Tôi vừa về đến nhà, đang dựng xe máy ngoài hè th́ nghe tiếng mẹ ở ngoài vườn nói vọng vào: “Về thăm nhà hả con, răng không gọi điện báo cho mẹ trước?”.
Mỗi khi đi du lịch vào Nam hay ra Bắc, được người dân tỉnh khác trêu chọc gọi là “dân rau má”, tôi cũng không lấy làm tức giận mà c̣n xem đó là niềm tự hào của người xứ Thanh
ẢNH: MINH HẢI
“Mẹ à con có phải là khách mô mà phải gọi để mẹ chuẩn bị ạ!”, tôi đáp.
Mẹ tôi đang tưới rau ngoài vườn. Mấy ngày hôm nay, gió Lào thổi về mang cái nóng hầm hập trên 40 độ C, nóng như muốn thiêu cháy cả cái miền quê xứ Thanh khô cằn của tôi. Nắng làm héo rục những vạt rau má mẹ trồng. Sau khi được mẹ tưới, cây rau má bỗng xanh tươi trở lại, lá duỗi vươn thẳng dậy chứ không héo ủ rũ nữa.
Ở quê tôi rau má mọc nhiều ở bờ ruộng, băi sông, hút sinh khí của trời đất mà tươi tốt, cho những chất bổ dưỡng có lợi cho sức khỏe con người. Rau má khiêm tốn bám chặt vào đất sỏi khô cằn như những người dân quê tôi chất phác, cần cù, hay lam hay làm. Không biết từ bao giờ cây rau má được xem là biểu tượng của dân Thanh Hóa. Không có nơi nào trên đất Việt Nam mà được “vinh dự” lấy cái cây rau đơn sơ thay thế tên cả một vùng. Nghe dân tỉnh ngoài thường nói vui có ư trêu chọc bằng các câu hỏi như: “Dân rau má à?”, hay: “Dân Thanh Hóa ăn rau má phá đường tàu”, “Ước mơ của người Thanh Hóa là lá rau má to bằng lá sen”...
Người ta gán cho dân quê tôi cái “vinh dự” ấy nghĩ cho cùng cũng không ngoa lắm, đặc biệt đối với làng tôi khi món rau má trở thành món không thể thiếu trong bữa cơm gia đ́nh vào mỗi độ giáp hạt. Cây rau má chế biến được rất nhiều món khác nhau. Nào băm lá rau má nấu với cháo ăn cho mát ruột, mỗi độ dân làng đến tháng giáp hạt hay những năm lũ lụt, thiên tai mất mùa, cả nhà quây quần ngồi húp bát cháo rau má x́ xụp qua bữa. Cây rau má bất đắc dĩ đảm đương “sứ mệnh” rất lớn, đó là “sứ mệnh” cứu đói cho dân làng quê tôi. Không chỉ nấu cháo, trong dịp giỗ, tết hay trong những ngày hè người ta c̣n nấu canh rau má ninh với thịt ḅ thịt lợn nạc. Món canh rau má nấu với thịt ḅ có vị ng̣n ngọt đặc trưng của thịt ḅ và vị hơi đăng đắng của rau má, hai vị này ḥa quyện vào nhau trở thành món canh ngon, mát, bổ dưỡng. Món nộm rau má cũng là một trong các món người dân quê tôi thường làm. Sẵn có lạc trong nhà chỉ cần lạc rang bỏ lớp vỏ lụa giă vừa, thêm quả chanh, chút đường muối, ớt cộng với nắm rau má là có thể chế biến được món nộm rau má ngon mát.
Nỗi nhớ về rau má khiến ḷng tôi cồn cào, nhoi nhói bên góc trái lồng ngực, bao kư ức tuổi thơ lại t́m về vẹn nguyên, trong trẻo. Bởi lẽ với riêng tôi, cây rau má c̣n gắn liền với những kỷ niệm thời chăn trâu thả diều. Tôi thường thả trâu ở băi ven hồ lớn cách xa nhà tầm vài ki-lô-mét. Mỗi khi bọn trẻ trâu chúng tôi chơi đủ các tṛ chơi cho đến khi cái bụng sôi lên v́ đói, chúng tôi lại hái những cây rau má mọc ở dưới tán cây sim, mua ở băi ven hồ bỏ vào nón lá, mang xuống hồ rửa sạch đất cuộn tṛn thành nhúm nhỏ cho vào miệng ăn để xua đi cơn đói đang hoành hành. Nhiều hôm tôi ăn non nửa nón rau má mà không hề bị đau bụng. H́nh như rau má là quà tặng của Thượng đế dành riêng cho dân quê tôi.
Mùa hè nóng nực, mẹ tôi thường hái rau má rửa sạch phơi khô sắc nước uống cho cả gia đ́nh. Sau này đi lên huyện học, tôi mới biết thêm món sinh tố rau má là một trong các món giải khát bổ dưỡng trong mùa hè rất đắt khách. Rau má cũng là vị thuốc mẹ tôi sắc cho tôi uống mỗi khi bị máu cam hay rôm sảy. Mẹ tôi thường đọc rất nhiều sách thuốc Đông y, mẹ bảo rau má ngoài dùng để ăn c̣n là một thảo dược chữa được rất nhiều bệnh như đau bụng, xuất huyết, cảm nắng, nhức đầu...
Mỗi khi đi du lịch vào Nam hay ra Bắc, được người dân tỉnh khác trêu chọc gọi là “dân rau má”, tôi cũng không lấy làm tức giận mà c̣n xem đó là niềm tự hào của người xứ Thanh, địa linh nhân kiệt, nơi phát tích của các vương triều Tiền Lê, Hậu Lê và chúa Trịnh, chúa Nguyễn. Các cụ quê tôi kể rằng: Ngày xưa Lê Lợi bị giặc Minh bao vây cả vài tháng, cạn lương thực quân lính phải ăn rau má và các củ, quả trên rừng để cầm cự, chờ thời cơ đánh giặc.
Hôm nay tôi về thăm bố mẹ, trở về với mái nhà đầy ăm ắp những kỷ niệm, đầy ắp t́nh yêu thương, ăn cơm cùng gia đ́nh với bát canh rau má, ḷng tôi lại rưng rưng...
Games
