đẹp hướng đến người nghèo, hướng đến công bằng dân chủ với thực tế trái ngược hoàn toàn.
Từ đông sang tây: Stalin, Mao Trạch Đông, Kim Jong Il, Gaddafi, Mubarack,… tại sao khi một nhà độc tài chết đi luôn có kẻ khóc, người mừng? Tại sao khi một nhà độc tài tại vị luôn có kẻ tung hô, người oán thán? Dù là một nhà độc tài khét tiếng thế nào đi nữa, ông ta cũng không thể là kẻ hưởng thụ một ḿnh, ông ta phải làm lợi cho một nhóm người nào đó trong xă hội và gây thiệt hại cho phần c̣n lại. Nếu nắm hệ thống truyền thông th́ tay chân phe nhóm của lănh tụ có thể dễ dàng cho thế giới thấy lănh tụ của họ được ḷng dân thế nào? Nhưng đó chỉ là một nửa của sự thật.
Bài học về khủng hoảng và xử lư khủng hoảng trong nền kinh tế: Venezuela từng có giai đoạn là nước có nền chính trị dân chủ, nền kinh tế tự do, phát triển thịnh vượng. Tuy nhiên khi giá dầu giảm trong thập niên 1980 đă gây ra khủng hoảng kinh tế. Chính cuộc khủng hoảng này đă đưa Chavez lên nắm quyền để giúp đất nước thoát khỏi bế tắc theo hướng kinh tế XHCN. Trong nền kinh tế tư nhân tự do (nhiều người c̣n gọi là nền kinh tế tư bản chủ nghĩa) không tránh khỏi bị khủng hoảng. Nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng có rất nhiều nhưng chung qui lại là luật chế tài chưa đi kịp với nền kinh tế: gian lận trong tín dụng, đầu cơ, lạm phát, sụp đổ thị trưởng chứng khoán, độc quyền, lũng đoạn kinh tế, vay mượn quá mức,…..Khi khủng hoảng xảy ra th́ kinh tế suy thoái, xă hội rối loạn, đói nghèo, bất công,…thậm chí là chiến tranh. Quan trọng là việc xử lư khủng hoảng, việc này có thể đưa đến sự phát triển, củng cố nền dân chủ hoặc đưa đến độc tài toàn trị, kinh tế lâm vào khó khăn ngày càng không có lối thoát.
Những năm 1997-1998 các nền kinh tế mới nổi như Hàn Quốc, Đài Loan, Thái Lan,…lâm vào khủng hoảng nghiêm trọng, nhiều tổ hợp kinh tế lớn sụp đổ, để lại gánh nợ nần lên đến hàng chục tỷ đôla. Điển h́nh như tập đoàn Deawoo Hàn Quốc, gánh nợ lên đến 75 tỷ USD, rất nhiều trong số đó là kết quả của việc gian lận tài chính, chủ tịch tập đoàn là Kim Woo Choong bỏ trốn. Xă hội rối loạn v́ kinh tế khó khăn, nghèo đói. Tinh thần chống tư bản, chống đối nhà giàu, chống đối bọn “bóc lột” lên rất cao. Tuy nhiên chính phủ Hàn Quốc đă sáng suốt trong việc xử lư khủng hoảng. Một mặt chính phủ đứng ra bảo lănh các khoản nợ, hoặc hỗ trợ sát nhập để các công ty tiếp tục hoạt động, một mặt hoàn thiện chế tài luật pháp. Điều quan trọng là HQ kiên tŕ nền kinh tế tư nhân. Quá tŕnh xử lư theo hướng này tốn rất nhiều thời gian, kết quả chậm chạp, chịu nhiều sức ép từ công luận. Tuy nhiên chính điều này mà ngày nay HQ có những thương hiệu toàn cầu như Samsung, Huyndai, LG,….cạnh tranh sắc bén trên trị trường quốc tế (không biết điều ǵ sẽ xảy ra nếu HQ quốc hữu hóa hết các tập đoàn này rồi giao cho quan chức điều hành?). Ngày nay HQ có nền kinh tế năng động trong một nền dân chủ ngày càng hoàn thiện.
Rơ ràng, nếu Venezuela kiên tŕ nền kinh tế tư nhân tự do, với nguồn tiền dồi dào thu được từ việc bán dầu mỏ, chính phủ cho các công ty tư nhân vay để làm ăn (hoặc chi xây dựng đất nước theo hướng tư nhân đấu thầu), đi đôi với việc hoàn thiện hệ thống luật pháp, có lẽ Venezuela đă thịnh vượng.
Một hướng xử lư khủng hoảng khác hay được các nước áp dụng đó là chính phủ tăng cường can thiệp thị trường để nhanh chóng ổn định: quốc hữu hóa, xây dựng doanh nghiệp nhà nước, kiểm soát giá theo lệnh hành chính, phân phối theo lệnh chính phủ, thực hiện kinh tế kế hoạch hóa,… Cách này tất nhiên là có kết quả nhanh chóng, làm hài ḷng quần chúng trong trạng thái khó khăn do khủng hoảng, bị kích động chống người giàu, chống bóc lột, chống tư bản. Cách này c̣n được các quan chức ưa chuộng v́ được nhúng tay vào bầu sữa ngân sách, được điều khiển nền kinh tế quốc dân trực tiếp, tất nhiên là kèm theo nhiều lợi lộc. Tuy nhiên cách này tất yếu đưa đến “lợi ích nhóm”, hiệu quả kinh tế ngày càng kém, nền dân chủ bị xói ṃn, nạn tham nhũng bùng phát.
Điều này xảy ra đúng qui luật kinh tế mà Hayek đă nêu trong cuốn đường về nô lệ, nó chỉ cho ta thấy rơ là khi nhà nước nắm kinh tế, lên kế hoạch hóa th́ quyền lực tất yếu phải ngày càng tập trung vào tay quan chức, truyền thông tuyên truyền phải hoạt động hết công sức, dối trá, đàn áp là tất yếu và người dân sẽ trở thành nô lệ v́ trong thể chế như vậy chống lại chính quyền sẽ phải chết từ từ v́ đói (vụ nhà báo Nguyễn Đắc Kiên bị mất việc là một minh họa). Xă hội ngày càng đi vào suy thoái, chuyên chế, đói nghèo, tham nhũng, bất công.
Nước ta có bài học to lớn từ việc mất tự do kinh tế. Thời bao cấp, tự do kinh tế của người dân gần như số 0. Khi đó dù có lương tri người ta cũng không dám lên tiếng, v́ nhà cầm quyền chỉ cần cắt phiếu gạo hay không cấp ruộng là nắm chắc chết đói, cả gia đ́nh trở nên khốn khổ. Văn nghệ sĩ, trí thức, nhà báo, nhà quay phim,….tất tần tật đều do nhà nước bao cấp kinh tế, trong hoàn cảnh đó dù có khuyến khích phát biểu, cũng không ai dám mở miệng nói điều khó nghe với chính quyền. Nhiều hội đoàn sinh ra cũng chỉ để làm cảnh v́ chẳng ai có động lực để đấu tranh.
Đây là một bài học vô cùng quí báu cho VN ta hiện nay, chúng ta đang dần thoát khỏi chuyên chế độc đảng th́ gặp khủng hoảng, hiện nay nếu để chính phủ ngày càng can thiệp sâu vào thị trường với mục tiêu ổn định, làm đẹp các chỉ số tăng trưởng. Các hành vi như độc quyền nhà nước về vàng, khống chế ngân hàng, ổn định giá cả theo mệnh lệnh hành chính (nhân danh b́nh ổn giá), can thiệp thị trường chứng khoán, tăng cường chỉ đạo của chính phủ trong nền kinh tế, tăng cường đầu tư công để thay thế tư nhân nhằm làm đẹp chỉ số tăng trưởng, tăng cường kiểm soát các mặt hàng chiến lược như: xăng, dầu, điện,….Chính phủ có xu hướng làm thay thị trường thay v́ hoàn thành các thiết chế luật pháp, hoàn thiện dân chủ để kinh tế phục hồi, phát triển theo qui luật cạnh tranh của thị trường. Tùy theo cách chúng ta xử lư khủng hoảng mà chúng ta thoát ra khỏi nạn chuyên chế, đi đến dân chủ thịnh vượng hay quay lại chốn cũ. Kinh tế thị trường là một hệ thống tự động, nó chỉ hoạt động tốt nhất trong thể chế dân chủ, nếu chúng ta ra sức can thiệp dù với mong muốn xă hội tốt hơn th́ mọi chuyện lại trở nên tồi tệ hơn.
Cuộc đời Hugo Chavez để lại cho ta bài học đáng suy ngẫm về mối quan hệ giữa hai loại người trong xă hội: người giàu và người nghèo. Đây là mối quan hệ đầy sóng gió bao đời nay của nhân loại. Dù dân tộc nào, thời đại nào, xă hội nào, người giàu và người nghèo chưa bao giờ sống chung ḥa hợp với nhau. Nguồn cơn cho mối quan hệ sóng gió đó là sự hiểu lầm tai hại. Lớp người nghèo đă cho rằng chính người giàu là nguyên nhân cho sự khốn khó của họ, chính người giàu tham lam đă bóc lột họ, làm cho họ nghèo khó. Sự hiểu lầm đó được nâng lên thành chủ thuyết đấu tranh của “thiên tài” Karl Marx, từ đây lịch sử nhân loại đă có một chương bi thảm với tên gọi đấu tranh giai cấp. Kết quả làm hàng trăm triệu nhân mạng ngă xuống trong khốn cùng oan ức nhưng lại không giải quyết được vấn đề ǵ cả.
Người ta đâu biết rằng, vấn đề người giàu và người nghèo là một vấn đề tất yếu như một đoàn tàu, luôn có đầu máy, toa đi đầu và những toa cuối cùng. Vấn đề là làm sao cho cả đoàn tàu chạy, dù là toa đi sau nhưng cũng tiến lên chứ không phải làm cho các toa bằng nhau rồi chết dí một chỗ. Thật ra trong quá tŕnh làm giàu, người giàu bằng tài năng của ḿnh đă phụng sự xă hội, người tài người giỏi xứng đáng được hưởng cuộc sống tốt hơn. Một thiên tài Bill Gates giúp ích cho xă hội rất lớn, ông hoàn toàn xứng đáng ở trong căn biệt thự 100 triệu đô với tiện nghi làm cho cuộc sống thoải mái nhất. Trong nền kinh tế tự do cạnh tranh khốc liệt, tài sản người giàu không phải là tiền hay vàng tích trữ trong két mà nó được phân bố dưới các cơ xưởng sản xuất, kinh doanh, mang lại công ăn việc làm cho người lao động, mang lại sản phẩm ngày càng tốt hơn cho người tiêu dùng. Đâu đó người giàu trục lợi xă hội, làm tổn thương người nghèo là do sự thất bại của luật pháp, thất bại của thể chế, trong những thể chế không dân chủ th́ vấn nạn này càng lớn. Do vậy để giải quyết vấn nạn mâu thuẫn giữa người giàu và người nghèo trong xă hội, không thể bằng cách đấu tranh tiêu diệt người giàu (đấu tranh giai cấp), tuyên truyền ḷng căm thù, kỳ thị người giàu như cách Chavez, (ông là người lên án người giàu, lên án Mỹ với lời lẽ mạnh mẽ nhất-chính điều này làm cho người nghèo hả hê). Mà giải pháp là xây dựng thể chế dân chủ với nền kinh tế tự do, luật pháp hoàn thiện, nghiêm minh.
Hugo cho ta thấy lợi ích nhóm h́nh thành và phát triển như thế nào trong sinh hoạt chính trị: Cái ǵ làm con người có động lực để tranh giành nhau dữ dội nhất? Đó là quyền lợi, là miếng ăn, là bổng lộc. Nếu chính quyền không có khả năng ban phát những thứ đó th́ con người chẳng tranh giành quyền lực làm ǵ.
Như vậy, dù là một tổng thống đầy quyền lực đến mức có thể sửa hiến pháp để băi bỏ qui định giới hạn thời gian cầm quyền nhưng ông đă không thoát khỏi qui luật của tạo hóa. Ông đă qua đời ở tuổi 58 vào hôm 5.3, sau thời gian dài chống chọi với căn bệnh ung thư, giai đoạn cuối bị liệt nửa người. Ông đă trải qua 4 lần phẫu thuật v́ ung thư kể từ tháng 6.2011 đến nay. Đau yếu đến vậy nhưng ông nhất quyết không trao chức tổng thống cho người khác lănh đạo đất nước. Ông là Hugo Chavez- tổng thống Venezuela trong suốt 14 năm, kể từ năm 1998, có lẽ là trọn đời nếu ông không bị căn bệnh quái ác này.
http://iyouphim.com/forum/attachment.php?attac hmentid=212453&stc=1&d=1363125981
Hugo Chavez. Ảnh www.thedailysheeple. com
Cái chết của ông làm nhiều Venezuela đổ ra đường thương khóc tương tự như dân Triều Tiên đă khóc khi lănh tụ Kim Jong Il chết. Lănh đạo nhiều nước gửi điện chia buồn và cử người đến dự lễ tang ông. Trong khi đó, một số người đấu tranh cho dân chủ lại vui mừng trước tin này, xem đó như một cơ hội cho quá tŕnh dân chủ hóa, tôn trọng nhân quyền ở Venezuela.
Tổng thống Hugo Chavez-nhân vật tự phong là cách mạng và theo xă hội chủ nghĩa đă giành được ủng hộ của người nghèo trong nước. Nhưng các nhà chỉ trích nói ông không biết quản lư kinh tế và độc tài.
Thông tin về Venezuela và tổng thống Hugo Chavez:
Để có cái nh́n toàn cảnh về Venezuela và tổng thống Hugo Chavez, mời các bạn xem các bài viết tại đây:
http://vnexpress.net/gl/the-gioi/phan-tich/2013/03/vi-sao-nguoi-venezuela-yeu-men-chavez-1/
http://ttxva.org/giai-ma-hugo-chavez/
http://vi.wikipedia.org/wiki/Venezuela
http://vi.wikipedia.org/wiki/Hugo_Ch%C3%A1vez
http://www.tin247.com/nguoi_giau_venezuela _khong_khoc_cho_chav ez-35-20130310121942366.ht ml
Chúng ta có thể tóm tắt thông tin như sau:
Venezuela là một quốc gia ở Nam Mỹ diện tích gần 1 triệu Km2 (gấp 3 lần nước ta) với dân số 28 triệu người (thua ta 3 lần), là nước có sinh hoạt chính trị dân chủ từ năm 1958. Đất nước này rất giàu tài nguyên thiên nhiên, có một nguồn dự trữ dầu mỏ và khí đốt to lớn. Hiện nay, Venezuela là một trong 10 nước xuất khẩu dầu thô lớn nhất thế giới (thứ 4). Dầu mỏ được phát hiện tại Venezuela đă mang lại sự thịnh vượng cho nền kinh tế đất nước, thu nhập quốc dân được nâng cao. Từ thập niên 1950 đến thập niên 1980, Venezuela là một trong những cường quốc kinh tế tại Mỹ Latinh. Thu nhập b́nh quân của nước này gia tăng nhanh chóng đă thu hút rất nhiều lao động từ khắp nơi trên thế giới.
Tuy nhiên khi giá dầu thế giới giảm mạnh trong thập niên 1980, nền kinh tế Venezuela đă bị một phen điêu đứng, đói nghèo gia tăng đến mức 49% năm 1998, bất ổn xă hội và nạn tham nhũng trầm trọng
Hugo Chavez xuất thân từ địa vị thấp kém, chịu cảnh bần cùng, sự đau khổ, đôi khi không có bất kỳ thứ ǵ để ăn. Lớn lên ông là một quân nhân có tinh thần dân tộc và hướng đến người nghèo. Ông được truyền cảm hứng từ ư tưởng của tướng Velasco (Tổng thống cánh tả Peru) rằng quân đội phải hành động v́ lợi ích của các tầng lớp lao động khi giai cấp thống trị tham nhũng. Khi đất nước lâm vào nghèo đói do khủng hoảng kinh tế và tham nhũng, ông đă thực hiện đảo chính năm 1992 nhưng thất bại phải đi tù. Hành động này gây tiếng vang rất lớn trong tầng lớp dân nghèo, điều này giúp ông đắc cử tổng thống qua bầu cử năm 1998.
Nắm quyền tổng thống, ông đă lănh đạo đất nước Venezuela theo đường lối cánh tả với học thuyết của chủ nghĩa Bolivar và chủ nghĩa xă hội thế kỷ 21 cho châu Mỹ. Ông quốc hữu hóa một loạt ngành kinh tế then chốt, đứng đầu là ngành công nghiệp dầu mỏ, ngành kinh tế đóng góp nhiều nhất cho kinh tế Venezuela, tới 1/3 GDP, 80% giá trị xuất khẩu và hơn một nửa ngân sách nhà nước. Ngoài ra ông c̣n quốc hữu hóa tài sản của các tập đoàn Cargill Inc., Gruma SAB và hăng bán lẻ của Pháp là Casino Guichard Perrachon nhằm kiểm soát các chuỗi sản xuất và phân phối thực phẩm. Từng bước ông quốc hữu hóa các ngành truyền h́nh, báo chí, điện thoại, năng lượng,….Ông trao các chức vụ lănh đạo công ty nhà nước cho các thành viên đảng cầm quyền của ḿnh nắm giữ.
Ông thực hiện trợ cấp xă hội trên qui mô lớn, duy tŕ giá xăng ở mức dưới 0,1 USD/gallon (tương đương hơn 500 VND/lít), trợ cấp miễn phí giáo dục, y tế, nhà ở. Các chương tŕnh kinh tế xă hội này đă làm giảm đáng kể tỷ lệ đói nghèo, theo số liệu của chính phủ từ mức 49% năm 1998 xuống c̣n 12,3% năm 2007. Bí quyết để thành công là do giá dầu đă tăng cao khi ông nắm quyền, từ 10 USD/thùng lên 100 USD/thùng (10 lần) nên ông có nguồn tài chính dồi dào để tài trợ cho các chương tŕnh trên.
Ông mạnh mẽ lên tiếng chống Mỹ và bọn nhà giàu, thiết lập liên minh với các chính phủ cộng sản của Fidel Castro và sau đó là Raúl Castro tại Cuba và các chính phủ xă hội của Evo Morales tại Bolivia, Rafael Correa tại Ecuador và Daniel Ortega tại Nicaragua, ông cũng xúc tiến quan hệ ngoại giao với những quốc gia chống Mỹ như Belarus hay Iran thậm chí là Bắc Hàn, kết thân với các nước Trung Quốc, Libi, Syria, Việt Nam. Ông cung cấp dầu giá rẻ và viện trợ cho một loạt nước đồng minh, nổi nhất trong đó là Cuba. V́ điều này ông đă tạo ra được một đồng minh chống Mỹ xung quanh ḿnh.
Mặc dù các chính sách của Chavez làm phật ḷng nhiều người, số người vẫn ủng hộ ông cũng không phải ít. Ông chinh phục được trái tim của người nghèo trong nước.
Các chương tŕnh kinh tế XHCN của ông gây ra nhiều hệ quả nghiêm trọng cho đất nước: tỷ lệ lạm phát đă tăng 30,9% năm 2008 và tăng 25,1% trong năm 2009, cao nhất trên toàn khu vực châu Mỹ. Kinh tế tŕ trệ, tăng trưởng âm 2,9% trong năm 2009. Đầu tư tư nhân và nước ngoài sụt giảm nghiêm trọng do lo ngại các vụ quốc hữu hóa.
Đi đôi với t́nh trạng lạm phát cao nhất nh́ thế giới, đất nước này c̣n mất kiểm soát đối với tội phạm khiến cho Venezuela đang có tỷ lệ tội phạm cao nhất thế giới.
Đô thị hóa nhanh và mất cân bằng nghiêm trọng trong phân bố dân cư. Khoảng 85% dân số Venezuela sống tập trung tại các đô thị miền bắc, nhất là thủ đô Caracas. Venezuela là một trong những nước có tỉ lệ dân cư sống tại thành thị cao nhất Nam Mỹ.
Hugo Chavez cũng không diệt trừ được tham nhũng. Bằng cách cho giới quân sự quản lư bộ máy ngân sách cồng kềnh, ông Chavez đă tạo điều kiện cho tham nhũng lan rộng ngay trong giới quân sự. Điển h́nh như công ty nhà nước Fonden được thành lập năm 2005, đến nay nó đă ngốn hết 100 tỷ USD tiền bán dầu của Venezuela, rất nhiều tiền trong số trên bị lăng phí và tham nhũng. Các thể chế mới không đem lại điều ǵ ngoài việc đẻ ra một loạt chức sắc bất tài do ông chỉ định. Ngoài ra Venezuela là nước bị thâm thụt trong chi tiêu công rất cao, lên đến 12% GDP/năm tài khóa. Đồng tiền liên tục phải phá giá làm cho cuộc sống người dân ngày càng khó khăn.
Tuy có bầu cử tự do, có nhiều đảng phái tham gia nhưng với truyền thông khổng lồ do nhà nước nắm và các chương tŕnh xă hội có lợi cho dân nghèo, ông luôn đắc cử tổng thống trong các cuộc bầu cử. Nhiều lănh tụ đối lập bị ông tống giam với cáo buộc tham nhũng. Dù có nhiều cuộc biểu t́nh phản đối, thậm chí đảo chính nhưng vẫn không làm lung lay chiếc ghế quyền lực của ông. Ông đă tiếp tục vượt qua cuộc bầu cử Tổng thống năm 2012 để đắc cử nhiệm kỳ thứ 3 liên tiếp và sẽ nắm quyền tới năm 2019, mặc dù ông phát hiện bị bệnh ung thư phải điều trị trước đó và sức khỏe ngày càng tồi tệ. Ông chết mà chưa kịp tuyên thệ nhận chức nhiệm kỳ mới v́ sức khỏe quá yếu, có lúc bị tê liệt nửa người. Khi ông chết, phó tổng thổng là người cùng đảng đă lên tổng thống và đảng ông đă quyết định 7 ngày quốc tang và ướp xác ông như những lănh tụ: Lenin, Mao Trạch Đông, Kim Nhật Thành,…
Trong khi các thành viên trong đảng và chính phủ (đảng ông nắm phần lớn) bận rộn quốc tang, lên kế hoạch ướp xác, đám đông người nghèo khóc thương và rầm rộ đi viếng th́ những người trí thức của đất nước có cái nh́n khác. “Chúng tôi không cực đoan tới mức nói rằng ông ấy không làm được bất cứ điều ǵ, nhưng khi xem xét tất cả những vấn đề trên tầm vĩ mô, anh sẽ thấy chúng tôi đang phải sống trong một t́nh trạng tồi tệ”, Eduardo Perez, một luật sư 44 tuổi nói. Hay Oscar-nhà kinh tế 23 tuổi nói rằng, anh coi Chavez, vị lănh tụ của phần đông người dân Venezuela, về mặt chính trị, chính là người đă phân tách đất nước ra làm nhiều mảnh.
Những bài học được rút ra:
Tổng thống Chavez chết, một số tiếc thương, một số vui mừng nhưng ít người suy nghĩ, phân tích để rút ra bài học từ cuộc đời, từ hành động của ông dù cuộc đời ông gây ra nhiều tranh căi tốt-xấu. Nếu chúng ta chịu khó rút ra các bài học từ thành công và thất bại của các chính trị gia, chúng ta sẽ tránh được rất nhiều sai lầm, v́ như Henry Hazlitt, tác giả cuốn sách kinh tế kinh điển “hiểu kinh tế qua một bài học” đă nói “rất nhiều sáng kiến hiện nay được mang ra thực hiện, thực chất là lặp lại sai lầm của quá khứ”. Chúng ta thử rút ra một số bài học từ cuộc đời ông:
Bài học về người hùng của dân nghèo: Hugo Chavez đă thu phục được trái tim tầng lớp dân nghèo. Với tầng lớp dân chúng thấp cổ bé họng này, bất cứ ai đứng ra cải thiện cuộc sống của họ dù bằng cách nào (hợp lí hoặc ko hợp lí) đều là người hùng. Lịch sử thời đại phong kiến cho ta nhiều người hùng như vậy, không ít quân vương xây dựng đế chế quyền lực cho ḿnh bằng những cuộc khởi nghĩa với khẩu hiệu cướp của người giàu chia cho dân nghèo, thậm chí nếu một tên cướp nhưng hành động với khẩu hiệu đó cũng được dân nghèo xem như người hùng. Họ đâu biết rằng con đường thoát nghèo đó của họ sớm đi đến đường cụt như vinh quang của những anh hùng cướp của vậy. Số phận của người nghèo chỉ được giải phóng đúng qui luật kinh tế chứ không bao giờ qua người hùng như vậy được. Người hùng dân tộc phải là người hiểu biết, mang lại nền chính trị dân chủ để phát triển kinh tế chứ không chỉ dùng quyền lực để chia.
Điều này cũng cho thấy tại sao tư tưởng XHCN có sức hấp dẫn ở các quốc gia nghèo, nơi có tŕnh độ dân trí thấp. Đáng buồn là nước ta nằm trong số đó. Qua đây lư giải phần nào lư do v́ sao nhiều người c̣n say mê lư tưởng của Đảng, cho nó là tốt đẹp, chỉ người thực hiện là sai. Họ cố đi t́m người có đạo đức để thực hiện, đâu biết rằng CNXH đă sai về nguyên lư.
Chủ nghĩa xă hội tại sao hấp dẫn dân nghèo và là tai họa cho dân nghèo đến thế. Bí mật nào ở đây? Bí mật là do cơ chế vận hành đă thỏa măn ḷng tham của tất cả các bên, hậu quả th́ cả xă hội chịu và người chịu nhiều nhất là người nghèo và vấn đề là ai cũng nghĩ ḿnh ko chịu, ḿnh được lợi. Ta thấy người lănh đạo làm cho cái bánh to hơn, dù không công bằng nhưng mọi người được miếng lớn hơn th́ khó, c̣n dùng sức mạnh để cố chia đều cái bánh ngày càng nhỏ th́ dễ hơn. Thật ra trong quá tŕnh chia đó người nghèo tưởng công bằng nhưng không, người cầm dao để cắt chia luôn được miếng to hơn. Chỉ có điều người dân không thấy điều này. Sự thiếu hiểu biết của con người rất nguy hiểm, có thể lôi nhau cùng xuống địa ngục mà không biết.
Hugo cho ta thấy bí mật của những tranh căi quanh công tội của các chính trị gia theo chủ thuyết XHCN hoặc độc tài:
Tất cả những chính trị gia theo chủ thuyết CNXH đều để lại di sản tranh căi v́ sự mâu thuẫn giữa lư tưởng, chủ trương tốt đẹp hướng đến người nghèo, hướng đến công bằng dân chủ với thực tế trái ngược hoàn toàn.
Từ đông sang tây: Stalin, Mao Trạch Đông, Kim Jong Il, Gaddafi, Mubarack,… tại sao khi một nhà độc tài chết đi luôn có kẻ khóc, người mừng? Tại sao khi một nhà độc tài tại vị luôn có kẻ tung hô, người oán thán? Dù là một nhà độc tài khét tiếng thế nào đi nữa, ông ta cũng không thể là kẻ hưởng thụ một ḿnh, ông ta phải làm lợi cho một nhóm người nào đó trong xă hội và gây thiệt hại cho phần c̣n lại. Nếu nắm hệ thống truyền thông th́ tay chân phe nhóm của lănh tụ có thể dễ dàng cho thế giới thấy lănh tụ của họ được ḷng dân thế nào? Nhưng đó chỉ là một nửa của sự thật.
Bài học về khủng hoảng và xử lư khủng hoảng trong nền kinh tế: Venezuela từng có giai đoạn là nước có nền chính trị dân chủ, nền kinh tế tự do, phát triển thịnh vượng. Tuy nhiên khi giá dầu giảm trong thập niên 1980 đă gây ra khủng hoảng kinh tế. Chính cuộc khủng hoảng này đă đưa Chavez lên nắm quyền để giúp đất nước thoát khỏi bế tắc theo hướng kinh tế XHCN. Trong nền kinh tế tư nhân tự do (nhiều người c̣n gọi là nền kinh tế tư bản chủ nghĩa) không tránh khỏi bị khủng hoảng. Nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng có rất nhiều nhưng chung qui lại là luật chế tài chưa đi kịp với nền kinh tế: gian lận trong tín dụng, đầu cơ, lạm phát, sụp đổ thị trưởng chứng khoán, độc quyền, lũng đoạn kinh tế, vay mượn quá mức,…..Khi khủng hoảng xảy ra th́ kinh tế suy thoái, xă hội rối loạn, đói nghèo, bất công,…thậm chí là chiến tranh. Quan trọng là việc xử lư khủng hoảng, việc này có thể đưa đến sự phát triển, củng cố nền dân chủ hoặc đưa đến độc tài toàn trị, kinh tế lâm vào khó khăn ngày càng không có lối thoát.
Những năm 1997-1998 các nền kinh tế mới nổi như Hàn Quốc, Đài Loan, Thái Lan,…lâm vào khủng hoảng nghiêm trọng, nhiều tổ hợp kinh tế lớn sụp đổ, để lại gánh nợ nần lên đến hàng chục tỷ đôla. Điển h́nh như tập đoàn Deawoo Hàn Quốc, gánh nợ lên đến 75 tỷ USD, rất nhiều trong số đó là kết quả của việc gian lận tài chính, chủ tịch tập đoàn là Kim Woo Choong bỏ trốn. Xă hội rối loạn v́ kinh tế khó khăn, nghèo đói. Tinh thần chống tư bản, chống đối nhà giàu, chống đối bọn “bóc lột” lên rất cao. Tuy nhiên chính phủ Hàn Quốc đă sáng suốt trong việc xử lư khủng hoảng. Một mặt chính phủ đứng ra bảo lănh các khoản nợ, hoặc hỗ trợ sát nhập để các công ty tiếp tục hoạt động, một mặt hoàn thiện chế tài luật pháp. Điều quan trọng là HQ kiên tŕ nền kinh tế tư nhân. Quá tŕnh xử lư theo hướng này tốn rất nhiều thời gian, kết quả chậm chạp, chịu nhiều sức ép từ công luận. Tuy nhiên chính điều này mà ngày nay HQ có những thương hiệu toàn cầu như Samsung, Huyndai, LG,….cạnh tranh sắc bén trên trị trường quốc tế (không biết điều ǵ sẽ xảy ra nếu HQ quốc hữu hóa hết các tập đoàn này rồi giao cho quan chức điều hành?). Ngày nay HQ có nền kinh tế năng động trong một nền dân chủ ngày càng hoàn thiện.
Rơ ràng, nếu Venezuela kiên tŕ nền kinh tế tư nhân tự do, với nguồn tiền dồi dào thu được từ việc bán dầu mỏ, chính phủ cho các công ty tư nhân vay để làm ăn (hoặc chi xây dựng đất nước theo hướng tư nhân đấu thầu), đi đôi với việc hoàn thiện hệ thống luật pháp, có lẽ Venezuela đă thịnh vượng.
Một hướng xử lư khủng hoảng khác hay được các nước áp dụng đó là chính phủ tăng cường can thiệp thị trường để nhanh chóng ổn định: quốc hữu hóa, xây dựng doanh nghiệp nhà nước, kiểm soát giá theo lệnh hành chính, phân phối theo lệnh chính phủ, thực hiện kinh tế kế hoạch hóa,… Cách này tất nhiên là có kết quả nhanh chóng, làm hài ḷng quần chúng trong trạng thái khó khăn do khủng hoảng, bị kích động chống người giàu, chống bóc lột, chống tư bản. Cách này c̣n được các quan chức ưa chuộng v́ được nhúng tay vào bầu sữa ngân sách, được điều khiển nền kinh tế quốc dân trực tiếp, tất nhiên là kèm theo nhiều lợi lộc. Tuy nhiên cách này tất yếu đưa đến “lợi ích nhóm”, hiệu quả kinh tế ngày càng kém, nền dân chủ bị xói ṃn, nạn tham nhũng bùng phát.
Điều này xảy ra đúng qui luật kinh tế mà Hayek đă nêu trong cuốn đường về nô lệ, nó chỉ cho ta thấy rơ là khi nhà nước nắm kinh tế, lên kế hoạch hóa th́ quyền lực tất yếu phải ngày càng tập trung vào tay quan chức, truyền thông tuyên truyền phải hoạt động hết công sức, dối trá, đàn áp là tất yếu và người dân sẽ trở thành nô lệ v́ trong thể chế như vậy chống lại chính quyền sẽ phải chết từ từ v́ đói (vụ nhà báo Nguyễn Đắc Kiên bị mất việc là một minh họa). Xă hội ngày càng đi vào suy thoái, chuyên chế, đói nghèo, tham nhũng, bất công.
Nước ta có bài học to lớn từ việc mất tự do kinh tế. Thời bao cấp, tự do kinh tế của người dân gần như số 0. Khi đó dù có lương tri người ta cũng không dám lên tiếng, v́ nhà cầm quyền chỉ cần cắt phiếu gạo hay không cấp ruộng là nắm chắc chết đói, cả gia đ́nh trở nên khốn khổ. Văn nghệ sĩ, trí thức, nhà báo, nhà quay phim,….tất tần tật đều do nhà nước bao cấp kinh tế, trong hoàn cảnh đó dù có khuyến khích phát biểu, cũng không ai dám mở miệng nói điều khó nghe với chính quyền. Nhiều hội đoàn sinh ra cũng chỉ để làm cảnh v́ chẳng ai có động lực để đấu tranh.
Đây là một bài học vô cùng quí báu cho VN ta hiện nay, chúng ta đang dần thoát khỏi chuyên chế độc đảng th́ gặp khủng hoảng, hiện nay nếu để chính phủ ngày càng can thiệp sâu vào thị trường với mục tiêu ổn định, làm đẹp các chỉ số tăng trưởng. Các hành vi như độc quyền nhà nước về vàng, khống chế ngân hàng, ổn định giá cả theo mệnh lệnh hành chính (nhân danh b́nh ổn giá), can thiệp thị trường chứng khoán, tăng cường chỉ đạo của chính phủ trong nền kinh tế, tăng cường đầu tư công để thay thế tư nhân nhằm làm đẹp chỉ số tăng trưởng, tăng cường kiểm soát các mặt hàng chiến lược như: xăng, dầu, điện,….Chính phủ có xu hướng làm thay thị trường thay v́ hoàn thành các thiết chế luật pháp, hoàn thiện dân chủ để kinh tế phục hồi, phát triển theo qui luật cạnh tranh của thị trường. Tùy theo cách chúng ta xử lư khủng hoảng mà chúng ta thoát ra khỏi nạn chuyên chế, đi đến dân chủ thịnh vượng hay quay lại chốn cũ. Kinh tế thị trường là một hệ thống tự động, nó chỉ hoạt động tốt nhất trong thể chế dân chủ, nếu chúng ta ra sức can thiệp dù với mong muốn xă hội tốt hơn th́ mọi chuyện lại trở nên tồi tệ hơn.
Cuộc đời Hugo Chavez để lại cho ta bài học đáng suy ngẫm về mối quan hệ giữa hai loại người trong xă hội: người giàu và người nghèo. Đây là mối quan hệ đầy sóng gió bao đời nay của nhân loại. Dù dân tộc nào, thời đại nào, xă hội nào, người giàu và người nghèo chưa bao giờ sống chung ḥa hợp với nhau. Nguồn cơn cho mối quan hệ sóng gió đó là sự hiểu lầm tai hại. Lớp người nghèo đă cho rằng chính người giàu là nguyên nhân cho sự khốn khó của họ, chính người giàu tham lam đă bóc lột họ, làm cho họ nghèo khó. Sự hiểu lầm đó được nâng lên thành chủ thuyết đấu tranh của “thiên tài” Karl Marx, từ đây lịch sử nhân loại đă có một chương bi thảm với tên gọi đấu tranh giai cấp. Kết quả làm hàng trăm triệu nhân mạng ngă xuống trong khốn cùng oan ức nhưng lại không giải quyết được vấn đề ǵ cả.
Người ta đâu biết rằng, vấn đề người giàu và người nghèo là một vấn đề tất yếu như một đoàn tàu, luôn có đầu máy, toa đi đầu và những toa cuối cùng. Vấn đề là làm sao cho cả đoàn tàu chạy, dù là toa đi sau nhưng cũng tiến lên chứ không phải làm cho các toa bằng nhau rồi chết dí một chỗ. Thật ra trong quá tŕnh làm giàu, người giàu bằng tài năng của ḿnh đă phụng sự xă hội, người tài người giỏi xứng đáng được hưởng cuộc sống tốt hơn. Một thiên tài Bill Gates giúp ích cho xă hội rất lớn, ông hoàn toàn xứng đáng ở trong căn biệt thự 100 triệu đô với tiện nghi làm cho cuộc sống thoải mái nhất. Trong nền kinh tế tự do cạnh tranh khốc liệt, tài sản người giàu không phải là tiền hay vàng tích trữ trong két mà nó được phân bố dưới các cơ xưởng sản xuất, kinh doanh, mang lại công ăn việc làm cho người lao động, mang lại sản phẩm ngày càng tốt hơn cho người tiêu dùng. Đâu đó người giàu trục lợi xă hội, làm tổn thương người nghèo là do sự thất bại của luật pháp, thất bại của thể chế, trong những thể chế không dân chủ th́ vấn nạn này càng lớn. Do vậy để giải quyết vấn nạn mâu thuẫn giữa người giàu và người nghèo trong xă hội, không thể bằng cách đấu tranh tiêu diệt người giàu (đấu tranh giai cấp), tuyên truyền ḷng căm thù, kỳ thị người giàu như cách Chavez, (ông là người lên án người giàu, lên án Mỹ với lời lẽ mạnh mẽ nhất-chính điều này làm cho người nghèo hả hê). Mà giải pháp là xây dựng thể chế dân chủ với nền kinh tế tự do, luật pháp hoàn thiện, nghiêm minh.
Hugo cho ta thấy lợi ích nhóm h́nh thành và phát triển như thế nào trong sinh hoạt chính trị: Cái ǵ làm con người có động lực để tranh giành nhau dữ dội nhất? Đó là quyền lợi, là miếng ăn, là bổng lộc. Nếu chính quyền không có khả năng ban phát những thứ đó th́ con người chẳng tranh giành quyền lực làm ǵ.