Năm 1979 từ trại tỵ nạn Singapore tôi được đưa về định cư tại thành phố hoa hồng Portland, Oregon. Lúc đầu sống ở Beaverton mà lại ghi danh Portland Community College, nên mờ sáng phải bắt bus xuống downtown rồi từ đó lại chuyển bus khác mới tới trường đuợc.Thiệt t́nh lúc đầu bỡ ngỡ, mỗi lần kiếm lớp phải chạy bở hơi tai v́ PCC-Sylvania không nhỏ, vả lại khi ghi danh mà không để ư đến mấy cái hall cách nhau xa lắc xa lơ, nên nhiều khi chuyển lớp vào trễ, thầy liếc xéo xấu hổ vô cùng.
Nhưng cái ǵ cũng qua đi rồi ngưu tầm ngưu mă tầm mă, thế là mấy anh em cùng chung mảnh đời tỵ nạn lại đi kiếm làm quen với nhau. Đứa tới trước chỉ cho đứa tới sau cách lấy lớp, môn nào cần, thầy nào dễ, sáng đi học chiều tối cả bọn tản ra đi làm.
Ôi thôi th́ đủ mọi nghề: Rửa xe có, rửa chén có, cắt cỏ có, tắm chó có, chùi cầu hả..... chơi luôn. Tên nào sổ Ing-lít kha khá th́ bảnh hơn chút được đôn lên làm bồi nhà hàng để có thêm tiền típ, hoặc đủ mọi nghề khác. Hễ thấy chỗ nào có treo Help Wanted là cả lũ xúi nhau lủi vào điền đơn, được hay không hậu xét. Thiệt nghĩ mấy ông bà cụ người Mỹ hồi đó, khi nhận tụi này vào mấy cái dóp 3-7-21 ngày này, chắc họ tội nghiệp hơn là thấy ba cái khả năng dỏm ghi tứ tung không đầu không đuôi trong tờ đơn xin việc. Lâu lâu cuối tuần anh em lại rủ nhau đi hái dâu cả ngày chủ nhật, lạnh cóng gẫy cả lưng, hai bàn tay tối về thâm tím, nhưng mỗi đứa cũng kiếm thêm được chút chút phụ cho tiền nhà, cà phê thuốc lá bia bọt lai rai.
Có lẽ cộng đồng ta thời gian đó c̣n phôi thai chưa có sự chênh lệch với nhau cho lắm, nên tha hương mọi người đều hăng say chăm lo xây dựng tương lai, tuy cực mà vui, ai nấy đều “hồ hởi phấn khởi”......và ḍng đời cứ thế mà trôi cho đến tết ta năm 1981.
Trong đám chơi thân với nhau có 5 đứa, 4 Việt tỵ nạn và thằng Ali người Iran. Số là Ali được qua Mỹ du học trước khi vua Shah bị ông đạo khùng Khomeni lật đổ. Trong trường Ali bảnh tỏn râu ria đẹp trai, nó có chiếc Mazda RX-7 mới cáu chỉ màu vàng chói lói. Cứ vài ngày nó lại chở một em Mỹ blondi nơn nà mới đem về khoe. Việc của nó là chỉ có chơi, c̣n bài vở home work th́ có phe ta lo liệu. Hễ hôm nào có Exam th́ tụi này bố trí ngồi chung quanh để nó c̣n quệt đề thi trắc nghiệm cho đúng.
Bù lại năm ba chục gặp anh em nó dúi măi lộ đều chi. Lâu lâu hứng lên nó lại nhét cả bọn vào chiếc Rx-7 hai chỗ, dồn như cá ṃi mà chở đi chơi khắp thành phố hoa hồng. Trời sập tối lại c̣n "Saturday Night Live” disco club nữa chứ, đâm ra nhờ Ali mà cả bọn dân chơi không sợ mưa rơi được hưởng sái. Thời gian sau lại rủ nhau ở chung, cả đám mướn được một căn nhà gần downtown có cả Ali.
Đúng là đời lên voi xuống chó v́ sau khi xảy ra cách mạng Hồi Giáo bên Iran, Khomeni lên nắm quyền, Ali không c̣n nhận được trợ cấp của gia đ́nh nên Ali phải dọn theo ở ké với tụi này. T́nh bạn trước sau vẫn như một, nhưng tiền nhà phải rơ ràng ṣng phẳng à nhe, khổ mà......cho mày thiếu. Chính v́ thế Ali đôi lúc nó cũng rơm rớm nước mắt mà cám ơn cho những chân t́nh của cả bọn Mít đă dành cho nó.
Đứa tới trong đám ít nói nhất là Thọ. Lúc nào Thọ cũng trầm ngâm suy tư h́nh như trong tâm trạng có mang một nổi buồn man mác. Hỏi th́ Thọ chỉ cười cười rồi lảng sang chuyện khác, riết rồi anh em bảo nhau để yên cho cái thế giới riêng tư của Thọ. Nhưng tụi này biết Thọ nhớ nhà v́ đôi khi thấy Thọ hay mang tấm h́nh gia đ́nh có lộng kiếng ra chùi, rồi ngồi thẫn thờ cả ngày.
Nhà tụi này mướn rẻ mạt trên đường Columbia. Đó là một ṭa nhà kiểu lâu đài nhỏ 3 tầng cũ rích đă trên trăm tuổi, với lối xây từ thế kỷ 18 có nhiều pḥng ốc, cộng lối đi quanh co nên ban đêm ṃ về nhà cũng thấy sờ sợ. Trong nhà đèn hành lang th́ mờ mờ ảo ảo, ổ khoá th́ nặng nề khó mở, đêm về tới pḥng mà phải đánh vật với cái cửa gỗ đă tét toe tưa với bản lề vốn đă hoen gỉ, khi kéo ra nó kêu kèn kẹt buốt cả óc. Và h́nh như lúc nào cũng cảm giác có ai vô h́nh đang đứng đàng sau soi mói mà nổi da gà. Đă thế điện thỉnh thoảng lại bị cúp liên tục v́ cái hộp cầu ch́ cũ ś đă quá tải, đôi khi bọn này phải xài đèn cầy le lói nằm chờ tới sáng mới mua đồ về sửa được. Nói chung nó vừa lạnh vừa tối, cộng thêm tường nhà được sơn màu cứt gà đă lên rêu, đâm ra chỗ ở này nó giống như cái nhà mồ vĩnh biệt.
Thọ giành ở lầu 3 muốn yên tĩnh v́ lầu này chỉ có 1 pḥng lớn riêng cho cả lầu. C̣n tụi này 4 đứa chia nhau ra mỗi 2 đứa ở 2 lầu dưới. Và không biết sao xéo xéo nhà này bên góc kia đuờng là văn pḥng FBI Portland Office, cứ lâu lâu lại thấy mấy ông Agent chỉ chỉ qua đây, xí xa xí xồ với nhau làm cả bọn chẳng đứa nào hiểu khỉ ǵ. Hay là họ có ư định hốt hết cái đám có tác phong như mấy thằng ăn trộm bên này cũng không chừng?
Chiều 30 tết ta năm 1981, Portland lạnh cóng trời u ám gió bấc mưa phùn. Tụi này hẹn nhau tối đó mọi người phải về nhà trước giao thừa, hứa mỗi đứa phải mừng tuổi cho nhau rồi nhậu xả láng chúc mừng năm mới. Ali th́ lăng xăng phụ một tay lau chùi nhà cửa, Thọ từ sáng sớm đă đi Fred Mayers lo mua đồ cúng. Mỗi đứa một việc không khí hào hứng hẳn ra.
Pḥng ăn được trưng bầy chén đĩa tươm tất, và một bàn thờ dă chiến có đèn cầy trái cây và nhang thơm ngát đă được thắp lên từ chập tối.
Đến quá Giao Thừa khi mọi người đă tụ tập đầy đủ tṛ chuyện rổn rang mà vẫn không thấy Thọ xuống, anh em có gọi trơ lên lầu kêu măi cũng không thấy trả lời. Lúc ấy ngoài sân sấm chớp bỗng nhiên lại nổ vang rền, chúng rít liên hồi qua khe cửa tạo thành những tiếng hú véo von làm cả căn nhà run lên bần bật. Mà càng lúc tiếng gió hú lại càng lớn mới teo chứ, nó ai oán như có kẻ đang gào lên nức nở trong đêm trừ tịch làm giật bắn cả người. Nguyên đám ḍm nhau tự nhiên như có linh tính ǵ chẳng lành. Hoảng hốt thế là cả bọn tự động kéo nhau chạy ùa lên lầu, dáo dác đi kiếm th́ thấy cửa pḥng của Thọ đang hé mở dưới ánh đèn vàng hành lang héo hắt ….gan hơn bước tới, Ali run run đẩy cửa vào.... th́ hỡi ơi....
Thọ đang treo cổ lơ lửng giữa pḥng bằng sợi dây thừng mới mua ở Fred Mayers từ sáng sớm mà tờ receipt c̣n nằm ch́nh ́nh giữa bàn. V́ quá kinh hoàng nên có đứa rống lên tức tưởi, có đứa đứng chết trân, có đứa ngồi bệt xuống đất ôm mặt khóc nức nở, đau đớn chia sẻ với bạn hiền cùng trang lứa mới đây mà đă ra người thiên cổ. Nó tạo lên một cảnh tượng quá hoảng loạn thương tâm và kinh dị khó quên.
Cũng chính v́ đỡ xuống, tháo dây tḥng lọng và cố cấp cứu cho Thọ mà cả bọn bị mời về Portland PD để họ hỏi cung cho đến trưa hôm sau mùng một tết mới được thả về. Cảnh sát họ cũng lắc đầu và cho biết căn nhà này cũng đă từng có người tự tử by hanging trong quá khứ. Có hỏi pḥng nào nhưng họ không nói. Thọ đă âm thầm tính toán mà tỉnh bơ không cho ai biết. Sợ bị cản...hay có hoang hồn nào xúi giục. Sao Thọ lại dại dột coi rẻ mạng sống đến như vậy? Sau này xác Thọ được đem đi hỏa thiêu v́ quận Multnomah họ không liên lạc được với gia đ́nh của Thọ. Thọ nhưng không đúng với cái tên tiền định, đời ơi sao oan nghiệt!
Trước khi tự vẫn, Thọ có viết một bức thơ tuyệt mệnh xin lỗi với bố mẹ Thọ v́ không chịu nổi cái cực, cái buồn, cái nhớ nhà nhớ tết trong t́nh thương gia đ́nh nên Thọ mới đi đến quyết định kết liễu cuộc đời ngắn ngủi như vậy. Âu cũng v́ cái họa Cộng Sản mới sinh ra những cảnh gia đ́nh ly tán đau thương như thế này. Riêng tôi lại c̣n có kỷ niệm riêng với Thọ qua 2 bản nhạc mà hai đứa đắc ư, cứ nằm nghe tới nghe lui làm nhăo cả cuốn Cassette C-60 đem qua được từ bên đảo: Đó là bản "Hai khía cạnh cuộc đời" Julie ca và "Biển Máu" của Phạm Duy, bản "Biển Máu" ra biển chiều nay thấy màu máu đỏ... này, bây giờ kiếm không ra, nếu có ai biết xin vui ḷng chỉ giùm!
V́ ám ảnh cảnh Thọ mặt mày tái mét quay từ đàng trước ra đàng sau, tụi này không đứa nào dám ở lại nên ngay hôm đó mùng một tết, hồn ai nấy giữ đèn nhà ai nấy sáng. Cả đám bèn dọn đi gấp rồi từ đó mất luôn liên lạc. Nghe đâu căn nhà này sau bị bỏ hoang mưa nắng mục nát trôi theo ngày tháng. Hèn ǵ lúc phe ta dọn vô, chủ nhà dễ dăi rent đă bèo, thế mà tốt bụng c̣n được miễn thêm cho cái khoản security deposit nữa chứ? Nam mô a di đà.
Không biết Hùng, Hiển và cả Ali bây giờ mọi người đă lưu lạc đến phương nào. Bức thơ tuyệt mệnh đó bố mẹ Thọ có được đọc hay không. Và chính Thọ có được siêu thoát trên miền cực lạc từ dạo ấy?
Hàng năm đến tối trừ tịch, tôi lại thắp một nén hương cho Thọ, người bạn xấu số năm xưa, và đó cũng là kỷ niệm những ngày tha hương, đêm Giao Thừa kỷ niệm khó quên.
Michael Bùi
(2005)
Games
