Kinh tế nằm ngoài dự liệu của Fed trong năm 2022. Fed rơi vào thế bị động trong năm 2022 v́ liên tiếp dự báo sai và phải liên tục nâng lăi để chống lạm phát.
Trong bài phát biểu cuối cùng của năm 2021, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell nói: "Không ai biết chắc chắn nền kinh tế sẽ đi về đâu trong một năm hoặc hơn nữa kể từ bây giờ".
Và ông đă đúng. Washington Post nhận định năm 2022, Powell và các đồng nghiệp của ông tại Fed đă dự báo sai nhiều vấn đề. Ban đầu, họ liên tục đánh giá thấp lạm phát đang ḱm hăm kinh tế Mỹ và toàn cầu. Đến khi nhận ra ḿnh đă chậm chân trong việc kiểm soát giá tiêu dùng, Fed mới vội vă tăng lăi suất với tốc độ nhanh nhất trong nhiều thập kỷ.
Cuối 2021, họ dự định tăng lăi suất 3 lần năm 2022, đưa lăi suất lên 0,9%. Nhưng thực tế là họ gần như sẽ kết thúc năm nay với 7 lần tăng, đưa lăi suất cơ bản lên 4,25-4,5%. Lư do được đưa ra là lạm phát cao bất ngờ, cuộc chiến ở Ukraine và thị trường lao động thắt chặt đáng kể.
Cứ sau vài tháng, Fed lại điều chỉnh mạnh dự báo về hướng đi của nền kinh tế, đồng thời hạ thấp kỳ vọng về các chỉ số quan trọng như lạm phát, tăng trưởng kinh tế và thị trường lao động.
Fed liên tục nâng dự báo lăi suất cho cuối năm 2022, trong các đợt tháng 12/2021, 3/2022, 6/2022 và tháng 9/2022.
Tuần này, các lănh đạo Fed sẽ có cuộc họp chính sách cuối cùng của năm, dự kiến tăng lăi suất thêm 50 điểm cơ bản (0,5%). Tốc độ này chậm hơn so với 4 lần nâng lăi gần đây.
Đồng thời, Fed cũng sẽ công bố loạt dự báo mới cho thấy lăi suất có thể tăng thêm bao nhiêu và duy tŕ ở mức cao trong bao lâu. Lăi suất cơ bản dự kiến lên trên 5% năm sau.
Claudia Sahm - nhà sáng lập Sahm Consulting kiêm cựu chuyên gia kinh tế của Fed nhận định trong ṿng một năm kể từ khi bắt đầu tăng lăi năm nay, Fed sẽ tăng lăi suất thêm tổng cộng 5%. "Mức độ và tốc độ tăng lăi suất của Fed rất bất ngờ. Đây là việc rất bất thường, trừ khi buộc phải làm", ông đánh giá.
Theo các lănh đạo Fed, việc dự báo kinh tế đang ngày càng khó khăn. Chính sách tăng lăi suất cũng có độ trễ và không có ǵ chắc chắn về việc liệu nền kinh tế có đang hướng tới suy thoái hay tránh được trong gang tấc hay không.
Trong bài phát biểu tại Viện Brookings tháng trước, ông Powell thừa nhận Fed "không có kinh nghiệm" dự báo sự gián đoạn chuỗi cung ứng đă góp phần thúc đẩy lạm phát như thế nào.
Chủ tịch Fed Jerome Powell tại một cuộc họp với Bộ Tài chính Mỹ tháng 9/2021. Ảnh: Reuters
Điều này có nghĩa Fed sẽ phải đánh giá toàn diện hơn những ǵ đang xảy ra trong nền kinh tế và xác định chính xác các điều kiện cần thiết để giảm lạm phát, thay v́ chỉ dựa vào các mô h́nh sẵn có trước đây. "Chúng tôi sẽ tiếp tục đưa ra các dự báo, nhưng sẽ phải thận trọng và hoài nghi về các dự báo trong một thời gian. Điều đó đ̣i hỏi tăng cường quản trị rủi ro", ông Powell nói.
Fed bắt đầu đưa ra các bản dự báo từ năm 2007 tại các cuộc họp vào tháng 3, tháng 6, tháng 9 và tháng 12 hàng năm. Chúng phản ánh ước tính trung b́nh (của 19 người trong Ủy ban Thị trường mở Liên bang thuộc Fed) về GDP, lạm phát, tỷ lệ thất nghiệp và lăi suất tham chiếu.
Các dự báo không mang tính ràng buộc và không nhằm xác định những ǵ Fed sẽ làm trong tương lai. Nhưng chúng là ch́a khóa để truyền thông điệp của họ. Chúng được thiết kế để giảm thiểu những bất ngờ cho hệ thống tài chính.
Trong những thời điểm b́nh thường - không có đại dịch hay chiến tranh - các dự báo sẽ không thay đổi nhiều. Nhưng 2022 không phải là thời gian b́nh thường.
Những dự báo đầu tiên của năm được công bố vào tháng 3, khi Fed bắt đầu tăng lăi suất lần đầu kể từ đại dịch, thêm 25 điểm cơ bản. Vào thời điểm đó, họ cho rằng năm 2022 sẽ cần 7 lần tăng lăi suất, tăng so với 3 lần tuyên bố vài tháng trước. Lạm phát sẽ lên 4,3%, c̣n kinh tế sẽ tăng trưởng 2,8%.
Đến tháng 6, khủng hoảng Ukraine giáng đ̣n mạnh vào thị trường năng lượng toàn cầu và lạm phát vẫn đi lên. Fed tăng cường cuộc chiến chống lạm phát và cho biết lăi suất có thể tăng lên 3,4%, điều chỉnh dự báo lạm phát lên 5,2%. Tăng trưởng giảm xuống c̣n 1,7% và tỷ lệ thất nghiệp có thể giảm nhẹ.
Sang tháng 9, khi vẫn buộc phải tăng lăi, Fed dự kiến có suy thoái, tỷ lệ thất nghiệp cao hơn và tăng trưởng kinh tế chỉ c̣n 0,2%. Họ cũng ra tín hiệu lăi suất sẽ vượt 4% và tiếp tục tăng trong năm tới. Đây là thay đổi lớn trong cách hoạch định chính sách của Fed.
Chuyên gia kinh tế Kaleb Nygaard cho rằng dù Fed nhận ra họ khởi đầu chậm chạp và cần bắt kịp, họ vẫn đánh giá thấp mức độ cần phải tăng lăi suất. "Fed không lường trước được ḿnh sẽ phải đi đâu trong năm nay", vị chuyên gia b́nh luận.
Vậy năm 2023 sẽ ra sao? Những người theo dơi Fed ngày càng cho rằng lăi suất sẽ lên trên 5% năm tới. Kể từ lần dự báo cuối cùng vào tháng 9 của Fed, bức tranh kinh tế đă trở nên trái chiều: lạm phát tăng tốc trong một tháng, sau đó hạ nhiệt vào tháng tiếp theo; thị trường lao động th́ chậm lại một chút nhưng vẫn thắt chặt.
Có thể ở lần dự báo trong cuộc họp tuần này, Fed sẽ cho thấy một sự điều chỉnh khác. Tháng trước, Chủ tịch Fed Boston Susan Collins nói rằng các số liệu gần đây đă kéo dự báo về lăi suất lên cao, nhưng Fed vẫn chưa tăng đến mức đó.
Năm qua, nền kinh tế đă không đi theo cách mà Fed mong đợi. Nhưng thông điệp của Powell từ cuối năm 2021 vẫn đúng, và có thể vẫn là dự đoán cho năm 2023, thậm chí xa hơn.
"Khi nền kinh tế trở nên hoàn toàn khác với những ǵ Fed mong đợi, lăi suất cũng vậy. Sẽ không ai nói rằng không thể thay đổi chính sách chỉ v́ chúng tôi đă dự báo như thế vào tháng 12", Chủ tịch Fed từng nói vào năm ngoái.
VietBF@ sưu tập
Games
