Xử trí khi bị say nắng, say nóng

[sunshine1104]

Khi phát hiện say nắng, cần chuyển người bệnh đến nơi thoáng mát, cởi bớt quần áo, dùng khắn mát chườm, bổ sung nước, sau đó chuyển ngay đến cơ sở y tế.

Bác sĩ Nguyễn Thị Mai Phương, Khoa Y học Cổ truyền, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết thời tiết cả nước hiện nay nắng nóng diện rộng, nắng gay gắt, có nơi nhiệt độ lên tới 40 độ C. Đây là điều kiện dễ xảy ra các trường hợp nguy hiểm đến tính mạng như say nắng, say nóng, ngất, sốc nhiệt...

Tình trạng say nắng, say nóng thường gặp ở người già, trẻ em, những người thể chất suy nhược, mắc bệnh mạn tính như tim mạch, ung thư...; những người làm việc ngoài trời như nông dân, bộ đội huấn luyện ngoài thao trường, lao động trong điều kiện thiếu không khí lưu thông như trong hầm lò, công nhân trong các khu công nghiệp, chiến sĩ, y bác sĩ trong đồ bảo hộ làm việc ở cường độ cao...

Theo y học cổ truyền, chứng say nắng, say nóng thuộc phạm trù "trúng thử", tức là trúng nắng, trúng nóng. Hiện tượng này có các biểu hiện như sốt, tăng thân nhiệt, da nóng, không ra mồ hôi hoặc vã mồ hôi nhiều, mồ hôi lạnh, tăng nhịp tim, nhịp thở, hồi hộp trống ngực, người mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, đau đầu, khát nhiều, miệng họng khô, niêm mạc mắt đỏ, lưỡi đỏ, mặt đỏ, mạch nhanh và nhỏ, nước tiểu vàng sẫm, ít nước tiểu. Một số trường hợp nặng, có thể ngất, hôn mê, trụy tim mạch, sốc nhiệt dẫn đến tử vong.

Việc nhanh chóng phát hiện, tiến hành sơ cứu ngay lập tức khi chưa có sự hỗ trợ từ nhân viên y tế là điều rất quan trọng.

Bác sĩ Phương cho biết, với xử trí tại chỗ, cần nhanh chóng hạ thân nhiệt cho người bệnh, chuyển người bệnh đến nơi thoáng mát, có bóng râm, nới lỏng, cởi bỏ bớt quần áo, sau đó sử dụng khăn mát vắt ráo, chườm, đắp vào những nơi như trán, mặt, cổ, hõm nách, bẹn. Người bệnh cần được bổ sung nước khi còn tỉnh táo và không nôn nhiều. Cuối cùng, gọi hỗ trợ y tế và vận chuyển người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất.

Trong trường hợp người bệnh ngất, ngoài các xử trí trên, có thể day, ấn một số huyệt có tác dụng tỉnh thần trong lúc chờ hỗ trợ từ nhân viên y tế. Huyệt Nhân trung: 1/3 phía trên rãnh nhân trung; huyệt Thừa tương: Hõm dưới môi dưới; huyệt Hợp cốc: Hõm giữa ngón trỏ và ngón cái; huyệt Ấn đường: Giao điểm giữa 2 đầu lông mày.

Để phòng tránh chứng "trúng thử", việc dự phòng là điều rất cần thiết. Bác sĩ cho biết, nên uống đủ nước, đặc biệt là những ngày nhiệt độ cao; hạn chế ra ngoài đường, khi đi ra ngoài, phải có quần áo bảo hộ, mũ, ô che nắng, kính râm... Ngoài ra, không làm việc quá lâu ngoài trời nắng, trong môi trường nóng bức hoặc hoạt động thể lực quá sức ngoài trời. Khi mới từ ngoài trời nắng về còn nóng và ra nhiều mồ hôi, không được tắm lạnh, gội đầu, đổ nước từ đỉnh đầu xuống, để điều hoà lạnh, quạt gió hướng thẳng người.

Cần tăng cường dinh dưỡng cho cơ thể với một số loại rau củ có tính mát như bí đao, cà chua, đỗ xanh, mướp, dưa chuột, mồng tơi, rau đay, rau muống... Uống một số vị thuốc có tác dụng giải thử, giải nhiệt, sinh tân, chỉ khát.

Rau má tươi rửa sạch, ngâm rửa nước muối, sau đó đem giã, xay lấy nước cốt uống.

Lá sen tươi rửa sạch, xay hoặc giã với ít muối, lấy nước cốt uống.

Lá hương nhu tươi rửa sạch, giã nát với ít muối, đun sôi để nguội, lọc bỏ bã, lấy nước uống.

Quả dưa hấu: vỏ quả rửa sạch, đun nước để nguội uống hoặc lấy ruột dưa hấu ép nước uống.

Quả mướp đắng (khổ qua): bỏ ruột, thái mỏng, đun sôi để nguội uống...