|
Những đứa trẻ sinh ra trong một gia đ́nh nghèo khó được tích lũy nhiều kinh nghiệm sống thực tế hơn, tự chủ hơn và biết cách giải quyết khó khăn tốt hơn.
Trong cuốn sách Tuổi thơ bất b́nh đẳng: Giai cấp, chủng tộc và cuộc sống gia đ́nh, nhà xă hội học Annette Lareau của Đại học Pennsylvania (Mỹ) đă khai thác sự khác biệt trong việc nuôi dạy con cái của cha mẹ, qua câu chuyện về hai cậu bé da đen: một bé thuộc gia đ́nh trung lưu, bé c̣n lại thuộc một gia đ́nh nghèo.
Bé Alexander Williams sống ở một căn nhà 6 pḥng ngủ, trong một khu phố trung lưu với cha, một luật sư và mẹ, một quản lư cấp cao của một tập đoàn lớn. Alexander tham gia các môn ngoại khóa bóng đá, bóng chày, góp mặt trong hai dàn hợp xướng, chơi piano, guitar và tham gia các vở kịch ở trường. Trong thời gian rảnh rỗi, cậu bé thỉnh thoảng vui chơi với bạn bè.
Harold McAllister sống với mẹ và chị gái trong một căn hộ nhà ở xă hội. Phần lớn thời gian ngoài giờ học, cậu bé chơi với hơn 40 đứa trẻ trong khu phố, những người ở độ tuổi khác nhau. Các bậc cha mẹ ở khu phố của Harold bận rộn và không thường giám sát bọn trẻ.
Cuộc sống của hai cậu bé đă minh họa một điểm quan trọng đối với Lareau: Trong khi những đứa trẻ từ các gia đ́nh thượng lưu và trung lưu dành phần lớn thời gian ở trường, sau đó tham gia các hoạt động có tổ chức, do người lớn dẫn dắt th́ con em tầng lớp lao động trải qua thời thơ ấu tự chủ, trong đó chúng tự tạo niềm vui cho riêng ḿnh mà không cần sự đóng góp của cha mẹ.
Lareau chỉ ra rằng mục đích của các bậc cha mẹ thuộc tầng lớp trung lưu là giúp đứa trẻ, trong suốt thời thơ ấu, tích lũy các kỹ năng sẽ dẫn đến cơ hội lớn hơn sau này. V́ vậy, vai tṛ của cha mẹ là nuôi dưỡng tài năng của trẻ thông qua một loạt các kinh nghiệm của chính họ, chứ không phải từ trải nghiệm của đứa trẻ.
Mặt khác, tầng lớp lao động và các bậc cha mẹ nghèo có xu hướng chấp nhận một triết lư mà Lareau gọi là "thành tựu của sự phát triển tự nhiên". Trong đó, các bậc cha mẹ tin tưởng rằng việc cung cấp t́nh yêu, thức ăn và sự an toàn là đủ và không cảm thấy bị bắt buộc phải giúp con phát triển tài năng, kiếm t́m cơ hội. Đối mặt với những khó khăn vật chất hiện tại và nh́n thấy những khó khăn phía trước của con cái, các bậc cha mẹ thuộc tầng lớp lao động có xu hướng hướng tới việc để con cái của họ tận hưởng một tuổi thơ thoải mái hơn, thậm chí bảo vệ chúng khỏi những ưu tiên của người lớn.
Qua nghiên cứu kéo dài nhiều năm của ḿnh, Lareau nhận thấy rằng khi bước vào tuổi đại học, những đứa trẻ thuộc tầng lớp lao động đă có vô số kỹ năng thực hành mà các bạn cùng lứa tuổi ở tầng lớp trung lưu thiếu: Chúng có thể tự chăm sóc bản thân, giặt giũ, làm mọi việc.
Trong khi đó, những sinh viên đại học thuộc tầng lớp trung lưu đă trải qua cái mà Lareau gọi là thời kỳ "tuổi vị thành niên kéo dài". Khi đại dịch Covid-19 xảy ra, các bậc cha mẹ thuộc tầng lớp trung lưu bận rộn "quyết định hộ" con cái xem chúng có nên về nhà hay không và chúng sẽ về bằng cách nào. "Cha mẹ của những đứa trẻ đó đă điều hành cuộc sống của chúng, theo cách mà bạn có thể cho rằng không hoàn toàn phù hợp cho những người thanh niên đă 21 tuổi", Lareau nói.
Trong khi công tŕnh của Lareau làm rơ rằng việc nuôi dạy con cái của tầng lớp trung lưu không tạo ra nhiều sự tự chủ cho trẻ trong thời thơ ấu, cô thấy rằng đây không phải là ư định của các bậc cha mẹ thuộc tầng lớp trung lưu. Những bậc cha mẹ thực sự cố gắng nuôi dạy những đứa trẻ độc lập, nhưng lại theo cách riêng của họ, liên tục đặt con họ vào những t́nh huống do người lớn quản lư và áp đặt.
Việc quản lư quá cẩn thận những đứa trẻ, dù có xuất phát từ ư định tốt đến đâu đi nữa, cũng không thể giúp tạo ra cảm giác tự do - thứ có liên quan đến sự phát triển khả năng giải quyết vấn đề và kỹ năng xă hội, kiểm soát bản thân, điều chỉnh cảm xúc, phát triển ngôn ngữ, sáng tạo... của trẻ. Do đó, dù không đánh giá phương pháp nuôi dạy nào là tốt và không tốt, Lareau nói rằng sự can thiệp thường xuyên của cha mẹ có thể gây ra cảm giác bất lực, và điều này hoàn toàn không tốt cho trẻ".
Chuyên gia này lấy ví dụ trường hợp Alexander Williams. Vào một ngày cuối tuần, cậu bé không có hoạt động nào. Đối mặt với điều này, cậu bé không biết làm ǵ mà gọi cho mẹ, phàn nàn rằng cậu chán. Lareau so sánh những trẻ như Alexander với những quả bóng bàn, chỉ thụ động hướng tới cha mẹ để được hướng dẫn về những ǵ cần làm tiếp theo. Trong khi đó, cô nhận thấy những đứa trẻ thuộc tầng lớp lao động trở nên độc lập hơn rất nhiều, chúng tự làm chủ bản thân mà không cần sự giúp đỡ của cha mẹ - một kỹ năng mà Lareau gọi là "sức mạnh thực sự".
Peter Grey, một giáo sư nghiên cứu về Tâm lư học và Khoa học Thần kinh tại Đại học Boston và là tác giả của cuốn sách Free to Learn cũng có quan điểm như Lareau. Ông nói rằng nếu không có cơ hội tự chơi, trẻ em cảm thấy mất kiểm soát cuộc sống của ḿnh. Chúng không thể t́m thấy cơ hội để giải quyết vấn đề, đưa ra quyết định, tuân theo các quy tắc, thực hành kiểm soát bản thân và học cách ḥa hợp với những người khác. Ông nhấn mạnh: "Khi vui chơi, trẻ em học cách kiểm soát cuộc sống của chính ḿnh và quản lư môi trường vật chất và xă hội xung quanh chúng. Thông qua các hoạt động tự do, trẻ cũng được học và thực hành nhiều kỹ năng quan trọng, từ đó phát triển năng lực và sự tự tin".
Thêm vào đó, một báo cáo năm 2019 của Viện Hàn lâm Khoa học, Kỹ thuật và Y học quốc gia Mỹ đă nêu ra 4 loại trẻ em có nguy cơ sức khỏe kém, gồm những đứa trẻ sống trong cảnh nghèo khó hoặc không được chăm sóc - nuôi dưỡng, những đứa trẻ có cha mẹ bị giam giữ, những đứa trẻ nhập cư, cuối cùng là những em học ở các trường có thành tích cao.
Tuy nhiên, Lareau nhận định, so với trẻ nghèo, trẻ em trong gia đ́nh trung lưu lại tích lũy những kỹ năng khác. Những đứa trẻ thuộc tầng lớp trung lưu vào đại học với những kỹ năng mềm hữu ích. Nếu gặp khó khăn trong trường học, chúng biết cách yêu cầu sự giúp đỡ. Nếu không hài ḷng với điểm số của ḿnh, họ không ngại đặt câu hỏi. Trong khi đó, với trẻ em nghèo, việc lớn lên trong một hộ gia đ́nh có thu nhập thấp là điều không hề dễ dàng. Trên thực tế, nó có liên quan đến một loạt các hậu quả tiêu cực từ sức khỏe kém hơn đến kết quả giáo dục thấp hơn.
|
|
