Hanna
01-15-2015, 07:24
TT - Trước t́nh trạng nhiễu loạn thông tin trên mạng hiện nay, Tuổi Trẻ trao đổi với ông Mai Liêm Trực - nguyên thứ trưởng thường trực Bộ Bưu chính viễn thông.
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=728851&stc=1&d=1421306673
Ảnh: Nguyễn Khánh
Nhiều lần tôi nói với những người có trách nhiệm rằng không nên né tránh những ǵ mà chúng ta thường cho là “nhạy cảm”. Càng không nên né tránh các loại thông tin xấu độc, xuyên tạc, vu khống. Nếu là tôi th́ sẽ “chơi bài ngửa”, không có úp mở ǵ
Ông Mai Liêm Trực (nguyên thứ trưởng thường trực Bộ Bưu chính viễn thông
Ông Mai Liêm Trực là một trong những nhà quản lư tiên phong mở cửa đưa Internet vào Việt Nam.
* Thưa ông, trên các trang mạng hiện nay bên cạnh những thông tin tích cực, hữu ích th́ cũng có không ít thông tin thất thiệt, vô bổ. Vậy làm thế nào có thể sàng lọc, nhận biết những thông tin tốt, loại bỏ thông tin xấu?
- Giải pháp hàng đầu là chúng ta phải dùng thông tin đúng đắn để phản ứng nhanh nhạy và đầy đủ. Tôi nói ví dụ trước đây xuất hiện tin đồn trên mạng là chủ tịch BIDV bị bắt. Đối với loại tin đồn như vậy, chỉ cần ông chủ tịch BIDV xuất hiện trên báo là dẹp bỏ được ngay. Nếu cần th́ cơ quan chức năng như công an, Ngân hàng Nhà nước... có thông tin chính thức. Các bên liên quan không nên im lặng khi xuất hiện thông tin thất thiệt, sai sự thật v́ chỉ có thông tin mới giải tỏa được thông tin.
Hay trường hợp ông Nguyễn Bá Thanh trên mạng nói này nói nọ, nhưng khi Ban Bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ trung ương công bố thông tin chính thức th́ mọi việc rơ ràng. Chính những bác sĩ có uy tín nói ra để xă hội yên ḷng. Cá nhân tôi mong ông Nguyễn Bá Thanh khỏe lại và chính ông sẽ nói ra.
* Đúng là phải chủ động thông tin để dẹp bỏ tin đồn thất thiệt. Nhưng giờ đây có nhiều loại thông tin xuyên tạc, kích động được dàn dựng và thường xuất hiện mỗi khi có các sự kiện chính trị quan trọng. Ông nh́n nhận như thế nào về hiện tượng này?
- Cơ chế tin đồn thường ẩn danh, thời xưa th́ truyền miệng, sau đó truyền đơn, bây giờ có Internet th́ truyền qua mạng. Một mặt chúng ta cần thấy đây là hiện tượng b́nh thường, nên quen với chuyện đó và đừng nên quá để ư, lo lắng để rồi bị chi phối, dẫn dắt bởi các loại tin đồn.
Đứng trước một thông tin nào đó cần b́nh tĩnh suy xét, t́m hiểu qua nhiều kênh khác nhau, đặc biệt là các kênh chính thức và có dẫn nguồn rơ ràng.
Mặt khác, các cơ quan chức năng và chính những người trong cuộc cần chủ động đấu tranh với tin đồn thất thiệt. Nếu cứ im lặng th́ tin đồn sẽ làm xă hội phân tâm.
Nhiều lần tôi nói với những người có trách nhiệm rằng không nên né tránh những ǵ mà chúng ta thường cho là “nhạy cảm”. Càng không nên né tránh các loại thông tin xấu độc, xuyên tạc, vu khống. Nếu là tôi th́ sẽ “chơi bài ngửa”, không có úp mở ǵ.
Trong lĩnh vực thông tin, chúng ta có khoảng 800 cơ quan báo chí, hơn 18.000 nhà báo, ai nói ǵ ḿnh phải nói lại chứ. Tôi nhớ khi ta chưa có Internet, Tổng cục Bưu điện được giao phát hành báo chí ra nước ngoài rất vất vả, một cân báo đưa lên máy bay là 10 USD, chưa kể đưa ra nước ngoài rồi ai phát hành?
Bây giờ hàng triệu người Việt Nam ở nước ngoài có thể đọc báo điện tử trong nước để cập nhật tin tức hằng ngày, hằng giờ. Với lực lượng báo chí hùng hậu như vậy, để xuất hiện khoảng trống thông tin, để cho thông tin xấu, độc chen vào th́ tôi nghĩ rằng trước hết phải xem lại cách thông tin của chính chúng ta.
* Thưa ông, nói lại nhưng phải nói sao cho thuyết phục chứ không phải nói lấy được?
- Tất nhiên. Theo tôi ít nhất có hai điều kiện.
Thứ nhất, thẳng thắn đấu tranh với những thông tin sai trái nhưng không được áp đặt, không quy chụp. Thông tin một chiều, theo một mẫu câu th́ tính thuyết phục rất thấp.
Thứ hai, cái ǵ ḿnh đúng th́ kiên quyết bảo vệ, nhưng không v́ thế mà giấu cái sai, cái dở của ḿnh. Càng công khai, minh bạch càng đẩy lùi được hiện tượng “nhiễu” thông tin.
Một vấn đề quan trọng nữa, như tôi đă nói bản thân Internet không xấu, chỉ có con người lợi dụng Internet. V́ vậy chăm lo giải quyết tốt các vấn đề trong đời sống thật chính là giải quyết ở gốc những vấn đề phát sinh trên không gian mạng.
* Giả sử xuất hiện tin đồn thất thiệt liên quan đến ông th́ ông sẽ ứng xử như thế nào?
- Ông bà ta dạy “Cây ngay không sợ chết đứng”. Nếu thông tin đó chỉ một vài người nói th́ không đáng quan tâm. Nếu nhiều người nói, tôi sẽ nói lại bằng cách chính thức hoặc không chính thức. Chắc chắn là tôi không thể im lặng. Phải giải tỏa thông tin và chúng ta cũng phải tin vào ḷng dân. Người dân biết hết.
* Ngoài việc chủ động thông tin và hoàn thiện hành lang pháp lư về quyền tiếp cận thông tin, ông có đề xuất giải pháp cụ thể nào khác không?
- Việc căn cơ trước mắt và cũng cho lâu dài là nâng cao dân trí, để tự mỗi người dân khi ngồi trước màn h́nh máy tính biết chọn lọc thông tin, biết tự bảo vệ ḿnh trong không gian sống mới.
Việc tiếp theo là những giải pháp về hành chính và pháp lư. Tôi ủng hộ xử lư nghiêm, nhưng không chỉ bằng biện pháp hành chính mà bằng cách thức kiện ra ṭa để ṭa phân xử. Ví dụ như người nào tung tin có bom làm chuyến bay ngừng lại, cơ quan quản lư xử phạt theo quy định nhưng chính hăng hàng không là bên bị thiệt hại nhiều nhất phải kiện chứ.
Cuối cùng là giải pháp kỹ thuật nhưng không nên lạm dụng. Trên b́nh diện rộng, đâu thể chặn hết mà thật ra cũng không chặn được. Khi xuất hiện trang WikiLeaks, nhiều quốc gia mạnh về công nghệ đă muốn chặn nó nhưng không thể, v́ về mặt kỹ thuật th́ sẽ có ngay rất nhiều trang web “nhân bản” WikiLeaks. Điều chúng ta có thể, tôi muốn nói lại một lần nữa, chỉ có thông tin mới giải tỏa được thông tin.
* Internet mang đến không gian sống mới như ông nói ở trên, nghĩa là đ̣i hỏi cách tiếp cận mới đối với cuộc sống con người, trong đó có cách tiếp cận thông tin?
- Không thể giữ cách quản lư như cũ. Đất nước ta trải qua nhiều cuộc chiến tranh ác liệt, hi sinh lớn lao, nên việc chúng ta lo lắng cho an ninh quốc gia là một lo lắng đúng đắn và chính đáng. Cách thức chúng ta quản lư trước đây thường rất chặt, ví dụ mỗi lần ai đó ra nước ngoài th́ phải trả lời câu hỏi có mang tài liệu, bản đồ ǵ không. Nhiều nơi treo biển cấm quay phim, chụp ảnh. Bây giờ thời đại đă khác.
Tôi nói ví dụ như ta sử dụng Google Map hay Google Earth, rất dễ dàng để khám phá các ṭa nhà, h́nh ảnh và địa h́nh, kể cả các địa danh nhạy cảm. Rơ ràng cách chúng ta tự bảo vệ ḿnh phải khác trước v́ thời đại đă thay đổi. Tôi rất tiếc là những biện pháp đưa ra cho các vấn đề hôm nay đây đó vẫn giữ cách làm cũ.
Một vấn đề khác là với ḍng chảy thông tin trên mạng hiện nay, tôi có cảm giác chúng ta lo ngại và suy diễn quá lớn. Việc cần hơn là khơi ḍng và nắn ḍng thông tin bằng cách tiếp cận mới.
Trong đó không thể thiếu một hành lang pháp lư ngày càng được hoàn thiện để người dân thực hiện quyền tiếp cận thông tin của ḿnh, đồng thời đ̣i hỏi những người có chức vụ, quyền hạn và các cơ quan quyền lực nhà nước ngày càng thực hiện đầy đủ hơn trách nhiệm giải tŕnh.
VƠ VĂN THÀNH thực hiện
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=728851&stc=1&d=1421306673
Ảnh: Nguyễn Khánh
Nhiều lần tôi nói với những người có trách nhiệm rằng không nên né tránh những ǵ mà chúng ta thường cho là “nhạy cảm”. Càng không nên né tránh các loại thông tin xấu độc, xuyên tạc, vu khống. Nếu là tôi th́ sẽ “chơi bài ngửa”, không có úp mở ǵ
Ông Mai Liêm Trực (nguyên thứ trưởng thường trực Bộ Bưu chính viễn thông
Ông Mai Liêm Trực là một trong những nhà quản lư tiên phong mở cửa đưa Internet vào Việt Nam.
* Thưa ông, trên các trang mạng hiện nay bên cạnh những thông tin tích cực, hữu ích th́ cũng có không ít thông tin thất thiệt, vô bổ. Vậy làm thế nào có thể sàng lọc, nhận biết những thông tin tốt, loại bỏ thông tin xấu?
- Giải pháp hàng đầu là chúng ta phải dùng thông tin đúng đắn để phản ứng nhanh nhạy và đầy đủ. Tôi nói ví dụ trước đây xuất hiện tin đồn trên mạng là chủ tịch BIDV bị bắt. Đối với loại tin đồn như vậy, chỉ cần ông chủ tịch BIDV xuất hiện trên báo là dẹp bỏ được ngay. Nếu cần th́ cơ quan chức năng như công an, Ngân hàng Nhà nước... có thông tin chính thức. Các bên liên quan không nên im lặng khi xuất hiện thông tin thất thiệt, sai sự thật v́ chỉ có thông tin mới giải tỏa được thông tin.
Hay trường hợp ông Nguyễn Bá Thanh trên mạng nói này nói nọ, nhưng khi Ban Bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ trung ương công bố thông tin chính thức th́ mọi việc rơ ràng. Chính những bác sĩ có uy tín nói ra để xă hội yên ḷng. Cá nhân tôi mong ông Nguyễn Bá Thanh khỏe lại và chính ông sẽ nói ra.
* Đúng là phải chủ động thông tin để dẹp bỏ tin đồn thất thiệt. Nhưng giờ đây có nhiều loại thông tin xuyên tạc, kích động được dàn dựng và thường xuất hiện mỗi khi có các sự kiện chính trị quan trọng. Ông nh́n nhận như thế nào về hiện tượng này?
- Cơ chế tin đồn thường ẩn danh, thời xưa th́ truyền miệng, sau đó truyền đơn, bây giờ có Internet th́ truyền qua mạng. Một mặt chúng ta cần thấy đây là hiện tượng b́nh thường, nên quen với chuyện đó và đừng nên quá để ư, lo lắng để rồi bị chi phối, dẫn dắt bởi các loại tin đồn.
Đứng trước một thông tin nào đó cần b́nh tĩnh suy xét, t́m hiểu qua nhiều kênh khác nhau, đặc biệt là các kênh chính thức và có dẫn nguồn rơ ràng.
Mặt khác, các cơ quan chức năng và chính những người trong cuộc cần chủ động đấu tranh với tin đồn thất thiệt. Nếu cứ im lặng th́ tin đồn sẽ làm xă hội phân tâm.
Nhiều lần tôi nói với những người có trách nhiệm rằng không nên né tránh những ǵ mà chúng ta thường cho là “nhạy cảm”. Càng không nên né tránh các loại thông tin xấu độc, xuyên tạc, vu khống. Nếu là tôi th́ sẽ “chơi bài ngửa”, không có úp mở ǵ.
Trong lĩnh vực thông tin, chúng ta có khoảng 800 cơ quan báo chí, hơn 18.000 nhà báo, ai nói ǵ ḿnh phải nói lại chứ. Tôi nhớ khi ta chưa có Internet, Tổng cục Bưu điện được giao phát hành báo chí ra nước ngoài rất vất vả, một cân báo đưa lên máy bay là 10 USD, chưa kể đưa ra nước ngoài rồi ai phát hành?
Bây giờ hàng triệu người Việt Nam ở nước ngoài có thể đọc báo điện tử trong nước để cập nhật tin tức hằng ngày, hằng giờ. Với lực lượng báo chí hùng hậu như vậy, để xuất hiện khoảng trống thông tin, để cho thông tin xấu, độc chen vào th́ tôi nghĩ rằng trước hết phải xem lại cách thông tin của chính chúng ta.
* Thưa ông, nói lại nhưng phải nói sao cho thuyết phục chứ không phải nói lấy được?
- Tất nhiên. Theo tôi ít nhất có hai điều kiện.
Thứ nhất, thẳng thắn đấu tranh với những thông tin sai trái nhưng không được áp đặt, không quy chụp. Thông tin một chiều, theo một mẫu câu th́ tính thuyết phục rất thấp.
Thứ hai, cái ǵ ḿnh đúng th́ kiên quyết bảo vệ, nhưng không v́ thế mà giấu cái sai, cái dở của ḿnh. Càng công khai, minh bạch càng đẩy lùi được hiện tượng “nhiễu” thông tin.
Một vấn đề quan trọng nữa, như tôi đă nói bản thân Internet không xấu, chỉ có con người lợi dụng Internet. V́ vậy chăm lo giải quyết tốt các vấn đề trong đời sống thật chính là giải quyết ở gốc những vấn đề phát sinh trên không gian mạng.
* Giả sử xuất hiện tin đồn thất thiệt liên quan đến ông th́ ông sẽ ứng xử như thế nào?
- Ông bà ta dạy “Cây ngay không sợ chết đứng”. Nếu thông tin đó chỉ một vài người nói th́ không đáng quan tâm. Nếu nhiều người nói, tôi sẽ nói lại bằng cách chính thức hoặc không chính thức. Chắc chắn là tôi không thể im lặng. Phải giải tỏa thông tin và chúng ta cũng phải tin vào ḷng dân. Người dân biết hết.
* Ngoài việc chủ động thông tin và hoàn thiện hành lang pháp lư về quyền tiếp cận thông tin, ông có đề xuất giải pháp cụ thể nào khác không?
- Việc căn cơ trước mắt và cũng cho lâu dài là nâng cao dân trí, để tự mỗi người dân khi ngồi trước màn h́nh máy tính biết chọn lọc thông tin, biết tự bảo vệ ḿnh trong không gian sống mới.
Việc tiếp theo là những giải pháp về hành chính và pháp lư. Tôi ủng hộ xử lư nghiêm, nhưng không chỉ bằng biện pháp hành chính mà bằng cách thức kiện ra ṭa để ṭa phân xử. Ví dụ như người nào tung tin có bom làm chuyến bay ngừng lại, cơ quan quản lư xử phạt theo quy định nhưng chính hăng hàng không là bên bị thiệt hại nhiều nhất phải kiện chứ.
Cuối cùng là giải pháp kỹ thuật nhưng không nên lạm dụng. Trên b́nh diện rộng, đâu thể chặn hết mà thật ra cũng không chặn được. Khi xuất hiện trang WikiLeaks, nhiều quốc gia mạnh về công nghệ đă muốn chặn nó nhưng không thể, v́ về mặt kỹ thuật th́ sẽ có ngay rất nhiều trang web “nhân bản” WikiLeaks. Điều chúng ta có thể, tôi muốn nói lại một lần nữa, chỉ có thông tin mới giải tỏa được thông tin.
* Internet mang đến không gian sống mới như ông nói ở trên, nghĩa là đ̣i hỏi cách tiếp cận mới đối với cuộc sống con người, trong đó có cách tiếp cận thông tin?
- Không thể giữ cách quản lư như cũ. Đất nước ta trải qua nhiều cuộc chiến tranh ác liệt, hi sinh lớn lao, nên việc chúng ta lo lắng cho an ninh quốc gia là một lo lắng đúng đắn và chính đáng. Cách thức chúng ta quản lư trước đây thường rất chặt, ví dụ mỗi lần ai đó ra nước ngoài th́ phải trả lời câu hỏi có mang tài liệu, bản đồ ǵ không. Nhiều nơi treo biển cấm quay phim, chụp ảnh. Bây giờ thời đại đă khác.
Tôi nói ví dụ như ta sử dụng Google Map hay Google Earth, rất dễ dàng để khám phá các ṭa nhà, h́nh ảnh và địa h́nh, kể cả các địa danh nhạy cảm. Rơ ràng cách chúng ta tự bảo vệ ḿnh phải khác trước v́ thời đại đă thay đổi. Tôi rất tiếc là những biện pháp đưa ra cho các vấn đề hôm nay đây đó vẫn giữ cách làm cũ.
Một vấn đề khác là với ḍng chảy thông tin trên mạng hiện nay, tôi có cảm giác chúng ta lo ngại và suy diễn quá lớn. Việc cần hơn là khơi ḍng và nắn ḍng thông tin bằng cách tiếp cận mới.
Trong đó không thể thiếu một hành lang pháp lư ngày càng được hoàn thiện để người dân thực hiện quyền tiếp cận thông tin của ḿnh, đồng thời đ̣i hỏi những người có chức vụ, quyền hạn và các cơ quan quyền lực nhà nước ngày càng thực hiện đầy đủ hơn trách nhiệm giải tŕnh.
VƠ VĂN THÀNH thực hiện