Romano
09-17-2013, 20:14
“Bây giờ ăn phở rất khó thấy ngon.” Đó là điều nhiều người Hà Nội nhận xét. Tại sao lại khó thấy ngon? Phở bây giờ, thịt nhiều, gia vị đủ thứ trên đời có sẵn, mà lại kém ngày trước? Không… tại v́ phở đă có thêm thời gian để được xem như một món công thức, vừa như fast food, vừa như khẩu phần dinh dưỡng. Tại v́ cái miệng lẫn cái đầu của người ăn phở càng ngày càng biết nhiều thứ dinh dưỡng khác. Đến một ngày đẹp trời, à th́ ra thú ăn chơi của người Hà Nội nếu chỉ dừng ở phở th́ măi cũng… chán. Có người sẽ điên lên mà bảo, chán là chán thế nào. Món ăn quốc hồn quốc túy, có thể ăn 24/24 (phở 24 là một minh chứng), có thể ăn mùa nóng mùa lạnh đều được, nh́n một bát phở thấy cả quê hương! Nhưng cái lưỡi của người ăn phở liền tù t́ như thế, e là có vấn đề, hoặc cái lưỡi chỉ c̣n là bộ phận hoa tiêu của cái dạ dày, chỉ cần có men tiêu hoá là ăn bao nhiêu cũng không ngại.
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=517069&stc=1&d=1379448833
Chưa khi nào phở bị một sự đánh giá ác ư nhằm vào, nếu như so với những kẻ đồng tuế có khi từng bị xét nét là thứ ăn chơi xa xỉ của thời thuộc địa để lại như áo dài tân thời, hay món bánh ngọt kiểu Pháp, nhạc tiền chiến, nghĩa là toàn những thứ có lúc đă bị coi như thiếu đứng đắn! Dĩ nhiên bây giờ cả đám đều được dán nhăn đặc sản. Trong khi đó, phở lại b́nh dân, lại lam lũ, lại cứ phải tăm tối một chút… Và cứ thế cả thế kỷ! Cho đến khi phở 24, phở vuông, phở tṛn, phở bầu dục ra đời, phở đă đắt lên, sạch sẽ như lau như ly, vào hàng phở là mua lấy cả sự khoan khoái của chỗ ngồi, của cung cách phục vụ đến chân răng, của những thứ mà phở gánh, phở ḷ, phở than, phở củi không có. Chị tôi đă có thể thở phào khi đưa khách nước ngoài đi ăn món đặc sản Hà Nội mà không phải tới những cái quán ẩm thấp, bàn ghế lộn nhộn, bếp nấu và tường mốc meo. Nhưng phở 24 ăn chả ra cái vị ǵ ? Ôi dào, Tây nó biết cóc khô ǵ về phở, cái chính là nó cứ đ̣i đi, ḿnh cần làm ăn với nó th́ dẫn vào chỗ máy lạnh thế. Ăn xong hai bát chưa hết năm chục ngàn, quá rẻ !
Thưa những ông bà chủ những hàng phở gia truyền, nếu như tất cả khách ăn chúng tôi, chán phở, hay chán quán phở các vị, các vị sẽ làm ǵ ? Xem ra vụ căi nhau về chuyện có cho phooc-môn (thực ra là một dung dịch có tên gần thế) vào bánh phở cho dẻo, gịn, khiến cho các quán phở có ế ẩm kha khá. Nhưng cũng là điều may mắn cho một hệ thống hiệu phở mới, nhắm vào chất lượng phục vụ và h́nh thức cửa hiệu. Tuy nhiên, xa hơn thế, những cửa hàng phở-mà-không-phở này đặt ra vấn đề có tính cấp thiết hơn nữa: thái độ của mọi người đối với phở. Mọi người ở đây gồm hai vế : người làm và người ăn. Tôi c̣n nhớ những lần mẹ tôi mua các nguyên vật liệu về nhà, lụi hụi nấu, lễ mễ bưng lên cho cả nhà ăn. Nhưng những ǵ mẹ tôi nhận được từ mọi người là “ăn phở của mẹ cứ như ăn cơm ở nhà”. Thế th́ hỏng! Phở và cơm là hai phạm trù khác nhau cũng như bồ và vợ.
Vậy chúng ta đă ăn phở và nghĩ về phở như thế nào? Rất nhiều người đều đồng ư phở Hà Nội là ngon nhất và chỉ ăn ở Hà Nội vào một sớm mùa đông sương c̣n đọng trên cỏ Bờ Hồ là đáng đời nhất. Trải qua một thế kỷ, điều này vẫn không sai. Mà phở tai hại ở chỗ chỉ đứng một ḿnh, hàng nào trưng biển cơm phở là phở chẳng ra ǵ, nếu mà đầy đủ cơm phở b́nh dân các món xào nữa th́ đừng có vào. Vậy phở hiệu mới th́ sao, những chỗ chỉ bán phở không thôi ấy ?
Cách đây mấy năm, phở Hiền ở ngă tư Trung Ḥa nổi danh như cồn, sáng nào cũng đông ngh́n nghịt, chỉ đến 9 giờ là đă hết hàng. Ngă tư Trung Ḥa ngày xưa là ven đô, nửa quê nửa tỉnh bên sông Tô Lịch, không đáng xách dép cho Bờ Hồ, nay đă là chỗ đại lộ thênh thang, con đường đẹp nhất Việt Nam. Phở Th́n dù dạt về Ḷ Đúc vẫn được gọi cái tên kép “Phở Th́n Bờ Hồ” và chỉ bán phở tái lăn, thịt ḅ xào sẵn trong chảo to như cái chậu, khách xếp hàng như chờ phát chẩn. Tôi đă được ăn ba bốn bận phở Hiền, nhưng là những khi đi sớm tạt vào hay một hôm hứng chí rủ người bạn qua, cốt để chứng minh phở Hà-Nội-mới bây giờ vẫn rất ngon. Nhưng càng về sau, h́nh như ăn phở Hiền không khó nữa, ít phải xếp hàng hơn, mà ăn lại kém ngon hơn? Tôi không có ư lấy ḿnh ra đánh giá, nhưng phở Hiền bây giờ tôi thấy chỉ c̣n thịt ḅ mềm là ngon, mà tôi đă chán nước phở rồi.
Nói thịt ḅ mềm th́ vào Metro mua thịt ḅ Úc về chả mềm bằng mấy ! Ấy, nói thế là không biết đường làm thịt rồi. Cái tài là thái thịt ngang thớ mà đủ dầy, tái phải vừa đủ. Thái mỏng như thái điêu là hỏng, mà trần kỹ cho khỏi sợ đau bụng như mẹ tôi cũng mất ngon. Thế th́ tôi cho là các hàng phở bây giờ về khoản thịt đă tiến bộ hơn cách đây 15 năm, khi thịt ḅ c̣n hơi hiếm nguồn cung cấp. Trong khi đó, nước dùng là cả một vấn đề. Đang nói chuyện phở nhưng nói đến nước dùng th́ tôi lại phải nói sang một món hiện có phần phát đạt ở Hà Nội, đó là lẩu. Chính v́ cái sự phức tạp của nước dùng phở mà người ăn cảm thấy thật dễ chịu khi ăn lẩu. Đấy, cứ một nồi nước xương sôi ùng ục, cho đủ thứ thịt thà tôm cua cá mực vào, vừa ăn vừa nhúng, Rau th́ sẵn, ăn lúc nào cũng thấy vừa miệng. Nhưng ăn xong th́ không c̣n nhớ chính xác cái vị vừa đưa vào miệng có ǵ riêng. Lại thêm nồi lẩu đến lúc gần hết luôn mặn hơn. Thế th́ vẫn phải nhớ phở.
Phở ra đời ở Nam Định như có người đă phát hiện ra, tôi không cần biết có đúng không, nhưng cái thứ phở ấy, bát bẹt, nước nhanh nguội, chỉ có duy nhất một miếng thịt dần mỏng, băm băm ra, trông bát phở rất là ẩu. H́nh như để phản đối lại thứ phở Hà Nội xuống cấp, người ta nhiệt t́nh theo “phở gia truyền Nam Định”, mấy chục năm trước chả ai nghe nói đến cụm từ này, nay nhan nhản ở các cửa ô Hà Nội trong những quán ám khói than cám than quả bàng. Nhưng ác thay, bát phở cẩu thả với miếng thịt duy nhất không ra bít tết, không ra tái trong một thứ nước lèo, cũng như là một khẩu vị chung chung đă nhờn v́ ḿ chính của chúng ta. Vậy mà cũng khá đắt hàng. Đắt hàng hơn phở của ông Corlou đầu bếp Metropole, ông này đă có cả quyển sách dạy người Tây thế nào là phở Hà Nội, đă có công nâng công thức lên tầm lư thuyết, tuy nhiên ông cũng chẳng độc quyền được, đến mẹ tôi c̣n biết nấu nữa là! Mà ăn bát phở trong khách sạn năm sao, người Việt ḿnh chưa quen.
Một bát phở như thế nào th́ ngon? Có lẽ cũng không khác ǵ với tiêu chí của ông Nguyễn Tuân cách đây nửa thế kỷ. Bánh phở mềm vừa phải, sợi mỏng trắng muốt, nước dùng trong, không váng mỡ, vị ngọt của xương ḅ hầm và hơi ngai ngái của sá sùng, mùi thơm của thảo quả được nướng trước khi cho vào nước dùng, những lát thịt chín thái không quá mỏng, thịt tái mềm c̣n chưa quăn cuộn lại quá mức, hành hoa thái nhỏ, hành chẻ rắc lên trên, hạt tiêu và ớt đủ vị… Ăn th́ đảo bánh lên không bị trương, ăn đến hết bát vẫn c̣n nóng, mùi thơm và cái rát gịn của miếng tái gầu c̣n đọng lại trên lưỡi. Nhắc lại chừng ấy cũng có người bảo, có ǵ lạ đâu. Chính vậy, nó chả có ǵ nhiều nhặn nhưng mà khó đấy. Cũng như một lĩnh vực hay được ví với phở là bồ. Ăn ít th́ ngon mà thèm. Ăn nhiều đến độ thay cơm th́ chán. Cho nhiều ḿ chính cũng như bồ quá ngọt ngào tê cả lưỡi th́ sợ lắm. Nhưng dường như việc ví von này chỉ đúng ở khía cạnh tương quan với cơm nhà hay là vợ. Chứ phở là một món quà có sự coi trọng của cả xă hội, có tư cách đứng đắn chứ không lén lút như chuyện bồ bịch pḥng nh́. Tuy thế, cũng giật ḿnh ra một điều giống nhau là: phở ăn vào không luôn luôn thấy ngon như trước cũng như chuyện quan hệ t́nh nhân bây giờ toàn là chạy nước rút, quá ngắn so với cuộc marathon hôn nhân. Mà marathon gói lại cũng chỉ hơn 42 km, nghĩ mà buồn. Bạn thích phim truyền h́nh hài sitcom happy-ending sau 25 phút hay tiểu thuyết ngàn trang kết cục Anna Karenina lao đầu vào xe lửa?
Chị bạn tôi được một hội sành điệu mời dự bữa tiệc hóa trang chủ đề bắt đầu bằng chữ cái “P”. Và dĩ nhiên, tôi không nói bạn cũng đoán ra, chị chọn “phở”. Dĩ nhiên chị không thể làm quần áo bằng bánh phở, chị quấn sợi trắng lên đầu, cũng ra dáng lắm, rồi búi lại và cắm hai cây trâm bằng đôi đũa gỗ, nhét thêm cái th́a xinh xinh. Thế nhưng phở này lại nguội, chị băn khoăn. Bạn trai chị bảo: em thay đôi đũa bằng hai que nhang ! Tha hồ mà khói cả buổi.
Phở không ngon v́ 100 lư do: cuộc sống đă phong trần hơn, ăn đă sướng mồm hơn, Hà Nội đă bớt hữu t́nh hơn… nhưng có ai nghĩ là chúng ta đă để phở xuống giá thê thảm, để chất lượng bát phở đuểnh đoảng đến phát ngán và món phở, đă không c̣n là thức thời trân như thời của những “thương nhớ mười hai”. H́nh như từ món phở này, cách sống với những giá trị của chúng ta soi từ đấy thấy cũng nông nông, tùy tiện. Người ta ghét cái kiểu phở chửi, cháo quát, bỏ tiền ra ăn phở chứ đâu có phải đưa bát phở đưa lên miệng có vị “chan đầy nước mắt”. Có nhiều người không thấy phở 24 là ngon, hoặc phở ǵ mà đến 24 vị, phở chứ có phải thuốc bắc đâu, nhưng ít ra đều thấy phở hoá ra cũng sạch được!
Phở chắc chắn sẽ biến tướng nhiều thể loại hơn nữa trên trái đất này, điều ấy có lẽ cũng chẳng phải là vấn đề nghiêm trọng. H́nh như đó lại là điều hay. Phở chính là đặc trưng của cuộc sống người Việt cả thế kỷ qua, hỗn hợp nhiều nguồn văn hoá ẩm thực: bánh phở giống như ḿ Tàu, nước với gia vị có mắm của người Chăm, thịt ḅ lại đi theo bít tết của dân Pháp. Có lẽ của chúng ta chính là cái bát Bát Tràng ! Như thế là theo mốt bây giờ, tôi cũng mạnh dạn mà hô: các vị tiền bối đă rất hội nhập…
tm
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=517069&stc=1&d=1379448833
Chưa khi nào phở bị một sự đánh giá ác ư nhằm vào, nếu như so với những kẻ đồng tuế có khi từng bị xét nét là thứ ăn chơi xa xỉ của thời thuộc địa để lại như áo dài tân thời, hay món bánh ngọt kiểu Pháp, nhạc tiền chiến, nghĩa là toàn những thứ có lúc đă bị coi như thiếu đứng đắn! Dĩ nhiên bây giờ cả đám đều được dán nhăn đặc sản. Trong khi đó, phở lại b́nh dân, lại lam lũ, lại cứ phải tăm tối một chút… Và cứ thế cả thế kỷ! Cho đến khi phở 24, phở vuông, phở tṛn, phở bầu dục ra đời, phở đă đắt lên, sạch sẽ như lau như ly, vào hàng phở là mua lấy cả sự khoan khoái của chỗ ngồi, của cung cách phục vụ đến chân răng, của những thứ mà phở gánh, phở ḷ, phở than, phở củi không có. Chị tôi đă có thể thở phào khi đưa khách nước ngoài đi ăn món đặc sản Hà Nội mà không phải tới những cái quán ẩm thấp, bàn ghế lộn nhộn, bếp nấu và tường mốc meo. Nhưng phở 24 ăn chả ra cái vị ǵ ? Ôi dào, Tây nó biết cóc khô ǵ về phở, cái chính là nó cứ đ̣i đi, ḿnh cần làm ăn với nó th́ dẫn vào chỗ máy lạnh thế. Ăn xong hai bát chưa hết năm chục ngàn, quá rẻ !
Thưa những ông bà chủ những hàng phở gia truyền, nếu như tất cả khách ăn chúng tôi, chán phở, hay chán quán phở các vị, các vị sẽ làm ǵ ? Xem ra vụ căi nhau về chuyện có cho phooc-môn (thực ra là một dung dịch có tên gần thế) vào bánh phở cho dẻo, gịn, khiến cho các quán phở có ế ẩm kha khá. Nhưng cũng là điều may mắn cho một hệ thống hiệu phở mới, nhắm vào chất lượng phục vụ và h́nh thức cửa hiệu. Tuy nhiên, xa hơn thế, những cửa hàng phở-mà-không-phở này đặt ra vấn đề có tính cấp thiết hơn nữa: thái độ của mọi người đối với phở. Mọi người ở đây gồm hai vế : người làm và người ăn. Tôi c̣n nhớ những lần mẹ tôi mua các nguyên vật liệu về nhà, lụi hụi nấu, lễ mễ bưng lên cho cả nhà ăn. Nhưng những ǵ mẹ tôi nhận được từ mọi người là “ăn phở của mẹ cứ như ăn cơm ở nhà”. Thế th́ hỏng! Phở và cơm là hai phạm trù khác nhau cũng như bồ và vợ.
Vậy chúng ta đă ăn phở và nghĩ về phở như thế nào? Rất nhiều người đều đồng ư phở Hà Nội là ngon nhất và chỉ ăn ở Hà Nội vào một sớm mùa đông sương c̣n đọng trên cỏ Bờ Hồ là đáng đời nhất. Trải qua một thế kỷ, điều này vẫn không sai. Mà phở tai hại ở chỗ chỉ đứng một ḿnh, hàng nào trưng biển cơm phở là phở chẳng ra ǵ, nếu mà đầy đủ cơm phở b́nh dân các món xào nữa th́ đừng có vào. Vậy phở hiệu mới th́ sao, những chỗ chỉ bán phở không thôi ấy ?
Cách đây mấy năm, phở Hiền ở ngă tư Trung Ḥa nổi danh như cồn, sáng nào cũng đông ngh́n nghịt, chỉ đến 9 giờ là đă hết hàng. Ngă tư Trung Ḥa ngày xưa là ven đô, nửa quê nửa tỉnh bên sông Tô Lịch, không đáng xách dép cho Bờ Hồ, nay đă là chỗ đại lộ thênh thang, con đường đẹp nhất Việt Nam. Phở Th́n dù dạt về Ḷ Đúc vẫn được gọi cái tên kép “Phở Th́n Bờ Hồ” và chỉ bán phở tái lăn, thịt ḅ xào sẵn trong chảo to như cái chậu, khách xếp hàng như chờ phát chẩn. Tôi đă được ăn ba bốn bận phở Hiền, nhưng là những khi đi sớm tạt vào hay một hôm hứng chí rủ người bạn qua, cốt để chứng minh phở Hà-Nội-mới bây giờ vẫn rất ngon. Nhưng càng về sau, h́nh như ăn phở Hiền không khó nữa, ít phải xếp hàng hơn, mà ăn lại kém ngon hơn? Tôi không có ư lấy ḿnh ra đánh giá, nhưng phở Hiền bây giờ tôi thấy chỉ c̣n thịt ḅ mềm là ngon, mà tôi đă chán nước phở rồi.
Nói thịt ḅ mềm th́ vào Metro mua thịt ḅ Úc về chả mềm bằng mấy ! Ấy, nói thế là không biết đường làm thịt rồi. Cái tài là thái thịt ngang thớ mà đủ dầy, tái phải vừa đủ. Thái mỏng như thái điêu là hỏng, mà trần kỹ cho khỏi sợ đau bụng như mẹ tôi cũng mất ngon. Thế th́ tôi cho là các hàng phở bây giờ về khoản thịt đă tiến bộ hơn cách đây 15 năm, khi thịt ḅ c̣n hơi hiếm nguồn cung cấp. Trong khi đó, nước dùng là cả một vấn đề. Đang nói chuyện phở nhưng nói đến nước dùng th́ tôi lại phải nói sang một món hiện có phần phát đạt ở Hà Nội, đó là lẩu. Chính v́ cái sự phức tạp của nước dùng phở mà người ăn cảm thấy thật dễ chịu khi ăn lẩu. Đấy, cứ một nồi nước xương sôi ùng ục, cho đủ thứ thịt thà tôm cua cá mực vào, vừa ăn vừa nhúng, Rau th́ sẵn, ăn lúc nào cũng thấy vừa miệng. Nhưng ăn xong th́ không c̣n nhớ chính xác cái vị vừa đưa vào miệng có ǵ riêng. Lại thêm nồi lẩu đến lúc gần hết luôn mặn hơn. Thế th́ vẫn phải nhớ phở.
Phở ra đời ở Nam Định như có người đă phát hiện ra, tôi không cần biết có đúng không, nhưng cái thứ phở ấy, bát bẹt, nước nhanh nguội, chỉ có duy nhất một miếng thịt dần mỏng, băm băm ra, trông bát phở rất là ẩu. H́nh như để phản đối lại thứ phở Hà Nội xuống cấp, người ta nhiệt t́nh theo “phở gia truyền Nam Định”, mấy chục năm trước chả ai nghe nói đến cụm từ này, nay nhan nhản ở các cửa ô Hà Nội trong những quán ám khói than cám than quả bàng. Nhưng ác thay, bát phở cẩu thả với miếng thịt duy nhất không ra bít tết, không ra tái trong một thứ nước lèo, cũng như là một khẩu vị chung chung đă nhờn v́ ḿ chính của chúng ta. Vậy mà cũng khá đắt hàng. Đắt hàng hơn phở của ông Corlou đầu bếp Metropole, ông này đă có cả quyển sách dạy người Tây thế nào là phở Hà Nội, đă có công nâng công thức lên tầm lư thuyết, tuy nhiên ông cũng chẳng độc quyền được, đến mẹ tôi c̣n biết nấu nữa là! Mà ăn bát phở trong khách sạn năm sao, người Việt ḿnh chưa quen.
Một bát phở như thế nào th́ ngon? Có lẽ cũng không khác ǵ với tiêu chí của ông Nguyễn Tuân cách đây nửa thế kỷ. Bánh phở mềm vừa phải, sợi mỏng trắng muốt, nước dùng trong, không váng mỡ, vị ngọt của xương ḅ hầm và hơi ngai ngái của sá sùng, mùi thơm của thảo quả được nướng trước khi cho vào nước dùng, những lát thịt chín thái không quá mỏng, thịt tái mềm c̣n chưa quăn cuộn lại quá mức, hành hoa thái nhỏ, hành chẻ rắc lên trên, hạt tiêu và ớt đủ vị… Ăn th́ đảo bánh lên không bị trương, ăn đến hết bát vẫn c̣n nóng, mùi thơm và cái rát gịn của miếng tái gầu c̣n đọng lại trên lưỡi. Nhắc lại chừng ấy cũng có người bảo, có ǵ lạ đâu. Chính vậy, nó chả có ǵ nhiều nhặn nhưng mà khó đấy. Cũng như một lĩnh vực hay được ví với phở là bồ. Ăn ít th́ ngon mà thèm. Ăn nhiều đến độ thay cơm th́ chán. Cho nhiều ḿ chính cũng như bồ quá ngọt ngào tê cả lưỡi th́ sợ lắm. Nhưng dường như việc ví von này chỉ đúng ở khía cạnh tương quan với cơm nhà hay là vợ. Chứ phở là một món quà có sự coi trọng của cả xă hội, có tư cách đứng đắn chứ không lén lút như chuyện bồ bịch pḥng nh́. Tuy thế, cũng giật ḿnh ra một điều giống nhau là: phở ăn vào không luôn luôn thấy ngon như trước cũng như chuyện quan hệ t́nh nhân bây giờ toàn là chạy nước rút, quá ngắn so với cuộc marathon hôn nhân. Mà marathon gói lại cũng chỉ hơn 42 km, nghĩ mà buồn. Bạn thích phim truyền h́nh hài sitcom happy-ending sau 25 phút hay tiểu thuyết ngàn trang kết cục Anna Karenina lao đầu vào xe lửa?
Chị bạn tôi được một hội sành điệu mời dự bữa tiệc hóa trang chủ đề bắt đầu bằng chữ cái “P”. Và dĩ nhiên, tôi không nói bạn cũng đoán ra, chị chọn “phở”. Dĩ nhiên chị không thể làm quần áo bằng bánh phở, chị quấn sợi trắng lên đầu, cũng ra dáng lắm, rồi búi lại và cắm hai cây trâm bằng đôi đũa gỗ, nhét thêm cái th́a xinh xinh. Thế nhưng phở này lại nguội, chị băn khoăn. Bạn trai chị bảo: em thay đôi đũa bằng hai que nhang ! Tha hồ mà khói cả buổi.
Phở không ngon v́ 100 lư do: cuộc sống đă phong trần hơn, ăn đă sướng mồm hơn, Hà Nội đă bớt hữu t́nh hơn… nhưng có ai nghĩ là chúng ta đă để phở xuống giá thê thảm, để chất lượng bát phở đuểnh đoảng đến phát ngán và món phở, đă không c̣n là thức thời trân như thời của những “thương nhớ mười hai”. H́nh như từ món phở này, cách sống với những giá trị của chúng ta soi từ đấy thấy cũng nông nông, tùy tiện. Người ta ghét cái kiểu phở chửi, cháo quát, bỏ tiền ra ăn phở chứ đâu có phải đưa bát phở đưa lên miệng có vị “chan đầy nước mắt”. Có nhiều người không thấy phở 24 là ngon, hoặc phở ǵ mà đến 24 vị, phở chứ có phải thuốc bắc đâu, nhưng ít ra đều thấy phở hoá ra cũng sạch được!
Phở chắc chắn sẽ biến tướng nhiều thể loại hơn nữa trên trái đất này, điều ấy có lẽ cũng chẳng phải là vấn đề nghiêm trọng. H́nh như đó lại là điều hay. Phở chính là đặc trưng của cuộc sống người Việt cả thế kỷ qua, hỗn hợp nhiều nguồn văn hoá ẩm thực: bánh phở giống như ḿ Tàu, nước với gia vị có mắm của người Chăm, thịt ḅ lại đi theo bít tết của dân Pháp. Có lẽ của chúng ta chính là cái bát Bát Tràng ! Như thế là theo mốt bây giờ, tôi cũng mạnh dạn mà hô: các vị tiền bối đă rất hội nhập…
tm