Không chỉ con người, cá voi sát thủ cũng nhờ bà ngoại trông con. Nghiên cứu đă chỉ ra rằng con người và loài cá voi sát thủ (tên gọi khác là cá heo đen lớn hay cá hổ ḱnh) có điểm chung là con cái đều sống rất lâu sau khi ngừng sinh con. Trong khi đó hầu hết các loài động vật, khi con cái không c̣n khả năng sinh sản nữa th́ tuổi thọ của nó cũng đă hết.
Các nhà nhân chủng học cho rằng tuổi thọ cao của phụ nữ hậu măn kinh là do “hiệu ứng bà ngoại”, v́ việc có bà ngoại làm tăng cơ hội sống sót cho các thành viên trong gia đ́nh (và c̣n để truyền lại các thông tin di truyền mà họ sở hữu cho các thế hệ tương lai). Bởi những người phụ nữ lớn tuổi giúp con ḿnh chăm sóc và nuôi dưỡng các cháu.
Một nghiên cứu mới được công bố trên tập san của Viện Hàn lâm Khoa học Hoa Kỳ đă tiết lộ về một loài khác cũng được hưởng lợi từ hiệu ứng bà ngoại: đó là cá voi sát thủ.
Những con cá voi sát thủ cái cũng sống rất lâu sau khi chúng ngừng sinh con, và theo nghiên cứu mới này, sự hiện diện của bà ngoại làm tăng cơ hội sống sót của những bé cá voi.
“Các bà ngoại sử dụng kiến thức sinh thái sâu rộng của ḿnh để dẫn dắt cả đàn tới các khu vực t́m kiếm thức ăn”, ông Daniel Daniel Franks – người đứng đầu nhóm nghiên cứu chia sẻ với tờ Business Insider.
Những con cá voi bà c̣n chia sẻ thức ăn cho các con cá voi cháu.
Bà ngoại giúp tăng cơ hội sống sót cho những chú cá sơ sinh
Franks và nhóm của ông đă kiểm tra dữ liệu về dân số trong hơn 40 năm của 2 đàn cá voi sát thủ sống ở ngoài khơi tiểu bang Washington của Hoa Kỳ và British Columbia thuộc Canada. Các nhà nghiên cứu đă phân tích tỷ lệ sống sót của 378 con cá voi cháu có bà ngoại c̣n sống. Họ nhận thấy trong thời gian hai năm sau khi một con cá voi bà chết th́ cơ hội sống sót của những đứa cháu đă bị giảm đi.
Các tác giả của nghiên cứu ghi nhận rằng: “Những đứa cháu không có bà ngoại trong khoảng thời gian hai năm này có tỷ lệ tử vong cao gấp 4,5 lần so với một cá thể cá voi có bà ngoại c̣n sống”.
Các tác giả nghiên cứu cũng phát hiện ra việc mất một cá voi bà trong nhiều năm thậm chí c̣n gây tác động đến khả năng tử vong của cá voi cháu lớn hơn việc sụt giảm số lượng cá hồi Chinook – món ăn ưa thích của những đàn cá voi Tây Bắc Thái B́nh Dương này.
“Chúng tôi nhận thấy rằng tác động từ việc thiếu vắng cá voi bà c̣n trở nên tồi tệ hơn trong những thời kỳ khó khăn, như khi nguồn cung cấp thức ăn không c̣n dồi dào”, ông Franks nói. (Nghiên cứu đă chỉ ra rằng số lượng cá hồi càng dồi dào th́ càng ít khả năng cá voi sát thủ bị chết.)
Cá voi sát thủ có gia đ́nh gắn bó khăng khít
Một con cá voi sát thủ đang săn cá hồi (Ảnh: Shutterstock)
Theo Franks, nghiên cứu mới này có thể tiết lộ lư do v́ sao cá voi sát thủ là một trong năm loài động vật có vú (bao gồm cả con người) trải qua thời kỳ măn kinh và có tuổi thọ dài ở thời kỳ hậu sinh sản.
Cá voi trắng (beluga), kỳ lân biển (narwhal) và cá voi đầu tṛn vây ngắn cũng trải qua thời kỳ măn kinh. Nhưng cá voi sát thủ là loài sống lâu nhất sau khi chúng ngừng sinh sản: Những con cá voi sát thủ cái ngừng sinh con ở khoảng 45 tuổi, sau đó chúng có thể sống thêm ít nhất 16 năm nữa.
Theo ông Franks, người ta ước tính một số con cá voi sát thủ cái đang sống có tuổi lên tới 80 hay 90.
Một điểm chung trong số ít các loài động vật có vú trải qua thời kỳ măn kinh là tất cả chúng đều có cấu trúc xă hội và những con cái không tách đàn. Điều đó có nghĩa là những đứa trẻ sẽ ở với mẹ chúng suốt đời.
Việc không tách đàn này có nghĩa là khi một con cái càng lớn tuổi th́ nó sẽ càng trở nên gắn bó hơn với đàn của ḿnh. Ở độ tuổi măn kinh, con cái có vai tṛ quan trọng trong việc bảo vệ di sản di truyền của ḿnh, giúp đỡ các thành viên trong gia đ́nh thay v́ tự thân sinh sản.
Theo các nhà nghiên cứu, những con cá voi sát thủ ở giai đoạn hậu sinh sản đóng vai tṛ “kho lưu trữ kiến thức sinh thái” và đảm nhiệm vị trí lănh đạo quan trọng đối với đàn khi t́m kiếm thức ăn trong những khu vực có cá hồi.
Đó là lư do tại sao mà cái giá phải trả cho việc mất đi bà ngoại sẽ cao hơn trong những năm khan hiếm cá hồi, ông Franks nói.
Những con cá voi sát thủ bà cũng giúp trông giữ những con cá cháu khi con gái của chúng đang đi săn, ông Franks cho biết thêm.
VietBF@ sưu tầm.
Games
