Ư nguyện của Albert Einstein trước khi qua đời là thi thể phục vụ nghiên cứu. Nhưng chỉ vài tiếng sau khi nhà bác học ngưng thở, một bác sĩ khám nghiệm y khoa đă đánh cắp bộ năo của ông.
Khi Einstein được đưa gấp tới bệnh viện vào tháng 4/1955, ông biết rằng ḿnh đă đi đến cuối con đường. Nhưng nhà vật lư thiên tài người Mỹ gốc Đức 76 tuổi đă sẵn sàng. Ông thông báo với các bác sĩ bằng sự rơ ràng của một phương tŕnh toán học rằng ông không muốn nhận sự chăm sóc y tế.
“Tôi muốn ra đi khi nào tôi muốn”, ông nói. “Thật vô vị khi kéo dài sự sống một cách giả tạo. Tôi đă làm xong bổn phận của ḿnh, đă đến lúc phải đi. Tôi sẽ làm điều đó một cách thanh lịch”.
Thiên tài được tôn kính
Khi Albert Eistein qua đời v́ chứng ph́nh động mạch chủ bụng vào ngày 17/4/1955, ông để lại một di sản vô song. Nhà khoa học có mái tóc xoăn trở thành một biểu tượng của thế kỷ 20, ông kết bạn với huyền thoại Charlie Chaplin, thoát khỏi Đức Quốc xă khi chủ nghĩa độc tài lấn lướt và đi tiên phong trong một mô h́nh vật lư hoàn toàn mới.
Điều kỳ lạ là Eistein được tôn kính đến mức chỉ vài giờ sau khi ông qua đời, bộ năo gây ṭ ṃ của ông đă bị đánh cắp khỏi thi thể và được cất giấu trong b́nh thủy tinh tại nhà một bác sĩ.
Và mặc dù cuộc đời của Einstein đă được lịch sử ghi lại một cách nghiêm túc, nhưng cái chết và hành tŕnh kỳ lạ với bộ năo của ông cũng đáng được xem xét tỉ mỉ không kém.
Khi khám nghiệm tử thi Einstein, một vị bác sĩ đă lén lấy cắp bộ năo của thiên tài để t́m hiểu sự khác biệt. Ảnh: Getty Images
Einstein sinh ngày 14/3/1879 tại Ulm, Württemberg, Đức. Trước khi phát triển thuyết tương đối rộng vào năm 1915 và đoạt giải Nobel Vật lư 6 năm sau đó, Einstein chỉ là một người Do Thái trung lưu.
Khi trưởng thành, Einstein nhớ lại hai "kỳ quan" đă ảnh hưởng sâu sắc đến ông khi c̣n nhỏ. Đầu tiên là cuộc gặp gỡ của cậu bé Einstein với một chiếc la bàn khi mới 5 tuổi. Đó là vật khởi nguồn cho niềm đam mê suốt đời nơi ông với các lực lượng vô h́nh của vũ trụ. Kỳ quan thứ hai là một cuốn sách h́nh học hồi ông12 tuổi, mà Einstein yêu quư gọi là “cuốn sách h́nh học nhỏ thiêng liêng”.
Cũng vào khoảng thời gian này, các giáo viên của Einstein thường nói với bọn trẻ rằng cậu sẽ chẳng làm nên tṛ trống ǵ. Nhưng không nản ḷng, Einstein ngày càng nuôi lớn trí ṭ ṃ khám phá về điện và ánh sáng.
Năm 1900, Einstein tốt nghiệp Học viện Công nghệ Liên bang Thuỵ Sỹ tại Zurich. Mặc dù có nền tảng học thuật, cộng với tính ham học hỏi, ông vẫn phải vật lộn để đảm bảo một vị trí nghiên cứu.
Sau vài năm, Einstein được cha của một người bạn giới thiệu một chân thư kư tại văn pḥng cấp bằng sáng chế ở Bern. Công việc mang lại sự an toàn mà Einstein cần để kết hôn với bạn gái lâu năm, người sau này có với ông hai người con. Trong thời gian làm thư kư, những khi rảnh rỗi, Einstein tiếp tục nghiền ngẫm, xây dựng các lư thuyết của ḿnh về vũ trụ.
Cộng đồng vật lư ban đầu phớt lờ ông, nhưng Einstein đă dần tạo được danh tiếng tại các hội nghị và diễn đàn quốc tế. Cuối cùng vào năm 1915, ông đă hoàn thành thuyết tương đối rộng, và cứ như vậy, ông nổi tiếng khắp thế giới như một nhà tư tưởng được cả giới học giả lẫn các ngôi sao Hollywood kính nể.
Albert Einstein và người vợ thứ hai, Elsa.
Danh hài Charlie Chaplin từng nói với ông: “Mọi người chào đón tôi v́ mọi người hiểu tôi, và họ chào đón ông v́ chẳng ai hiểu ông".
Chiến tranh thế giới thứ nhất nổ ra, Einstein công khai phản đối sự nhiệt thành theo chủ nghĩa dân tộc của Đức. Đến năm 1932, phong trào phát xít Đức ngày càng mạnh mẽ đă coi các lư thuyết của Einstein là "vật lư Do Thái" và phản bác công tŕnh nghiên cứu của ông.
Khi ông đang trong một chuyến thăm Mỹ th́ Adolf Hitler lên nắm quyền vào năm 1933, do vậy Einstein không trở lại Đức, mà xin định cư tại Mỹ, chính thức trở thành công dân Mỹ vào năm 1940. Vào lúc sắp diễn ra Chiến tranh thế giới lần hai, ông đă viết một lá thư cảnh báo Tổng thống Franklin D. Roosevelt rằng Đức Quốc xă có thể đang nghiên cứu phát triển "một loại bom mới cực kỳ nguy hiểm" và khuyến cáo nước Mỹ nên có những nghiên cứu tương tự.
Tại Mỹ, Viện Nghiên cứu Cao cấp tại Đại học Princeton ở New Jersey đă chào đón Einstein. Ông miệt mài làm việc và suy ngẫm về những bí ẩn của thế giới chính ở nơi đây cho đến khi qua đời hai thập kỷ sau đó.
Trước khi Albert Einstein qua đời, ông là bộ óc giá trị nhất thế giới. Ảnh: Getty Images
Nguyên nhân cái chết
Vào ngày cuối cùng trong cuộc đời, Einstein đang bận rộn viết bài phát biểu cho buổi xuất hiện trên truyền h́nh nhân kỷ niệm 7 năm ngày thành lập Nhà nước Israel th́ hứng chịu cơn ph́nh động mạch chủ bụng (AAA), một t́nh trạng trong đó mạch máu chính của cơ thể (động mạch chủ) trở nên quá lớn và bục ra. Einstein từng trải qua t́nh trạng như vậy trước đây và đă phẫu thuật khắc phục vào năm 1948. Nhưng lần này, ông từ chối phẫu thuật.
Khi Albert Einstein qua đời, một số người suy đoán rằng nguyên nhân cái chết của ông có thể liên quan đến bệnh giang mai. Theo một bác sĩ từng là bạn với nhà vật lư, bệnh ph́nh động mạch chủ có thể xuất phát từ bệnh giang mai, một căn bệnh mà một số người cho rằng Einstein, "một người có đời sống t́nh dục mạnh mẽ," có thể mắc phải.
Tuy nhiên, không có bằng chứng nào về bệnh giang mai được t́m thấy trong cơ thể hoặc năo của Einstein trong cuộc khám nghiệm tử thi sau khi ông qua đời.
Nguyên nhân cái chết của nhà bác học có thể do một yếu tố khác: thói quen hút thuốc suốt đời của ông. Theo một nghiên cứu khác, đàn ông hút thuốc có nguy cơ cao hơn 7,6 lần mắc chứng ph́nh động mạch chủ gây tử vong. Mặc dù các bác sĩ đă nhiều lần yêu cầu Einstein bỏ thuốc lá, nhưng thiên tài hiếm khi cai hút được lâu.
Thi hài của Albert Einstein được đưa lên xe tang bên ngoài nhà tang lễ Princeton, New Jersey, ngày 18/4/1955.
Vào ngày Einstein qua đời, bệnh viện Princeton chật kín các phóng viên và người đưa tiễn ông.
“Đó là một khung cảnh hỗn loạn”, phóng viên Ralph Morse của tờ LIFE nhớ lại. Morse đă cố gắng chụp được những bức ảnh mang tính biểu tượng về ngôi nhà của nhà vật lư sau khi Einstein qua đời. Ông chụp các giá sách với những cuốn sách xếp chồng lên nhau lộn xộn, các phương tŕnh viết nguệch ngoạc trên bảng đen và những tờ ghi chú rải rác trên bàn làm việc của Einstein.
Con trai của Einstein, Hans Albert Einstein và thư kư lâu năm của ông, Helen Dukas tại Ḷ thiêu Ewing ở Trenton, New Jersey một ngày sau khi Einstein qua đời.
Nhưng LIFE buộc phải tạm dừng đăng các bức ảnh của Morse v́ con trai của nhà vật lư, Hans Albert Einstein, đề nghị tạp chí tôn trọng quyền riêng tư của gia đ́nh ông.
LIFE đă tôn trọng mong muốn của gia đ́nh, nhưng không phải tất cả mọi người liên quan đến cái chết của Albert Einstein đều làm như vậy.
*VietBF@sưu tập
Games
