Bạn thế nào nếu có một đứa con khuyết tật?
Câu hỏi này thật khó trả lời v́ tùy từng biểu hiện khuyết tật khác nhau th́ thái độ của cha mẹ cũng khác nhau. Đó là điều chúng tôi chiêm nghiệm được, khi ḿnh là cha mẹ của một đứa trẻ khuyết tật. Bởi có người giấu giếm, có người xuề x̣a bỏ qua không muốn nhắc đến với người không thân, có người xem đó là điều b́nh thường, v́ mỗi đứa con suy cho cùng đều là món quà của tạo hóa.
Nhưng để b́nh tĩnh vượt qua điều đó không hề dễ dàng, dù trước đó, khi sàng lọc sơ sinh, bác sĩ thông báo “con anh chị có vấn đề abc” th́ điều đầu tiên là tin tưởng vào y học hiện đại có thể chữa các khiếm khuyết; hoặc khi con được vài tuổi, phát hiện ra con có “vấn đề” về sức khỏe th́ chạy đôn chạy đáo chữa bệnh cho con, hy vọng một phép màu.
Vậy mà, dù b́nh tĩnh, dù tin vào phép màu, dù đồng hành với con để chữa bệnh, để học, chúng tôi đều từng nếm trải hàng chục lần cảm thấy trái tim ḿnh bị bóp nghẹt v́ tổn thương bởi ánh mắt, hay một câu nói vô t́nh của người đối diện. Chồng tôi đă từng rất sốc và mất ngủ nhiều đêm v́ có lần chúng tôi đưa con đi ăn cùng bạn bè, một bà đáng tuổi bà ngoại nh́n con chằm chằm, như kiểu trên đời bà chưa hề gặp một con người nào như thế, và không hề rời đi khi thấy chúng tôi để ư đến thái độ của bà. Hay có lần ở trong quán ăn sáng, một anh trạc tuổi tôi tiến đến sát bàn, nh́n con tôi và hỏi dồn dập mà h́nh như không cần câu trả lời, mắt không rời khỏi cháu dù ánh mắt ấy đầy sự thông cảm và ít thái độ ṭ ṃ.
Chúng tôi học cách bỏ qua. Và b́nh tĩnh đối diện với sự thật, thật từ tốn. Tôi luôn cảm ơn một cô em gái đă nói hồi con ḿnh c̣n bé xíu “ba mẹ tự tin th́ con mới tự tin”. Chúng tôi học cách tự tin. Chúng tôi dạy con cách biểu hiện ư muốn, thái độ. Chúng tôi xem những khiếm khuyết về nghe nói, về h́nh thể, về một chút “kỳ quặc” trong hành động của con là một điều b́nh thường như bao người b́nh thường khác.
Tôi đă trả lời câu hỏi này hàng ngàn lần: “Dạ, cháu đi học ở trường chuyên biệt”, hoặc “Cháu nghe được, nhưng nói không rơ”. H́nh như ai cũng mặc định rằng khuyết tật th́ không thể đến trường, không thể sống hay làm việc b́nh thường như bao người khác. Tôi biết bạn bè của con ở trường có nhiều bé học rất giỏi, vẽ rất đẹp, và sống rất t́nh cảm như đứng chờ bạn ở cổng trường mỗi lần đến lớp, chúng ôm cô giáo như ôm một bà mẹ, cầm mũ nón cho nhau, đi t́m bạn giúp ba mẹ giờ tan trường… Ở giữa chúng bạn của con, tôi học được sự sẻ chia, học cách yêu thương và hiểu từng cuộc đời không có ǵ là cá biệt. Mọi người khuyết tật đều được tạo hóa bù đắp bằng những kỹ năng nào đó, bằng những thấu cảm, bằng sự chậm răi, từ tốn để nh́n nhận, bằng sự trong sáng và chân thành trong ngôn từ mà không cần làm màu hay tạo dựng h́nh ảnh bản thân trước ai đó.
Một người khuyết tật về h́nh thể, một người mắc hội chứng tự kỷ tuy khó khăn trong cuộc sống, trong giao tiếp nhưng không đồng nghĩa với bất hạnh. Hơn 10 năm sống cùng một đứa trẻ đặc biệt, tôi thầm cảm ơn những nhọc nhằn khiến tôi nhận ra vẻ đẹp trong trái tim trong sáng, thơ ngây của con ḿnh, cũng như dễ dàng gần gũi những ai có vẻ khác thường. Chấp nhận sự khác biệt của người khác, không phải là tư duy của riêng người phương Tây nữa, mà đó chính là đồng cảm, là sự thấu hiểu, là tôn trọng điểm khác biệt cá nhân, đừng bao giờ đồng nhất ai với ai và sợ hăi tiếng nói khác với ḿnh. Để hiểu được điều đó, đôi khi bạn phải sống nhiều hơn, yêu thương bằng trái tim nhiều hơn.
Người khuyết tật h́nh thể, thần kinh khó có thể đi học, tự lập, khó giao tiếp như người thường, kém tập trung, hành vi lập dị, luôn để đồ vật một chỗ và sinh hoạt theo công thức của họ. Số lượng người khuyết tật nói chung và người tự kỷ vẫn không hề giảm đi trên toàn cầu, dù y học có tiến bộ đến đâu. Việt Nam được ước đoán có khoảng 500.000 người tự kỷ và hơn 6 triệu người khuyết tật; khoảng 12 triệu gia đ́nh đang chật vật đối mặt với những khó khăn của t́nh trạng người thân khuyết tật hay hội chứng của tự kỷ.
Trong số những khuyết tật được gọi tên, hội chứng “tự kỷ” không được định nghĩa và không có trong Luật Người khuyết tật, chưa có thống kê nào của Bộ Y tế về số người tự kỷ. Học sinh khuyết tật gặp khó khăn khi học ḥa nhập cộng đồng, nhiều trường học từ chối nhận trẻ tự kỷ với nhiều lư do khác nhau, và nhiều em không thể học lên cao khi chương tŕnh học chưa có ở cấp THPT, chương tŕnh đào tạo nghề c̣n là một bức tranh mù mịt.
Nhiều người khuyết tật tại Việt Nam đang cần chúng ta thấu hiểu và tôn trọng. Chấp nhận sự khác biệt ở người khác, là bạn đă biết đến sự cảm thông, đó chính là ch́a khóa để bạn hiểu về người khác. Và sự thấu cảm của bạn, có thể là cơ hội để nhiều người khuyết tật có một cuộc sống an toàn và trưởng thành.
HOÀNG NHUNG
Games
