Là người quê lên phố ở, tôi hay lang thang đi t́m những ngơ nhỏ, những mái hiên, những cây to phủ lên mặt đường một bóng râm thật lớn. Tại những nơi đó, tôi bắt gặp một vài người, một vài nghề thật hay ho.
Minh họa: HOÀNG ĐẶNG
Những lần lang thang trên đường, tôi tự hỏi liệu già đi có phải là sự thay đổi. Từ “già đi” chỉ có nghĩa là yếu đi, sẩm màu hơn, khác hơn về bề mặt bên ngoài của một người, một sự vật chứ bản chất bên trong của sự vật ấy, con người ấy vẫn vậy. Nên theo sự cắt nghĩa nào đó th́ “già đi” không hẳn là “thay đổi”. Tôi càng nhận thức rơ điều này khi gặp gỡ những người bán hàng rong già trên phố.
Nếu chúng ta là những dấu chấm câu, ngắn, nhan nhản và mờ nhạt th́ những ông già bán rong chính là những dấu ba chấm đem lại một cảm giác thật dịu dàng. Chúng ta có thể từ một học sinh tiểu học sau đó lớn lên, trưởng thành rồi sinh con đẻ cái nhưng những người bán rong th́ già đi rất chậm. Những ông già bán kem, kẹo kéo, những bác bán kẹo chỉ, bắp rang bơ… trên những chiếc xe đạp cũ, họ sẽ rong ruổi khắp phố phường với những tiếng leng keng quen thuộc.
Xóm tôi thường xuất hiện một ông thợ mài dao, mỗi lần đến sẽ rao như thế này: “Mài dao mài kéo đê, ai mài dao mài kéo”, một tiếng rao vừa đủ, đều đều, như cách ông chầm chậm quét lưỡi dao t́ lên viên đá mài khuyết h́nh mặt trăng, ông làm với tốc độ vừa phải, thỉnh thoảng dừng lại rưới lên đấy vài giọt nước, sau đó lấy ngón tay của ḿnh bật qua lại trên lưỡi dao để kiểm tra độ sắc. Gần đây, tôi hay gặp ông đứng ở ngă ba phía chân cầu để đợi khách. Có lẽ ông đă quá già nên không c̣n đủ sức để đạp xe nhiều như trước nữa. Ông đứng đó, gầy guộc và trầm lắng.
Tôi luôn nghĩ những người hay hoài cổ chính là những người biết trân trọng cuộc sống nhất. Những điều đẹp nhất của ngày đang sống hay những điều xưa cũ dung dị b́nh thường đều được họ cất công đi t́m, gọi tên và níu giữ cẩn thận. Ba chồng tôi là một người như thế. Một dạo, ông nhờ tôi đem chiếc áo măng-tô màu nâu ḅ đi sửa v́ hỏng cúc. Đó là quà của một người bạn ở Đức có dịp về nước đă tặng ông. Theo chỉ dẫn của ba, tôi t́m đến cửa - hàng - đặt - dưới - gốc - cây. Dưới gốc cây bàng, bác thợ đặt một chiếc ghế gỗ cao tầm sáu bảy mươi phân, 4 chân ghế đă mục đến nỗi chủ nhân phải “vá” cho nó bằng những thanh tre, thanh sắt, dây cước, dây thép. Đặt lên trên ghế là một chiếc máy “photocopy” ch́a khóa. Lủng lẳng hai bên thân ghế treo những phôi ch́a, ổ khóa tượng trưng.
Dưới đất đặt thêm một chiếc két sắt, loại két mà hồi xưa ở quê bà tôi hay gọi là két đạn, bác chất vào trong đó những loại dụng cụ lặt vặt như dao, kéo, keo dán, kim chỉ và một vài mảnh vải. Nh́n đơn giản và tuềnh toàng thế nhưng bác thợ đă hành nghề được gần 30 năm. Ngoài đánh ch́a, bác có thể sửa bút máy, vali, dán áo mưa, sửa mũ bảo hiểm, sửa áo quần,… Khi nghe tôi hỏi trời mưa bác sẽ trú ở đâu, bác cười hiền rồi chỉ tay vào quầy bán hoa tang lễ bên cạnh. “Nếu khách đến không thấy th́ họ sẽ gọi điện thoại, mà đa phần đều là khách quen, họ sẽ t́m thấy tôi ngay thôi”, bác nói thêm.
Những người thợ đường phố tuổi nghề không ít, ai cũng trên dưới 30 năm nên nhiều khách quen lắm. Có khi mấy thế hệ trong gia đ́nh đều quen. Như bác cắt tóc với đồ nghề là một chiếc gương, lược, hai chiếc tông-đơ, dao cạo, vài chiếc khăn, bộ lấy ráy tai. Những lúc vắng khách, bác cứ nằm trên vơng đu đưa nhè nhẹ, mắt nhắm lim dim. Những tia nắng chiều xuyên qua tán lá hết đậu lên mặt rồi lên cánh tay, từng con nắng như đang chuyển bước theo mỗi dịp vơng đưa. Người đi đường có lẽ chẳng ai nhận ra điều đó. Vào những ngày bác nghỉ, khách đến sẽ t́m chủ thông qua mấy chú xe thồ hay những bà bán nước bên cạnh.
Những người đó sẽ kể vanh vách nhà bác ở đâu, bác đang mắc chứng thấp khớp đến nỗi không thể đứng lâu nhưng v́ kiếm sống và nhớ nghề, nhớ khách mà phải mắc vơng dă chiến như thế nào. Nghe vậy, có những người sẽ đi t́m quán mới, nhưng cũng có nhiều người hẹn lại tuần sau. Thế mới nói, dù chỉ là một chiếc ghế nhỏ gá tạm ven đường nhưng nhờ cảm giác thân thuộc và chu đáo mà níu mến thương ở lại, trong ḷng khách và thợ vốn đă có nhau. Như bác đánh ch́a sửa áo kia, đành rằng cũng là một kiểu kinh doanh thu lợi nhưng sau mỗi lần nh́n khách thở phào v́ đánh được ch́a khóa mở cửa nhà hay sửa sang, cứu được một món đồ quư giá - chí ít là về mặt kỷ niệm, th́ trong đáy mắt bác ấy chắc hẳn cũng sẽ dâng lên một nụ cười ấm tươi vui.
Giữa nhộn nhịp phố phường, giữa ngày qua rất vội, những nụ cười và niềm vui nhỏ bé ấy, những việc đi t́m nhau không vội ấy, đó hẳn là một sự cần thiết mến thương.
Diệu Thông
Games
